Rapport: Veiligheid brandweerduiken beschouwd

In een aantal gevallen heeft (eerst) de assistentie van de reserveduiker de voorkeur
boven het loskoppelen van de seinlijn. Als de duiker desondanks moet loskoppelen,
moet hij dit vooraf doorgeven als de situatie dit nog toelaat.
4. Het doorsnijden van de seinlijn - met ingevlochten communicatiedraad - is geen
effectieve optie omdat dit, ook met een scherp mes6 , moeilijk gaat. In een noodsituatie
kan dit sterk stressverhogend werken. Bovendien kunnen de inspanning van het
snijden en de stress veel extra lucht vragen. Hierdoor kan de stress verder toenemen,
met name als de noodsituatie door een dreigend tekort aan lucht is ontstaan. Het
risico is dan reëel dat het mes uit de hand valt. Verder zijn voor het snijden twee
handen nodig, hetgeen in een noodsituatie ongewenst kan zijn7 . Om lastige handelingen
onder stress snel en zonder zicht goed uit te kunnen voeren, moeten die bovendien
frequent en realistisch worden beoefend. Realistisch oefenen met seinlijnen met
ingevlochten communicatiedraad is echter kostbaar.
Het belang van het beoefenen van noodhandelingen is tijdens de praktijktests
duidelijk gebleken. Zelfs het loskoppelen van de seinlijn was met sommige haken nog
lastig (bij die tests werd wel aan de lijn getrokken). Ook bleek dat zelfs na een enkele
oefening het losmaken van een bepaalde haak al veel sneller ging.
Uit het voorgaande volgt dat de duiker de seinlijn met één hand, zonder veel fysieke
kracht en ook met handschoenen aan en verkleumde vingers, binnen enkele
seconden los moet kunnen koppelen. De seinlijn moet ook kunnen worden losgekoppeld
als er trekkracht op de lijn daarmee ook op de haak wordt uitgeoefend
(indicatief 800 newton).
Een speciale bevestigingshaak van de lijn aan het vest, die aan de genoemde eisen
voldoet, heeft de voorkeur. Tijdens de praktijktest zijn vier haken getest, waarvan er
drie al in de praktijk worden gebruikt. Die drie haken moeten met een samengestelde
handeling worden losgemaakt. Met handschoenen aan bleek dat heel lastig te zijn,
zelfs in relatief warm water als de vingers niet verkleumd zijn. Van één haak viel
tijdens een testduik de vergrendelpen uit de haak.
De vierde haak was een zogenaamde ‘paniekhaak’ die in de paardensport wordt
gebruikt. Die kan met een enkelvoudige handeling (en één hand) worden ontkoppeld.
Deze haak werkte redelijk. Op basis van het principe van de paniekhaak wordt in de
regio Gooi en Vechtstreek een speciale haak voor de seinlijn ontwikkeld. Met een
prototype hiervan zijn al experimenten uitgevoerd. Naar verwachting kan deze haak
begin 2009 beschikbaar zijn.
5. Als de seinlijn wordt losgekoppeld, zit de communicatiedraad nog vast aan het
gelaatstuk. Er zijn in principe twee systemen voor de aansluiting van de communicatie
op het gelaatstuk; een aansluiting die tegen losraken is geborgd en een niet
geborgde aansluiting. Bij de geborgde aansluiting gaat bij het losmaken van de
seinlijn ook het gelaatstuk af, valt meteen ook de (resterende) luchttoevoer weg en
6 Een scherp mes is/blijft in ieder geval noodzakelijk. De duiker moet zich kunnen lossnijden van
bijvoorbeeld een visnet.
7 Het doorknippen van de seinlijn is getest in de gemeente De Ronde Venen. Dit gaat prima en
lukt ook beter met één hand, maar ook dan bestaat het risico dat de tang uit de hand valt.
100