AmaNova Nieuws april 2013 - Amadeus Lyceum

De experts Klassieke Talen en KCV
van links naar rechts: Marijn Lockefeer,
Tim Frangias en Mannus Goris
Voor u ligt een nieuwe Amanova, de
nieuwsbrief van het gymnasium van het
Amadeus Lyceum.
U krijgt hierin een overzicht van activiteiten
die op ons gymnasium plaatsvinden,
van echt schoolse zaken tot persoonlijke
ontboezemingen van experts. Deze
laatste kunt u lezen in ‘Ithaka’ van Tim
Frangias, ‘Oidipous, koning van Thebe,
en het Oidipouscomplex’ van Mannus
Goris en ‘Persoonlijke ontmoetingen
bij een Griekenlandreis’ van Marijn
Lockefeer. Wij zijn deze keer zelf aan
het woord; in de volgende Amanova
krijgen onze leerlingen alle ruimte.
De inhoudsopgave:
Open Dagen
Berichtje van Jeanine
Koning Oidipous: het toneelstuk
Het Oidipouscomplex
Bezoek aan het Rijksmuseum
Filosofie als levenskunst: Seneca
Bezoek aan het Rubenshuis in Antwerpen
Griekse monologen door gymnasium 2
COLOFON
Amadeus Lyceum, Burchtpoort 3,
3452 MD Vleuten, 030 677 43 38
www.amadeuslyceum.nl
Redactieadres: (Marijn Lockefeer en Mannus Goris):
gymnasium@amadeuslyceum.nl
projectmanagement: www.bdmw.nl
fotografie: leerlingen, bdmw, docenten, walter van zijl
basisontwerp: studio marie
Berichtje van Jeanine
Langs deze weg wil ik graag iedereen (leerlingen, ouders, medewerkers, samenwerkingspartners)
die zo met mij/ons meeleeft heel hartelijk bedanken voor:
de kaarten, sms’jes, What’s appjes, opkikkers, energizers, beschermengeltjes,
boeken, films en bloemen! Het is heel fijn, hartverwarmend, om van jullie allen
zoveel support te mogen ontvangen.
Iedere dag komt er op enige wijze wel een oppepper binnen. Vrijdag 19 april
begint de chemokuur, dat wordt een spannende tijd. Deze periode duurt ongeveer
vier maanden. Daarna volgt nog een periode van drie weken bestraling. Met al
jullie steun ga ik deze behandelingen vast goed doorkomen!
Ik wens jullie allen in de komende maanden veel succes met het examen en het
toewerken naar het volgende schooljaar. Het mooie weer komt er aan en ik hoop
dat alle prestaties op
ieders niveau succesvol
zullen zijn.
Op afstand ben ik erbij
en leef ik met jullie
mee!
Jeanine
AmaNova
jaargang 3, nummer 2, april 2013
Open dagen van het Amadeus Lyceum: het gymnasium
Onze sectie heeft zich op de open
dagen enthousiast gemanifesteerd;
er was vooral veel belangstelling
van leerlingen en ouders
voor de manier waarop wij het
gymnasium vormgeven op het
Amadeus. Er was veel waardering
voor de aanpak in de brugklas (bij
iedere HAVO/VWO-er beginnen
met Grieks en in de loop van het
jaar een gerichte keuzeprocedure
voor het gymnasium hanteren),
maar ook voor de presentatie van
onze vakken op de open dagen. Aan tientallen ouders en achtstegroepers hebben
we uitleg gegeven over het waarom van het Grieks in de brugklas en over
datgene wat ons gymnasium onderscheidt van de meeste andere gymnasia of
gymnasiale afdelingen.
We hebben een voldaan gevoel overgehouden aan de open dagen en we voelen
een prettige verplichting om alles wat we vol overtuiging aan het opzetten
zijn, helemaal waar te maken.
Marijn Lockefeer
1/5

Koning Oidipous: toneel in Rotterdam
Op dinsdag 2 april zijn we met de leerlingen 3, 4, 5 en 6
gymnasium naar de toneelvoorstelling Koning Oidipous van
het RO-theater geweest. Eerst kregen we rond half vijf een
inleiding op de voorstelling door een regisseur van het toneelgezelschap,
daarna hebben we in een Italiaans restaurant
(Paverotti geheten) zeer smakelijk gegeten en ten slotte was
daar om 20.15 uur de voorstelling zelf.
