Bomenroute 2012.pdf - Gemeente Purmerend

B
O
M
E
N
R
O
U
T
E
2012

1. EENBLADIGE ES
Fraxinus excelsior Diversifolia of Fraxinus excelsior
Monophyllla
De es komt van nature in een groot deel van Europa voor. Ook
in andere werelddelen komen verschillende essensoorten
voor.
Er zijn meerdere soorten essen in Europa, maar de Fraxinus
excelsior is de enige soort die in Nederland voorkomt. Samen
met liguster en sering behoort de es tot de familie van de
olijfachtigen.
De boom groeit graag op vochtige en voedselrijke gronden.
Verder stelt de boom weinig eisen. Essen komen laat in blad
en laten het blad alweer vroeg vallen.
De boom die hier geplant is, is een cultuurvariëteit van de
soort. Deze afwijking is in 1789 in Engeland ontdekt.
In plaats van dat het blad uit meerdere bladeren (9-13)
bestaat, heeft deze boom één blad met twee kleinere blaadjes.
De boom geeft geen vruchten.
In de jonge jaren is de boom bijna zuilvormig. Later krijgt de
boom een brede opgaande kroon die 15 tot 18 meter hoog kan
worden. De breedte is ongeveer 10 meter. Opvallend zijn de
donkerbruine, bijna zwarte knoppen die goed zichtbaar zijn in
de winter.

2. KERSPRUIM
Prunus ceracifera Nigra
De kerspruim komt uit een grote familie van bloeiende bomen
en struiken. Kersen behoren tot de familie van de
roosachtigen. De soort komt voor in de Balkan en Midden-
Azië. Deze cultuurvariëteit komt uit Amerika en is in 1916
ontdekt. De boom heeft hoofdzakelijk sierwaarde.
Het is een opvallende boom of grote struik. Nigra verwijst naar
de bruinrode tot paarsbruine bladkleur die tussen april en
oktober duidelijk opvalt in de omgeving. Net voor het uitlopen
van het blad begint de boom eind maart te bloeien.
De bloemkleur is roze en de bloemen zijn ongeveer 2,5 cm in
doorsnede. De bloemen vallen mooi op tegen het uitlopende
blad. Soms zijn er donkerrode vruchten die eetbaar zijn.
De boom heeft een ronde, dichte kroon. Uiteindelijk kan de
boom een hoogte halen van circa 8 meter.

3. ZOMERLINDE
Tilia platyphillos
De zomerlinde wordt ook wel grootbladige linde genoemd.
Deze boom is onderdeel van een rij lindebomen langs de
Nieuwegracht. De linde maakt onderdeel uit van de
lindefamilie.
De soort komt voor in grote delen van Europa en Klein-Azië.
De zomerlinde is inheems in Nederland, maar zeldzaam. De
soort is een van de ouders van de Hollandse Linde (leilinde).
De boom groeit van nature in loofbossen. Een vochtige grond
die niet erg voedselrijk is, heeft de boom het liefst. De
zomerlinde kan een grote boom worden. In het wild is een
hoogte van 40 meter mogelijk. In de stad haalt de boom een
hoogte van 20-25 meter.
De bladeren zijn hartvormig. Aan de stamvoet kan makkelijk
wortelopslag ontstaan, wat soms een behoorlijke hoogte kan
krijgen. In juni en juli heeft de boom heerlijk ruikende bloemen.
Bijen vinden de nectar erg lekker en ook mensen weten de
honing van lindebomen te waarderen.
Lindebomen zorgen voor veel schaduw. Daarom werden ze
veel aangeplant op pleinen, in dorpen en steden. Soms wordt
deze boom als leilinde aangeplant.

4. ZOMEREIK
Quercus robur
De zomereik is een inheemse boom in Nederland. Eiken horen
tot de familie van de napjesdragers. De beuk en ook de berk
behoren tot dezelfde familie.
Naast de zomereik is de wintereik ook inheems. Eiken komen
algemeen voor in Nederland en in grote delen van Europa en
Rusland.
Zomereiken willen overal groeien, ze zijn bodemvaag. Het zijn
grote bomen die een hoogte kunnen halen van 40 meter en
ook behoorlijk breed kunnen worden. Bladeren en bloemen
vallen niet op.
De vruchten, de eikels, kennen we allemaal. Varkens zijn gek
op de eikels, vroeger werden de varkens dan ook losgelaten in
bossen om eikels te eten. Onze voorvoorouders zagen de eik
als een heilige boom.
Het hout is duurzaam en wordt gebruikt in de meubelindustrie
en scheepsbouw. De schors bevat eek, wat als looistof voor de
leerindustrie belangrijk was.

