LICHTSCHILDER - Kunstschilder Theo van Delft Jansz.

THEO VAN DELFT JANSZ.
LICHTSCHILDER

Proloog:
Uit: Brieven aan Hyacinth: 3-10-2004
‘Heb een hele tijd tussen de bloeiende helianten in de zon
gestaan en genoten van de tuin. Die is nu in zijn tweede
bloei. Van hier uit de grote hortensiastruik in gebroken rood,
met ernaast rode fuchsia. Daarachter een oranje abitulon.
Op de grond vlijtige liesjes tot de oudroze vetplant, waarnaast
weer een oranje abitulon tussen paarse herfstasters aan
weerskanten van het onbegaanbaar paadje. En boven alles de
felgele helianten.
Vroeger zou ik het (vergeefs) gaan schilderen, maar gelukkig
ben ik helemaal tevreden zonder die aandrang. Geniet
gewoon!’

Theo van Delft Jansz.

voor Thea
Theo van Delft Jansz.
Lichtschilder
Uitgave bij zijn 90 ste verjaardag
11 december 2004

Inhoud:
Voorwoord 9
Ik wil vertellen, Paul Meeuws 10
Over het leven, citaten Theo van Delft Jansz. 17
Levensloop, Vincent van Delft 19
Brabant vóór 1950, citaten uit autobiografie 20
Curaçao 1950 tot 1963, diverse tekstbijdragen 30
Mozaïeken, Margriet van Delft 40
Aquarellen, Ben Wasser, Theo van Delft Jansz. 46
Olieverf schilderijen, Theo van Delft Jansz. 56
Portretten, Ben Wasser, Vincent van Herkhuizen,
Wouter Hagers, Theo van Delft Jansz. 66
Colofon 78
Epiloog, Theo van Delft Jansz. 80

8 9
Voorwoord en dank
Het werk van Theo van Delft spreekt voor zichzelf. Uitleg is niet nodig
en die zult u in dit boek ook niet vinden. De teksten in dit boek vormen
een collage van uitspraken die iets vertellen over Theo van Delft en zijn
manier van werken.
Om te beginnen konden wij gebruik maken van brieven die Theo aan
Hyacinth, zijn oudste dochter, heeft geschreven tijdens haar verblijf
in diverse buitenlanden. Ook heeft Theo in de afgelopen twintig jaar
herinneringen over zijn leven voordat hij naar Curaçao vertrok op papier
gezet. Zijn vrouw Thea schreef vanuit Curaçao naar haar familie in
Nederland. Het dagblad Amigo di Curaçao schreef begin zestiger jaren
over Theo en Thea naar aanleiding van tentoonstellingen.
Veel dank zijn wij verschuldigd aan een aantal personen die speciaal
voor dit boek een bijdrage leverden.
Zo schreef Paul Meeuws (schrijver-publicist) de inleiding ‘Ik wil
vertellen’.
Ben Wasser (oud collega), schreef: ‘Het onverbiddelijke enthousiasme van
een onverbeterlijk vakman’, waarvan de volledige tekst op de cd-rom is
te lezen. We hebben meerdere citaten in dit boek gebruikt. Op de cdrom
is een aparte sectie gewijd aan de lino’s, waarover Hans van den
Maagdenberg (vriendin van de familie) een stuk heeft geschreven met de
titel ‘Zelfportret van Theo van Delft Jansz.’. De modellen Wouter Hagers
en Vincent van Herkhuizen vertelden over de bijzondere ervaring die
poseren heet. Hun volledige teksten zijn ook op de cd-rom te vinden.
Tot slot bedanken wij Marc van Delft, die het grootste deel van de
fotografie voor zijn rekening nam.
Nijmegen, 11 december 2oo4
Hyacinth, Jan, Margriet, Vincent, Bas en Theo van Delft jr.

10 11
‘Ik wil vertellen’
Theo van Delft Jansz., schilder, negentig jaar.
‘Een portret maken doe je samen’, zegt hij. ‘Schilder en model hebben
elkaar nodig. Je hebt het plaatje en de persoon. Het gaat de schilder
om het laatste. Maar het model moet z’n persoon wèl laten zien.’ Volgt
een anekdote over een jongeman die zijn bruid op zijn bruiloft wilde
verrassen met een portret van zichzelf. Het portret van een verliefde.
Werd het een ‘persoon’ of een ‘plaatje’, wil ik weten. Ik bedoel, werd het
datgene wat het model zich ervan gedroomd had, of wat de schilder in
hem heeft gezien? De schilder lacht. ‘Mijn vader Jan van Delft was mijn
grote leermeester. Zijn belangrijkste stelling was: je moet niet liegen.
Ik praat graag met mijn modellen. In zo’n gesprek tonen mensen wie
ze zijn. Dàt probeer ik te schilderen. Overigens heeft de vrouw van die
verliefde jongeman later nog een portret van zichzelf besteld.’
Voor Theo liggen schilderen en praten dicht bij elkaar. Beide doet hij
ongeveer even graag en even veel. ‘Ik ben een kletskous geworden door
mijn vak.’ Zijn wat omfloerste stemgeluid ontbeert een bas en misschien
wel daardoor elke aanleg voor stelligheid. Hij noemt een model niet
ijdel, maar zegt dat de een wat liever een plaatje van zichzelf zou willen
laten zien dan een ander. Het is geloof ik niet alleen de behoefte aan
discretie waarom hij de nuance zoekt. Het is zijn methode om erachter
te komen hoe de wereld in elkaar steekt. Wetend dat het absolute zwart
net zo min bestaat als het volstrekte wit. Het is moeilijk kiezen tussen
de talloze grijzen die daartussen bestaan. Daarom lijkt hij vaak te
weifelen als hij moet oordelen. Daarom verwondert hij zich telkens als
hij een verband vermoedt tussen twee waargenomen feiten.

