PORSELEIN OM MEE TE SPELEN - Museum Volkenkunde

Motieven en decoraties
PORSELEIN OM MEE TE SPELEN. PAUL VAN DONGEN ©
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
Op de 6 e vraag van de heren uit Batavia of "de figuren (niet de Chineese karakters), welke
op deze geldsoort voorkomen, bijzondere beteekenissen [hebben]" luidt het antwoord van
Hamel:
"De figuren op de munten voorkomende hebben geen bijzondere beteekenissen; sommig en
hebben een leeuw, anderen een tijger of ander dier op de ééne zijde (enkele zijn zelfs in den
vorm van een of ander dier vervaardigd). Op de andere zijde is gewoonlijk in Chinesche
karakters de waarde aangegeven."
Helaas slaat Hamel hier de plank geheel mis. De meeste motieven op de munten komen
namelijk voort uit de rijke wereld van de Chinese symboliek. Daarin figureren al sedert vele
eeuwen talloze dieren, planten, personages en objecten die voor de Chinezen meer
betekenen dan de simpele uitbeelding ervan doet vermoeden. In verreweg de meeste
gevallen gaat het daarbij om toespelingen op of koppelingen met ideeën die te maken
hebben met een verlangen naar fortuin, zakelijke voorspoed, een succesvolle carrière, een
lang leven, mooie vrouwen, kinderzegen en wat dies meer zij. Kortom: geluk in de meest
brede zin en dus ook in het spel waarin de porseleinen munten een rol speelden.
Enkele voorbeelden van deze symboliek op de munten, die ook zijn terug te vinden op
exemplaren uit de Leidse collectie, zijn:
- de pauw: deze vogel is een symbool van schoonheid en waardigheid. Vanwege het
gebruik van pauwenveren als officieel waardigheidsteken bij de hoeden van de
keizerlijke ambtenaren werd de vogel geassocieerd met succes bij de keizerlijke
examens en aansluitend een mooie bestuurscarrière. 74
RMV 627-90
- de tijger: wordt beschouwd als het symbool van magistrale waardigheid en
strengheid, als model voor moed en felheid. Soms beeldt de tijger de god van de
rijkdom uit.
RMV 627- 88
- de haas: symbool van lang leven, omdat men gelooft dat hij zich op de maan
voortplant, het ingrediënt van het elixer van het lange leven.
RMV 627- 60
24