5. WINTERLINDE
Tilia cordata
De winterlinde wordt ook wel kleinbladige linde genoemd.
Deze linde is in alles kleiner dan de zomerlinde, die ook wel
grootbladige linde wordt genoemd. De linde maakt onderdeel
uit van de lindefamilie. De soort komt voor in grote delen van
Europa en Klein-Azië.
De winterlinde is inheems in Nederland en is zeldzaam, maar
komt vaker voor dan de zomerlinde. Deze soort is, net als de
zomerlinde, een van de ouders van de Hollandse Linde (leilinde).
De boom groeit van nature in loofbossen. De winterlinde heeft
het liefst een vochtige grond, die niet erg voedselrijk is. Het
kan een grote boom worden, maar blijft kleiner dan de
zomerlinde. In het wild is een hoogte van 30 meter mogelijk. In
de stad haalt de boom een hoogte van 20 meter.
De bladeren zijn hartvormig. In juni en juli heeft de boom
heerlijk ruikende bloemen. Bijen vinden de nectar heerlijk en
ook mensen weten de honing van lindebomen te waarderen.
Lindebomen zorgen voor veel schaduw, daarom werden ze
veel aangeplant op pleinen, in dorpen en steden.
Het hout van de linde is zacht en trekt niet krom. Het wordt o.a.
voor houtsnijwerken, tekentafels en pianotoetsen gebruikt.

6. ROODBLADIGE ESDOORN
Acer pseudoplantanus atropurpurea
Van de gewone esdoorn is het niet helemaal zeker dat hij
inheems is in Nederland. Sommigen zeggen van wel, anderen
menen dat de boom pas sinds de late middeleeuwen bekend is
in Nederland.
De soort komt oorspronkelijk voor in Midden- en Zuid-Europa
en in Zuidwest-Azië. De roodbladige esdoorn is een
kleurafwijking van de gewone esdoorn. Er worden in zaaisel
regelmatig roodbladige planten gevonden.
Enkele van deze kleurlingen hebben een naam gekregen. De
kleur kan verschillen van wijnrood tot donkerpaars. Bij deze
cultuurvariëteit is de onderkant van het blad paars-rood van
kleur.
De boom is bodemvaag, wat wil zeggen dat hij overal wil
groeien. Ook wind is geen probleem voor de roodbladige
esdoorn. Het kan een flinke boom worden. Een hoogte van 20
meter of meer is geen uitzondering.
De boom heeft een mooi handvormig blad en ook de vruchten
zijn karakteristiek. De helikoptertjes zijn bij kinderen
overbekend. De bloemen zijn rijk aan honing. De bomen
hebben soms last van luis.
Het hout is waardevol en wordt o.a. gebruikt voor parket,
muziekinstrumenten en gymnastiektoestellen.

7. IERSE TAXUS
Taxus baccata fastigiata aureomarginata
Is het een boom of een struik? Deze bijzondere taxus heeft
een opgaande vorm (fastigiata) en het jonge blad heeft een
geel randje (aureomarginata). Echt een bijzonderheid dus,
waarvan we niet weten wanneer die is ontdekt.
De soort komt in Europa verspreid voor en is zeer zeldzaam,
ook in Nederland. De omgeving van Winterswijk en Boekelo
zijn vindplaatsen. De soort hoort tot de taxusfamilie en is
eigenlijk een conifeer.
Deze conifeer komt voor in loofbossen, heggen, langs beken
etc. Hij houdt van een vochtige, goed doorluchte, matig
voedselrijke, humeuze grond.
De oude Grieken dachten dat de plant iets te maken had met
de goden uit de onderwereld. Mensen hebben deze boom
vaak op begraafplaatsen geplant. De relatie met de dood is
dan snel gelegd.
De plant is altijd groen en kan erg oud worden. De plant is erg
giftig op alle delen, behalve het rode vruchtvlees van de bes.
Toch worden de jonge scheuten gebruikt in een middel tegen
kanker.
De struik of boom kan een hoogte bereiken van 3 tot 15 meter.
Heel vaak is er al een vertakking vanaf de bodem. Opvallend is
dat deze conifeer geen kegels. maar bessen als vrucht heeft.

8. JAPANSE SIERKERS
Prunus x yedoensis
Deze Japanse kers wordt als een van de mooiste bloeiende
kersen gezien. De boom komt uit Japan, maar de herkomst
van deze kruising is onduidelijk. Hij zou rond 1730 zijn
ontstaan.
Kersen behoren tot de roosfamilie, waaronder ook andere
bomen vallen als meidoorns, appels en peren.
De Japanse sierkers heeft alleen sierwaarde. De vruchten die
de boom krijgt hebben nauwelijks vruchtvlees en zijn zurig van
smaak.
Prunus x yedoensis is een middelgrote boom van 6 tot 10
meter hoogte. De kroonvorm is breed vaasvormig. De
uiteinden van de takken hangen over, waardoor de kroon
uiteindelijk plat wordt.
De boom staat in uitbundige bloei in april. De bloemen zijn
lichtroze in knop en na openen wit van kleur. Ze geuren licht
naar amandel. De bloemdoorsnede is circa 3,5 cm. In de herfst
kleuren de bladeren helder geel.