12 13
Verbanden ontstaan zowel in een verhaal als in een schilderij. Net
als een verhaal is voor hem een schilderij het verslag van een ervaring.
Niet alleen maar van een gevoel, ook niet als dat gevoel esthetisch is.
Esthetische verfijning (hij is ertoe in staat, dat weet iedereen die al vanaf
1952 zijn nieuwjaarskaarten volgt) is niet wat hij zoekt. ‘Ik kàn maar niet
abstract!’ roept hij bijna vertwijfeld uit, als ik hem doorvraag over zijn
‘glasdrukken’, een grafisch experiment uit zijn Curaçaose jaren met een
voor zijn doen tamelijk gewaagde en in mijn ogen geslaagde stilering van
de figuren. Ook in zijn andere tijdelijke geëxperimenteer, zijn mozaïeken
van stukjes glas en kiezelsteentjes, lukte het hem maar niet iets te maken
dat niets voorstelde, waar geen verhaal in zat. Zijn spiralen en explosies
(onder andere op het graf van Thea) verbeelden een soort beginsel, het
begin van een verhaal, hèt verhaal: de ‘oerploef’.
Overigens gaat ons gesprek, op een herfstachtige namiddag in augustus,
niet alleen over schilderen. Ook over lezen, wat hij ondanks zijn visuele
handicap nog steeds graag doet. Helaas is niet alles wat hij graag zou
willen lezen in grote letters verkrijgbaar. Nou, dan maar met een
vergrootglas. Honderd jaar eenzaamheid, toen iedereen met vakantie was.
‘Lezen,’ vindt hij, ‘heeft soms tot doel je eigen problemen te relativeren.
Weet jij, tussen twee haakjes, wat de winst is van een lichamelijke
handicap? Dat je merkt hoe hulpvaardig mensen zijn. Winkelpersoneel
dat vraagt naar welk oog er gekeken moet worden om te weten of er
oogcontact is.’
Met het cynisme van sommige hedendaagse schrijvers kan hij niet uit de
voeten. ‘Maar ik lees ze wel uit.’ Liever leest hij Chaim Potok, de Joodse
chroniqueur van mensenlevens; in de verhalen van Potok treft hem de
neiging tot het goede, ondanks allerlei tegenslagen. Dat wil hij ook in zijn
portretten laten zien. ‘De schoonheid van mensen interesseert me niet.
Alleen het menselijke.’ Bestaan er voor hem dan geen lelijke, domme,
ijdele types zoals bijvoorbeeld op Goya’s Karel IV en zijn gevolg? ‘Goya
was niet bang voor de waarheid,’ zegt hij. ‘In het waarheidsgetrouwe,
het psychologische van zijn portretten, zit hem het barmhartige. Lelijk is
als iemand niet genoeg mens is…’
…Of als de schilder het menselijke niet genoeg heeft gezien, vul ik aan.
Op een van zijn weinige zelfportretten, uiteraard met pijp, zien we
hoe de schilder kijkt zoals hij naar zijn model kijkt. Hij demonstreert
daarmee ook zijn belangrijkste gereedschap: zijn blik. Het is niet de
blik die op deze herfstachtige middag vrijwel onafgebroken en met niet
aflatende interesse op mij rust, ook nu zijn ene oog praktisch alles moet
overlaten aan het andere, dat dankzij een handmatig bediend ooglid
tenminste de allernoodzakelijkste glimpen opvangt van de wereld om
hem heen. De blik op het zelfportret is strenger, vertoont de natuurlijke
inspanning van iemand die dit werk al jaren doet en geen genoegen
neemt met oppervlakkige indrukken. Maar het is ook, na meer dan
zestig jaar, nog steeds de blik van iemand die moet wikken en wegen.
Over een portret doet hij meestal drie dagen. De tweede dag, vertrouwt
hij me toe, is een ramp. De schilder ziet alleen maar de fouten van de
eerste dag. En wat ziet het model? Een vertwijfelde schilder? Het is
hoe dan ook van het grootste belang dat de schilder en zijn model
door zo’n tweede dag heen komen. Vooral bij een kinderportret.
Daarvoor bedacht de schilder een oplossing die zowel iets van zijn
inlevingsvermogen als zijn slimheid verraadt: ‘Ik zorg dat er na zo’n
tweede dag nog iets heel belangrijks niet af is. Als zo’n kind dan klaagt
dat het geen zin meer heeft in poseren, zeg ik: kijk eens, al die haren
moeten er nog op. Dat doen we morgen.’

14 15
Wàt wikt en weegt de schilder precies? ‘Je neemt meer op dan je kunt
verwerken,’ zegt hij. Ofwel, niet alles wat gezien is, past op het doek.
Ofwel, je neemt meer op dan je ziet. Hij laat me een foto zien van zijn
laatste portret, op de tast gemaakt bij wijze van spreken, van abt Piet Al,
tijdens de hittegolf van 2oo3 in het norbertijner klooster te Heeswijk.
Het ziet er niet minder trefzeker uit dan men van hem gewend is. Ik
wil weten hoe hem dat onder die barre omstandigheden gelukt is, een
gewichtige vraag dunkt me, omdat hier het wezen van het realisme in
het geding is. Theo slaat weer aan het vertellen en dwaalt schijnbaar af.
Hij zegt: ‘Die norbertijnen zijn dienaren, ook als ze abt zijn.’ En hij somt
alle voorbeelden op die deze nobele gedachte moeten illustreren. Dat
alles, besef ik, al die verhalen, maar ook dat besef van nederigheid zit in
dit portret. Het is alsof hij met zijn Heeswijkse observaties wil zeggen:
kunstenaars zijn dienaren, vooral als ze portrettist zijn.
Het leven van deze inmiddels negentigjarige wemelt van de observaties.
Niets lijkt hem te ontgaan. En alles moet, hoe lang geleden ook, op
enigerlei wijze worden vastgelegd en gememoreerd. Uit nostalgie? Ik
heb niet de indruk. Hij dateert niets (een ramp voor wie zijn werk wil
catalogiseren). Eerder denk ik dat voor hem het leven één groot verhaal
is, of één groot schilderij waarvan hij nog lang niet alles heeft gelezen
en gezien. En pas als je àlles gezien en gelezen hebt, snap je waar het
over gaat. Maar dat is het niet alleen. Een verhaal moet verteld worden,
een schilderij moet worden gezien. Theo van Delft is niet alleen een
begeesterd kunstenaar en verteller, hij is ook, uit overtuiging, een
getuige. Hoe onverdraaglijk moet voor hem de gedachte zijn dat in dit
ondermaanse ook maar iets onopgemerkt voorbij gaat! Dat is de reden
waarom hij met zijn schilderkunst alleen geen genoegen neemt en dat
hij speciaal voor zijn (klein)kinderen, zijn lange leven ook beschrijft. En
wat niet te beschrijven of te vertellen is, wordt in de marge gekrabbeld:
uiterst beknopte maar niet minder rake proeven van zijn imposante
opmerkzaamheid.
Het moet Theo dankbaar stemmen dat zijn kinderen met de uitgave van
dit prachtige boek niet alleen hun respect tonen voor zijn levenswerk,
maar ook hun benul van de drijfveer die eraan ten grondslag ligt:
merk op, leg vast en geef door wat jou in je leven geraakt heeft. Voor
Theo is dat behalve zijn medemens ook het landschap en het stilleven.
Ook die beschouwt hij als portretten. Ook daarin zoekt hij naar het
onvervreemdbaar eigene, het tulpachtige van de tulp, het vaasachtige
van de vaas, het ooypolderachtige van de Ooypolder.
Maar alleen menselijke portretten kijken terug. Wie dit boek
doorbladert, denkt waarschijnlijk dat al die personen hem of haar
aankijken. Dat lijkt maar zo. Ze kijken naar Theo, aan wie ze soms van
zichzelf meer prijsgaven dan ze konden vermoeden. Ook als niemand
van hen nog in leven is, zullen ze dat blijven doen, in een wijde, stille
kring om de schilder die er ooit ook niet meer zal zijn. Maar wat wij
zullen blijven zien is de blik waarmee ze hem aan het werk zagen,
drie dagen achtereen. Wat hen met elkaar bindt is de mate waarin ze
zich gewonnen gaven aan deze inspirerende, spraakzame man en hun
bewondering voor zijn dienend kunstenaarschap. Met het verschijnen
van dit boek wordt die kring almaar groter.
Paul Meeuws

