Is een boer zonder tractor zoiets als een café zonder ... - Grasspriet
Is een boer zonder tractor zoiets als een café zonder ... - Grasspriet
Is een boer zonder tractor zoiets als een café zonder ... - Grasspriet
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
L E E S T E K S T<br />
<strong>Is</strong> <strong>een</strong> <strong>boer</strong> <strong>zonder</strong> <strong>tractor</strong><br />
<strong>zoiets</strong> <strong>als</strong> <strong>een</strong> <strong>café</strong> <strong>zonder</strong> bier ?<br />
Het belang van <strong>een</strong> <strong>tractor</strong> op <strong>een</strong> modern landbouwbedrijf.<br />
Ja, de <strong>boer</strong> die ook niet van gisteren was,<br />
kon niet naast de grote voordelen<br />
kijken die deze te bieden had.<br />
Immers: <strong>een</strong> <strong>tractor</strong> is veel sneller en<br />
vooral krachtiger ! De grote wielen<br />
van het “ding” zorgen er bovendien<br />
voor dat hij minder snel vast komt<br />
te zitten in de natte akker. Er<br />
komt extra tijd vrij voor de <strong>boer</strong><br />
die g<strong>een</strong> rekening meer moet<br />
houden met voedertijden en<br />
rustperiodes. Op tijd en stond<br />
wat brandstof voor de <strong>tractor</strong><br />
en die werkt desnoods dag en<br />
nacht.<br />
Zijn er dan g<strong>een</strong> beperkingen<br />
aan de <strong>tractor</strong>? Natuurlijk<br />
wel. Ook <strong>een</strong> machine heeft grenzen.<br />
Hoe krachtig hij ook is, zijn trekkracht is<br />
niet oneindig. En daarin verschillen de<br />
<strong>tractor</strong>en erg van elkaar, afhankelijk<br />
van wat de landbouwer van zijn trekker<br />
verlangt. Het spreekt voor zich dat landbouwers<br />
uit <strong>een</strong> streek met <strong>een</strong> zware<br />
kleibodem <strong>een</strong> krachtiger <strong>tractor</strong> nodig<br />
zullen hebben dan <strong>een</strong> landbouwer uit<br />
de Zandstreek. Die kracht wordt uitgedrukt<br />
in PK (paardekracht). Tractoren<br />
van 100 en meer PK zijn g<strong>een</strong> uit<strong>zonder</strong>ing<br />
meer.<br />
Al heel snel ontdekte men dat de <strong>tractor</strong><br />
onze landbouwers <strong>een</strong> nog grotere<br />
dienst kon bewijzen. Naast het voorttrekken<br />
van de machines kon hij ze ook<br />
in beweging brengen (=aandrijven).<br />
Door <strong>een</strong> staaf (=aandrijfas) op de<br />
motor aan te sluiten kon men delen van<br />
de machines laten bewegen. Bij <strong>een</strong><br />
kunstmeststrooier deed die aandrijfas<br />
<strong>een</strong> pijp h<strong>een</strong> en weer bewegen waar-<br />
Akkerbouw 2.1<br />
2<br />
Het is duidelijk dat onze <strong>boer</strong>en vandaag de dag heel veel gebruik maken van de<br />
<strong>tractor</strong>. Dat was <strong>een</strong> 50-tal jaar geleden wel “effe” anders. Toen had elke <strong>boer</strong> één<br />
of meerdere paarden die hij gebruikte bij het werk op het land. Deze dieren moesten<br />
voornamelijk zware dingen voorttrekken: <strong>een</strong> ploeg, <strong>een</strong> volgeladen mestkar,<br />
<strong>een</strong> dorsslee,... Zij waren dan ook heel waardevol op de <strong>boer</strong>derij. Maar geleidelijk<br />
aan werd het trouwe paard verdrongen door de <strong>tractor</strong>.<br />
door de mestkorrels werden weggeslingerd.<br />
Bij <strong>een</strong> grasmaaier doet de aandrijfas<br />
dan weer messen ronddraaien.<br />
En dat is pas het begin: bij de opraappers<br />
zorgt de aandrijfas dat er in<strong>een</strong>s<br />
drie bewerkingen worden verricht: het<br />
stro oprapen, het samenpersen en vastbinden.<br />
En de ontwikkelingen gaan<br />
steeds maar verder. Zelfs vooraan op de<br />
<strong>tractor</strong> kan de <strong>boer</strong> nu allerlei gereedschap<br />
monteren en bewegen dank zij de<br />
sterke motor van de <strong>tractor</strong>.<br />
Maar met <strong>een</strong> <strong>tractor</strong> werken is niet vrij<br />
van gevaar. Als de zware vrachten achter<br />
de <strong>tractor</strong> niet goed gestapeld worden<br />
kan het wel <strong>een</strong>s voorkomen dat de<br />
