Thema: Brand New - JFV Grotius

Over nieuwe straffen en maatregelen wordt continue nagedacht
door de overheid. Elke straf of maatregel moet een doel hebben:
voorkomen van recidiveren, vergelding of bijvoorbeeld resocialisatie.
Voor een volwassen persoon is het al lastig om een effectieve
straf op te leggen, maar wat denk je van het straffen van de jeugd?
De jeugd heeft immers nog een toekomst voor de boeg. Wanneer
een rechter een jongere straft dan wel een maatregel oplegt dient
hij na te denken wat voor effect zijn oordeel zal hebben op de
jeugdige . Natuurlijk hebben we allemaal voor ogen dat de jongere
door het oordeel weer op het rechte pad zal komen. Juristen en
andere deskundigen zijn voortdurend bezig om effectieve straffen
te ontwikkelen waar een jongere ook daadwerkelijk weer door op
het rechte pad zal komen. Op 1 februari 2008 is een dergelijk
nieuwe maatregel ingevoerd: de Gedragsbeïnvloedende Maatregel.
Jongeren die een strafbaar feit hebben gepleegd kunnen in het
strafrecht op verschillende manieren worden bestraft. De verschillende
straffen en maatregelen voor jongeren zijn te vinden in
artikel 77a Sr juncto artikel 77f Sr. Op 1 februari 2008 is de nieuwe
maatregel, de Gedragsbeïnvloedende maatregel (GM) ingevoerd
en vindt zijn grondslag in artikel 77w Sr e.v. ‘Met de GM wordt
beoogd vooral de probleemveroorzakende jeugdigen met een
meervoudige achtergrondproblematiek en gedragsproblemen ten
aanzien van wie een louter repressieve aanpak weinig effect
sorteert , voor verder afglijden te behouden.’ 1 De maatregel is in
het bijzonder bedoeld voor jongeren van 12 tot 21 jaar. Dit betekent
dus dat wanneer een rechter van oordeel is dat een jongere van
achttienplus volgens het jeugdrecht veroordeeld kan worden. 2 De
maatregel kan worden opgelegd naar aanleiding van een advies
van de Raad voor de Kinderbescherming. Dit betekent dat zonder
dit advies de maatregel niet mag worden opgelegd en de rechter dit
advies niet naast zich neer mag leggen. 3 De GM wordt geadviseerd
indien de ernst van het misdrijf dit toelaat en als de maatregel in
het belang van de ontwikkeling van het kind positief kan uitwerken.
4 De rechter legt de maatregel op voor een periode die kan
variëren van 6 maanden tot een jaar. De maatregel kan eenmaal
worden opgelegd met dezelfde periode die de jongere al eerder
opgelegd heeft gekregen. 5 Wanneer de maatregel wordt opgelegd
moet deze beslissing met redenen omkleed worden. Op deze
manier kan de jongere inzien waarom de rechter tot deze beslissing
is gekomen. 6 De maatregel kan een uitkomst bieden indien de
rechter van mening is dat opsluiting in een penitentiaire inrichting
te zwaar is, maar een taakstraf weer te licht is. De maatregel biedt
een goed compromis om een jongere er wel van te doordringen
dat hij fout heeft gehandeld. 7
Het doel van de maategel is dat de jongere kan herintegreren en
een positieve rol krijgt in de maatschappij. 8 Dit betekent dat de
jongere middels een dagprogramma naar dit uitgangspunt toewerkt.
Deskundigen werken uit welke interventies nodig zijn en
deze worden verwerkt in dit dagprogramma. Het is niet de
bedoeling dat de jongere in de gesloten jeugdzorg terechtkomt, het
dagprogramma zou dus vanuit het gezin afgelegd moeten worden.
Het plaatsen van deze jongeren met dergelijke problematiek passen
niet in de gesloten jeugdzorg. Juist de zorg vanuit een gezin kan
bevorderend werken voor de jongere met grote problemen, in
plaats van dat de jongere wordt ‘opgesloten’ in een instelling. Het
plaatsen in de gesloten zorg kan nog eens extra aanvoelen als een
straf, wat wellicht een demotiverende factor is voor de jongere om
aan zichzelf te werken. De intentie is immers niet het straffen van
de jongeren, maar het beïnvloeden van het gedrag. 9 Naast dit
argument om een jongere thuis te houden, kan je ook nog denken
aan de thuissituatie die op deze manier wordt gecreëerd. De ouders
kunnen er niet meer omheen dat hun kind een strafbaar feit heeft
gepleegd. De betrokkenheid van ouders wordt door de maatregel
meer gestimuleerd. Het is te hopen dat ouders in de toekomst dan
meer betrokken zullen zijn bij hun kind, om te voorkomen dat het
kind wederom van het rechte pad afraakt.
Door de GM zal de proportionaliteit wel worden opgerekt. De
maatregel heeft ruimere mogelijkheden dan dat de maatregelen
voorheen hadden. De ‘uitleg van het proportionaliteitsbeginsel is
ruimer dan alleen de relatie tussen het gepleegde feit en de op te
leggen straf, maar juist bij minderjarigen gaat het (ook) om de
ruimte en de noodzaak bij het kind tot hervorming of ver andering.’ 10
Deze verruiming van de relatie tussen het strafbare feit en de op te
leggen straf, is niet in strijd met het beginsel van proportionaliteit.
Deze proportionaliteit houdt namelijk ook in dat de ‘individuele
behoeften van de jeugdige, zijn leeftijd en capaciteit verantwoordelijkheid
draagt en dat de langetermijnbehoeften van de maatschappij
in de straf zijn terug te vinden. De maatregel is meer toegesneden
op behoeften van de persoon en is daarom een vooruitgang ten op
zichte van bestaande maatregelen en de plaatsing in een justitiële
instelling. Waar eerst meer een vaste maatregel of straf gevolgd
Verdieping NOVUM Maandblad van de Juridische Faculteitsvereniging Grotius
5