16 17
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 27-4-1985
Een dag fijn schilderen is net zo iets als een fijne ontmoeting, het pept je
weer op.
‘Een dag fijn schilderen is net zo iets als een
fijne ontmoeting, het pept je weer op.’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 27-4-1985
Theo over het leven
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 10-6-1985
‘Ik heb van jongsaf geen grote verwachtingen gehad van mijn toekomst,
ben geneigd geweest tot een kinderlijk verdriet hebben omdat de mensen
zo onbegrijpelijk steeds elkaar ongelukkig moesten maken.
Toen is de tijd gekomen dat we alles kregen: jullie, een onbezorgd
bestaan, en nog veel meer dingen van geluk. Ik ben me deze overdaad
steeds bewust geweest, en ben het nog. Misschien was het daardoor dat
zelfs het afscheid van Thea voor mij te dragen was.
Je kunt bovenstaande ook lezen met deze toevoeging: ‘Ik kan niet
leven zonder God dankbaar te zijn voor zoveel goeds.’ En zelfs toen
Thea stierf, was mijn reactie: ‘Dank U voor die lange tijd dat we samen
mochten zijn.’’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 19-6-1985 Over het geloof:
‘Nogmaals: Geef me een beter, en ik ben je eerste bekeerling.
Al vanaf mijn schooltijd heb ik de onvolmaaktheid ervan proberen te
verdedigen: ‘Ik ben maar een mens, en dat zijn alle geloofsgenoten.’
Het enige wat me rest: als de hele zaak in elkaar zakt zal ooit de kern
gevonden worden, want God laat ons niet in de steek. Maar dan moet
eerst dit vergulde beeld kapot vallen. Père Joseph: ‘De armen zijn de
kerk!’ En Dorothe Solle: ‘God heeft mensen nodig’, dat kan ook pas als
de Kerk het alleenverkooprecht op God laat varen, als de liefde voor de
mensen hoger gesteld wordt dan een theologische uitspraak. Hoop dat
jullie het nog meemaken.
Tot dan toe weet ik nog niet waar God beter te vinden is dan bij die
idealisten die vanuit het Evangelie gekkenwerk doen. Zelfs bij hen die
ruzie hebben met die Kerk die het Evangelie alleen als machtsmiddel
gebruikt.’

18 19
Levensloop
Theo van Delft Jansz. en zijn werk.
Theo van Delft Jansz. werd op 11 december 1914 in Waalwijk geboren en
woonde van 1919 tot 195o in Tilburg waar zijn vader Jan van Delft docent
was aan de Academie van de Rijksleergangen. Zijn opleiding kreeg hij
op de academies van Tilburg en Den Haag, waarna hij nog een half jaar
werkte aan de academie ‘De la Grande Chaumière’ in Parijs. In 195o
vertrok hij, en later zijn aanstaande vrouw, Thea van der Eerden, naar
Curaçao waar ze een gezin stichtten. In 1963 keerde de familie terug
naar Nederland en omdat Theo in Nijmegen een werkkring vond in het
onderwijs vestigden zij zich daar.
Zowel op Curaçao als in Nederland heeft hij vooral solo-exposities gehad,
maar daar heeft voor hem nooit de nadruk op gelegen. De mensen die
zijn werk waardeerden wisten hem toch wel te vinden!
Olieverf is de belangrijkste techniek waarin Theo altijd heeft gewerkt,
zeker voor hij naar Curaçao vertrok. Landschappen, stillevens en vooral
portretten, naar aanschouwing (a prima vista), hebben daarin zijn
voorkeur. Hij zegt hierover: ‘De moderne stromingen hebben me slechts
zijdelings beïnvloed, misschien omdat het portret me het meeste trok.
Het weergeven van, en het vertellen over mensen en dingen zie ik als
mijn opgave. En dat door te spelen met licht en kleur.’
Op Curaçao vond Theo nieuwe mogelijkheden in mozaïek (van
natuursteen en door de zee geslepen glas) en ‘glasdruk’ (een techniek
verwant aan de monotype) waarin zijn beeldtaal wat abstracter werd.
Zijn olieverven kregen een gloeiende directheid waarbij kleuren met
elkaar samenwerken om licht te creëren. Theo ziet het zó: ‘Vóór 195o
was ‘t licht door donker veelal een kenmerk van mijn schilderijen. Het
licht van Curaçao heeft grote invloed gehad wat ook merkbaar is in
m’n (latere) schilderijen.’ De in Curaçao ontwikkelde kleurstellingen
bereikten in de latere jaren een grote mate van verfijning. Uitgangspunt
daarbij is altijd dat wat Theo voor zich ziet, waarbij hij zich steeds weer
de vraag stelt: ‘Hoe kan ik in Godsnaam dat licht dat ik zie vertalen in
de kleurvlekken die ik op het doek aanbreng?’ Daarbij is langzaam de
overtuiging gegroeid dat een kleur een anders gekleurde toets naast zich
nodig heeft om daarmee het licht voluit te kunnen laten stralen. Bij de
linosnedes die hij in de loop der jaren maakte, gebruikt hij dit gegeven
door in de iristechniek twee kleuren naast elkaar te plaatsen in twee
over elkaar gedrukte lino’s.
Terug in Nederland specialiseerde Theo zich in bloemstillevens. De
onmogelijkheid op Curaçao om bloemen goed te houden heeft als
reactie gehad dat die daarna het belangrijkste onderwerp van zijn vrije
werk werden. Het Nederlandse landschap schilderde hij aanvankelijk
ook weer in olieverf, maar de zomers bracht Theo al kamperend in
Frankrijk door. Daarbij is olieverf onpraktisch. Daarom maakte hij
daar aquarellen. ‘Maar die zijn net als de bloemen ‘portretten in licht en
kleur’, ik kan niet anders. Dat is geloof ik niet de invloed van mijn vader,
of mijn oom (Theo van Delft) maar ‘n familie-eigenschap.’
Uiteindelijk zijn ook de Nederlandse landschappen het domein van de
aquarel geworden. Ook hier worden kleine toetsjes van contrasterende
kleuren naast elkaar geplaatst die een wereld van licht oproepen waarvan
Theo zegt: ‘wat ben ik blij dat ik mij hierover mag verwonderen.’
Vincent van Delft