9. HONGAARSE EIK
Quercus frainetto
Een bijzondere boom. Deze boom is in oktober 1985 geplant
ter ere van de 50.000 ste inwoner van Purmerend. Hij stond
eerder aan het Tramplein, maar moest in 2011 verhuizen voor
de bouw van de Melkwegbrug over het kanaal. Hij heeft aan de
Nieuwstraat een mooie plaats gekregen.
Deze boom komt uit de Balkan, je vindt hem met name in
Servië, Bulgarije en Roemenie. Het gekke is dat de boom
nauwelijks in Hongarije voorkomt. Hij behoort tot de familie van
de napjesdragers, net als de beuk en de berk.
Deze eik houdt van zware, voedzame, iets zure gronden die in
het voorjaar nat zijn en in de zomer kurkdroog. Hij houdt niet
van een hoge grondwaterstand en heeft een hekel aan kalk.
De kalk is de reden dat de boom eigenlijk niet in Hongarije
voorkomt.
Deze bladverliezende boom kan wel 30 meter of hoger
worden. Meestal is er een mooie doorgaande stam. Opvallend
is dat de bladeren aan de uiteinden van de takken zitten.
Daardoor krijgt de boom een open kroon.
De bladeren zijn groot en glanzend groen en verkleuren in de
herfst van geel naar bruin. Ze blijven soms tot in het voorjaar
aan de boom hangen. De eikels worden voor een derde tot de
helft omsloten door het napje.

10. EENSTIJLIGE MEIDOORN
Crataegus monogyna
Deze inheemse soort komt voor in grote delen van Europa. Hij
behoort tot de familie van de roosachtigen, net als de kersen
en de appels. Deze soort komt voor als boom, maar ook als
struik. Hij komt in het wild regelmatig voor, maar is ook veel
aangeplant als sierboom.
De eenstijlige meidoorn is een mooie boom die 8 tot 10 meter
kan worden. Hij bloeit rijk in mei en juni met trossen witte
bloemen. In de zomer worden de vruchten langzaam rijp en
kleuren dan fraai rood. Vogels zijn gek op de bessen.
De takken hebben scherpe doorns; daarom werd de meidoorn
vaak in heggen langs weilanden geplant. De dichte struiken
met doorn hielden het vee binnen de kavel. De bomen houden
van een zonnige standplaats. Vocht of droogte maakt niet uit,
maar ze houden wel van een beetje kalk in de grond.
In de stad worden meidoorns vaak aangetast door stippelmot
of spinselmot. De rupsen vreten de bladeren op en maken van
de bomen griezelige objecten. Mensen storen zich daaraan,
maar voor de bomen is het geen enkel probleem. Een paar
weken later staan ze gewoon weer in blad.

11. VEDERESDOORN
Acer negundo
Deze boom komt uit het noorden van de Verenigde Staten. Hij
hoort tot de esdoornfamilie. Het is een van de esdoorns met
een samengesteld blad.
De meeste esdoorns hebben handvormige bladeren. Door de
afwijkende bladvorm met 3 tot 5 blaadjes is de boom redelijk
bijzonder.
De bomen houden van een voedselrijke en vochtige
standplaats. Ook de zon stelt hij erg op prijs. De boom wordt
ongeveer 15 meter hoog en heeft een ronde kroon.
De boom heeft de neiging om waterlot te vormen, waardoor de
kroon erg rommelig wordt.
De gele herfstbladeren vallen al vroeg in het najaar. De
vruchten blijven langer hangen.

12.GEWONE ESDOORN
Acer pseudoplantanus
Van de gewone esdoorn is het niet helemaal zeker dat hij
inheems is in Nederland. Sommigen zeggen van wel, anderen
menen dat de boom pas sinds de late middeleeuwen bekend is
in Nederland. Met zekerheid komt de soort oorspronkelijk voor
in Midden- en Zuid-Europa en Zuidwest-Azië.
Deze esdoorn heeft donkergroen blad met een wittige
onderkant. De boom geeft veel zaden. In tuinen en openbaar
groen kom je dan ook vaak zaailingen tegen. Meestal gewoon
met groene bladeren, maar soms zit er een donker rode tot
bijna zwarte tussen.
De boom is bodemvaag, dat wil zeggen dat hij overal wil
groeien. Ook wind is geen probleem voor deze boom. Het kan
een flinke boom worden. Een hoogte van 20 meter of meer is
geen uitzondering.
De boom heeft een mooi handvormig blad en ook de vruchten
zijn karakteristiek. De helikoptertjes zijn bij kinderen
overbekend. De bloemen zijn rijk aan honing. De bomen
hebben soms last van luis.
Het hout is waardevol en wordt o.a. gebruikt voor parket,
muziekinstrumenten en gymnastiektoestellen.