<strong>tractor</strong> kantelt. Ook de draaiende delen<br />
kunnen gevaarlijk zijn. Je leest wel <strong>een</strong>s<br />
in de krant dat iemand met zijn kleren<br />
of zijn handen tussen die draaiende<br />
delen terechtgekomen is. Toch proberen<br />
de <strong>tractor</strong>bouwers die delen zoveel<br />
mogelijk af te schermen. Maar soms<br />
loopt het nog wel <strong>een</strong>s fout...<br />
Om de bestuurder bij het kantelen te<br />
beschermen zijn de <strong>tractor</strong>en uitgerust<br />
met <strong>een</strong> stevige cabine. Diezelfde cabine<br />
beschermt de landbouwer ook tegen<br />
regen, koude en stof. Wist je dat er zelfs<br />
<strong>tractor</strong>en zijn met airconditioning die<br />
steeds voor <strong>een</strong> aangename temperatuur<br />
in de cabine zorgt! Nu, <strong>een</strong> landbouwer<br />
brengt heel wat uren door in<br />
zijn <strong>tractor</strong>. Begrijpelijk dus dat men de<br />
<strong>tractor</strong>en steeds comfortabeler maakt.<br />
Denk daarbij maar aan de goed verende<br />
stoel met <strong>een</strong> degelijke rugleuning om<br />
de rug van de <strong>boer</strong> te beschermen. Niet<br />
zelden vind je ook <strong>een</strong> goede stereoinstallatie<br />
in de cabine.
wist je dat …<br />
… de modernste <strong>tractor</strong>en uitgerust<br />
zijn met airconditioning<br />
en boordcomputer ?<br />
Als je dit allemaal gelezen hebt, begrijp<br />
je wel dat de meeste landbouwers hun<br />
<strong>tractor</strong> koesteren <strong>als</strong> <strong>een</strong> kostbaar bezit.<br />
Zo’n nuttig en vaak duur stuk gereedschap<br />
laat je toch niet aan zijn lot over.<br />
2<br />
2.2 Akkerbouw<br />
L E E S T E K S T<br />
Na <strong>een</strong> zware werkperiode neemt de<br />
akkerbouwer de tijd om zijn “paradepaardje”<br />
<strong>een</strong>s flink te vertroetelen. Alle<br />
slijk en vuil wordt verwijderd om roesten<br />
te voorkomen. Olie wordt ververst en de<br />
draaiende delen worden <strong>een</strong>s goed ingevet.<br />
En dan mag de <strong>tractor</strong> <strong>een</strong> tijdje van<br />
<strong>een</strong> welverdiende rust genieten in <strong>een</strong><br />
loods, goed beschermd tegen weer en<br />
wind. Klaar voor alweer <strong>een</strong> volgende<br />
karwei.<br />
<strong>Is</strong> de titel je inmiddels duidelijk<br />
geworden ?
D O E - A C T I V I T E I T E N<br />
<strong>Is</strong> <strong>een</strong> <strong>boer</strong> <strong>zonder</strong> <strong>tractor</strong> <strong>zoiets</strong> <strong>als</strong> <strong>een</strong><br />
<strong>café</strong> <strong>zonder</strong> bier ?<br />
1. Draaicirkel van <strong>een</strong><br />
<strong>tractor</strong><br />
1 Laat de meester of de juf met<br />
zijn/haar fiets <strong>een</strong> zo klein mogelijk<br />
cirkel rijden. Doe dat zelf ook.<br />
2 Wat heb je waargenomen ? De grote<br />
fiets heeft meer plaats nodig.<br />
3 Welke oorzaak heeft dat ?<br />
4 Welke conclusie kan je hieruit trekken?<br />
(Hoe dichter de wielen bij elkaar<br />
staan, hoe korter de draaicirkel)<br />
5 Kan je het geleerde ook toepassen op<br />
de <strong>tractor</strong> ?<br />
2. De aandrijfas van de<br />
<strong>tractor</strong><br />
De aandrijfas van de <strong>tractor</strong> zorgt ervoor<br />
dat de <strong>tractor</strong> allerlei machines kan<br />
doen werken. Hoe werkt zo’n aandrijfas?<br />
Dit kan je gemakkelijk demonstreren<br />
met lego. Er zijn op de markt <strong>een</strong> aantal<br />
pakketjes waarin zo’n aandrijfas voorkomt.<br />
De leerlingen hebben er misschien wel<br />
<strong>een</strong>tje thuis. Laat ze dat meebrengen en<br />
demonstreren.<br />
Ideale opdracht trouwens voor het hoekenwerk.<br />
3. De draaicirkel ervaren<br />
met lego (hoekenwerk)<br />
Er is weinig materiaal nodig:<br />
- <strong>een</strong> bodem om de wielen op te plaatsen<br />
- twee stellen wielen<br />
Opdracht:<br />
Maak <strong>een</strong> voertuig met de grootste<br />
draaicirkel. Strijk de wielen in met verf,<br />
en rijd ermee over <strong>een</strong> blad papier.<br />
Maak daarna <strong>een</strong> voertuig met de<br />