20 21
‘Vóór 1950 was ‘t licht door donker
veelal een kenmerk van mijn
schilderijen.’
Uit: Levensloop Theo van Delft Jansz.
Brabant
tot 1950

22 MAAS BIJ CUYCK 34 X 26 CM AQUAREL BIJ LOURDES 41 X 32 CM AQUAREL 23

24 BOEKET MET KORENBLOEMEN EN KAMPERFOELIE 65 X 50 CM OLIEVERF 25
Theo’s vroegste herinneringen over tekenen
Het verhaal uit 1920 van de gum die kwijt was:
‘Vader was binnen aan het schilderen toen er van achter het huis een luid
gebrul opsteeg. Hij schrikt van mijn doordringend geweeklaag en komt
met zijn palet in zijn hand naar de tennisbaan stormen. Daar waren wij
veilig opgesloten! Terwijl hij het poortje opendoet brul ik nog een keer
héél hard ‘Papa ik ben mijn gum kwijt!’ en midden onder deze kreet
vliegt de gum uit mijn hand! Zó heeft hij het me herhaaldelijk verteld en
dit verhaal is me dierbaar geworden, omdat ik daardoor weet dat ik toen
al enthousiast tekende en verstrooid was.’
Een andere herinnering over kleuren zien:
‘We staan bij een brug (houten balken zonder leuning) over de Lei. De
zon gaat onder. Ik vraag: ‘Papa, de sneeuw is daar rood en daar groen,
waarom?’ Dit geheugenbeeld, samen met mijn verloren gum is me in
moeilijke tijden een steun geweest. Ik weet niets over het antwoord,
alleen die vraag, toen ik 6 à 7 jaar oud was. Het moet wel een prachtig iets
geweest zijn, de late zon die de sneeuw helrood belicht en aan de andere
kant van de karrensporen groen laat oplichten.
Maar toen zag ik dus al de schijnkleuren op iets dat toch voor iedereen
wit is en daarnaast, ik wilde weten: ‘waarom?’ Later had Goethe het
antwoord, maar ik snap het niet precies!’

26
OLIEVERF
PORTRET OLAV, INNI, SUNNI 70 X 55 CM OLIEVERF 27
Als beginnend artiest:
‘Na mijn M.O. studie, rond 1942, hebben Randi en haar oudere broers en
zussen me als dankbare objecten geholpen om het schilderen, speciaal
van portretten, onder de knie te krijgen.
Niet dat het zo werd gepresenteerd. Zeker bij Randi was het een
wisselwerking: als zij zich verveelde kwam ze bij mij op het atelier en als
ik haar wou tekenen of schilderen was ze steeds bereid. Ik schijn goed
verhaaltjes te hebben verteld, soms verzonnen.
Ik moet nog steeds horen over ‘het vliegende kussen’: Randi kreeg in
haar slaap ruzie met het kussen en sloeg het. Via een fee kreeg het
kussen armpjes en beentjes, vocht terug en verloor. Het kreeg van de fee
vleugeltjes en vloog door de kamer, achtervolgd door Randi, vloog het
raam uit, naar passanten en water uit de goot, politie en brandweer. Dan
naar de buren enz., enz. Soms werd het verhaal door ons samen verder
uitgebreid, dan mocht zij er een stuk bij fantaseren. En als ik de jaren
daarna kinderportretten op ‘bestelling’ schilderde heb ik dit verhaal
steeds weer gebruikt, aangepast aan de bouw van hun huis. Tot ik
merkte dat het teveel van mijn concentratie vroeg waardoor het poseren
te lang duurde en het model het zat werd. Toen werden de ouders voort
ingeschakeld.
(…)
Behalve nogal wat stillevens en landschappen enz. begon ik
portretbestellingen te krijgen, zoals van een huisvriend van de familie:
zijn eerstgeborene in de wieg, een soort aanmoediging van die ‘zoon van
Jan’.
Ik vond de bestellingen maar problematisch: mijn portretten moesten
goed zijn, maar als ze écht goed waren werd ik automatisch concurrent
van Vader die nog een heel huishouden te onderhouden had. Maar het
werden vooral kinderportretten die men me liet maken en daar was
vader noch oom Theodoor erg gek op en ik deed het graag.’

28 GLAZEN VAAS 50 X 50 CM OLIEVERF STILLEVEN MET APPELS, DOEK, GLAS 45 X 55 CM OLIEVERF
FAMILIEPORTRET 50 X 65 CM OLIEVERF 29
WITTE TULPEN MET EZEL 50 X 60 CM OLIEVERF

30 31
‘Zo kleurig en zo lichtend.’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 5-7-1989
Curaçao
1950 tot 1963

