lees - Heemkundevereniging Heerlerheide

De Watertoren
Heemkundevereniging
Heerlerheide
Jaargang 2 Nummer 1 April 2011

Colofon:
Redactieleden: Harry Hoofs -HH-
Marcel Klasens -MK-
Werner Nijsters -WN-
Heemkundevereniging Heerlerheide -HKH-
Redactieadres: redactie@heemkundevereniging-heerlerheide.nl
Info:
Heemkundevereniging Heerlerheide.
Opgericht 4 Juni 2007
Inschrijving KvK. No. 14097939
Website:
www.heemkundevereniging-heerlerheide.nl
E-mail: info@heemkundevereniging-heerlerheide.nl
Betalingsgegevens:
Girorekening 3982298
t.n.v. Heemkundevereniging Heerlerheide
Unolaan 33
6413 CT Heerlen
Contributie:
Individuele leden betalen op jaarbasis € 15,-.
Een gezinslidmaatschap bedraagt € 22,50.
Losse nummers € 2,00

Inhoudsopgave:
- Van de voorzitter ….. 4
- Voorgenomen actualiteiten 2011 5
- “Paspoort” H.A. Beaujean 6 t/m 8
- Beelden in het Stadsdeel Heerlerheide. (1) 9
* Beeld “Energie” van Désirée Tonnaer.
- Huize Roebroek, ook genaamd het Leienhoes. 10 & 11
- De verdwenen drie bruggen en een bult. 12 & 13
- De oude Passart. 14 & 15
- Het voetbal in Heerlerheide (2). 16 t/m 19
- Een greep uit ons fotoarchief. 20 & 21
- De migratiegolf van Drentenaren naar de Mijnstreek.. 22 & 23
- Een verdwenen vereniging (3). 24 & 25
* Mannenzangkoor K.N.A. “Kunst na Arbeid”
- Oranjevieringen toen en nu …. 26 t/m 32
* Heerlerheide, een historische terugblik.
* “De Brug” BRIEF UIT HEERLERHEIDE.
* Oranje actueel in Heksenberg.
- ‘ne Louman. 33 t/m 35
- Winkelcentrum Heksenberg in vroegere jaren. 36 t/m 38
- Reacties op vragen uit de vorige “Watertoren”. 39
- Een alternatieve balans. 40 & 41
- Boeresjtiel. 42
- Opmerkelijke datum uit de krant 42
3

Van de voorzitter ….
Beste leden,
Op 18 december jl. vond de presentatie van ons boek ‘Heerlerheide
vroeger’ plaats.
Ondanks het slechte weer en de foutief gepubliceerde begintijd
waren er meer dan honderd mensen aanwezig.
Het boek (tot stand gekomen in samenwerking met Rijckheyt -
centrum voor regionale geschiedenis) werd aangeboden aan de
burgemeester van Heerlen (P.Depla), enkele prominente
Heerlerheidenaren, en aan de auteurs van het boek. Daarna konden
de intekenaren hun boek afhalen en al snel was iedereen op zoek naar
foto’s van bekenden, teksten over hun vereniging of buurt enz.
Nu we enkele weken verder zijn, mogen we vaststellen, dat het boek
gretig aftrek vindt en dat de reacties over het algemeen erg gunstig
zijn, al zijn er natuurlijk ook enkele
minpunten te noemen. Vooral de
kwaliteit van de foto’s wordt erg
geroemd. De Nieuwsbrief van
Heerlerheide Centrum van januari
2011 noemt het boek ‘Een
aanrader’!
In de lokale pers is aan deze
presentatie ruim aandacht besteed.
Wat de verkoop betreft, hebben we
ons tot nu toe bewust tot Heerlerheide
beperkt. Om ook oud-
Heerlerheidenaren in de gelegenheid
te stellen dit boek aan te schaffen, is
het sinds 1 februari ook in
boekwinkels in Hoensbroek,
Brunssum en Heerlen-Centrum te
koop à 24,50 Euro.
4

Nog twee opmerkingen over ‘Heerlerheide vroeger’:
1 - Bij de foto op pagina 10 staat abusievelijk vermeld:
‘Het verdwenen huis Roebroek, ook Leienhoes genoemd, in 1920’.
-Dit moet zijn: Huis Carisborg, afgebroken in 1916.
-Huize Roebroek werd afgebroken in 1918 (zie pagina 10 & 11 in
deze “Watertoren”).
2 - Wie gaat er schuil achter de initialen J.G. op pagina 119 ?
-Het is niet J.Gubbels (red.).
Voorgenomen activiteiten 2011.
- Historische (avond)wandeling
op donderdag 12 mei.
- Nostalgische avond voor de
bewoners van De Vrank en
Beersdal, onder het motto
“de wijk in”, begin september.
- Excursie naar de kerk van de
Vrank.
- Dialectavond, medio oktober
november.
en nog enkele activiteiten, die
nog niet precies vaststaan.
U ziet, een boeiend programma!
J.Gubbels, voorzitter HKH
5

“Paspoort”
In de serie Paspoort schenken we aandacht aan overleden markante
personen, die tijdens hun leven een opvallende maatschappelijke
positie hebben bereikt of zich zeer verdienstelijk hebben gemaakt
voor het stadsdeel Heerlerheide.
Paspoort H.A. Beaujean.
H.A.Beaujean, geboren 4 mei 1910 te Heerlerheide, behaalde in 1931
zijn akte hoofdonderwijzer en in 1935 de akte M.O. Geschiedenis.
Bij leven was hij als leraar geschiedenis verbonden aan de
toenmalige MULO Don Bosco te Hoensbroek, mede-eigenaar en
administrateur van NV zilverzandexploitatie Beaujean-Voncken.
Als schrijver van de streekhistorie heeft hij een bekende naam
verworven in Limburg.
Vanaf de oprichting van de Werkgroep “Het Land van Herle” d.d.
4 april 1945 heeft H.A. Beaujean een duidelijke inbreng gehad in het
tot stand komen van een geschiedschrijving van Heerlerheide.
Van zijn hand verschenen talrijke publicaties in de Bulletins van
genoemd tijschrift.
Een volledige op archiefstudie gebaseerde historie van Heerlerheide
bracht Beaujean bijeen in een boekwerk, getiteld:
“Schetsen uit de geschiedenis van Heerlerheide”.
Dit leeswerk, dat op 19-9-1975 verscheen, bevat 20 hoofdstukken en
handelt o.a. over het grondgebied van Heerlerheide e.o., de
verklaring van diverse plaatselijke benamingen, archeologische
vondsten, de Franse tijd, het feodale stelsel, de Bokkenrijders, de
Corneliusparochie, het onderwijs, de gezondheidszorg, de handelaren
en de boerenstand, het bruinkool delven, en de zilverzandgroeven.
Op meer dan bescheiden wijze heeft hij Heerlerheide e.o. op de kaart
gezet.
6

H.A. Beaujean bewerkte ook diverse studieboeken.
Om het heemkundig gericht geschiedenisonderwijs te verbeteren
publiceerde hij reeds in 1939 “de Geschiedenis van Limburg”.
Ook Hoensbroek had zijn belangstelling, in 1949 verscheen zijn
uitgave: “Geschiedenis van Hoensbroek en naaste omgeving”.
In latere jaren is menige aspirant - schrijver aangemoedigd om de
kennis van streek en dorp tot zelfstudie te maken.
Op de volgende pagina kunt U kennis nemen van door zijn hand
gepubliceerde naslagwerken.
z.o.z.
7