De inleiding was tegelijkertijd al bijna het hoogtepunt van
de dag, maar… eerst aandacht voor de inhoud en het thema
van het stuk (in de vijfde eeuw voor Christus geschreven door
Sophocles).
AmaNova
jaargang 3, nummer 2, april 2013
De ‘Koning Oidipous’ is bijna het prototype van een Griekse
tragedie geworden waarin het lot (door de goden ten uitvoer
gebracht) allesoverheersend is. De mens is maar ten dele in
staat zijn eigen leven vorm te geven. In de ‘Koning Oidipous’
is dat in heel sterke mate het geval: Oidipous is eigenlijk een
ongewenst koningskind uit Thebe , omdat een orakel van de
god Apollo (in Delfi) heeft voorspeld dat hij zijn vader zou vermoorden en met zijn moeder zou trouwen. Hij werd dus ergens
in de bergen gedropt als baby, in de hoop dat hij niet zou overleven. Dat deed hij wel, sterker nog, hij werd door een
kinderloos koninklijk echtpaar uit een andere stad, Korinthe, geadopteerd. Volwassen geworden hoorde hij van hetzelfde
orakel wat zijn toekomst zou zijn en, denkend dat zijn stiefouders zijn echte ouders waren, vluchtte hij de stad uit in de
hoop zo aan de woorden van het orakel te ontkomen. Hij kwam bij zijn geboortestad Thebe aan (zonder dat te beseffen)
en kreeg net voor stad ruzie met een voorbijganger die hem onbeschoft bejegende; in een gevecht sloeg hij zijn opponent
dood.
Buiten de stadspoort rekende hij af met de Sfinx, een monster dat Thebe jarenlang terroriseerde, en hij werd dus als
held de stad binnengehaald. De koning bleek even daarvoor te zijn omgekomen, dus verzocht men hem de vacante
plaats in te nemen en de nog jonge koningin-weduwe Iokaste als echtgenote te nemen. Zij krijgen vier kinderen.
In latere jaren werd Thebe geteisterd door de pest. Zoals altijd ging een delegatie naar het orakel in Delfi om te vragen
wat de reden van deze epidemie was en welke raad de god Apollo kon geven om de ziekte te laten verdwijnen. Het orakel
gaf als reden voor de pest aan dat er een man in de stad leefde die zijn vader had vermoord en met zijn moeder was getrouwd
. Oidipous vaardigt dan strenge maatregelen uit om die misdadiger (hij weet niet dat hij dat zelf is!) te straffen.
Langzamerhand komt Oidipous erachter dat hij de veroorzaker van de ellende is. Hij steekt zich de ogen uit.
Zijn moeder/echtgenote Iokaste pleegt zelfmoord.
Oidipous wordt verbannen uit Thebe en vindt, begeleid door zijn twee dochters, asiel in Kolonos bij Athene waar koning
Theseus hem beschermt tegen intimidatiepogingen vanuit Thebe, waar zijn twee zoons om de troon vechten. Ten slotte
sterft hij in vrede in Kolonos.
Eén woord karakteriseert het beste het thema van dit stuk: de machteloosheid van de mens om zijn lot zelf te bepalen.
Het persoonlijke verhaal van Mannus Goris hieronder gaat hier verder op in.
Bij de inleiding werden, na het doorlopen van de belangrijkste feiten van het verhaal, ook aspecten van het toneel spelen
behandeld. Wij moesten met onze stem ‘spelen’ en zwijgend alleen met ons gezicht emoties uitbeelden en proberen
een boodschap te laten overkomen. Ten slotte (en dat was echt een hoogtepunt!) kregen we in tweetallen de opdracht
een passage uit het stuk in tien minuten in te studeren en te spelen. Ongelooflijk wat dat opleverde: prachtig spel van
alle leerlingen, helemaal in het verhaal: de emoties spatten eraf. De begeleidende regisseur was volledig verrast: zo’n
niveau had ze nog niet eerder meegemaakt!