32 ZIJ EN HIJ 38 X 38 CM GLASDRUK THEA 70 X 55 CM OLIEVERF 33
Uit: Brieven Thea aan Es, circa 1954:
‘Theo is inderdaad uiterst actief, gewoon niet om bij te benen. Hij kan zo
taai vol houden dat je er zelf moe van wordt. Dat was bij hem thuis bij zijn
vader en moeder net zo. Het is van de andere kant wel interessant dat je
hier allerlei werkjes krijgt te doen, waar je in Nederland nooit toe kwam
omdat er anderen zijn die daar weer hun vak van maken, toneeldecor,
kerststal, kruisweg, illustraties. Juist dat afwisselende maakt het voor
hem mogelijk zo actief te zijn. Want bij dat alles heeft hij ook nog zijn
lessen die hij met behoorlijk veel zorg voorbereidt. Ik zou de keren
niet kunnen tellen dat het nachtwerk wordt, en toch altijd om 7 uur of
vroeger weer op, want de scholen beginnen om 8 uur.’
Uit: Amigo di Curaçao: ‘Thea van Delft verdeelt haar tijd tussen kunst en
kinderen’ (26 augustus 1960):
‘Van Delft doet onmiddellijk een greep in een grote tekenmap en haalt
een aantal aquarellen te voorschijn. ‘Die zijn van mijn vrouw’, zegt hij,
en binnen de kortste keren heeft hij er de halve vloer mee bedekt. Hij
laat ons een schets zien, die mevrouw Van Delft in de vakantie heeft
gemaakt, en houdt er een ander
uitgewerkt doek naast, dat hij
naar aanleiding van dezelfde
schets heeft gemaakt. Hij
vertelt hoe ze in de vakantie
samen zaten te schilderen,
terwijl de kinderen een eindje
verderop onder een schaduwgevend
afdakje speelden. Het
werk van Theo van Delft en dat
van zijn vrouw Thea toont de
verwevenheid van mensen, die in
elkaars aanwezigheid het beste
kunnen geven wat ze hebben.’

34 HOOGSTRAAT 70 X 50 CM OLIEVERF HOOGSTRAAT 52 50 X 65 CM OLIEVERF 35

36 CURAÇAOENAAR 37 X 55 CM AQUAREL JONGE VROUW IN RAAM 65 X 50 CM OLIEVERF 37
Uit: Amigo di Curaçao, augustus 1960:
Met zijn armen vol nieuw werk is Theo van Delft van vakantie
teruggekeerd. Als we een kijkje in zijn atelier mogen nemen, en
opmerken dat hij in deze weken hard aan de gang is, merkt hij enigszins
verbaasd op: ‘Ja maar, het is toch vakantie?’ Voor hem betekenen die
schoolvrije weken, dat hij het leraarschap eens even van zich af kan
zetten, en alle dingen doen, waar hij in de loop van een schooljaar
geen tijd voor heeft. Dat ‘dingen doen’ is voor hem zowat identiek met
schilderen. Curaçao is voor Van Delft een blijvende bron van inspiratie.
Als het de knoek niet is, zijn het de steegjes van Otrabanda, waar hij
altijd weer iets belangwekkends in ontdekt.
Steeds weer is hij degene.
die thuiskomt met een
model dat voor de wekelijkse
schetsclub poseert. Kern
van die donderdagse ‘club’
zijn Van Delft en zijn vrouw
Thea, en bij hen sluiten
zich soms een paar, soms
meerdere schetsliefhebbers
aan. (...)
Theo van Delft schildert in al
zijn vrije uren; ook de kleine
uurtjes van de nacht worden
vaak als zodanig beschouwd.
Als alle rumoer in huis en
op straat verstomd is, is
de tijd voor experimenten
gekomen.

38 JONGEMAN IN RAAM 48 X 40 CM GLASDRUK GROEPJE MANNEN 40 X 57 CM GLASDRUK KAT EN HOND 40 X 50 CM GLASDRUK 39
Uit: Brieven Thea aan Es, 21 februari 1962
‘Op het ogenblik zijn wij samen verliefd
op een nieuwe techniek van tekenen/
schilderen, n.l. monotypie. Het is
al wel enkele jaren oud maar hier
dringt zoiets niet zo gauw door. Sinds
vorige week zaterdag zijn we aan onze
experimenten begonnen, met niets
anders dan verf, glasplaat, papier, en
zeer geïmproviseerde drukapparatuur
zoals jampotjes en zo. En niet weten hoe
het moet. Nu, een week later hebben
we een hele verzameling acceptabele
monotypes.’

40 41
‘Net zo goed als Theo kan genieten
van de natuurlijke schoonheid van een
eenvoudige bloem, kan hij dat van de
uitstraling van een steen.’
Uit: Mozaïeken: Margriet van Delft
Mozaïeken

42 TWEE FIGUREN IN DE SCHEMER 20 X 18 CM MOZAÏEK 43
Mozaïeken
Velen kennen wel de gewoonte om over een strand of bergpad te lopen
en daar een steentje op te rapen omdat het zo mooi rond of wit is, het in
de zak te steken en het dan thuis even te bewaren en vervolgens weg te
gooien.
Theo verzamelde ze ook maar gooide ze niet weg.
Op Curaçao begon hij ermee. Kiezels, door de zee geslepen stukjes
glas, maar ook grotere stenen die hij in stukken hakte en die gesorteerd
werden op kleur en glinstering vulden een indrukwekkend assortiment
blikjes en potjes die hij als palet gebruikte om zijn mozaïeken te
‘schilderen’.
Net zo goed als Theo kan genieten van de natuurlijke schoonheid van
een eenvoudige bloem, kan hij dat van de uitstraling van een steen.
Hij wil de natuurlijke schoonheid van die bloem eren in een schilderij
door deze zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven.
Dit doet hij ook met stenen. Hij laat de schoonheid van de stenen
uitkomen door ze zo te rangschikken in het cement dat ze optimaal tot
hun recht komen. Hij stelt zich als het ware ten dienste van het materiaal
(of dat nou stenen, bloemen, landschappen of personen zijn).
Bij portretten van bloemen, mensen of landschappen maakt hij een
afbeelding die precies laat zien wat hij er mooi aan vindt. ‘Waarom zou
ik iets wat van zichzelf zo mooi is veranderen’.
Bij mozaïeken maakt Theo geen afbeelding van de stenen maar gebruikt
die zelf. Geleid door de fascinatie voor het materiaal komt hij tot vrije
beelden. Twee stenen samen worden een zittend figuur. Maar hij kan nu
ook een stap verder gaan en de stenen en de compositie voor zich laten
spreken in een abstract werk. Opvallend hierbij is dat vaak ergens een
spiraal een rol in de compositie speelt. ʻDe spiraal is een grondvorm,
een oertype, dat dynamiek en levenskracht uitdrukt. Dit symbool is zo
krachtig, dat ik het regelmatig, bewust èn onbewust, toepasʼ .
Margriet van Delft

44 DUBBELE SPIRAAL 50 X 40 CM MOZAÏEK
OERPLOEF 49 X 55 MOZAÏEK
ZONDER TITEL 35 X 45 CM MOZAÏEK 45
SPIRAAL 40 X 35 CM MOZAÏEK