U zult versteld staan :
- LvH 1951 : De handel in Heerlerheide;
- LvH 1951 : Kasteel Hoensbroek;
- LvH 1955. nr. 5 : Bruinkoolwinning te Heerlerheide, rond het
Leienhoes, Carisborg en bij Staatsmijn Emma;
- LvH 1956. nr, 6 : Huis Ter Weijer te Heerlerheide;
- LvH 1958. nr. 8 : Heksenbergs Verleden;
- LvH 1960. nr. 10 : Langs de Caumerbeek te Heerlerheide;
- LvH 1960. nr. 10 : Kasteel Passart – Nieuwenhagen;
- LvH 1961. pag.73 : Heerlerheide door de eeuwen heen;
- LvH 1973. nr. 23 : Joseph Sijstermans, Carisborg;
- LvH 1979. nr. 29 : De Heihoven onder Heerlen;
- LvH 1979. nr. 29 : De Heihof onder Nieuwenhagen;
LvH staat voor “Land van Herle”, een tijdschrift p.a. Rijckheyt, Heerlen
In 1978 verscheen een beschrijving van de stamboom van de familie
Beaujean te Heerlerheide;
In 1979 volgde een beschrijving van de stamboom van de families
Voncken, Heerlerheide - Hoensbroek
Door studie van Limburgensia, gesprekken met geboren en getogen
bewoners van Heerlerheide, krantenknipsels, oude akten, archieven,
oude foto’s, en kennis van genealogie verwierf hij kennis die in beeld
en teksten zijn vastgelegd.
De grootmeester en taalpurist van onze streekhistorie overleed op
18 september 1979.
HKH/ HH
8
Het is gezegd
Het gezag
Heeft geen glans meer
HH

Beelden in het Stadsdeel Heerlerheide. (1)
Beeld “Energie” van Désirée Tonnaer
Op 18 juli 2009 werd op het Corneliusplein het kunstwerk Energie
van Désirée Tonnaer onthuld.
In het werk van deze kunstenares staan thema’s, die geïnspireerd zijn
op de levenscyclus van planten centraal, maar dan als beeld van de
menselijke levenscyclus.
Planten en bloemen beginnen als zaad, dat ontkiemt in de aarde en
het licht en water benut om te groeien. Het verouderen, afsterven en
verstillen van de planten zorgt voor nieuwe groeikracht .
Het beeld zou nergens beter kunnen staan dan in het centrum van
onze samenleving. Het zand van Heerlerheide wordt door de
bronsgieterijen gebruikt om mallen te maken. Het zand vormt zo het
bed, waarin dit beeld kon ontkiemen.
Het fragment van de vaasvorm
symboliseert de historie van
Heerlerheide. De klei, waarvan een vaas
wordt gemaakt is de aarde waarop wij
lopen. Die bood onze voorouders een
bestaan op de boerderij of in de mijn.
De vaasvorm in dit beeld bevat het leven
van vroeger; het is de vruchtbare bodem
en het water waardoor deze wijk
opnieuw kan groeien en bloeien.
Deze ontwikkeling koos Désirée Tonnaer
voor de speelse stralende vorm, die aan
de vaas ontspruit. Het beeld heeft als titel
Energie in de wens dat dit beeld ter
versterking mag dienen van de warme
woonomgeving, die hier tot bloei komt.
HKH / J. Gubbels
9

Huize Roebroek, ook genaamd het Leienhoes.
Omstreeks 1915 werd Heerlerheide letterlijk en figuurlijk
omgewoeld.
Door allerlei ingrepen was men aan de weet gekomen dat, behoudens
steenkool en zilverzand, moeder natuur ook dikke lagen bruinkool
had gereserveerd.
Aan de ontginning van bruinkoolvelden o.a. in de driehoek
Heerenweg – Schelsberg – Hei-Grindelweg zijn pijnlijke
herinneringen bewaard gebleven doordat men soms weinig respect
had voor de rechtmatige particuliere eigendommen.
Toch mogen ook de verdiensten van de bruinkoolmaatschappijen
genoemd worden. De ontginning bracht veel werkgelegenheid, en
welvaart voor de Heerlerheidse winkeliers en neringdoenden.
Optimale arbeid was voorhanden, boven en onder elkaar werkten
mensen in ploegendiensten op zoek naar zwart goud, zilverzand en
bronskleurige bruinkool. Er was grote behoefte aan brandstof, zeker
gedurende de oorlogsjaren 1914-1918.
Het economisch motief woog zelfs zo zwaar dat in 1918 een der
oudste gebouwen van Zuid – Limburg het huis Robroek, in verband
met de bruinkoolontginning, werd gesloopt.
Uit de oude annalen is bekend dat het huis Robroek of Roebroe(c)k
reeds in het jaar 1383 in bezit was van de gefortuneerde gelijknamige
familie.
Het huis met akkerland, weiden en bossen was 42 bunder groot.
Verondersteld mag worden dat Huize Roebroek de bakermat is
geweest voor de verdere ontwikkeling van Heerlerheide.
De tegenwoordige voetbalvelden van SV. Groene Ster waren destijds
grote bruinkoolputten, samen met de voorheen aangrenzende
hedendaagse vijver Blankevoort.
Huize Roebroek was gelegen op de zuidoostelijke hoek van het
speelveld van het sportcomplex aan de Hei-Grindelweg. Men zegt
dat de oudere opstallen van de vereniging overeind staan op de
fundamenten van huize Roebroek.
10

Het dak van het huize Roebroek was bedekt met leien,vandaar de
vaker gebruikte populaire naam “Leienhoes”
Een drietal straatnamen herinneren aan de aloude nederzetting:
Roebroekweg, Leienhoesstraat, Huyn van Rodenbroeckstraat.
( Deze publicatie geldt tevens als een erratum van een tekst op pag.
10 in het recent verschenen boekwerk “Heerlerheide vroeger…” ).
Bron: Heerlerheide Een dorp vol herinneringen.
HKH/ HH
11

De verdwenen drie bruggen en een bult.
Drie ijzeren spoorbruggen vormden destijds een verbinding tussen de
mijnen ON IV en de ON I te Heerlen.
Toen de steenkolenmijnen dicht gingen en de spoorrails waren
opgebroken, hadden de drietal bruggen geen functie meer.
Brug 1: In september 1976 werd begonnen met het verwijderen van
de middelste van de drie spoorbruggen, de brug over de
Bruinkoolweg (nabij de visvijver) op de Heksenberg.
Deze overspanning was meteen de moeilijkste omdat er een zeer
krappe en een ongelijke ondergrond was voor de hijskranen.
Het gewichtige karwei kon pas beginnen na het weggraven van
grond om de hijskraan een stevige ondergrond te bieden.
Brug 2 : Een dag later werd de ijzeren brug over de Heerenweg in de
takels gehesen.
Het zeventig ton karkas werd met behulp van een reuzenkraan
opgetild en terzijde gelegd. Ter plaatse werd het stalen gevaarte in
stukken gebrand en als oud ijzer verkocht.
12

