Untitled - Holland Historisch Tijdschrift

Verpondingen op het Hollandse platteland
men in de eerste helft van de 18e eeuw extra in de problemen door diverse veepestepidemieen.
Deze toestand culmineerde tussen 1730 en 1750 in een ware landbouwcrisis. 30
Dat een en ander niet ongemerkt aan de Uitgeester boerenbedrijven voorbij was gegaan,
kan onder meer worden geconcludeerd uit de hier geheven verponding. Ook te Uitgeest zag
de boer zijn inkomenspositie verslechteren door lage opbrengsten en hoge lasten. Vooral na
de veepest van 1713 lijkt de neergang zich te hebben versneld. Het is dan ook niet verwonderlijk
dat achterstanden in de betaling van de verponding na 1716 schrikbarend toenamen.
Met name de kleinere boerenbedrijven reageerden op de ontstane situatie door nietproduktieve
percelen te verkopen. Daarnaast kwam het steeds vaker voor, dat men land dat
onverkoopbaar was gebleken maar aan het lot overliet door afstand te doen van het eigendomsrecht.
Deze landerijen, ook wel 'spagestoken' land genoemd, vervielen automatisch
aan de staat. In de periode 1735-1749, waarin de economische toestand voor de agrarische
bedrijven het slechtst was, zien we te Uitgeest een stijging van het aantal spagestoken landerijen.
Tussen 1749 en 1753 vertegenwoordigden deze landerijen circa vijf procent in de verponding
(zie grafiek 9).
De economisch sterkere Uitgeester boer bleek echter beter in staat te zijn om zich te handhaven.
Door te kiezen voor een meer arbeids-extensieve vorm van landbouw wist hij een
Grafiek 9. Ontwikkeling van het totaalbedrag in de verponding van spagestoken landerijen
te Uitgeest.
30 Van der Woude, 'Het Noorderkwartier', 508-601.
70