46 47
‘Vind jij dat ook zo iets fijns,
een helemaal blank vel
papier? Eigenlijk zou je er met
onzichtbare inkt op moeten
schrijven. Het lijkt een beetje
op een mooi opgespannen
doek waar je de eerste verf op
smeert, maar dit laatste is veel
spannender – en nog erger is
het bij een aquarel!’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 16-4-1996
Aquarellen

48 LUCENAY 30 X 48 CM AQUAREL 49
OOY 30 X 40 CM AQUAREL
Uit: Ben Wasser: Het onverbiddelijke enthousiasme van een onverbeterlijk
vakman.
(...) En dan zijn er de landschappen, want Theo trok er ook op uit. Op
de fiets bij voorbaat, al lang voordat die weer een algemene comeback
maakte. Afgezien van de tussendoortjes in aquarel tijdens vakantiereizen,
waaruit zijn trefzekerheid steeds weer blijkt, vond hij toch ook zijn
inspiratie in de omgeving van Nijmegen en dan met name de Ooijpolder.
Hoe vaak heb ik hem daar niet zien fietsen?
Maar in de tijd van de acties voor het behoud van een ongeschonden
polder tegenover de plannen tot Waalverlegging waardoor een kostbaar
landschap overhoop dreigde te worden gebulldozerd, was hij er altijd
bij. En dat niet alleen omdat het hier een van de terreinen van zijn
werkzaamheid betrof maar ook om zijn deel bij te dragen aan de
verdediging van al die andere dan de louter economische aspecten en
waarden die in de verdrukking dreigden te komen. Naast een cultureel
is hij ook een sociaal en ecologisch bevlogene.
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 8-4-1997
Nog steeds blauwe lucht, dus de aquarelspullen mee en via Beek naar de
Waal. Op een plaats gaan zitten waar je tussen bomen over de Bisonbaai
heen bomen langs de Waal ziet. De kruinen in een bruin-oranje-geel
waas van komend blad, heel teer tegen de zacht blauwe lucht. Het papier
reageerde slecht op het water, ik heb 2 uur gevochten tot mijn handen
ijskoud werden. De zon scheen dan wel op mijn rug, maar het waaide
uit het Noorden. Ben aan de zuidkant van de dijk wat bloemetjes gaan
plukken en naar huis gereden.

50 BIJ ST. POL DE LEON 28 X 38 CM AQUAREL OIRSCHOT 29 X 39 CM AQUAREL 51

52 STORM BIJ MONTEVEQUE (SENLIS) 35 X 46 CM AQUAREL 53
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 22-7-1985
Zelf heb ik het ook goed gehad, eerst een kleine aquarel begonnen van
de stroomversnellingen van het riviertje bij de kapel, daarna de kapel
zelf (morgen klaar) en na baden, eten en dutten ben ik onze helling
opgeklauterd. Was al eerder die kant uit, er is een smal waterstroompje
(4o cm.) waar ik nu dus mooi mijn flesje met koud water vullen kon, en
ben toen verder omhoog gegaan tot ik tussen de hazelnootbosjes door
een goed zicht had op de vallei, en ben gezeten op een hoge steen een
aquarel begonnen. Als ik er terug kom begin ik een nieuwe denk ik,
hoewel: in de zon en wat wind blijft echt aquarelleren heksenwerk.
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 23-9-1986
Vanmiddag naar de bossen voorbij ‘Ons Erf’ gefietst, en daar een aquarel
begonnen van het licht dat nevelig tussen de hoge bomen doorsijpelt.
Met op de voorgrond van die masten met horizontaal van die fijne
takjes-waaiers.
(...)
Ben bezig me ervan te overtuigen dat het produceren van alsmaar
schilderijen niet zo nodig meer hoeft – heb een aardige collectie. Deze
houding maakt me veel rustiger, en zal op den duur tot beter werk leiden,
hoewel er ook veel niet af komt, maar nogmaals – ’t mót niet meer zo. En
je geniet zo meer, je bent meer wandelaar dan jager!
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 14-10-1986
Heb vanavond weer eens fel gewerkt – een tempo dat er vanmiddag in
het bos al in zat, toen alles nat door elkaar liep, en ik in een enthousiast,
onverschillige bui een echte aquarel gemaakt heb. Er klopt niets van,
maar er zit wel iets in van dat mysterieuze van die horizontale voiles die
de takken van de larix dwars op de rechtopstaande boomstammetjes,
alles, versluieren.

54 STILLEVEN IN VENSTERBANK 30 X 40 CM AQUAREL TUIN IN DE SNEEUW 48 X 36 CM AQUAREL 55

56 57
‘Hard gewerkt aan tulpen. Ging wel
lekker maar houd m’n hart vast wat
die bloemen gaan doen. Het kan best
zijn dat ze morgen open, en aan de
andere kant van de pot staan!’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: Donderdag, 7-3-1985
Olieverf

58 WITTE AZALEA OP TINNEN SCHAAL 70 X 55 CM OLIEVERF 59
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 8-3-1986
‘Vandaag heel brutaal aan een groot doek met de witte azalea begonnen
– en lekker gewerkt. Wou dat ik zo fit en enthousiast kon blijven, maar
het is altijd hetzelfde: na een paar dagen zie je de tekortkomingen, en
die gaan gaandeweg de baas spelen. Maar wie weet? Ik blijf in wonderen
geloven. Het is een pracht plant. Te mooi bijna.’
11-3-1986
‘Hard gewerkt aan de azalea. Hij vordert, maar de eerste symptomen
van ontevredenheid merkte ik vandaag al.
De azalea zelf deed me vanmorgen schrikken: hij hing helemaal slap!
Maar flink wat water en een sproei-douche brachten hem na een paar
uur weer tot stralen.’
12-3-1986
‘Met de azalea kan er niet veel meer mis gaan – heb de laatste bloemen
vandaag geschilderd – bij mistweer, dat wel, en of ik de compositie naar
mijn zin krijg moeten we nog zien.’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 16-3-1988
‘Me voor mijn doek op de ezel gezet hebbende werd het duidelijk dat er
van het fresia-schilderij niets terecht kon komen. Teveel hoofdpersonen
doordat de meeste knoppen intussen bloemen waren geworden. En op
het doek was die eentonige opeenstapeling van even grote vormen al
duidelijk doorgedrongen. Wat aan het boeket getrokken en geduwd
tot er iets van een soort compositie ontstond, en ‘het penseel ter hand
genomen’. De lucht was loodgrijs, en mijn stemming nog somberder.
‘Heeft het zin om hier nog verf aan vuil te maken?’
Uiteindelijk heb ik het doek met terpentine afgewassen, en wat bleef
zitten met witte verf afgedekt, en ben opgelucht aan de plantenbak in
de voorkamer gaan werken.’