kleinst mogelijke draaicirkel. Strijk de<br />
wielen in met verf, en rijd ermee over<br />
<strong>een</strong> blad papier. Vergelijk de draaicirkels.<br />
Wat beinvloedt de draaicirkel ?<br />
Akkerbouw 2.3<br />
2<br />
4. Vorige opdrachten<br />
kunnen natuurlijk nog<br />
wat uitdagender gemaakt<br />
worden.<br />
Maak met lego, legotechnics, meccano<br />
of K’nex <strong>een</strong> <strong>tractor</strong>. Probeer ook <strong>een</strong><br />
landbouwmachine te maken die door je<br />
<strong>tractor</strong> wordt aangedreven. Probeer nu<br />
aan je klasgenoten uit te leggen hoe de<br />
<strong>tractor</strong> die machine in beweging brengt.<br />
Je kunt de leerlingen hun lego’s of K’nex<br />
laten meebrengen.<br />
Bij lego bestaat ook de mogelijkheid om<br />
aparte stukjes te kopen.<br />
5. Wat doen de landbouwmachines<br />
?<br />
Hiernaast zie je <strong>een</strong> veld met maïs met<br />
daaronder de maïshakselaar.<br />
Teken hoe het veld eruit ziet nadat de<br />
machine haar werk gedaan heeft.<br />
Dan komt de ploeg op de proppen. Teken<br />
terug hoe het veld eruit<br />
ziet <strong>als</strong> de ploeg zijn<br />
werk gedaan<br />
heeft.
7. Levende landbouwmachines<br />
2<br />
2.4 Akkerbouw<br />
D O E - A C T I V I T E I T E N<br />
6. Ontwerp je eigen landbouwmachine<br />
Machines maken het werk veel lichter voor de landbouwers.<br />
Maar zo’n machine ontwerpen is niet niks.<br />
Daar komt heel wat denkwerk bij kijken !<br />
Kan jij ook <strong>een</strong> landbouwmachine ontwerpen ?<br />
- Waar dient ze voor ?<br />
- Hoe ziet ze eruit ? (Maak er <strong>een</strong> tekening van, of knutsel ze<br />
in elkaar zodat je klasgenootjes ze kunnen zien !)<br />
- Hoe werkt ze ? (Schrijf <strong>een</strong> handleiding voor de gebruiker)<br />
De leerlingen trachten, in kleine groepjes, de bewegingen na te bootsen van <strong>een</strong> denkbeeldige landbouwmachine. Dit gebeurt<br />
op basis van <strong>een</strong> bestaand muziekfragment (zie onderaan) met <strong>een</strong> toepasselijke op<strong>een</strong>volging van geluidsunits.<br />
Stap 1<br />
De leerkracht laat <strong>een</strong> muziekfragment<br />
horen (opdracht vooraf: aandachtig luisteren<br />
en vertellen hoeveel verschillende<br />
geluiden de leerlingen horen.)<br />
Opmerking: Er komt telkens één geluid<br />
bij.<br />
Stap 2<br />
Verdeling in vier of vijf groepjes (elke<br />
groep krijgt <strong>een</strong> geluid toegewezen, volgens<br />
de volgorde van het muziekstukje;<br />
best ook verdeling in de klasruimte volgens<br />
volgorde van bewegingen/geluiden)<br />
Stap 4<br />
Elke groep toont zijn beweging (vraag<br />
voor de rest: “Welke machine zouden ze<br />
uitbeelden ?”)<br />
Stap 6<br />
Herhaling van het geheel en evaluatie<br />
van de opdracht.<br />
Was het mogelijk ?<br />
Zou je graag met zo’n machine werken ?<br />
Wat is het voordeel van de machine ?<br />
Stap 3<br />
De leerkracht ‘zingt’ de verschillende<br />
geluiden even voor of laat ze nog <strong>een</strong>s<br />
horen.<br />
(intussen vragen: <strong>Is</strong> dit <strong>een</strong> hoge of <strong>een</strong><br />
lage toon? Welke beweging past daarbij?<br />
Welke machine werkt hoog/laag bij de<br />
grond? Hoe doet ze dat?)<br />
Stap 5<br />
Inoefenen van het geheel (De cijfers geven<br />
de ‘maten’ van het muziekstuk aan.)<br />
1-5 groep 1 beweegt<br />
6-10 groep 1 + groep 2<br />
11-15 groep 1 + groep 2 + groep 3<br />
16-18 groep 1 + groep 2 + groep 3 +<br />
groep 4 (= drie maal hoge tonen)<br />
19-23 groep 1 + groep 2 + groep 3 (elk<br />
lichte vertraging)<br />
24 groep 4 of 5: geluid trrrrr<br />
25-30 enkel groep 1 (progressieve vertraging<br />
tot de machine stilvalt)<br />
Naar <strong>een</strong> idee van CREFI, Vlaamse Jeugddienst van de bond (BGJG) vzw (Geert de Paepe) Bron: CD “Koor iets anders”, koor<br />
Kalliope o.l.v. Sabine Haenebalcke (ref. nr. 1295306) ‘extract’ uit nr. 7 ‘The chocolate Factory” (Erika Budaï).<br />
Info: vzw Plattelandsklassen.<br />
8. Stelopdrachten<br />
Laat de <strong>tractor</strong> zelf aan het woord over zijn leven.
