KORTE SCHETS VAN DE GESCHIEDENIS VAN BODEGRAVEN ...

wegverbinding Woerden-Leiden in gebruik werd genomen; korte tijd later kwam er ook
een stoomtram tussen Bodegraven en Gouda tot stand. 8 In het dorp zelf werden vanaf
circa 1900 veel straten aangelegd, terwijl in de buitengebieden goede regelingen inzake het
onderhoud en beheer van polderwegen en particuliere wegen en voetpaden werden
afgesloten. 9
De voortvarende burgemeester H.A. van de Velde stond in 1881 aan de basis van de
Bodegraafse kaasmarkt, die in 1882 voor het eerst werd gehouden. 10 Deze wekelijkse
markt leidde tot een toename van de kaashandel en tot de oprichting van kaaspakhuizen en
andere faciliteiten ten behoeve van die bedrijfstak. De sterke groei van de aanvoer en
handel in kaas noopte begin jaren '20 tot uitbreiding van het marktterrein. Op initiatief
van de gemeente ontstond in 1925 de Nieuwe Markt, waar tot op de dag van vandaag nog
de wekelijkse kaasmarkt op dinsdag plaats vindt."
Behalve de kaashandel in het dorp en de veeteelt, die in de Meije en in Nieuwerbrug nog
de hoofdbestaansbron bleef, begon zich in Bodegraven ook wat industrie te ontwikkelen.
Rond de eeuwwisseling kwamen onder meer een olieslagerij, een werktuigenfabriek, een
zaadhandel, een zeepfabriek en een zuivelfabriek en enkele graanmaalderijen tot stand,
waarvan er enkele tot op de dag van vandaag nog bestaan. 12
De groei van de gemeente in ruimtelijke zin begon in het laatste decennium van de 19e
eeuw. 13 Men bouwde vanuit het dorp aanvankelijk langs de Wilhelminastraat en de Prins
Hendrikstraat; daarna werd tot circa 1920 het gebied tussen de Van Tolstraat en de huidige
Stationsweg volgebouwd. In 1916 was de Bodegraafse Stichting Woningbouw opgericht,
die sedert 1918 woningen realiseerde, onder meer in de Prinsenstraat en aan de
Noordzijde (het zg. "rode dorp"). 14
Vanaf 1935 vond verder particuliere woningbouw ten noorden van de Kerkstraat plaats,
het begin van de latere Vijverwijk.
Bedrijven voor gas-, elektriciteits- en drinkwatervoorziening deden in Bodegraven relatief
vroeg hun intrede. Al in 1861 werd door het Rijk concessie verleend voor de oprichting
van een particuliere gasfabriek. 15 In 1874 nam de gemeente deze gasfabriek over; in
1896 werd de fabriek weer aan een particulier, W. de Liefde te Hoorn, verkocht. 16 Tot
1953 heeft de firma De Liefde de gasfabriek geëxploiteerd; in dat jaar nam de gemeente
de gasvoorziening weer zelf in handen.
De drinkwatervoorziening nam de gemeente in 1938 over van de NV Bodegraafse
Waterleiding, een particuliere organisatie, die in 1906 in Bodegraven en een gedeelte van
Zwammerdam concessie had verkregen voor de levering van drinkwater. 17 Het bedrijf
had tot dat jaar goed gefunctioneerd; de gemeente maakte in 1938 echter gebruik van het
aan haar verleende recht van naasting van het bedrijf. ' 8
De elektriciteitsvoorziening in Bodegraven werd in 1918 een feit. Vanaf dat jaar werd
elektriciteit ingekocht van het Electriciteitsbedrijf van de gemeente Gouda. 19 In 1922
kwam een eigen Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf tot stand, dat de ingekochte elektriciteit
zelf transformeerde en aldus weldra het grootste gedeelte van de stroomdistributie in de
gemeente voor zijn rekening nam. 20