Het schoeisel van de KNIL-militair - Collectie

Modificaties uit 1921
In 1921 werd de zeildoekse schoen wederom in een vernieuwd model in de intendancepijplijn
gebracht met diverse verbeteringen. Het zeildoek was nu zeer goed en zo sterk van
kwaliteit dat er niet meer, als voorheen, nog een voering daarbij nodig was. De bovenste helft
van de ringgaten voor veters bij de sluiting, was voor het gemak bij het aan- en uittrekken
vervangen door de bekende stevige haakjes; de neus van chroomleder was nu van een voldoende
hoogte en recht afgesneden. En deze neus had nu een harde punt; hierdoor waren de
tenen van de drager goed beschermd tegen knellingen door zware voorwerpen die de man op
zijn tenen kon krijgen, zoals een balk, een rad van een kar of de hoef van een paard. Ook
werden tot 1925 nog een paar lederen schoenen uitgetest, doch wij konden niet vinden wat
daarvan de opzet was: immers men had voor allen de zeildoekse schoen. Dat was volkomen
juist, want na 1925 was het definitief de zeildoekse schoen geworden.
Slechts hier en daar bracht men nog een enkele verbetering aan. Dat zelfde geschiedde
nogmaals in 1933 en toen was de prijs intussen al gezakt tot f 3,-. Een lange ontwikkelingscyclus
was ten einde. Het KNIL, gecompliceerd zowel in zijn personeels-samenstelling als in
zijn specifieke dislocatie, met alle soorten van terrein in dit reusachtige gebied tussen de
Indische Oceaan en de Pacific, had eindelijk zijn goede schoen gekregen. En die was voor
iedereen. En dit deed de journalist die ook veteraan was uit het KNIL (oud-onderofficier uit
Atjeh) H. C. Zentgraaff in zijn bekende boek `Atjeh' bevestigen, dat het zelfvertrouwen van
de Javaanse infanteristen belangrijk was verbeterd toen iedereen van hen schoenen kreeg,
evenals Oom Ambon, Oom Menado en Oom Belanda (= Holland) 31).
Slobkousen
Nu even in vogelvlucht naar de verdere beenbekleding: de slobkous, die in de aanvang van de
19e eeuw erg bekritiseerd werd en een bron van ergernis vormde. Nadien zijn de slobkousen
verschillende keren verbeterd, want ze bleken onmisbaar te zijn en even noodzakelijk als de
schoen; zij vormden er een combinatie mee. Alleen het aan en uitdoen van de slobkous was
een tijdrovende handeling, maar tijdens de mars had de man er een behoorlijke steun aan bij
het enkelgewricht en de spieren van het onderbeen. Door het bevestigen van de slobkous
schuurden de broekspijpen niet meer hinderlijk langs elkaar en kleine steentjes konden niet
meer gemakkelijk in de schoen dringen.
Slobkousen waren verder van veel nut in moerasgebied, natte rijstvelden of sawah's, in laag
struikgewas, bij alang-alang (wild gras) en doornige planten en zij gaven blijvende bescherming
tegen schadelijk kruipend gedierte. In de gebruikte slobkousen trof men een grote
variëteit aan, met sluiting voor en opzij, met knopen of door rijgen. De bovenste sluitriem
mocht noch te vast, noch te los zitten, mocht de bloedsomloop van de drager niet hinderen,
maar hij moest zo vast zijn, dat hij niet kon afzakken en los gaan zitten. De riemen onder de
schoen door (souspieds) kregen veel te lijden en werden vaak hard; zij beletten het opkruipen
van de slobkous. Ook de kleur van de slobkous wisselde nog al eens; soms in de kleur van de
broek en ook wel wit. Dit laatste was in de veldtenue natuurlijk tactisch onjuist, want door dat
wit zag de inheemse vijand onze soldaten al van uit de verte naderen. In 1905 kwamen
groflinnen exemplaren van bruine kleur met handige gespsluitingen, die gemakkelijk waren
voor het snel wijder of nauwer maken. De troep had ook daar kritiek op, want bij nachtelijke
geheime sluippartijen en op patrouille kon men in het duister nu niet meer zijn nevenman
ontwaren, wat eerst met de witte slobkous wel ging; toch kwam wit niet meer terug. Een
nadeel van slobkousen was verder dat knopen er gemakkelijk af gingen en dat gespen
afscheurden, zodat immer reparatie nodig was, hetgeen weer betekende, dat de man het artikel
moest missen terwijl de slobkous door al dat werk er aan een duur uitrustingsstuk werd. Door