Het schoeisel van de KNIL-militair - Collectie

oostkust van zuidelijk Afrika) kwam wederom een soort schoen in de interesse van onze
legerleiding in Indië. Daar kreeg de soldaat naast zijn andere schoenen ook een paar zachte
`espadrilles', een soort muilen of sandalen van zeildoek met zolen van gevlochten touw. 32)
Veel later, gedurende de Eerste Wereldoorlog, vermoedelijk in 1916, werd in het KNIL
gedurende een paar jaar een bivakschoen ingevoerd naast het bestaande schoeisel. Men gaf
het de naam van `tabi'. Wat was dat voor een artikel? Het was in feite een soort dikke loopsok
van grof katoen, in de donkergroene kleur, waarvan de zolen waren versterkt met dun
leder, gevlochten hennep en nog een paar zachte materialen. Zij waren als prototype besteld
uit Japan en vermoedelijk (er is nagenoeg geen litteratuur over) in enige duizenden paren
nagemaakt in Indië. Deze lichtgewicht Japanse voetbekleedsels waren geaccepteerd en
aangemaakt op advies van een daartoe ingestelde commisie die in haar verslag sprak van `een
paar lichte tevens soliede bivakschoenen' en `de voeten blijven schoon en vrij van lichte
verwondingen (. . .) met bláren op de voeten kan de man op tabi's de mars toch nog wel
vervolgen en bij het verstrekken van nieuwe schoenen (die nog ingelopen moesten worden)
kan de man de tabi als marsschoen gebruiken; zij zullen zo nodig de man in staat stellen er
een dag of wat op te marcheren; ze zitten aangenaam'. Er waren een paar proeven genomen en
daarbij won de tabi het bij de marsen van de zeildoekse schoen.
En zelfs had men bij de mobilisatie-voorraden ook al wat tabi's opgelegd. Uiteindelijk is de
tabi toch omstreeks 1920 weer afgevoerd, omdat hij niet sterk genoeg bleek te zijn en reeds na
enige dagen gebruik in het bivak (dus niet eens op mars) versleten was. Definitieve invoer van
de tabi zou ook weer te kostbaar worden, want men had berekend dat de soldaat zeker vier
paar per jaar nodig zou hebben. 33) Het niet accepteren van de tabi's is echter nimmer een
gemis geweest, want steeds zou de man op meerdaagse patrouilles voor gebruik in het bivak
onderweg (zodra het dienstschoeisel uit mocht) sloffen van leer of licht hout bij zich hebben
en later ook wel de aan hem verstrekte gymnastiekschoenen.
Verbodsbepalingen
In de diverse voorschriften en andere bepalingen over kleding en tenues bij bepaalde gelegenheden
en diensten, kwamen, in de wat modernere jaren, ook aanwijzingen voor die in onze
dagen wat komisch aan doen. Zo was bepaald dat sporen niet gedragen mochten worden in
pantservoertuigen en militaire vliegtuigen. Zou dit verbod er niet geweest zijn dan zouden
bereden militairen - die onder geen omstandigheid vrijwillig afstand daarvan zouden willen
doen - met die sporen in pantserauto's, tanks en vliegtuigen zijn gestapt - hetgeen tot niet
geheel veilige gevolgen aanleiding zou kunnen geven. Ook was bepaald dat men met
schoenen waaronder kopspijkers waren aangebracht, geen militaire motorvoertuigen mocht
besturen dan wel plaats nemen in militaire vliegtuigen. Overigens beide typische bepalingen
in een leger uit die periode: een leger waarbij men zich in het algemeen slechts op twee
wijzen kon vooruit bewegen: lopend te voet of rijdend te paard.
Tijdens de mars is de Europeaan in mineur
Wij komen nu met ons schoenen-verhaal in het midden van de jaren dertig van deze eeuw en
al aardig tegen het eind van onze beschouwing, welke in feite slechts loopt tot de ondergang
van het KNIL in de eerste fase van de Pacific oorlog (1941-1942).
De modelschoen had diverse verbeteringen ondergaan en was steeds beter geworden. Alle
inheemse militairen in het leger hadden ook vanaf hun recruten-tijd op die schoenen gelopen.
Bij hen kwamen slechte voeten niet voor, omdat zij gewend waren om alles lopende te doen:
zij voelden zich ook volkomen thuis in hun eigen land. Voorts vormden zij nu, meer dan
voordien, de absolute meerderheid van het beroepspersoneel van het KNIL: in 1933/34 iets
meer dan 79%. Met de Europese manschappen (nu nog maar bijna 21%)stond het op het