Marijn Lockefeer
2/5

Oidipous, koning van Thebe en het Oidipous-complex
De grote geest Sigmund Freud heeft eind negentiende eeuw voor het eerst een psychologisch verschijnsel de naam
Oidipous-complex gegeven: als zoon houden van je moeder, terzijde schuiven van je vader. Een gedragspatroon dat de zoon
als volwassene behoorlijk in de weg kan zitten bij het aangaan van liefdesrelaties met vrouwen. De veiligheid en bescherming
die zijn moeder hem bood, de manier waarop zij hem zijn eigenheid en mannelijkheid ontneemt door hem condities
op te leggen voor haar moederliefde voor hem, maken dat hij zichzelf niet kan zijn. Eigenlijk raakt de zoon langzaamaan
‘ontmand’: hij is uiterst behoedzaam om de aandacht, zorg en ‘liefde’ van zijn moeder niet te verliezen. Dus hij komt niet aan
een eigen, autonome groei toe. Nou, ga dan maar eens een relatie aan! Daar heb je een behoorlijke mate van eigenheid en
autonomie voor nodig.
Het is dus niet gek dat zulke mannen bij de psychiater Freud terechtkwamen. Toen Freud steeds weer diezelfde problemen
tegenkwam, bedacht hij daar die prachtige naam voor: het Oidipous-complex. Een naam die door magistrale tragedie van
Sofokles uit de vijfde eeuw voor Christus steeds weer in het leven wordt geroepen, de tragedie die in het Dionysustheater in
Athene aan de voet van de Akropolis vele keren is opgevoerd, heerlijk in de open lucht, met vele duizenden toeschouwers.
Het is een ongelooflijk inspirerend verhaal met een zo grote diepzinnigheid dat het na al die eeuwen springlevend blijft. Het
zal je als mens maar overkomen dat je ervan overtuigd bent dat je handelen de redding van een samenleving nabij brengt,
en moet ervaren dat het tegengestelde nou juist aan de hand is. En je weet het niet, kunt het niet weten en wilt het op een
gegeven moment niet weten: “Weg jullie domme raadgevers! Jullie kletsen onzin; ik kan niet de moordenaar van mijn vader
zijn, het is onmogelijk dat ik naar bed ga met mijn moeder! Júllie zijn de pestbrengers, de gifmengers, de splijtzwammen
van onze staat!”
Stel je voor, je zit daar in dat theater en je weet eigenlijk al hoe het verhaal gaat; en elke keer word je er weer door gegrepen,
je ervaart de emoties van Oidipous en Iokaste, zijn moeder en bedgenote, mee; de onmacht van de blinde ziener
Teiresias die Oidipous steeds op het spoor zet om de werkelijkheid onder ogen te zien. Wat is dat toch dat we als mensen bij
sommige situaties precies het tegengestelde doen van wat goed is!
En ja, als je dat erkent, dan is naast de meesterlijke manier waarop Sofokles de reacties van de burgers van Thebe, van Oidipous
en Iokaste en Teiresias heeft geschreven, juist die diepe laag de kracht van zo’n tragedie, nu nog steeds!
Het is prachtig dat Freuds benaming van de psychologische problemen het verhaal over Oidipous zo actueel heeft gehouden.
Mannus Goris
Bezoek aan het Rijksmuseum in Amsterdam
AmaNova
jaargang 3, nummer 2, april 2013
De KCV-leerlingen van 4 gymnasium gaan op 13 mei een onderzoek doen in het Rijksmuseum. Afgezien van de kick om
dit prachtige, pas geopende museum te mogen bekijken op een moment dat er geen bezoekers zijn, krijgen ze er ook
de mogelijkheid om niet-tentoongestelde prenten en etsen van zeventiende-eeuwse meesters, zoals Rembrandt en
Golzius, speciaal voor hen tevoorschijn te gehaald, te bestuderen. Dit kan in het kader van een speciaal programma van
het Rijksmuseum, ‘Herken je klassiekers’, dat mede door ons is ontwikkeld.