13. ES
Fraxinus excelsior
De es komt van nature in een groot deel van Europa voor. Ook
in andere werelddelen komen verschillende essensoorten
voor.
Er zijn meerdere soorten essen in Europa, maar de Fraxinus
excelsior is de enige soort die in Nederland voorkomt. Samen
met liguster en sering hoort de es tot de familie van de
olijfachtigen.
De boom groeit graag op vochtige en voedselrijke gronden.
Verder stelt de boom weinig eisen. Essen komen laat in blad
en laten het blad alweer vroeg vallen. De jonge bladeren
hebben vaak een roestbruine kleur.
De boom die hier geplant is, is de gewone soort. Een blad
bestaat uit meerdere bladeren ( 9-13 ). De boom geeft
veelvuldig zaden. Het vreemde aan deze boomsoort is dat als
ze jong zijn de boom of vrouwelijk is of mannelijk (tweehuizig) .
Later worden ze zowel vrouwelijk als mannelijk (eenhuizig).
In de jonge jaren is de boom bijna zuilvormig. Later krijgt de
boom een brede opgaande kroon. Ze kunnen erg hoog
worden, vooral als ze in een bos staan. 30 meter en meer is
geen uitzondering. De breedte is ongeveer 15 meter.
Opvallend zijn de donkerbruine, bijna zwarte knoppen.
Hoewel het hout taai en sterk is, is het weinig duurzaam. Voor
schopstelen en gymnastiektoestellen wordt het hout wel
gebruikt.

14. IERSE TAXUS
Taxus baccata fastigiata
Is het een boom of een struik? Deze bijzondere taxus heeft
een opgaande vorm (fastigiata). De Ierse taxus is rond 1780
ontdekt in Ierland. De soort komt verspreid in Europa voor en
zeer zeldzaam ook in Nederland. De omgeving van
Winterswijk en Boekelo zijn vindplaatsen. De soort hoort tot de
taxusfamilie en is eigenlijk een conifeer.
Deze conifeer komt voor in loofbossen, heggen, langs beken
etc. Hij houdt van een vochtige, goed doorluchte, matig
voedselrijke humeuze grond.
Mensen hebben deze boom vaak op begraafplaatsen geplant.
De oude Grieken dachten dat de plant iets te maken had met
de goden uit de onderwereld. De relatie met de dood is dan
snel gelegd.
De plant is altijd groen en kan erg oud worden. De plant is erg
giftig op alle delen, behalve het rode vruchtvlees van de bes.
Toch worden de jonge scheuten gebruikt in een middel tegen
kanker.
De struik of boom kan een hoogte krijgen tussen de 3 en 15
meter. Heel vaak is er al een vertakking vanaf de bodem.
Opvallend is dat deze conifeer geen kegels maar bessen als
vrucht heeft.

15. WITTE PAARDENKASTANJE
Aesculus hippocastanum baumannii
Er zijn maar weinig grote bomen die ook nog leuk bloeien. De
paardenkastanje is zo'n boom. In mei en juni heeft de boom
grote bloeiende 'kaarsen' in de boom. De soort komt uit
Zuidwest-Azië en Zuidoost-Europa.
In Nederland is de boom veel aangeplant. De soort verwildert
makkelijk. Hij hoort tot de familie van de paardenkastanjes.
De boom staat op een prominente plaats in dit deel van het
bolwerk. De boom houdt van voedselrijke grond en van een
zonnige standplaats. Een beetje zure grond weet hij wel te
waarderen.
De paardenkastanje kan 25 meter hoog worden. De onderste
takken zakken op latere leeftijd uit en gaan dan recht omhoog.
Daardoor ontstaat er een zware kroon op deze bomen.
De donkergroene kleur van de bladeren geven de boom ook
een donker uiterlijk. De bladeren zijn handvormig die smal zijn
aan de basis en breed aan de top.
Deze boom is een cultuurvariëteit die geen vruchten geeft.

16. AMERIKAANSE HULST
Ilex opaca
De Amerikaanse hulst komt voor in het zuidoosten van de
Verenigde Staten. Hij is bladhoudend en familie van de
hulstachtigen.
Hulsten komen voor in bossen als onderbegroeiing. Deze soort
kenmerkt zicht doordat de boom bloeit op het jonge hout.
De boom die ongeveer 8 tot 10 meter hoog wordt groeit
langzaam. Vochtige of droge gronden maken hem niet uit.
Voedselarm of -rijk ook niet. Schaduw verdragen ze prima.
Typisch aan de hulst zijn de bladeren.
Tot een paar meter boven de grond hebben de bladeren
stekels. Daarboven niet meer. Het lijkt erop dat de boom zich
tegen vraat van dieren beschermt.
Het hout kan worden gebruikt in de meubelindustrie.
Belangrijker zijn de bessen. Met kerst worden de takken met
bessen verkocht voor kersstukjes. Dat er dan nog bessen aan
zitten komt doordat de vogels deze bessen niet lekker vinden.
Ze blijven dus hangen tot al het andere voedsel op is.

