Rapport: Veiligheid brandweerduiken beschouwd

ehandeld, maar bij andere onderwerpen en verspreid over de Leidraad BWB, de model
Werkinstructie, leerboeken, examen- en hercertificeringsvoorwaarden, oefenkaarten
et cetera. Mede hierdoor kent de veiligheid nogal wat inconsistenties. Ook is nog geen
landelijk model beschikbaar voor een ‘natte’ risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E),
een normenboek, kwaliteitssysteem, auditsysteem of dergelijke.
Een veiligheidskader voor het duiken moet in ieder geval bestaan uit:
a. Een richtinggevende set van basisprincipes voor veilig duiken bij de brandweer.
b. Een adequaat en overzichtelijk beeld van de risico’s en de beheersing ervan.
c. Een samenhangende uitwerking van de beheersing van de risico’s en een vertaling in
concreet-inhoudelijke prestaties voor de kritische veiligheidsmaatregelen. Die prestaties
geven richting aan de uitvoeringspraktijk en daarmee ook aan de feitelijke veiligheid.
In de systeembeschouwing is daarom begonnen met de beschouwing Risico-analyse en
-beheersing van het reddingduiken en de basisprincipes. Met de overige beschouwingen
kan onderdeel c van het veiligheidskader verder worden ingevuld.
3.5 V R I J B L I J V E N D H E I D E N V E I L I G H E I D S C U LT U U R
Tijdens de systeembeschouwing is geconstateerd dat er korpsen zijn die ‘te los’ omgaan
met normen en regels, ook als die volstrekt helder zijn. Een van de verklaringen
hiervoor is een gebrekkig veiligheidsbewustzijn, waardoor men te weinig het idee
heeft dat het afwijken van veiligheidsregels extra gevaar veroorzaakt. In eerdere
onderzoeken naar het veiligheidsbewustzijn van de brandweer is dit mede verklaard
uit een gevoel van: ‘Dit gebeurt ons niet’. Ook bij andere taken is gesignaleerd dat een
cultuuromslag op dit punt noodzakelijk is, maar ook dat dit moeilijk te verwezenlijken
valt. Het rapport ‘Veiligheidsbewustzijn bij brandweerpersoneel’ (2004) van de Inspectie
OOV geeft hierover de nodige achtergrondinformatie.
Bij het duiken spelen ook de grote variatie in de uitrusting en werkwijze een rol. Dat
leidt ertoe dat nieuwe voorschriften steeds ruimer worden geformuleerd of bepaalde
bestaande voorschriften niet meer worden nageleefd. Ook dat werkt vrijblijvendheid in
de hand. Vrijblijvendheid bij het omgaan met regels komt ook bij de brandweer voor, zo
is bij andere brandweertaken zoals de rampenbestrijding geconstateerd. Anderzijds
geeft men aan behoefte te hebben aan eenduidige regels die er echt toe doen en die
mogen minder vrijblijvend zijn dan nu het geval is. De behoefte aan eenduidige regels
bestaat bij de brandweer ook buiten het duiken.
Een cultuur van ‘Losjes met de regels omgaan’ kan echter ook andere oorzaken hebben.
Bij de implementatie van verbetermaatregelen moet dan ook enerzijds veel aandacht
worden besteed aan het overtuigen van de doelgroep, maar moet tegelijkertijd de
vrijblijvendheid worden teruggedrongen.
24