Het spreekt vanzelf dat onze leerlingen zich goed moeten voorbereiden: ze moeten in het museum zelf aan de hand van
schilderijen of andere kunstvoorwerpen een klassiek thema uitkiezen en daaraan een onderzoeksvraag aan verbinden
die echt de diepte in gaat, bijna wetenschappelijk niveau dus. Die keuze moeten ze voor het bezoek via de website van
het museum maken. In het museum zelf worden ze rondgeleid en krijgen ze nog extra informatie. ’s Middags werken ze
in de museumbibliotheek hun opdrachten uit waarbij ze de door hen uitgekozen prenten ‘in levenden lijve’ kunnen zien
en bestuderen.
Vorig jaar hebben we proef gedraaid met dit programma in het museum in aanbouw;
nu is het programma verder ontwikkeld en zijn de omstandigheden optimaal. U zult in
een later stadium zeker kunnen lezen hoe dit bezoek is geweest.
Marijn Lockefeer
3/5

Filosofie als levenskunst :
Teksten van de Romeinse filosoof Seneca als examenonderwerp 2013
AmaNova
jaargang 3, nummer 2, april 2013
Elk jaar is er een ander onderwerp als examenstof voor Grieks en Latijn. Dit jaar staan de tekstenvan een filosoof van de
Stoïsche richting centraal met de filosofische theorie van de Stoa.
Het woord ‘stoïcijns’ kent u wellicht: met een stoïcijns gelaat keek vader naar de rotzooi die zijn kinderen hadden gemaakt.
Het betekent dan zoiets als: onbewogen, geen blijk gevend van ontroering. En de theorie van de Stoa is zeker
eraan te koppelen.
Het is interessante, soms ook moeilijke stof. Zo’n stof heeft in zich dat die de examenkandidaten ook aanzet om zelf na
te denken over hun eigen gedrag en levensvisie. En soms werden zij ertoe uitgedaagd door opdrachten om in het ‘denkdossier’
hun eigen opvattingen te beschrijven naar aanleiding van thema’s in de teksten.
Wat is de theorie van de Stoa?
In het kort toegepast op de mens: aan de basis van de hele werkelijkheid ligt een ontwerp dat door de Ratio = de rede =
het denken is ontwikkeld. In dat ontwerp ligt ook de condition humaine vast, bijvoorbeeld: we zijn nu eenmaal als sterfelijk
ontworpen en dus kan ieder voorbereid zijn op de
dood van zichzelf en zijn naasten. Nou, dan is het ook niet
in overeenstemming met de rede om daar nou zo heftig
over te treuren.
Er zijn vele thema’s langsgekomen die door Seneca gelinkt
waren aan de Stoïsche theorie. Zo’n examenonderwerp
heeft ook betekenis nadat het examen is afgelegd!
Daniëlle, veel succes bij de centraal examen Latijn!
Mannus Goris
Bij Rubens spettert het leven ervan af:
de uitblinker van de receptie van de antieke kunst
Bezoek van gym 3 aan het Rubenshuis in Antwerpen: de voorbereiding!
Men dacht in de tijd van Rubens (zestiende
en zeventiende eeuw) dat dit het portret
was van Seneca. Daarom had
hij dit hoofd in zijn huis, in een soort museumpje.
Rubens las Seneca’s teksten veel
en discussieerde er met vrienden over de
filosofie die erin zat.
Antwerpen, een heerlijke stad! En wat een kunst overal! En kunst die geïnspireerd is op de oudheid, de antieke kunst van
Grieken en Romeinen. Als ik over de Keizerallee en de Meir wandel, worden mijn blik en cameralens aangetrokken door
de gevels met veel beeldhouwwerk, sierelementen en Latijnse woorden. Het zijn de oude gebouwen uit de Jugendstil (eind
negentiende en begin twintigste eeuw). Bijvoorbeeld het gebouw van het centraal station met woorden als PAX = vrede, met
de hoorn des overvloed ernaast (ook een antieke ‘uitvinding’), de mooie boogconstructies en kruisgewelven die lijken op die
van de kolossale thermen (= badhuizen in Rome), de beeldjes van goden als Mercurius, god van de handel.
Dus een walhalla voor mensen die af weten van de oudheid: gymnasiasten, geïnteresseerden en leraren klassieke talen.
