Is een boer zonder tractor zoiets als een café zonder ... - Grasspriet

L E E S T E K S T
Is een boer zonder tractor
zoiets als een café zonder bier ?
Het belang van een tractor op een modern landbouwbedrijf.
Ja, de boer die ook niet van gisteren was,
kon niet naast de grote voordelen
kijken die deze te bieden had.
Immers: een tractor is veel sneller en
vooral krachtiger ! De grote wielen
van het “ding” zorgen er bovendien
voor dat hij minder snel vast komt
te zitten in de natte akker. Er
komt extra tijd vrij voor de boer
die geen rekening meer moet
houden met voedertijden en
rustperiodes. Op tijd en stond
wat brandstof voor de tractor
en die werkt desnoods dag en
nacht.
Zijn er dan geen beperkingen
aan de tractor? Natuurlijk
wel. Ook een machine heeft grenzen.
Hoe krachtig hij ook is, zijn trekkracht is
niet oneindig. En daarin verschillen de
tractoren erg van elkaar, afhankelijk
van wat de landbouwer van zijn trekker
verlangt. Het spreekt voor zich dat landbouwers
uit een streek met een zware
kleibodem een krachtiger tractor nodig
zullen hebben dan een landbouwer uit
de Zandstreek. Die kracht wordt uitgedrukt
in PK (paardekracht). Tractoren
van 100 en meer PK zijn geen uitzondering
meer.
Al heel snel ontdekte men dat de tractor
onze landbouwers een nog grotere
dienst kon bewijzen. Naast het voorttrekken
van de machines kon hij ze ook
in beweging brengen (=aandrijven).
Door een staaf (=aandrijfas) op de
motor aan te sluiten kon men delen van
de machines laten bewegen. Bij een
kunstmeststrooier deed die aandrijfas
een pijp heen en weer bewegen waar-
Akkerbouw 2.1
2
Het is duidelijk dat onze boeren vandaag de dag heel veel gebruik maken van de
tractor. Dat was een 50-tal jaar geleden wel “effe” anders. Toen had elke boer één
of meerdere paarden die hij gebruikte bij het werk op het land. Deze dieren moesten
voornamelijk zware dingen voorttrekken: een ploeg, een volgeladen mestkar,
een dorsslee,... Zij waren dan ook heel waardevol op de boerderij. Maar geleidelijk
aan werd het trouwe paard verdrongen door de tractor.
door de mestkorrels werden weggeslingerd.
Bij een grasmaaier doet de aandrijfas
dan weer messen ronddraaien.
En dat is pas het begin: bij de opraappers
zorgt de aandrijfas dat er ineens
drie bewerkingen worden verricht: het
stro oprapen, het samenpersen en vastbinden.
En de ontwikkelingen gaan
steeds maar verder. Zelfs vooraan op de
tractor kan de boer nu allerlei gereedschap
monteren en bewegen dank zij de
sterke motor van de tractor.
Maar met een tractor werken is niet vrij
van gevaar. Als de zware vrachten achter
de tractor niet goed gestapeld worden
kan het wel eens voorkomen dat de
tractor kantelt. Ook de draaiende delen
kunnen gevaarlijk zijn. Je leest wel eens
in de krant dat iemand met zijn kleren
of zijn handen tussen die draaiende
delen terechtgekomen is. Toch proberen
de tractorbouwers die delen zoveel
mogelijk af te schermen. Maar soms
loopt het nog wel eens fout...
Om de bestuurder bij het kantelen te
beschermen zijn de tractoren uitgerust
met een stevige cabine. Diezelfde cabine
beschermt de landbouwer ook tegen
regen, koude en stof. Wist je dat er zelfs
tractoren zijn met airconditioning die
steeds voor een aangename temperatuur
in de cabine zorgt! Nu, een landbouwer
brengt heel wat uren door in
zijn tractor. Begrijpelijk dus dat men de
tractoren steeds comfortabeler maakt.
Denk daarbij maar aan de goed verende
stoel met een degelijke rugleuning om
de rug van de boer te beschermen. Niet
zelden vind je ook een goede stereoinstallatie
in de cabine.

wist je dat …
… de modernste tractoren uitgerust
zijn met airconditioning
en boordcomputer ?
Als je dit allemaal gelezen hebt, begrijp
je wel dat de meeste landbouwers hun
tractor koesteren als een kostbaar bezit.
Zo’n nuttig en vaak duur stuk gereedschap
laat je toch niet aan zijn lot over.
2
2.2 Akkerbouw
L E E S T E K S T
Na een zware werkperiode neemt de
akkerbouwer de tijd om zijn “paradepaardje”
eens flink te vertroetelen. Alle
slijk en vuil wordt verwijderd om roesten
te voorkomen. Olie wordt ververst en de
draaiende delen worden eens goed ingevet.
En dan mag de tractor een tijdje van
een welverdiende rust genieten in een
loods, goed beschermd tegen weer en
wind. Klaar voor alweer een volgende
karwei.
Is de titel je inmiddels duidelijk
geworden ?