Brug 3 : Twee zware kranen verwijderden de ijzeren spoorbrug over
de Schelsberg te Heerlerheide.
Alhoewel de verkeersstroom omgeleid werd, was voorzichtigheid
geboden want de ijzeren brug was gelegen in de nabijheid van de
woonhuizen.
Ook het verwijderen van de derde brug verliep vrijwel vlekkeloos
mede ten gevolge van zeer zorgvuldige voorbereidingen door
OGON, Publieke werken Heerlen en het aannemersbedrijf.
Bult Rennemigstraat : Door de sluiting van de ON III en het
verwijderen van de gelijkvloerse spoorweg naar de ON I te Heerlen
had de bult over de Rennemigstraat geen taak meer.
Het egaliseren van dit weggedeelte nam zelfs enkele weken in beslag
mede door een grondige verbreding en verfraaiing van het wegdek
omdat de Rennemigstraat een voorname verbinding verkreeg als
doorgaande weg naar de E9 (nu de stadsautoweg).
Naschrift: Loopt men in gedachte de oude spoorwegroute dan
maakt men zich op voor een rustige natuurwandeling langs:
Köpkensmolen, Blankevoort en visvijver Heksenberg richting
Brunssumerheide.
Bron: LD
HKH / MK
13

De oude Passart.
“Passart Noord ( de oude Passart ) is van oorsprong een kleine oude
mijnkolonie ( met de klemtoon op de laatste lettergreep) waar nog
veel historie terug te vinden is.
Er zijn veel karakteristieke oude huizen te zien met het mooie
Plataanplein als centraal punt. De buurt heeft van oudsher een
hechte sociale gemeenschap met actieve bewoners.”
Vorenstaande omschrijving is te lezen in de brochure “De oude
Passart” die de Heemkundevereniging Heerlerheide onlangs werd
aangeboden. Middels een beknopt overzicht wil de Heemkundevereniging
de inhoud van de brochure, die voorzien is van foto’s en
bouwkundige tekeningen, kenbaar maken aan belangstellende lezers.
Met de komst van de mijnindustrie raakte de ontwikkeling van
buurten en samenleving in een stroomversnelling. Op Heerlens
grondgebied kwamen er drie steenkolenmijnen bij: Stm. Emma
(1913) in Treebeek-Hoensbroek; de Oranje Nassau III ( 1917) te
Heerlerheide; en Oranje Nassau 1V ( 1927 ) Heksenberg.
De bevolking neemt in korte tijd explosief toe:
In 1900 aantal inwoners 12.098; in 1930 al 32.263 inwoners.
Voor al deze mensen uit binnen- en buitenland moesten huizen,
scholen en winkels gebouwd worden, eveneens de aanleg van wegen
en straten.
De wijk Passart is rond 1918 aangelegd door de Staatsmijnen voor de
mijnwerkers van de Stm. Emma. Het complex kostte destijds ruim
1,2 miljoen gulden, zo’n 7200 gulden per woning. De bewoners
waren wat herkomst en geloofsovertuiging betreft nogal gemengd en
divers.
Er woonden gezinnen uit alle provincies van het land, vooral uit
Friesland, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant, zelfs uit Duitsland,
Polen, Italië.
De buurtnaam Passart is waarschijnlijk afgeleid van verschillende
adellijke familienamen, die de naam vormden van het
14

nabijgelegen kasteel Passart-Nieuwenhagen.
Momenteel zijn de woningen voor een grootdeel eigendom van de
woning-corporatie Woonpunt.
Het ontwerp van de woningen komt niet van de eerste de beste.
De bekende Roermondse bouwmeester en architect Joseph Cuypers
tekent ervoor.
Plataanplein
Voorbeelden van andere mijnwerkerskoloniën, in de naaste
omgeving, zijn: Treebeek, Haansberg, Mariarade, De Slak, De
Metten, Versiliënbosch, Heksenberg, Rennemig en Beersdal.
De volledige brochure heeft inmiddels zijn weg naar het archief van
de Heemkundevereniging Heerlerheide gevonden en blijft aldaar in
bewaring. Wij hebben de teksten en afbeeldingen met plezier
ingezien; een aanvulling op de oude woongeschiedenis van het
Stadsdeel Heerlerheide.
Bron: Fr. Piras
HKH/ HH
15

Het voetbal in Heerlerheide (2).
In de vorige uitgave van De Watertoren hebben wij het ontstaan van
de voetbal - sport in Heerlerheide beschreven:
- het niet georganiseerde straatvoetbal -.
In 1976 werden middels interviews met de toen goed geïnformeerde
plaatsgenoten ( Riemersma – Smeets – Grond – Vandeberg ) menig
historisch detail genoteerd over de gevestigde bij de voetbalbonden
aangesloten verenigingen.
Het was voetbalvereniging Sportieve Ster dat in clubverband
deelnam aan de competitiewedstrijden van de RK. Limburgse
voetbalbond.
De vereniging Sportieve Ster, in de volksmond Sport Ster genoemd,
heeft in haar bestaan van 1919 – 1940, driemaal van speelveld en
tweemaal van clubkleuren gewisseld. Het eerste clublokaal was café
H. Beaujean aan de oude markt te Heerlerheide, later café Schobben.
Spelers uit die tijd: gebroeders Stienen, gebroeders Decortis ( interview-adres),
C. Veugen, P. Mertens.
- Sportieve Ster 1919 – 1928 speelde het voetbal op de wei van
de toenmalige boerderij Pijls in de Wieër, vervolgens in de
beemden achter de Ganzeweide in een groen – rood tenue.
Toen het speelterrein benodigd was voor uitbreiding van het
bedrijfsterrein van de mijnonderneming ON III, kreeg de club
onverwachte materiële bijstand van het mijnbedrijf: o.a. mede
interesse voor herinrichting van een nieuw speelveld.
- Sportieve Ster 1928 – 1940 speelde zo ongeveer in de
“achtertuin” van het mijnbedrijf op een terrein aan de Rennemigstraat,
huidige straatingang Litscherboord. Het was in
die periode dat de voetbalvereniging haar grootste successie
boekte maar evenwel ook… met een zeer trieste afgang.
Na een kampioenschap volgde promotie naar de 2 e klasse KNVB, in
blauw – wit gestreepte shirts.
16

Sportieve Ster 1939 met o.a. Giebels, v.d.Vloet, Feiter en K.Janssen.
Spelersgroep: 4 e van links staand J. Vandeberg.
Achtergrond: bedrijfsgebouwen ON III.
Het was een sober voetbalterrein ( overigens niet ongewoon in die
dagen ).
Er was geen afzonderlijk verkleedlokaal, de spelers van de thuisclub
en de gasten moesten zich samen omkleden en gebruikten ook gezamenlijk
de wasgelegenheid en dat was niet meer dan wat emaillen
kommen gevuld met wat water !
Deze ruimte was een soort veredeld schuurtje behorend bij het aangrenzend
clublokaal, annex café van de familie Grond.
Doorgaans verscheen de scheidsrechter op het voetbalveld vanaf het
huisadres in volwaardig tenue.
In de woonwijk Rennemig waren destijds veel nationaliteiten gehuisvest:
Belgen – Duitsers – Polen – Tsjechen waarvan huisgenoten
graag een partijtje voetbal speelden. Aangevuld met de polderjongens
uit Drenthe e.o., voorheen werkzaam in de nabijgelegen
z.o.z.
17

uinkoolgroeven, dan is het verklaarbaar dat men veel spelers bij
Sport Ster aantrof met uitheemse familienamen: Feierabend – Krasz
– Leckebusch – Tiedtke – Lepping .
Het had de schijn van een Europees elftal!
Als de talentvolle jonge speler Joep Vandeberg, uitgenodigd wordt
voor de selectie van het Nederlands elftal dan is Vandeberg al overgestapt
naar buur Groene Ster.
De vereniging verkeert in beter doen als de 2 e wereldoorlog
uitbreekt.
Het leek een vriendenclub te zijn. Maar zo’n vriendenclub was het
niet ! De oorlogshetze had haar werk gedaan: spelers die in sportief
opzicht alles voor elkaar over hadden, bleken plotseling als vijanden
tegenover elkaar te staan. De verschillende nationaliteiten konden
absoluut niet meer samenwerken.
De club werd zielloos geliquideerd, een onbegrijpelijk triest einde.
18
“Een hoffelijke begroeting”. NB: Let op de toen reeds bestaande reclameborden.