17.VELDESDOORN
Spaanse aak acer campestre
Deze inheemse soort komt voor in grote delen van West- en
Midden-Europa. Een matig voedselrijke en matig vochtige
bodem heeft de voorkeur. Een zonnige plek wordt erg op prijs
gesteld. De veldesdoorn is familie van de gewone esdoorns.
Deze esdoorn is een pionier. Als er ergens een gaatje valt, zal
die dat snel invullen. De boom is eerder een forse struik die
tussen de 3 en 10 meter hoog kan worden.
Een bosrand, een oude haag op de grens van twee kavels of
aan de rand van een beek zijn plaatsen waar deze esdoorn
zich 'happy' voelt.
Opvallend is de gele herfstkleur van de kleine handvormige
blaadjes. Sommige zaailingen hebben duidelijke kurklijsten op
de takken.
Deze soort wordt vaak gebruikt als een bladverliezende haag
om grotere tuinen. Daarnaast is het een veelgebruikte soort in
landschappelijke beplantingen.

18. HULST
Ilex aquifolium
De hulst komt voor als inheemse boom of struik in Nederland.
Hij is de enige bladhoudende loofboom van Nederland en
daarmee uniek.
Hulsten komen voor als onderbegroeiing van eiken- en beukenbossen
van het midden en oosten van het land. Maar ook
in houtwallen en struwelen komen ze voor. Er zijn mannelijke
en vrouwelijke planten. De inheemse hulst bloeit op het oude
hout.
De boom die ongeveer 8 tot 10 meter hoog wordt groeit
langzaam. Vochtige of droge gronden maken hem niet uit.
Voedselarm of -rijk ook niet. Schaduw verdragen ze prima.
Typisch aan de hulst zijn de bladeren. Tot een paar meter
boven de grond hebben de bladeren stekels. Daarboven niet
meer. Het lijkt erop dat de boom zich tegen vraat van dieren
beschermt. Of dat klopt is twijfelachtig, omdat delen van de
plant giftig zijn.
Het hout kan worden gebruikt in de meubelindustrie.
Belangrijker zijn de bessen. Met kerst worden de takken met
bessen verkocht voor kersstukjes. Dat er dan nog bessen aan
zitten komt doordat de vogels deze bessen niet lekker vinden.
Ze blijven dus hangen tot al het andere voedsel op is.

19. ESP of ratelpopulier
Populus tremula
Populieren maken samen met de wilgen onderdeel uit van de
wilgenfamilie. Deze soort komt van West- en Noord-Europa tot
in het verre oosten van de voormalige Sovjet-Unie voor.
In het wild vinden we deze boom hoofdzakelijk in het
rivierengebied van de Millingerwaard en de Gelderse Poort.
Populieren zouden niet oud kunnen worden. Deze boom kan
moeiteloos 80 tot 100 jaar oud worden. De boom maakt veel
worteluitlopers, zodat niet altijd te zien is dat het om een boom
gaat. Meestal zie je een bosje met bomen van verschillende
grootte.
Uiteindelijk kan de boom 20 tot 30 meter hoog worden met een
brede kroon. De grijzig witte stam en de gele herfstkleur zijn
het opvallende aan deze boom.
Er zijn vrouwelijke en mannelijke bomen. De esp of
ratelpopulier wordt ook wel vrouwentong genoemd. Bij het
minste beetje wind komen de bladeren in beweging en maken
geluid.

20. BRUINE BEUK
Fagus sylvatica atropunicea
Beuken zijn inheems in Nederland en de rode beuk komt af en
toe weleens voor in zaaisels op kwekerijen. Rond 1770 is de
cultuurvariëteit geselecteerd. Ergens in Midden Europa is de
boom opgemerkt.
Er zijn meerdere soorten beuken, maar deze soort komt alleen
in Europa voor. Beuken horen bij de familie van de
napjesdragers.
Beuken willen niet overal groeien. De boom komt voor in het
eindstadium van de bosontwikkeling. De bodem moet
vochthoudend zijn en goed doorlatend. De grondwaterstand
mag niet te hoog zijn en zeker niet te droog. De beuk leeft in
symbiose met een schimmel. Zonder de schimmel zal de boom
moeilijk groeien.
Als ze groeien kunnen het forse bomen worden. In bossen is
35 meter geen uitzondering. Als solitair worden ze ook nog
eens erg breed. Door het zure blad en de dichte kroon wil er
onder een beuk weinig groeien. Beukenbossen zijn dus erg
open.
Roodbladige beuken zijn erg in trek in grote tuinen en
landgoederen en op bijzondere plaatsen in parken. Ze trekken
de aandacht gedurende een groot deel van het jaar.

