Rapport: Veiligheid brandweerduiken beschouwd

Bij het onderzoek van ongevallen valt soms op dat de druk wel aan het begin van de
duik wordt doorgegeven, maar niet meer vanaf de laatste 100 bar, als dit kritisch wordt.
6.9 N O O D L U C H T V O O R Z I E N I N G
Het restrisico van de duiker kan aanzienlijk worden teruggebracht als die over een
eigen noodluchtvoorziening kan beschikken als de reguliere luchtvoorziening wegvalt,
bijvoorbeeld als het gelaatstuk plotseling wordt afgestoten of als het niet lukt om over
te gaan op reservelucht. De voorzieningen voor noodlucht variëren sterk. In sommige
korpsen heeft elk toestel een zogenaamde octopus of back-up automaat, en in sommige
korpsen is geen enkel toestel hiermee uitgerust; dit terwijl het duikwater in het
verzorgingsgebied, de werkwijze en de rest van de duikuitrusting vergelijkbaar zijn. Ook
komt het voor dat de octopus wel aanwezig is, maar geen of te weinig rekening wordt
gehouden met het gebruik daarvan.
Uit duikongevallen en bijna-ongevallen is gebleken dat toestellen met ademweerstand
bij het brandweerduiken in combinatie met de huidige wijze van geoefendheid en
andere omstandigheden een extra risico kunnen geven.
Ieder SCUBA-toestel met ademweerstand moet daarom zijn voorzien van een 2e (gescheiden) automaat met bijtmondstuk (back-up automaat) een octopus of een
vergelijkbare noodluchtvoorziening buiten het gelaatstuk om. Deze noodluchtvoorziening
moet ook buiten de ademweerstand om lopen zodat die ook werkt als het
niet lukt om over te schakelen op reservelucht. Een back-up automaat is iets bedrijfszekerder
dan een octopus, omdat die ook nog werkt bij een storing in de eerste trap van
de normale luchtvoorziening.
Een ‘standaard’ spare air wordt niet geadviseerd13 . De inhoud daarvan is nog geen halve
liter. Een zogenaamde ‘pony-bottle’ heeft een grotere inhoud, bijvoorbeeld van 2 liter.
Een fles van die omvang kan de duiker echter belemmeren in zijn reddingswerk onder
water.
Uit veiligheidsoogpunt is het gewenst dat, in aanvulling op de toestellen met ademweerstand,
alle SCUBA-toestellen beschikken over een voorziening voor eigen noodlucht
zoals hiervoor is omschreven.
De noodzaak van deze aanvullende zelfredvoorziening is mede afhankelijk van het
totale veiligheidsniveau van het duiken door het korps of de duikploeg. Het is van groot
belang dat, als een korps deze aanvullende maatregel niet treft, dit in de risico-inventarisatie
en -evaluatie is onderbouwd.
13 De gebruikelijke spare air (octopus met eigen fles) heeft een flesje met een inhoud van nog
geen halve liter bij een druk van 200 bar. Op een diepte van 6 m en bij een normaal luchtverbruik
van 40 l/min SAC.is dit slechts anderhalve minuut toereikend. Bij grotere flessen
spreekt men over een pony bottle. Als de norm voor de reservelucht in punt 18 wordt
gehanteerd van ten minste 2 minuten op de maximale duikdiepte voor het betreffende korps
bij een extra hoog luchtverbruik als gevolg van stress, is bij 15 m diepte een fles van 2 liter
nodig. Een extra fles, zeker met die inhoud, is voor reddingsduiken ongewenst omdat die de
duiker kan belemmeren bij zijn werk en de kans op vastraken vergroot.
75