In latere jaren vond een interview plaats met de toenmalige 86 jaar
oude, wijlen Jef Kleintjes, ex - winkelier, ex - amateur wielrenner,
ex - voetballer.
Jef vertelde:
“Het speelveld aan de Rennemigstraat werd onderhouden door het
mijnbedrijf, dat ook de schutting langs de openbare weg had
geplaatst.
In het najaar 1944, de oorlog liep ten einde, werd het terrein tijdelijk
gebruikt als opslagplaats voor onbruikbare (?) munitie uit de W.O. II.
Als lid van de toenmalige Dienst Luchtbescherming heb ik het vroegere
speelveld moeten bewaken en hulp geboden met het transport
van het oorlogstuig naar elders. Vele jaren later nog werd de speelweide
gebruikt voor het houden van Oranjefeesten, weidefeesten,
schoolsporten demonstraties van de gymnastiekvereniging Volharding.
En nog later, ingericht als volkstuintjes.”
Hij bevestigt, en dat blijkt ook uit kranten van vroegere jaren, dat
Sport Ster nooit de voorloper is geweest van het huidige Groene Ster
(anno 1926).
Beide clubs speelden in verschillende afdelingen, van enige rivaliteit
is nimmer sprake geweest. Men respecteerde elkanders sportiviteit !
Bron: Heerlerheide Een dorp vol herinneringen.
HKH/ HH (wordt vervolgd).
19

Een greep uit ons fotoarchief.
Hoef en wagensmederij Joh. Pieper, Bokstraat Heerlerheide
Bakkerij Vaessen-Speth, Keestraat 53 Heerlerheide Tel. 4448-703
v.l.n.r.: Sj.Smit, ? , Huub Mertens, Wiel Speth.
20

Mijnwerkersbelang, Rijnstraat Beersdal.
V.l.n.r.: ? , ? , ? , Riet Jansen.
Tegenwoordig is er Snackpoint “Beersdal” gevestigd.
Oproep:
Onder het motto “de wijk in” vragen wij aan belangstellende
bewoners in de woonwijken Beersdal, Husken en de Vrank om
toezending van (oudere) foto’s aan het redactieadres.
Een telefoontje naar 06-29506502 kan ook; wij halen het
fotomateriaal eventueel bij U thuis op, of scannen het
ter plaatse bij U.
Desgewenst krijgt U de foto’s weer retour.
Heemkundevereniging Heerlerheide
21

De migratiegolf van Drentenaren naar de Mijnstreek in de crisisjaren
van 1920 tot 1936.
Door de instorting van de turfmarkt na de 1 e wereldoorlog kwam de
steenkool sneller dan verwacht overvloedig op de markt (1920).
Grote werkeloosheid onder de veenarbeiders uit Zuidoost - Drenthe
was het gevolg.
Ook in de landbouw was
vanaf 1920 plotseling een
crisis toegeslagen. Hierdoor
werd in de begin jaren
twintig in diverse gemeentes
een steunregeling voor
werkeloze veenarbeiders van
kracht. Behuizing in Drenthe omstreeks 1900.
De uitkeringen waren echter geen vetpot.
Er waren ook Drentenaren die hun heil ergens anders gingen zoeken.
Weliswaar boden andere veenstreken geen soelaas meer, maar in
industriegebieden elders in Nederland was wel nog veel werk te
vinden.
En zo vertrokken vele Drentenaren vrijwillig naar onder andere
Philips in Eindhoven, naar de textielnijverheid in Twente en naar de
steenkolenmijnen in Limburg en hoopten op verbetering van hun lot.
Vanaf 1924 steeg de migratiegolf aanmerkelijk, met uitschieters in
1925 en 1929.
Doordat de werkeloosheid zulke vormen had aangenomen werd
werken in de mijnen in het pakket van werkverschaffingmaatregelen
opgenomen en kregen de werklozen te horen dat vertrek naar
Limburg een serieuze optie was.
Dit had mede te maken met het feit dat de overheid het weigeren van
werken in de mijnen gelijk stelde als het weigeren van werk in de
directe omgeving en dit betekende dat men dan niet meer in aanmerking
kon komen voor andere werkverschaffingsprojecten of de
geldelijke ondersteuning.
22

Voor veel gezinnen moet het vertrek naar de mijnen een sprong in
het duister zijn geweest.
Ze moeten zich machteloos hebben gevoeld toen ze tegen hun zin in
vertrokken. Blijven in Drenthe kon echter niet zonder inkomen, want
dan zouden ze verkommeren.
Lang niet iedereen kreeg onmiddellijk een woning, omdat de betrokken
mijngemeenten eerst wilden afwachten of de migranten konden
aarden in hun nieuwe woonomgeving. Vandaar dat de meesten in het
begin eerst terecht kwamen in logementen of als alleenstaande een
bed toegewezen kregen in een van de gezellenhuizen. Wanneer je bij
familie of vrienden terecht kon, ging het acclimatiseren iets beter.
Was dat niet het geval, dan moest men alles zelf uitzoeken en de
startproblemen zelf zien op te lossen.
Ook in sociaal opzicht was het aanpassen. Gewaarschuwd werd dat
van de nieuweling werd verwacht dat hij zich verdiepte in de levenswijze
en gewoonten van de plaatselijke bevolking.
Voor de migranten was dit een hele klus, omdat het grootste gros van
hen hervormd of gereformeerd was, in een nu overheersende roomskatholieke
cultuur.
Het werk in de mijn vond men in eerste instantie zwaar, maar naar
verloop van tijd had men de kunstjes onder de knie en was er een
zekere routine in het werk gekomen.
Er waren echter ook Drentenaren bij die niet geschikt waren voor het
zware werk in de kolenmijn; die niet konden aarden in Limburg of
hun heil ergens anders in het land zochten. Sommigen gingen terug
naar Drenthe. Maar velen van hen zijn na een paar maanden terug
gekeerd om toch weer in de kolenmijn te werken.
Men zag Heerlerheide vaak als het centrum van de mijnstreek en
probeerden zich dan ook hier in de omgeving opnieuw te huisvesten.
In de jaren dertig liep het aantal migranten uit Drenthe snel terug
omdat de recessie ook in de mijnindustrie de zaken minder goed deed
gaan….
Bron: Archief HKH
HKH / MK
23