21. HANGENDE ZILVERLINDE
Tilia petiolaris of tilia tomentosa pendula
Hoe fraai kan en boom zijn. Deze linde heeft jaren vrij kunnen
uitgroeien tot de maat die hij nu heeft. Oorspronkelijk stonden
er twee, maar een is er dood gegaan door een zwam.
De boom is een kruising tussen een Tilia tomentosa en een
onbekende lindesoort. Deze linde hoort net als de andere
lindebomen tot de familie van de lindebomen.
De boom is niet inheems in Nederland maar komt uit Zuidoost-
Europa en westelijk Azië.
Om onduidelijke redenen wordt deze fraaie parkboom nog
maar weinig gekweekt. Vermoedelijk zijn de hangende takken
een probleem. De boom moet vaak hoog worden opgekroond
om er onderdoor te kunnen rijden. Het kan een hoge boom
worden van 25 meter en hoger.
De boom blijft met 10 meter relatief smal. De boom bloeit als
laatste van alle lindebomen. Ergens in juni/augustus bloeit de
boom.
Zijn nectar of stuifmeel zou giftig zijn voor bijen. De wit grijzige
onderkant van het blad geeft de boom een aantrekkelijk beeld.

22. HOLLANDSE IEP
Ulmus x hollandica vegeta
Deze iep is een kruisingsproduct van twee inheemse soorten.
De bergiep en de veldiep waren de ouders. Uit deze kruising is
een fantastische boom gekomen.
Vele eeuwen hebben deze bomen dijken, wegen en
boerderijen gesierd. Uiteraard hoort deze boom tot de
iepenfamilie. Omdat dit een kruisingsproduct is, is de
verspreiding beperkt tot Nederland en België.
Iepen houden wel van wat vocht en voeding. Ze groeien goed
in lichte schaduw in bosranden, heggen etc.
De Hollandse iepen kunnen wel 35 meter hoog worden. De
bomen zijn eerst smal maar worden later steeds breder omdat
de takken uitzakken.
Helaas heeft de iepziekte, een schimmel, de meeste Hollandse
iepen de das omgedaan. Er zijn nog maar enkele Hollandse
iepen over.
Meestal worden de bomen vervangen door cultuurvariëteiten
die goed tegen de iepziekte kunnen. De vorm en groeiwijze
van deze nieuwe iepen is anders dan de oude soort.

23. VELDIEP
Ulmus carpinifolia Christine Buisman
De veldiep is een ouder van de Hollandse iep. Uiteraard hoort
deze boom tot de iepenfamilie. Het bijzondere van deze boom
is de cultuurvariëteit. Christine Buisman was een vrouw en een
wetenschapper.
Begin vorige eeuw heeft zij zich bezig gehouden met de
aanpak van de iepziekte. Samen met Bea Schwartz heeft zij
de eerste cultuurvariëteiten ontwikkeld die bestand waren
tegen de iepziekte.
Iepen houden wel van wat vocht en voeding. Ze groeien goed
in lichte schaduw in bosranden, heggen etc. Deze
cultuurvariëteit kan slecht tegen zeewind. De iep blijft kleiner
dan de Hollandse iepen.
Vermoedelijk staan deze iepen ongeveer vanaf de jaren 50
van de vorige eeuw op deze plaats. De boom groeit met
warrige takken in een soort vaasvorm.
De boom is niet helemaal resistent tegen de iepziekte maar
deze rij houdt het nog aardig vol. In 2007 zijn in Amsterdam
weer exemplaren geplant.

24. PLATAAN
Platanus x hispanica
Een kruisingsproduct tussen de westerse en de oosterse
plataan. Tot voor kort was de naam Platanus x acerifolia, wat
betekent: op een esdoornblad lijkend.
Platanen worden vaak in de stad aangeplant. Door de
afbladderende stam en het grote lichte blad en de ronde
vruchten kent bijna iedereen de plataan wel.
Platanen kunnen behoorlijk groot worden. Een hoogte van 25
tot 35 meter is geen uitzondering. Platanen kunnen goed tegen
het stadse klimaat.
Ze groeien bijna overal, kunnen tegen stof en luchtvervuiling.
Sterke snoei van de takken is geen probleem. Kortom een fijne
boom voor straat en park. Als ze volledig en vrij kunnen
uitgroeien, worden het imposante bomen.
Een paar van deze exemplaren staan in de bomenroute en
hebben inmiddels al een aardige omvang.