D O E - A C T I V I T E I T E N
Is een boer zonder tractor zoiets als een
café zonder bier ?
1. Draaicirkel van een
tractor
1 Laat de meester of de juf met
zijn/haar fiets een zo klein mogelijk
cirkel rijden. Doe dat zelf ook.
2 Wat heb je waargenomen ? De grote
fiets heeft meer plaats nodig.
3 Welke oorzaak heeft dat ?
4 Welke conclusie kan je hieruit trekken?
(Hoe dichter de wielen bij elkaar
staan, hoe korter de draaicirkel)
5 Kan je het geleerde ook toepassen op
de tractor ?
2. De aandrijfas van de
tractor
De aandrijfas van de tractor zorgt ervoor
dat de tractor allerlei machines kan
doen werken. Hoe werkt zo’n aandrijfas?
Dit kan je gemakkelijk demonstreren
met lego. Er zijn op de markt een aantal
pakketjes waarin zo’n aandrijfas voorkomt.
De leerlingen hebben er misschien wel
eentje thuis. Laat ze dat meebrengen en
demonstreren.
Ideale opdracht trouwens voor het hoekenwerk.
3. De draaicirkel ervaren
met lego (hoekenwerk)
Er is weinig materiaal nodig:
- een bodem om de wielen op te plaatsen
- twee stellen wielen
Opdracht:
Maak een voertuig met de grootste
draaicirkel. Strijk de wielen in met verf,
en rijd ermee over een blad papier.
Maak daarna een voertuig met de
kleinst mogelijke draaicirkel. Strijk de
wielen in met verf, en rijd ermee over
een blad papier. Vergelijk de draaicirkels.
Wat beinvloedt de draaicirkel ?
Akkerbouw 2.3
2
4. Vorige opdrachten
kunnen natuurlijk nog
wat uitdagender gemaakt
worden.
Maak met lego, legotechnics, meccano
of K’nex een tractor. Probeer ook een
landbouwmachine te maken die door je
tractor wordt aangedreven. Probeer nu
aan je klasgenoten uit te leggen hoe de
tractor die machine in beweging brengt.
Je kunt de leerlingen hun lego’s of K’nex
laten meebrengen.
Bij lego bestaat ook de mogelijkheid om
aparte stukjes te kopen.
5. Wat doen de landbouwmachines
?
Hiernaast zie je een veld met maïs met
daaronder de maïshakselaar.
Teken hoe het veld eruit ziet nadat de
machine haar werk gedaan heeft.
Dan komt de ploeg op de proppen. Teken
terug hoe het veld eruit
ziet als de ploeg zijn
werk gedaan
heeft.