Een verdwenen vereniging ( 3 )..
Mannenzangkoor K.N.A.: “Kunst na Arbeid” 1938 – 1969,
Heerlerheide.
Het jaar 1938 had muzikaal veel moois te bieden.
Opa van der Mark, Casper van de Vloet, Jan Verhalle en K.Zimny
behoorden tot de eerste leden van het in april opgerichte mannenzangkoor
“Kunst Na Arbeid” waarvan mede – oprichter J. van de
Bogaard tevens de eerste dirigent werd.
Onder voorzitterschap van L. Arentsen werd de edele zangkunst
beoefend bij Lies Kleijnen in lokaliteit In gen Schuur aan de
Rennemigstraat.
De jonge vereniging had al spoedig met tegenwerking te maken want
de oorlogsjaren 1940 – 1944 deden veel mannenstemmen verstillen.
Maar toen deze naarstige tijden voorbij waren, werd weer gezongen
en gemusiceerd alsof er nimmer een onderbreking was geweest.
Het mannenkoor nam deel aan de jaarlijkse processie, werd veel
gevraagd bij uitvoeringen in zalen en feestweiden.
Veel waardering en een diploma ontving het mannenkoor in november
1955 tijdens de deelname aan de Gewestelijke Zangersdagen van
het Verbond te Roermond.
De vereniging was dan geplaatst onder voorzitter H.Bayens en reeds
een tiental jaren gehuisvest in lokaal Wijnen, hoek Lokerstraat.
De 45 leden van het keurkorps o.l.v. dirigent J. Notermans wisten in
die dagen een uitstekende presentatie te brengen van “Die Zwölf
Rauber”
De Gemeentelijke Muziekcommissie subsidieerde het prominente
mannenkoor dat ook veel sympathie genoot van de plaatselijke
mijnzetel ON III.
Kunst Na Arbeid vierde op 30-11-1963 het feit dat de vereniging 25
jaren geleden werd opgericht.
Destijds vertolkte het gezelschap o.a. “Der Rote Sarafan”, bij
muziekkenners een meesterwerk.
24

Na april 1969 zong “Kunst Na Arbeid” niet meer omdat zij
verstoken bleef van mankracht.
Oproep : Het zou niet misstaan als het archief van de Heemkunde-
vereniging Heerlerheide mogelijkerwijs in het bezit zou
kunnen komen van de verenigingsvlag, diploma’s,
partituur, verenigingsfoto’s en documentatie zodat de
vereniging in postume zin blijft voortbestaan.
Bron: Heerlerheide Een dorp vol herinneringen.
HKH/ HH
“De dagen gaan naamloos voorbij
en toch hebben ze namen,
in Godsnaam wat is een dag
in de eeuwigheid, amen”. HH
25

26
Oranjevieringen, toen en nu ….
Heerlerheide, een historische terugblik.
Een greep in het Oranje - archief van Heerlerheide:
- 1948. De Oranjeviering ter gelegenheid van het 50 jarig Regeringsjubileum
van H.M. de Koningin droeg een bijzonder karakter.
Het meerdaagse feestelijk programma was door een intensieve
voorbereiding door het bestuur van H&O, Heerlerheide en Oranje,
voorafgegaan.
Het dorp was feestelijk
versierd, de
illuminaties aan de
Oranje Nassau III
trok veel bekijks.
De viering werd op
zondag 29-8-1948
ingezet met concerten
op het
marktterrein.
De feitelijke feestdag op 31-8-1948 werd in de vroege uren
aangekondigd door een reveille van de schutterij; in de ochtend door
een dankdienst in de kerk gevolgd door het vlag hijsen op de markt.
In de namiddag trok een uitgebreide Oranje – optocht met
praalwagens door het dorp. Een dag later was er een grote dorpsloop
voor de jeugd en op zaterdag, 4 september verzorgde
toneelvereniging Onder Ons een toneelmiddag.
De plaatselijke verkennerij ontstak om 20.00 uur een kampvuur op
het marktterrein.
De zondag was gereserveerd voor een hockeytoernooi.
Op maandag 6-9-1948 werd het Oranjefeest besloten met
kinderspelen voor de schoolgaande jeugd.
- De Oranjeviering 1955, groots in omvang ter herdenking van tien
jaren vrijheid, werd weer ingeluid door de schutterij gevolgd door
dankdiensten in de Corneliuskerk en Sionskerk.

De duivenvereniging organiseerde een Oranjevlucht.
De avond werd besloten met Oranjebals in dancings.
Op woensdag, 4-5-1955 werd na een plechtig lof in een stille tocht
naar her kerkhof getrokken.
De kronieken van Heerlerheide en Oranje vermeldden in 1960
voordrachten van het poppentheater van Pieke Dassen uit Maastricht,
de politiekapel uit Heerlen gaf een muzikale demonstratie op de
markt te Heerlerheide.
Het werd een gebruikelijke herdenking op de dag van de 4 e mei als
er in de avond, na het luiden van de kerkklokken, een plechtige stilte
viel over het dorp.
Dan trok men naar het monument op het kerkhof aan de Kampstraat
ter herdenking van de gevallenen een traditie die vele jaren, zij het in
een gewijzigde vorm, in stand is gebleven.
Omdat op 16-9-1969 het 25 jaar geleden was dat Heerlen werd bevrijd,
werd een groots Oranje - tafeltennistoernooi georganiseerd in
de gereedgekomen sporthal de Varenbeuk.
HKH/ HH
Oranje comité Heerlerheide (1990) Foto: Jolanda Hoofs
27

Jaargang III. Heerlerheide, 16 Mei 1949 No. 1.
28
BRIEF UIT HEERLERHEIDE.
“ Beste Jongens,
Hier ’t verslag v.d. Koninginne-feesten.
Zaterdag 30 April voor ‘t eerst in april Koninginnedag ’t is wel erg
onwennig, maar we komen er wel in. Daar de Mijnen werkten, kon er
natuurlijk niet zo’n feeststemming zijn als dit anders ’t geval is.. En
ook de feestelijkheden waren beperkt. Op de markt was ringsteken te
paard door de Jonge Boeren, volksdansen door de Polen in hun
klederdracht en een concert door de fanfare en “Kunst na Arbeid”.
De markt en muziek-kiosk was op de traditionele wijze versierd met
vlaggen en lampjes. Sommige cafe’s hadden verlichting aangebracht.
Zondag 1 Mei waren er kinderfeesten, zoals: dorpsloop voor de
jongens en eierlopen voor de meisjes, e.d. spelletjes meer.
Tot verhoging van de feestvreugde stond er ook nog een draaimolen
op de markt.
Maandag 2 Mei werd het monument onthuld ter nagedachtenis van
de vrijheids-helden-mijnwerkers Savelberg en Tempelaars.
De plechtigheid had plaats na een meerstemmig gezongen H.Mis van
Requiem. Het Harmonie-orkest der O.N. Mijnen speelde na afloop in

de kerk treurmuziek, er ging daarna een lange stoet van familieleden,
autoriteiten en belangstellende vooraf naar de begraafplaats.
Vele vooraanstaande personen waren bij de onthulling aanwezig:
De Commissaris der Koningin in Limburg mr. dr. F.Houben,
de Burgemeester van Heerlen, de Heren Cremer en Bianchi van de
directie der O.N. Mijnen, Ir. Raedts, Ir. Knoups.
Verder de ondernemingsraad en personen uit de vroegere illegaliteit.
De Voorzitter v/h Comité van oprichting v/h monument, Dhr. Hits
hield een toespraak. Hierna onthulde een der familieleden der
gevallenen het buitengewoon mooie gedenkteken. Het stelt twee
mijnwerkers voor, die hand in hand moedig de dood in ogen kijkend.
“Voor God, Koningin en Vaderland” staat onder in de voet van
’t monument. Nadat de tonen van ’t Wilhelmus verklonken waren
hield de Burgemeester een treffende toespraak. Vervolgens legde de
Gouverneur een krans aan de voet van het monument. O.V.S.-ers
droegen nog twee grote bloemstukken aan. Het Harmonie-orkest
bracht toen voor de laatste keer die morgen treurmuziek ten gehore.
Woensdag 4 Mei was Nationale Herdenkingdag.
Na ’t plechtige Lof vertrok van ’t kerkplein een grote stoet zwijgende
mensen naar ’t Kerkhof. We zagen in de stoet de Zeer Eerwaarde
Heer Pastoor en de Wel Eerwaarde Heren Kapelaans, Ir. C.Raedts,
’t Oranje-comité. Bij ’t pas opgerichte monument werd gebeden,
daarna verspreiden de mensen zich over ’t kerkhof. Het was een
plechtigheid, die juist door zijn soberheid, heel indrukwekkend was.
Nu tabeh dan en een stevige vijf van …… Allemaal ”.
Bron: Archief HKH
HKH/ MK
N.B. : - Het blaadje “De Brug” heeft het levenslicht aanschouwd op 10 mei 1947
te Heerlerheide.
Het Limburgse Thuisfront had als doel een innig contact te leggen tussen
de militairen in Indië en het thuisfront in Heerlerheide, een brug.
- Het thema “De Brug” BRIEF UIT HEERLERHEIDE, wordt periodiek
opgenomen in de Watertoren.
29