Maar op naar het Rubenshuis. Dit jaar krijgen de gymnasiasten een aparte
opdracht: zij gaan naar het Rubenshuis, het woonhuis van de grote kunstenaar.
Ik moet een rondleiding bedenken voor hen. Ik voer die niet zelf uit,
maar zij gaan onder leiding van Lucia Bodde. Ik mag die wel uitzetten.
Peter Paul Rubens, de grote meester, schilder van vele religieuze en mythologische
taferelen, eind zestiende en begin zeventiende eeuw. Hij was
voor de inspiratie en ter lering acht jaar in Rome (1600-1608) en kwam vol
ideeën terug. Hij verbouwde zijn huis, liet er een stuk aanbouwen waarin
zijn atelier was (ook nu zijn er verschillende, grote werken van hem daar te
zien). Hij doet dat in de stijl die hij in Rome had gezien: o.a. Palazzo Spada
en Palazzo Borghese. In de binnenplaats van zijn herbouwde huis moesten
reliëfs en beelden komen die de antieke goden (o.a. Venus, Minerva, Mercurius)
en mythologische scènes (o.a. het Parisoordeel) en koppen van antieke filosofen (o.a. Sokrates, Seneca) uitbeelden.
En in de tuin een prieeltje waar de levenslust vanaf spettert: Venus, Bacchus (Dionysus), enz. Rubens is de kampioen van
4/5

de ‘receptie’ (= overname van antieke cultuur in
latere kunstwerken) in Antwerpen.
En binnen vergaap ik me aan de schilderijen van
tijdgenoten, aan de (zelf)portretten van Rubens
zelf, aan kasten waarin geschilderde paneeltjes
zijn verwerkt. En ja hoor, die taferelen zijn
ontleend aan de verhalen uit het schitterende
werk van de Romeinse schrijver Ovidius van rond
het begin van de jaartelling: Metamorphosae (=
gedaanteveranderingen): aandoenlijke uitbeeldingen
van ‘Piramus en Thisbe’, ‘het wonderschone
meisje Europa en de Stier (= Jupiter in vermomming),
‘Venus en Mars (in aanstalten tot liefde)’,
‘Narcissus die zich in water spiegelt’, enz.; allemaal
op tableautjes van 15 bij 25 cm. Meesterlijk!
Had ik zo’n kast maar in het domein, dan kon ik
‘live’ de scène uit de Latijnse tekst aanwijzen!
AmaNova
jaargang 3, nummer 2, april 2013
Kortom, ik moest me steeds tot de orde roepen: Mannus, maak foto’s en blijf niet zwijmelen; zorg dat die rondleiding er komt.
En die is er dus: op woensdag 24 april gaan zij die lopen en de opdrachten maken. Ik hoop dat de 3-gymnasiasten een
sprankje van mijn enthousiasme zullen delen!
Mannus Goris
Lees
verder
Griekse monologen door gymnasium 2
Alle leerlingen van leerjaar 2 presenteren zo halverwege het jaar
een monoloog, alleen op het toneel spelen ze een zelfgeschreven
tekst. Dit jaar is de opdracht voor het eerst aangepast voor de
gymnasiumleerlingen. Tim leverde een lange lijst met Griekse helden,
goden en andere figuren aan, leerlingen kozen allemaal een
personage uit. En toen konden ze aan de slag: het schrijven van een
tekst, het nadenken over kleding, licht, muziek en attributen. En
heel veel repeteren om het zo ingeleefd mogelijk te kunnen spelen.
Zo ontstonden 27 mooie, diverse, spannende en humoristische
monologen. Uiteindelijk opgevoerd voor een brugklas in het theater.
We hoorden een klachtenbrief aan de Olympus en het weerbericht
van Zeus. Pandora opende haar doos voor onze ogen en Rea kwam
uithuilen bij de psycholoog over haar zoon Zeus. Zes mooie monologen
zijn nogmaals te zien op de gymnasiumavond. Een mooie samenwerking tussen Grieks en drama, volgend jaar weer!
Mirjam van Vugt
De ouderraad nodigt u uit voor de thema-avond:
stop cyberpesten
23 mei 2013
Lees
verder
5/5