25. EIKBLADIGE BEUK
Fagus sylvatica quercifolia
Beuken zijn inheems in Nederland en deze beuk heeft een
duidelijk afwijkend blad. Het lijkt op een eikenblad. Wanneer
deze cultuurvariëteit precies is geselecteerd is niet bekend. Er
zijn meerdere soorten beuken, maar deze soort komt alleen in
Europa voor.
Beuken horen bij de familie van de napjesdragers. Beuken
willen niet overal groeien. De boom komt voor in het eindstadium
van de bosontwikkeling. De bodem moet
vochthoudend zijn en goed doorlatend. Een flinke hoeveelheid
humus is goed voor de ontwikkeling van de boom. De
grondwaterstand mag niet te hoog zijn en zeker niet te droog.
De beuk leeft in symbiose met een schimmel. Zonder de
schimmel zal de boom moeilijk groeien.
Deze boom kan tot 20 meter groot worden. De kroon wordt
uiteindelijk rond. Door het zure blad en de dichte kroon wil er
onder een beuk weinig groeien. Beukenbossen zijn dus erg
open.

26. VEDERESDOORN
Acer negundo aureomarginata
Deze boom komt uit het noorden van de Verenigde Staten. Hij
hoort tot de esdoornfamilie. Het is een van de esdoorns met
een samengesteld blad. De meeste esdoorns hebben
handvormige bladeren. Door de afwijkende bladvorm met 3 tot
5 blaadjes is de boom redelijk bijzonder.
Deze boom heeft een kleurafwijking in het blad. De bladrand is
crèmewit. Helaas loopt deze cultuurvariëteit terug in kleur.
De oorspronkelijke soort neemt een steeds groter deel van de
afwijkende kleur over. Dat gebeurt wel vaker bij dit soort
afwijkingen.
Dit is een Duitse cultuurvariëteit die in 1891 op een kwekerij is
ontdekt.
De bomen houden van een voedselrijke en vochtige
standplaats. Ook de zon stellen zij erg op prijs. De
Vederesdoorn wordt ongeveer 10 meter hoog en heeft een
ronde kroon.
De boom heeft de neiging om waterlot te vormen waardoor de
kroon erg rommelig wordt. De gele herfstbladeren vallen al
vroeg in het najaar. De vruchten blijven langer hangen.

27. ZWARTE BERK
Betula nigra
De zwarte berk wordt ook wel rode berk genoemd. Dat heeft te
maken met de kleur van de stam. De meeste berken hebben
een witte bast. De zwarte berk bladdert snel af naar een
roodbruine of donker bruinzwarte stam.
Deze boom komt uit de Verenigde Staten van Amerika. Met
name het oostelijke en zuidoostelijke deel is het
herkomstgebied. De natuurlijke groeiwijze is meestal
meerstammig.
In het vroege voorjaar vallen de lange vrouwelijke bloemen op
die in aren naar beneden hangen.
Berken kunnen forse bomen worden. Deze haalt 15 meter. In
het wild en in bossen is een hoogte van 25 meter haalbaar.
De zwarte berk groeit graag op vochtige grond, maar als deze
wat droger is, is de groei nog steeds goed. Hij heeft een hekel
aan kleigronden of een hoge zuurgraad.
Voor een smal straatje is de boom niet geschikt. In een park
komt deze boom goed tot zijn recht.

28. ZACHTE BERK
Betula pubescens
De zachte berk is een van de twee inheemse berken. Over het
hele noordwesten van Europa, IJsland tot in het uiterste oosten
van Rusland vinden we deze boom.
Dit familielid van de napjesdragers houdt van een vochtige
venige bodem die ook wat zurig mag zijn. De boom is
uitermate winterhard, maar heeft last van zeewind.
De naam zachte berk komt van de twijgen en bladeren. Die
zijn eerst zacht behaard. Later in het jaar verliezen ze de
haartjes.
De boom kan de aanzienlijke hoogte bereiken van 20 meter.
De sierwaarde van de berk is beperkt en bestaat hoofdzakelijk
uit de witte stam op jonge leeftijd. Ook de gele herfstkleur van
de bladeren heeft zijn charme. De witte stam wordt door de
diepe groeven in de schors later grijzer.
Het is een transparante boom die zonlicht doorlaat. De kroon
bestaat uit een aantal zwaardere takken met daaraan dunne
twijgen.
De boom wordt veelal gebruikt in landschappelijke
beplantingen en als vulhout in grove plantvakken. In
bosverband zaait de soort makkelijk uit. In de stedelijke
omgeving wordt de boom nauwelijks als laanboom gebruikt.
Incidenteel vind je hem als parkboom.
Soms vind je in berken zgn. heksenbezems. Dat is een kluit
met fijne twijgen dicht bij elkaar.
Een schimmel is verantwoordelijk voor deze opeenhoping van
twijgen.