60 TULPEN IN PAPIER 60 X 50 CM OLIEVERF GELE CHRYSANTEN 90 X 100 CM OLIEVERF 61

62 FLES MET APPELS 50 X 40 CM OLIEVERF ROZE AZALEA MET DROOGBLOEMEN 60 X 70 CM OLIEVERF 63
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 22-1-1991
‘Tegen de slechte omstandigheden in, wat aan het droogbloemen-
schilderij gewerkt. Gevaarlijk. De eerste dagen had ik een puur blauwe
lucht waardoor de violetten in de roze schilferbloempjes sterk opvielen.
Vandaag was het eigenlijk mooi licht: dunne mistachtige wolken waar
je soms zelfs iets van het blauw erachter zag doorschemeren. Wit tot
zachtgeel licht dus. Maar daarin verdwijnen de violetten en worden
de bloempjes soms goudachtig. Nou kan dat wel bij enkele van die
bloempjes. Daar heb ik me dus aan gehouden, maar de totaalkleur van
het stilleven heb ik moeten laten zitten. Bijvoorbeeld: de ondergrond
waar alles op staat is een grauwig stuk karton. Met iets van oudgeel.
Je kunt je voorstellen dat daar eerst die blauwe lucht zijn invloed op
had. Maar nu evengoed die creme witte wolken, die maakten er iets
vanillegeels van. Daar zag je het heel duidelijk. Maar bij de rest gebeurt
dit ook en merk je het niet. En
het dreigt echt goed te worden.
M.a.w. het moet maar gauw weer
gaan vriezen.’
29-1-1991
‘Het begon met zware mist/rijp
op alle struiken, enz. Maar om
11 uur: zon en wolkeloos. En
toen bleek dat ik gelijk had: die
paar keer dat ik er bij ‘witte’
lucht aan had gewerkt waren de
bloempjes goudkleurig -beetje
Rembrandtesk- geworden. Heb
fijn gewerkt maar de hele morgen
ging weg aan het bijtonen van die
groepjes. Geloof dat de eenheid
weer terug is.’

64 ROZE ROOSJES 40 X 30 CM OLIEVERF
APPELS MET CHINESE VAAS 65 X 50 CM OLIEVERF WITTE CYCLAMEN 60 X 50XM OLIEVERF 65
STILLEVEN MET MEISJESKOPJE 50 X 60 CM OLIEVERF

66 67
‘Het was weer ’t gevecht dat
je uur na uur bezig bent te
verliezen, tot iedereen, mij
incluis, zegt: ‘Ze is ‘t!’ Dan zeg
je weer dankbaar: ’t wonder is
er weer geweest. Dank U. En
dan een dag kleertjes en haren
en zo.’
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 15-5-1985
Portretten

68 BEA SWINKELS OLIEVERF MAARTEN MANDOS OLIEVERF 69

70 MARIANNE LINNARTS OLIEVERF
PROFESSOR DE HAAS OLIEVERF 71
Uit: Ben Wasser: Het onverbiddelijke enthousiasme van een onverbeterlijk
vakman.
(Bij portretschilderen) is nauwkeurig waarnemen en dat heel precies
treffen juist een vereiste en daarin toont Theo zich een meester. Dan
moet er tijdens het werken aan een portret wel niet de klad in komen.
Ik herinner me hoe Theo me eens vertelde dat hij voor een tweede of
derde sessie voor een meisjesportret ooit tevergeefs naar Den Haag
was gereisd. Bij aankomst bleek het daar gesneeuwd te hebben en
daardoor was het licht, ook zoals het door de ramen naar binnen viel,
zozeer veranderd dat er niets anders opzat dan ofwel onverrichter zake
huiswaarts te keren ofwel een helemaal opnieuw te beginnen. Met een
portret kan nu eenmaal niet worden gesjoemeld. Naast de schilderskist
staat er geen trucendoos. Naast die van hem althans.
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: geen datum
(...) Hartelijke mensen, maar het meest hart-verwarmend voor mij was
dat ze zei dat iedereen – familie en kennisen – haar portret zo goed
vonden. Beide trouwens. En dan te bedenken dat ik al een paar weken
niet naar hen op durfde bellen omdat ik bang was voor teleurgestelde
uitingen. Haar portret lijkt, dat wist ik, daar was ik zeker van, maar zij is
zo iemand die normaal een wat zuur-bittere trek heeft, hoewel er soms
flitsend iets heerlijk–blij’s over zo’n gezicht kan trekken. Dat zie ik dan,
en dat blijft me bij, maar ik ben jammer genoeg niet zó geniaal dat ik
het ‘vast kan leggen.’
(...)
Het is een raar vak: je levert de mensen steeds iets waar je eigenlijk niet
helemaal achter staat, omdat ‘de materie’ altijd maar een deel(tje) is van
het beeld dat levend in je geest aanwezig was tijdens het gevecht dat
schilderen is.
Maar nu ik weet dat ze blij zijn met die portretten kan ik rustig gaan
slapen.

72 BAS VAN DELFT OLIEVERF ABT BAETEN OLIEVERF 73
Uit: Brieven van Theo
aan Hyacinth: 17-7-87
‘Ik zag nog veel meer
natuurlijk, maar hij
zat met zijn gezicht
tegen het licht
in. Heb dus geen
‘beeld’ van hem dat
bruikbaar is voor
straks. Kan me ook niets schelen. Al pratend heb ik
de persoon leren kennen, als we in de eetzaal aan het
schilderen gaan zie ik wel welke belichting alles van
die persoon het duidelijkst laat uitkomen.
16-10-87
Dit wordt niet alleen het eerste portret zonder staf en
mijter, maar ook: met de benen over elkaar.’