Oranje actueel in Heksenberg.
Sinds jaar en dag kende de gemeenschap Heksenberg een
Oranjeviering. In het verleden was er sprake van een groots opgezet
Oranje feest , georganiseerd door de Oranje vereniging Heksenberg.
Het bestuur, bestaande uit vertegenwoordigers van de Kerk, het
Onderwijs, de Heksenbergse verenigingen en niet te vergeten de mijn
Oranje Nassau 4, spaarden kosten nog moeite om de Oranjeviering
tot een waar volksfeest te maken voor jong en oud. Het was een feest
met grote betrokkenheid van de gehele gemeenschap Heksenberg
,dat een rijk verenigingsleven kende.
Na een aantal jaren van stilte heeft een groepje vrijwilligers de draad
weer opgepakt en is samen met de Oranjevereniging Heerlen gestart
met het opnieuw organiseren van een Oranjeviering in verschillende
buurten en wijken van Heerlen waaronder ook onze wijk
Heksenberg.
Sinds een veertiental jaren organiseert de Heksenbergse
Oranjevereniging jaarlijks het Oranjefeest voor de wijk Heksenberg
en omliggende buurten. Het is uitgegroeid tot een niet meer weg te
denken activiteit voor ouders en speciaal voor de kinderen uit
Heksenberg en omliggende buurten.
Met medewerking van de Harmonie St. Gerardus, Jachthoorn en
Trompetterkorps Edelweiss, de Hengel Sportvereniging Heksenberg,
De Scouting groep Gerardus Majella Heksenberg en niet te vergeten
Speeltuinvereniging Heksenpretje, de Gerardus Majella School, het
vrouwengilde, de Seniorenvereniging, het Gemeenschapshuis
Heksenberg en alle individuele vrijwilligers en met ondersteuning
van plaatselijke ondernemers die de Oranjeviering een warm hart
toedragen, is het mogelijk het feest der feesten jaarlijks in de wijk
Heksenberg te organiseren.
30

Hoe ziet het programma van het Oranjefeest anno 2011 er nu uit ?
Na een aantal maanden van voorbereiding wordt er in de vroege
ochtend van zaterdag 30 april gestart met de opbouw van het
speelterrein in en nabij de speeltuin Heksenpretje aan de
Hei-Grindelweg. Gebruikelijk is dat zo rond de klok van 10.00 uur
de leden van harmonie St. Gerardus zich verzamelen, voor een
jaarlijkse rondgang door de wijk waarbij tevens een bezoek wordt
gebracht aan de gedecoreerden van de wijk Heksenberg waar, na het
spelen van een serenade en het volkslied, de gedecoreerden
feestelijk worden toegesproken door de voorzitter van de
Oranjevereniging.
Vervolgens is er rond de klok van 11.00 uur het Oranjeconcert in het
Gemeenschapshuis Heksenberg waarbij alle bekend zijnde bewoners
van de Heksenberg die het afgelopen jaar een jubileum vierden
uitgenodigd worden. Speciaal voor hen wordt er een feestelijk
programma gepresenteerd. Verleden jaar mochten wij ons verheugen
in het bezoek van onze burgemeester met echtgenote en kinderen.
Om 10.30 uur wordt er in samenwerking met de visvereniging
H.S.V. Heksenberg een Oranje viswedstrijd georganiseerd voor
kinderen van de basisscholen uit de buurt. Onder begeleiding van
vrijwilligers van de visvereniging word er gestreden om de
felbegeerde wisselbeker. Onder het genot van een drankje en een
zakje chips wordt er gevist waarna om 11.30 uur de prijsuitreiking
plaatsvindt.
Om 13.15 uur is er een versierde fietsenoptocht met een rondgang
door de wijk, voorafgegaan door Jachthoorn en Trompetterkorps
Edelweiss met aansluitend een ballonnenwedstrijd en kinderspelen
in speeltuin het Heksenpretje. De kinderen ontvangen op vertoon van
hun deelnemerskaart tussentijds een zakje snoep en van de speeltuin
een drankje met een zakje chips.
31

32
De versierde fietstocht van 2010.
Om 16.00 uur is er dan de prijsuitreiking en afsluiting van de
Oranjeviering.
In de week voorafgaand aan de Oranjeviering wordt er in
samenwerking met het Vrouwengilde en de Seniorenvereniging
Heksenberg ,de Oranjebingo georganiseerd. In een feestelijk versierd
Gemeenschapshuis worden er door de Oranjevereniging Heksenberg
een aantal prijzen beschikbaar gesteld om zo ook bij de senioren het
Oranjefeest te vieren.
Voor het eerst dit jaar is er het voornemen om voor de jeugdigen een
kleine vrijmarkt te organiseren waarbij de kinderen rondom het
feestterrein hun overtollige spulletjes kunnen aanbieden.
Wij hopen hiermee weer wat extra sfeer te kunnen aanbieden aan
een feestelijke Oranjeviering 2011.
Kleis Adema,
Voorzitter Oranjevereniging Heksenberg.
Lid van onze heemkundevereniging.

Naar aanleiding van de laatste dialectavond, kreeg de redactie
onderstaand dialectverhaaltje ingezonden.
‘ne Louwman
Mien vader had eine drankenhandel. Doa waas hé mit begonne veur
de oorlog.
Toen waas ’t net zonne crisis wie noe.
Dus det waas ein heel öngernumming. De miense hadde maar weinig
geldj, maar drinke deeje ze toch waal.
Autoos zoog ze toen nog maar weinig. Det waas toen nog allein get
veur rieke luuj. Dus reej mien vader mit ziene hanjel noa de klantje
mit ker en paerd. Doa besjtreek hae toch de hele omtrek van Remunj
mit. Natuurlijk mos det gesjpan d’r good oetzeen. Det waas auch ein
vorm van reclame. ’t Meiste beer waerde aafgeleverd in flesse van
eine lieter. Det waas ’t goodkoupste.
Zo reej mie vader mit ’t paerd veur eine Caminjon. Ein groot sort
postkoets. Doa bleef ’t beer lekker keul in. ’t Getuug mos zwart zeen
en ’t koper aan ’t tuug mos blinke.
En, natuurlik, ’t paerd waas ein koetspaerd. Sjoon om te zeen.
’t Waas veur det deer toch waal zwjaor werk. Daorom koch mien
vader om de drie jaor ein nuuj paerd. In dit verhaol waas det pas
gebeurd en op dae eerste wirkdaag ging de reis nao Zwame.
Eer alle klantje ware bedeend, waas ’t toch middaag. ’t Paerd kreeg
ziene haverzak om de hals gehange en miene vader oot op de bok
zien botterham.
Nao ein half uurke zag miene pap “hop”, maar ’t paerd bleef stjaon.
Hae had der bliekbaar geine zin meer in. ’t Paerd waerde bie zien
hötsel gepak. Mit toenaemende kracht waerde hae aangespaort om in
bewaeging te komme; ’t deer bleef stjaon wo ’t sjtong, Het gong
geine sjtap van zien plaats.
Dan mer mit de sjmik, ein paar meppe op zien kontj, gein resultaat.
33

