Het schoeisel van de KNIL-militair - Collectie

troep zeer verminderen, worden voorkomen. Ongeschoeide troepen zijn niet te gebruiken bij
het bestormen van versterkingen, die met randjoe's en bamboedoeri (zie noot 3) zijn omgeven.
Uit een tactisch, zowel als uit een hygiënisch oogpunt is het dus nooit te verdedigen om
troepen - zij het ook Inlandse - barrevoets te laten marcheren'. 23)
Boni - expeditie en acties op Bali
Van 1905 tot 1908, toen er in Zuidwest-Celebes (Boni en Loewoe) nog een aantal militaire
operaties nodig waren en verder ook in Bali (1906), ontvingen de daarheen gedirigeerde
Javaanse eenheden hoge rijgschoenen van zeildoek, die met leer versterkt waren op de neus,
de beneden zijkanten en het contrefort (= hiel- en hoge achterstuk). En op de lederen zool
waren kopspijkers ingeslagen, teneinde in glad bergterrein ongewenst uitglijden te voorkomen.
Men sprak toen 24) de veronderstelling uit dat deze vorm van schoenen wel de uiteindelijke
keuze zou worden en dat het tijdperk van troepenbeproevingen binnen afzienbare tijd zou
worden afgesloten met de definitieve keuze. Dit klopt vrij goed, want in 1910 kwam men met
het uiteindelijke type schoen: nagenoeg die van de schets. Geen lederen schoen doch de
zeildoekse met lederen versterkingen.
Vergelijkingen
In de troepenbeproevingen (ook na 1889 gingen die op allerlei punten door: wij noemen niet
alle details) was nu al zeer duidelijk gebleken dat de lederen schoenen wederom de sterkste
waren geweest, maar ook in gewicht de zwaarste; wanneer de man een waterloop had doorwaad
was de schoen nog zwaarder geworden door het daar in gelopen water; en het grote
nadeel bleef dat het water er niet meer uit kon, dus opgesloten was in de schoen. Had de
drager eenmaal water binnen zijn schoen gekregen, dan bleven zijn voeten (en sokken)
nagenoeg de hele dag nat. En het leder werd ook nog hard en stug. Dit schoeisel voor
Europeanen was verkrijgbaar in 24 verschillende tailles, met zes lengtematen en vier breedtematen;
de lengte varieerde van 31 tot 26 cm.
De schoenen van zeildoek waren lichter en luchtiger dan die van leder. Zij waren echter
minder sterk en leden vooral bij marsen door alang-alang velden en stenige of koraalachtige
bodem. Zij lieten echter na het doorwaden van riviertjes het water weer teruglopen naar
buiten. In het zeildoek waren namelijk porieën waardoorheen bij het lopen het water als het
ware naar buiten werd geperst. De warme tropenzon deed de rest, zodat de man weer vrij
spoedig droge voeten had. En deze schoen bleef daarna steeds soepel en lenig.
Het nadeel van de snellere slijtage werd bij deze zeildoekse schoen nu echter ondervangen
door lederen belegsels. Uiteraard moest dit leer van een superieure kwaliteit zijn; het mocht
niet verharden bij geregeld nat worden. Voorshands was de kleur bruin, maar we weten al dat
het later weer zwart werd. Het zo ontstane model zou tot 1914 zo gedragen worden; eerst
daarna kwamen grote en kleine wijzigingen. Het spreekt wel van zelf dat niet terstond een
ideale schoen ontstond: verre van dat!
De belegsels en het zeildoek zelf waren niet dadelijk van het meest gewenste soort: herhaaldelijk
gingen de belegsels los, of scheurden deze en het zeildoek zelve. En wel vroegtijdig.
Op klachten werd steeds gereageerd en men trachtte bij de fabricage zowel beter leer te
gebruiken, alsook het zeildoek sterker te maken. Ook was de bovenkant nog te hard en
veroorzaakte daar schaafwonden.
De Chinees en zijn privé schoen-atelier
De prijs van de model zeildoekse schoen die zoetjesaan in de gelederen werd ingevoerd was
relatief hoog, namelijk f 4,90 per paar. En hier zag de kleine nijvere Chinees een gat in de