7. Levende landbouwmachines
2
2.4 Akkerbouw
D O E - A C T I V I T E I T E N
6. Ontwerp je eigen landbouwmachine
Machines maken het werk veel lichter voor de landbouwers.
Maar zo’n machine ontwerpen is niet niks.
Daar komt heel wat denkwerk bij kijken !
Kan jij ook een landbouwmachine ontwerpen ?
- Waar dient ze voor ?
- Hoe ziet ze eruit ? (Maak er een tekening van, of knutsel ze
in elkaar zodat je klasgenootjes ze kunnen zien !)
- Hoe werkt ze ? (Schrijf een handleiding voor de gebruiker)
De leerlingen trachten, in kleine groepjes, de bewegingen na te bootsen van een denkbeeldige landbouwmachine. Dit gebeurt
op basis van een bestaand muziekfragment (zie onderaan) met een toepasselijke opeenvolging van geluidsunits.
Stap 1
De leerkracht laat een muziekfragment
horen (opdracht vooraf: aandachtig luisteren
en vertellen hoeveel verschillende
geluiden de leerlingen horen.)
Opmerking: Er komt telkens één geluid
bij.
Stap 2
Verdeling in vier of vijf groepjes (elke
groep krijgt een geluid toegewezen, volgens
de volgorde van het muziekstukje;
best ook verdeling in de klasruimte volgens
volgorde van bewegingen/geluiden)
Stap 4
Elke groep toont zijn beweging (vraag
voor de rest: “Welke machine zouden ze
uitbeelden ?”)
Stap 6
Herhaling van het geheel en evaluatie
van de opdracht.
Was het mogelijk ?
Zou je graag met zo’n machine werken ?
Wat is het voordeel van de machine ?
Stap 3
De leerkracht ‘zingt’ de verschillende
geluiden even voor of laat ze nog eens
horen.
(intussen vragen: Is dit een hoge of een
lage toon? Welke beweging past daarbij?
Welke machine werkt hoog/laag bij de
grond? Hoe doet ze dat?)
Stap 5
Inoefenen van het geheel (De cijfers geven
de ‘maten’ van het muziekstuk aan.)
1-5 groep 1 beweegt
6-10 groep 1 + groep 2
11-15 groep 1 + groep 2 + groep 3
16-18 groep 1 + groep 2 + groep 3 +
groep 4 (= drie maal hoge tonen)
19-23 groep 1 + groep 2 + groep 3 (elk
lichte vertraging)
24 groep 4 of 5: geluid trrrrr
25-30 enkel groep 1 (progressieve vertraging
tot de machine stilvalt)
Naar een idee van CREFI, Vlaamse Jeugddienst van de bond (BGJG) vzw (Geert de Paepe) Bron: CD “Koor iets anders”, koor
Kalliope o.l.v. Sabine Haenebalcke (ref. nr. 1295306) ‘extract’ uit nr. 7 ‘The chocolate Factory” (Erika Budaï).
Info: vzw Plattelandsklassen.
8. Stelopdrachten
Laat de tractor zelf aan het woord over zijn leven.

W E R K B L A D
Is een boer zonder tractor zoiets als een café zonder bier ?
1. Som een aantal landbouwwerktuigen op en rangschik ze op de juiste plaats
Rangschik ze in onderstaande tabel. (eventueel op een groot blad met afbeeldingen werken)
Akkerbouw 2.5
2
Landbouwwerktuigen voortgetrokken door een tractor
Enkel voortgetrokken door
een tractor
2. Welk woord zit hier verborgen ?
pers
raap
4.
1.
-h v=dr -d
Voortgetrokken en
aangedreven door
een tractor
2.
-e
5.
d=r
I
A
Landbouwwerktuigen
niet voortgetrokken
door een tractor
G
G
E
W
3.
E
N
R
ca be
Je kan het woord
in wijzerzin lezen
door telkens een
letter over te slaan.
Nu nog de beginletter
vinden en …
gebruik alle letters.

3. Enkele spreekwoorden
Verbind het spreekwoord met de juiste uitleg .
Beeld daarna het spreekwoord uit vooraan in de klas.
Kunnen je klasgenoten raden wat je uitbeeldt ?
1. Wat de boer niet kent, dat eet hij niet.
2. De boer op gaan.
3. Lachen als een boer die kiespijn heeft.
4. Wie wind zaait, zal storm oogsten.
4. Vind je het juiste woord met deze ietwat rare omschrijving ?
2
A. Er eens op uit gaan.
2.6 Akkerbouw
W E R K B L A D
B. Wie kwaad sticht, krijgt het vaak dubbel terug
C. Men wantrouwt vaak nieuwe en onbekende dingen
D. Hij lacht wel, maar niet van harte.
mestwagen gierwagen maaidorser rotoreg opraappers
aandrijfas airconditioning tractor ploeg vrachtwagen
1 Een aanhangsel van een onmisbaar, rijdend landbouwwerktuig dat af en toe wel
eens stinkt, maar onmisbaar is voor het vervoer van vloeibare afvalproducten.
2 Ik rijd nooit alleen, en ben gewoon om pakjes te maken.
Geef me wat touw en wat gedroogd gras, en ik ga aan het werk.
3 Ik ben een lange staaf met aan beide uiteinden een scheef tandwiel.
In de landbouw ben ik werkelijk onmisbaar.
4 Men gebruikt mij om tegendraads te zijn. ‘s Zomers zien mijn bazen bijna
blauw van de kou, en ‘s winters stroomt het zweet van hun gelaat.
5 Ook al vervang ik wel honderd paarden, toch krijg ik nooit haver.