’t Paerd sjloog waal met zien hove taege de kling aan, maar ging neet
van plaats.
Inins stjong de veldjwachter naeve mien vader. De vraog die der
sjtelde waas te veursjpelle: “Waat zeet geer hie aan ’t doon? Det is
dierenmishandeling”. Vader had ’t neet meer. De sjooljeugd die aan
kwam loupe, ginge ’t deer aanmoedige. De veldjwachter trok auch,
maar zonger succes.
Oet ein boerderie in de stjraot kwaam eine boer nuusjierig kieke waat
zig dao aafsjpeelde. Henj in de boksetes. Hae leep ins om ’t paerd
haer, löpt nao mien vader en zaet: “Jong, det is eine louwman”.
”Waat?”zaet mien vader, “eine louwman.” “Jao,”zaet de boer, “eine
louwman.” “Waat is eine louwman?”vroog mien vader.
“Dat is ein paerd det zo bokkig is wie eine aezel. Es dae det inhaet,
kries du dem neet van plaats. Ich höb der auch zo ins eine gehad.
“En wie kreegs du det deer dan aan de gang?” vroog mien vader.
De boer keek ins van opzie nao de veldjwachter en zag stilkens taege
mien vader: “Ich lag ‘m ein weske stjtreu tusse de peut en dan aeve
ein zwaegelke der aan. Toen kos ter inins laupe.”
“Mer det geit hie neet gebeure,”zaet de veldjwachter. Dan maak ich
uch toch ein persesverbaal. Es te dat maar witst.” “Dan mot geer uch
get angers laote invalle,”zaet de boer. “Ich kom vanaovond nog waal
ins kieke, en ging nao binne.
Mien vader waas in alle staote. Hae had det deer waal kinne wörge.
Ongertösse kwame wie langer wie meer luuj gooie raod gaeve. Den
eine wis ’t noch baeter dan de angere. En edere keer mos de
veldjwachter maar weer oetligge waat ’t probleem waas. ’t Sjoot
neet op.
Opins kumt oet ein ziesjtroat eine vrachriejer mit zien gesjpan. Veur
ziene wage sjtong zon richtig Belsj trekpaerd. Mien vader sjprook
hem aan, want die vrachtriejers kinnen ’t klappe van de sjmik.
Zonger zich te bedinke spant hae zien paerd oet, en hae manoevreert
34

det deer veur ’t paerd van mien vader en sjtröpt ein kling om de nek
van de louwman. De Belsj begint te trekke. De tong hing de
louwman oet de moel, maar hé verzat geine poot. Ze hele d’r mer
gauw mit op, ze ware bang det ze hem de kop aaftrokke.
Noe waerde ’t sjtilaan kritiek. Nemes wis meer wie ’t verder mos.
Inins sjteit ein aad buurke naeve mien vader en zaet: “Zal ich ’t ins
probere?”
“Es du meins dets te der get aan kins doon, miene zaege hob-ste.”
’t Buurke löpt nao ’t paerd, pakt ziene tabaksbuujel oet zien tes. Hae
trekt ein plökske tabak oet, likt ’t op zien ope handj en haelt die veur
de moel van ’t paerd. In eine hap waas de tabak verdwene en hae
sjtook alweer ziene kop oet veur nog ein plökske. Mer det kreeg hae
neet zomaar. ’t Buurke heel hem dae tabak zo get eine halve maeter
veur zien naas, zodet ter net neet aan kos komme. En wat gebeurt?
Hae lopt nao de handj mit de tabak toe. Maar de aafsjtand toet de
handj blieft eine halve maeter. “Gank mer op de ker zitte,” zag
’t buurke.
Wie mien vader op de caminjon zoot, kreeg ’t paerd nog get tabak en
leep daonao geweun door, esof d’r nieks gebeurd waas.
Sjnachs hat det veur mien vader nog get in petto. Hae druimde die
heel miserie mit de louwman nog ins opnu. In ziene sjlaop maakde
hae zich zo kwaod, det ter ’t deer eine voestsjlaag veur ziene kop
goof. ‘t Paerd hat der geine last van, maar mien moder kreeg dae
sjlaag gepresenteerd op höre kop. Gein sja, mer waal gelach,
achteraaf.
Ettelike jaore later zoot ich op eine landjwaeg mit paerd en wage in
Posterholt vast in de modder. Ich höb toe hetzelfde truukske
oetgehaolt mit get sjek. Hae trok de ker los.
Taegewaordig mos te veur zon karwei de Wegenwacht derbie haole.
Ingezonden door: Lei Oyen Lid van onze heemkundevereniging.
35

Winkelcentrum Heksenberg in vroegere jaren.
Nu er te Heerlerheide een compleet nieuw winkelcentrum uit de
grond gestampt wordt, waarvan men zich kan afvragen of dat
economisch rendabel zal worden, wil ik u even meenemen naar
Winkelcentrum Heksenberg zoals dat er eind jaren ‘60 van de vorige
eeuw bij lag.
In de schaduw van de St. Gerardus Majella kerk ligt daar sinds
1959-1960 een groot aantal panden, waarvan er op het ogenblik dat
we dit schrijven geen een meer wordt bezet door de oorspronkelijke
middenstander.
Om direct op de hoek aan de kerk te beginnen, daar lag Eurovisie
Centrale Kremers. Harrie Kremers, die het in 1973 tot prins carnaval
van de Winkbulle, Heerlen schopte, verkocht daar met een aantal
toegewijde medewerkers kleuren- (f 2.398,-) en zwart-wittelevisietoestellen,
draagbare radio’s, Bico wasautomaten en koelkasten
vanaf f 268,-. Toen Harry de zaak naar Schaesberg verplaatste,
nam Jean Habets van De Ster uit Hoensbroek het pand over
en verkocht er kleding en textiel. Nu zit assurantiekantoor Franssen
in dit pand.
Daarnaast lag café-bar de Spelonk. De heer P.J. Nijland werkte
overdag bij Van der Kreeke in Nuth, maar iedere zaterdag- en zondagavond
organiseerde hij in een tot rotswoning omgetoverd lokaal
disco-beatparty’s. DJ Cor beschikte over 200 grammofoonplaten!
Op werkdagen kon je je er amuseren met de automatische bowlingbaan,
een voetbalspel, Russisch klein biljart enz. Later trok Boons
Bloemenhuis in dit pand en verkocht er snijbloemen en kamerplanten.
Vader Boon verkocht die eerst vanaf een kar waarmee hij langs
de deuren ging. De zaak werd later overgenomen en zij kreeg de
naam Fantasy & Flowers en die trok later weer naar het pand op de
Roebroekweg, waar eerst de Rabobank en later Hein Holtus
gevestigd was.
Verder in de rij winkels was de schoenenzaak van de familie Crijns-
Krol; later verkocht zoon Auke er schoenen, kousen en sokken,
totdat hij naar Sittard vertrok.
36