74 OSCAR VOORSMIT OLIEVERF MICHIEL HOUBEN OLIEVERF WIESJE MAARSE – V.D. DUNGEN OLIEVERF 75
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth:
6-5-1987
(Over jongen van 5 jaar)
Hij is ook erg gevoelig. Vanmorgen
tegen 12 uur, dus tegen het eind
van de rit, vroeg hij of hij even wat
tegen zijn moeder beneden mocht
gaan zeggen. Die kwam even
later vertellen dat hij ‘niet meer
wou,’ en toen ik het slachtoffer
even later weer terugzag, en hij
nurks op zijn stoel plofte met
zijn onderarmen voor zijn huilend
gezicht, en zo voorover op zijn
tafeltje zich ‘onzichtbaar’ maakte leek het erop dat we het portretje wel
konden vergeten.
Maar ik moest in ieder geval het kontakt herstellen voor ik naar huis
fietste! En terwijl hij sluiks over zijn armen heen naar me keek, begon ik
de aanval met: ‘Arme jongen, kun je nog lachen?’ ‘Wedden?’ en dergelijke
plagende vriendschapsbetuigingen. En na 5 minuten gaf ons zielig stukje
verdriet zich gewonnen en scheen er een nat zonnetje door zijn tranen.
Heb hem toen toch maar vrij gegeven tot vanmiddag, want wat moet ik
met zo’n opgeblazen rood kopje? Hij wil zo graag zijn portret naast dat
van zijn broertje zien hangen, en raakte in paniek toen hij merkte hoeveel
onvrijheid en onnatuurlijke discipline hem dat kostte.
Maar vanmiddag was hij weer lief... Ik vraag zo weinig mogelijk van hem,
hoop dat het morgen goed gaat.

76 WOUTER HAGERS OLIEVERF
VINCENT VAN HERKHUIZEN OLIEVERF 77
Uit: Brief van Wouter Hagers:
Poseren voor een portret is niet zo
moeilijk, het is gewoon stilzitten
en wachten totdat de schilder je
op het doek heeft afgebeeld. Als je
het zo bekijkt is het inderdaad niet
moeilijk. Maar als je drie dagen
achter elkaar stil moet zitten in
etappes van meerdere uren is het
toch wel saai. Althans, dat zou je
verwachten, vooral als beweeglijk
kind van acht jaar oud. Maar het
is in mijn herinnering totaal niet
saai geweest. Mijn vader had wat
voorzorgsmaatregelen getroffen
en las mij gedurende deze drie dagen het boek ‘Brief voor de Koning’ van
Tonke Dragt voor. Maar ook de omgeving was niet vervelend. Kijken naar
andere schilderijen, uit het raam, naar de schilder die bezig was. (...) Het is
erg mooi geworden en het hangt al acht jaar boven een kastje midden in de
woonkamer. Het blijft mooi om naar te kijken en vrienden van mij vinden
het net zo.
Vincent van Herkhuizen wilde
een portret van hemzelf aan zijn
aanstaande vrouw geven, ter
gelegenheid van hun trouwen.
Uit: Brief van Vincent van
Herkhuizen:
Jouw eerste reactie was: ‘…maar
ik schilder alleen bij natuurlijk
licht…en het is december…maar ik
vind het idee wel erg leuk en een
hele uitdaging’. Je accepteerde de
opdracht onder voorbehoud. (...)
Het gebeurde dat je zei: ‘Alles
wordt rood, ik kan niet verder
werken’. Het zonlicht weerkaatste op het rode pannendak van het huis
op de Berg en Dalseweg in het atelier. Dus een nieuwe afspraak. We
hebben vaak samen gezellig koffie gedronken. (...) Vele onderwerpen
hebben wij besproken, de geur van jouw pijptabak… je opmerkingen
zoals… ‘Wacht… ik zie nog iets’ zijn mij altijd bijgebleven.

78 79
Titel Theo van Delft, Jansz., Lichtschilder
Uitgave Dit boek, inclusief cd-rom, is uitgegeven door de familie van Delft,
ter gelegenheid van de 90ste verjaardag van Theo van Delft, Jansz.
11 december, 2oo4
ISBN: 9o-9o18843-6
Copyright © 2oo4 familie van Delft
Carnotstraat 6
6533 DT Nijmegen
Nederland
Tekstredactie Hyacinth van Delft
Jan van Delft
Kunstwerkkeuze Margriet van Delft
Vincent van Delft
Vormgeving cd-rom Bas van Delft
Vormgeving boek Theo van Delft jr.
Vormgeving omslag Theo, Vincent en Theo van Delft
Inleiding Paul Meeuws Ik wil vertellen
Bijdragen van Theo van Delft Jansz. citaten uit brieven aan Hyacinth
citaten uit autobiografie
Ben Wasser Het onverbiddelijke enthousiasme van
een onverbeterlijk vakman
Hans van den Maagdenberg Zelfportret van Theo van Delft Jansz.
Vincent van Herkhuizen
Wouter Hagers
Margriet van Delft Mozaïeken
Vincent van Delft Levensloop
Fotografie Marc van Delft (tenzij anders vermeld)
Theo van Delft Jansz. pagina 25, 68, 69, 7o, 71, 74, 75, 76, 77
Ernst van Mackelenbergh pagina 73
Jan van Delft pagina 18
Theo van Delft jr. pagina 4, 43
Drukwerk Graphiset bv
Bindwerk van Mierlo Boekbinders bv
Cd-rom Digital Connection
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van
druk, fotocopie, microfilm, of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de uitgevers.

Epiloog
Uit: Brieven van Theo aan Hyacinth: 1-6-96
Gistermorgen: schilderkoorts. Wat potten en borden bij elkaar gezet, een roze
Kaaps viooltje er voor, en een beeldje van een chinees, het was een symfonie van
rood-roze en groenen. Met heel grote kwasten een half-af begonia schilderij onder
de nieuwe droom doen verdwijnen en toen aan de bloempjes begonnen, want die zijn
veranderlijk. Daar vandaag aan doorgewerkt, vanmorgen en vanmiddag. En toen, na
een paar uur begon het: mijn hand was vast genoeg voor dat prutswerk, maar mijn
ogen lieten het afweten. De leesbril wou op den duur ook niet meer helpen, ik heb
nog een tijd volgehouden, maar het werd toch te erg.
Het is de straf voor een heel leven lang dromen denk ik. Mijn ogen willen niet anders
meer. Wie weet is het een soort verkoudheid maar het heeft vooral te maken met het
alsmaar fel kijken naar dezelfde kleine kleurverschillen op die massa bloemblaadjes.
Bij een portret is er telkens een ander deel van het gezicht, en zijn er maar een paar
heel kleine details. Wie weet ga ik nog ooit ‘breed’ schilderen, zonder details, iets
waar ik al heel lang van droom, maar dat ik nooit doe!