W E R K B L A D<br />
<strong>Is</strong> <strong>een</strong> <strong>boer</strong> <strong>zonder</strong> <strong>tractor</strong> <strong>zoiets</strong> <strong>als</strong> <strong>een</strong> <strong>café</strong> <strong>zonder</strong> bier ?<br />
1. Som <strong>een</strong> aantal landbouwwerktuigen op en rangschik ze op de juiste plaats<br />
Rangschik ze in onderstaande tabel. (eventueel op <strong>een</strong> groot blad met afbeeldingen werken)<br />
Akkerbouw 2.5<br />
2<br />
Landbouwwerktuigen voortgetrokken door <strong>een</strong> <strong>tractor</strong><br />
Enkel voortgetrokken door<br />
<strong>een</strong> <strong>tractor</strong><br />
2. Welk woord zit hier verborgen ?<br />
pers<br />
raap<br />
4.<br />
1.<br />
-h v=dr -d<br />
Voortgetrokken en<br />
aangedreven door<br />
<strong>een</strong> <strong>tractor</strong><br />
2.<br />
-e<br />
5.<br />
d=r<br />
I<br />
A<br />
Landbouwwerktuigen<br />
niet voortgetrokken<br />
door <strong>een</strong> <strong>tractor</strong><br />
G<br />
G<br />
E<br />
W<br />
3.<br />
E<br />
N<br />
R<br />
ca be<br />
Je kan het woord<br />
in wijzerzin lezen<br />
door telkens <strong>een</strong><br />
letter over te slaan.<br />
Nu nog de beginletter<br />
vinden en …<br />
gebruik alle letters.
3. Enkele spreekwoorden<br />
Verbind het spreekwoord met de juiste uitleg .<br />
Beeld daarna het spreekwoord uit vooraan in de klas.<br />
Kunnen je klasgenoten raden wat je uitbeeldt ?<br />
1. Wat de <strong>boer</strong> niet kent, dat eet hij niet.<br />
2. De <strong>boer</strong> op gaan.<br />
3. Lachen <strong>als</strong> <strong>een</strong> <strong>boer</strong> die kiespijn heeft.<br />
4. Wie wind zaait, zal storm oogsten.<br />
4. Vind je het juiste woord met deze ietwat rare omschrijving ?<br />
2<br />
A. Er <strong>een</strong>s op uit gaan.<br />
2.6 Akkerbouw<br />
W E R K B L A D<br />
B. Wie kwaad sticht, krijgt het vaak dubbel terug<br />
C. Men wantrouwt vaak nieuwe en onbekende dingen<br />
D. Hij lacht wel, maar niet van harte.<br />
mestwagen gierwagen maaidorser rotoreg opraappers<br />
aandrijfas airconditioning <strong>tractor</strong> ploeg vrachtwagen<br />
1 Een aanhangsel van <strong>een</strong> onmisbaar, rijdend landbouwwerktuig dat af en toe wel<br />
<strong>een</strong>s stinkt, maar onmisbaar is voor het vervoer van vloeibare afvalproducten.<br />
2 Ik rijd nooit all<strong>een</strong>, en ben gewoon om pakjes te maken.<br />
Geef me wat touw en wat gedroogd gras, en ik ga aan het werk.<br />
3 Ik ben <strong>een</strong> lange staaf met aan beide uiteinden <strong>een</strong> scheef tandwiel.<br />
In de landbouw ben ik werkelijk onmisbaar.<br />
4 Men gebruikt mij om tegendraads te zijn. ‘s Zomers zien mijn bazen bijna<br />
blauw van de kou, en ‘s winters stroomt het zweet van hun gelaat.<br />
5 Ook al vervang ik wel honderd paarden, toch krijg ik nooit haver.