Daarnaast zat een filiaal van Knibbeler ijzerwaren, sanitair en
electro. Bij dit erkend installatiebedrijf kon je ook terecht voor
haarden (nieuw: op aardgas!) en centrale verwarming.
Later nam Hein Holtus de handel over, nadat hij veel fietsen en
brommers had verkocht, eerst op de Roebroekweg en later op de
Heerenweg. Toen de huurprijzen in het winkelcentrum te hoog opliepen,
kocht hij het door de Rabobank verlaten pand aan de
Roebroekweg en kwam zo eigenlijk weer in z’n oude straatje terug.
Dan kreeg je een filiaal van stomerij Tip Top, Nederlands goedkoopste
chemische reiniging.
In dit pand werd later een boekhandel/drukkerij gevestigd onder de
naam Lanteern en nog later werd de zaak omgedoopt tot Wims
Winkel, nu Tabakspeciaalzaak Heksenberg
Op nr. 11 zat Sparwinkelier Guns. Later kwam hier slijterij
Van Wersch. Max, de zoon, verkoopt nu nog wijn en ander geestrijk
vocht in de Kloosterkoolhof. Later trachtten Max (!) & Melle in dit
pand kinderkleding te verkopen en nu staat het weer leeg..
Na een klein gangetje kwam dan Textielhandel v.d. Heuvel, waar je
een enorme sortering Swan zakdoeken, Jorzolino badhanddoeken en
Nicolientje tafellakens kon vinden.
Drogisterij Oberjé zat hier weer naast. Behalve tandpasta etc. kon je
er ook terecht voor behang en Ralston verf. Dit pand biedt nu
onderdak aan computerzaak Tinc-It.
z.o.z.
37

Daarnaast had je kledingzaak Werven, bekend als Kledinghuis
Heksenberg voor japonnen en rokken, nylons, vloerbedekking en
gordijnen. Daar kwam later drogisterij Van Boxtel en nu drogisterij
Heksenberg.
Dan kwam slagerij Viguurs (vader & zoon), nu slagerij Habets.
Dan de zaak van Johnny Meulen, die aan de overkant van de straat
ook nog een benzinestation beheerde. Later verhuisde kapper
Goossens van de Roebroekweg naar dit pand, waar nu kapsalon
Good Looking is gevestigd.
Naast kapper Goossens op de Roebroekweg zat nog slijterij het
Schip van de heer Claessen, die ook een sigarenmagazijn had op de
Heerenweg. De kapsalon en de slijterij werden later bij het pand op
de hoek van de Mgr. Hanssenstraat en de Roebroekweg getrokken,
zodat er plaats kwam voor een echte supermarkt met diverse namen
als Edah, Dagmarkt en tenslotte Spar.
Op de Heerenweg trof je nog patisserie Kengen (eigenaar J.Nelissen)
en bakkerij Cremers-Beaujean (nu Kreukels) aan.
Al met al een compleet aanbod, zou je zeggen. Maar toen de klant
mobieler werd, trok hij naar de koopsteden, waar natuurlijk meer
keus was en soms ook lagere prijzen werden berekend...
Ingezonden door: HKH/ Hub Beaujean
38

Reacties op vragen uit de vorige Watertoren.
Op de vraag:
Wie heeft Appie Drielsma gekend ?
De volgende reactie kwam van Dhr. Jan van Kan.
In het boek “Het beeld belicht, Appie
Drielsma, Plastisch versus Constructief”
staat:
In Heerlerheide waren zij (De twee
jongste kinderen Appie en Lou)
ondergedoken bij Erna en Johan Houben
en hun drie kinderen.
De redactie vraagt: Wie kent het adres (vroeger en/of nu) van Erna en
Johan Houben ?
Op de Vraag:
Wie kent kolenboer met AA-Ford op de Schelsberg?
De volgende reactie kwam van Mevr. Yvonne Parfant.
De uitleg is als volgt:
Op de foto staat een
“kolenboer” met een
A-Fordje.
Bouwjaar 1929. De foto
is genomen in 1935.
De chauffeur is ene Sjef
Spiertz (1911-1996).
Hij kreeg deze auto van
zijn vader. Hij kon helaas niet goed leren maar m.b.v. deze auto kon
hij toch geld verdienen om in zijn levensonderhoud te voorzien.
De redactie
39

Een alternatieve balans.
Het per 1-1-1980 gevestigde verenigingsbestand in Heerlerheide e.o.
gaf de volgende inventarisatie te zien.
12 kegelclubs, 9 recreatieve verenigingen op gebied van
sportbeoefening, 4 carnavalssociëteiten, 3 muziekgezelschappen,
5 zangkoren, 1 schutterij en 2 handboogschutterijen,
3 postduivenverenigingen, 3 erebesturen,
2 confessionele verenigingen, 2 folkloristische groepen,
Zonnebloemvereniging, 2 bejaardenverenigingen,
2 geregistreerde buurtverenigingen, vrouwengilde,
2 dienstverlenende instellingen,
2 verenigingen voor jeugd- en jongerenwerk,
COM Contact Oud Mariniers, Heerlerheide en Oranje.
Een interessant detail:
In 1980 telde de gemeente Heerlen 15 harmonieën en
fanfarekorpsen en 13 drum- fluit- en tamboerkorpsen waarvan de
woonwijk Nieuw Einde met 4 korpsen:
Juliana ’27 – Manuela – bazuinkorps Jong Leven en drumband
Jong Oranje 1969, kwantitatief de boventoon voerde.
Naschrift van de Redactie:
In de vijftiger en zestiger jaren telde het centrum van Heerlerheide
binnen een straal van ca. 500 meter zeker een 17-tal cafés t.w.:
Ganzeweide (4), Rennemigstraat (2), Bokstraat (2), Pappersjans( 1),
Jongmansweg ( 1). Kampstraat(1), Heulsstraat (2), Wannerstraat (1),
Geitstraat(1), Gravenstraat (1) en oude Markt(1).
40

Bron: Archief HKH
HKH/ MK
41

42
Boeresjtiel.
Ich höb `t neet op die masjienerie
Op al die sjtink-motoaren en traktoare,
Al is `t werk oach gower a gen zie
D’r owe boerestjiel dae geet verloare.
Gaef mich da mer de paerd mit bot en haar
En jö en juu en `t klaatsje van de sjmikke,
Wen ich mit zoë gesjspan noa `t veld i vaar
Da könne die benziene- hoddle sjtstikke.
Gaef mich `ne sjummel en `ne fosje sjek
En loat ze riete dat de reeme krake,
Wen iech dan ooch al ins verdomme zegk
Doa zòlle zich die deere nieks oet make.
Wen ich de paerd zië goa vuer ploog of aeg
Of went ze vuer de kar de peeze rekke
En vonke vleegen oet de kiëzelwaeg
Da kan de sjunste traktor mie paart v’rekke!
A.Grond.
Opmerkelijke datum uit de krant:
27 februari 1975:
Oud Heerlerheidenaar, voorheen wonende in De Keek,
dr. Wim Reynaerts wordt benoemd tot professor van de
Katholieke Hoge School te Tilburg.

Hoké Muziek Keeman Design
Ganzeweide 50 Ganzeweide 50
6413 GG Heerlen 6413 GG Heerlen
Tel. 045-5211823 Tel. 045-5211823
www.hokemuziek.nl www.keemandesign.nl
Wiering Optiek Primera Heerlerheide
Wannerstraat 125 Wannerstraat 15/17
6413 EV Heerlerheide 6413 EV Heerlen
Tel. 045-5219594 Tel. 045-5222949
www.wieringoptiek.nl www.primera.nl
Mok uitvaartverzorging HRB Beveiligingen
Kampstraat 46 Unolaan 33
6413 ED Heerlen 6413 CT Heerlen
Tel. 045-5286565 Tel. 045-5234785
www.mok-uitvaart.nl www.HRB-Beveiligingen.nl

Water is de meest elementaire voorziening voor mens en natuur.