29. HOLLANDSE LINDE
Tilia europaea
Een heel oude kruising tussen de kleinbladige linde en de
zomerlinde. Omdat beide ouders in het wild voorkomen in
Nederland kan deze boom spontaan optreden in bossen.
Deze kruising is echter op een kwekerij ontstaan. De linde
maakt onderdeel uit van de lindefamilie.
De boom is veel aangeplant bij boerderijen, omdat ze veel
schaduw geeft. Door jaarlijkse snoei in een vlak ontstaat de
leilinde. Deze soort maakt makkelijk en veel wortelopslag.
De Hollandse linde wil eigenlijk overal wel groeien. Meestal
heeft de boom een variabele kroon met enkele zware
hoofdtakken en onregelmatig afstaande zijtakken.
De stam is op oudere leeftijd behoorlijk gegroefd en voorzien
van dikkere knobbels waar vaak jonge twijgen op groeien.
Er zijn inmiddels een aantal selecties van deze kruising die
een betere kroon hebben. Daardoor wordt de boom al minder
toegepast. Dat komt goed uit want deze linde is behoorlijk
luisgevoelig. Daardoor is het gebruik in de stad beperkt tot
parken en grotere groenstroken.

30. TREURWILG
Salix sepulcralis chrysocoma
Wie kent de treurwilg niet? Toch is er iets bijzonders aan deze
boom. De naam van deze wilg is nogal aan verandering
onderhevig. Het is een kruising tussen de inheemse wilg Salix
alba en de Chinese treurwilg.
Heette de boom eerst Salix alba Tristis, daarna moest hij Salix
babylonica heten zonder het Tristis erachter. Tegenwoordig
heet dit franse kruisingsproduct uit 1815 dus zoals boven is
aangegeven.
Deze karakteristieke boom wordt regelmatig aangeplant in
dorpen en steden. Vooral parken en begraafplaatsen zijn
locaties waar de boom veelvuldig opduikt.
Als de bodem vochtig is en voedselrijk dan kan de boom een
hoogte halen van wel 20 tot 25 meter. De breedte doet daar
soms niet voor onder.
In de winter vallen de dunne gele twijgen op die vertikaal naar
beneden hangen.
Er zijn geen opvallende bloemen aan deze fraaie stadsboom
zichtbaar.

31. HOLLANDSE LINDE
Tilia europaea
Langs de Emmakade staat een behoorlijke rij van deze linde.
De linde op de hoek van het Oranjepleintje heeft een
betekenis. Het is een Julianalinde. Het planten van een linde is
een oud gebruik bij de geboorte of kroning van een
kroonprinses uit het koninklijk huis. Het is niet duidelijk of deze
bij de geboorte in 1909 is geplant of bij de kroning in 1948. Het
kan zijn dat de boom bij de geboorte is geplant maar dat die
gerooid is in de oorlog. Helaas staat de boom behoorlijk in de
verdrukking. Tussen de andere bomen en op de rand van de
straat wordt er geen eer gedaan aan deze bijzondere boom.
De Hollandse linde is een heel oude kruising tussen de
kleinbladige linde en de zomerlinde. Omdat beide ouders in het
wild voorkomen in Nederland kan deze boom spontaan
optreden in bossen. Deze kruising is echter op een kwekerij
ontstaan. De linde maakt onderdeel uit van de lindefamilie.
De boom is veel aangeplant bij boerderijen, omdat ze veel
schaduw geeft. Door jaarlijkse snoei in een vlak ontstaat de
leilinde. Deze soort maakt makkelijk en veel wortelopslag.
De Hollandse linde wil eigenlijk overal wel groeien. Meestal
heeft de boom een variabele kroon met enkele zware
hoofdtakken en onregelmatig afstaande zijtakken. De stam is
op oudere leeftijd behoorlijk gegroefd en voorzien van dikkere
knobbels waar vaak jonge twijgen op groeien.
Er zijn inmiddels een aantal selecties van deze kruising die
een betere kroon hebben. Daardoor wordt de boom al minder
toegepast. Dat komt goed uit want deze linde is behoorlijk
luisgevoelig. Daardoor is het gebruik in de stad beperkt tot
parken en grotere groenstroken.

Bomenroute 2012
Gemeente Purmerend, afdeling Bedrijfsvoering, team Communicatie
Tekst: Kees Vermeer, afdeling Stadsbeheer, team Integraal Beheer

22
Wolt h u issingel
23
21
Vooru it st ra at
24
Wolt h u issingel
19
Nassa upla nt soen
Pla nt soen gr a c ht
18
25
20
Begraafpla a t s
26
17
J ulia na st ra a t
28
27
Na ssa u st raat
15
16
29
Liduinatuin
14
Nieuw st ra a t
Em m a k a de
13
12
11
Her en gr a c ht
10
J u lia n a plein
31
30
9
8
Nieuw egra c ht
7
Nieuw egra c h t
Heren gr a c ht
5 6
4
3
Willem Eggert Cent rum
2
Zu ide rst e eg
1
J a a gw eg
Start
Tra m plein