PORSELEIN OM MEE TE SPELEN - Museum Volkenkunde

PORSELEIN OM MEE TE SPELEN. PAUL VAN DONGEN ©
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
onstabiel maakte en devalueerde waardoor ze steeds ongeschikter werden, zelfs voor
dagelijks gebruik. Een enorm tekort aan zilveren munten veroorzaakte een groot probleem in
het begin van de regeerperiode van Rama III (1824-1851), toen de internationale handel zich
explosief ontwikkelde en de regering terugviel op andere oplossingen – onder meer de
invoering van een nieuw openbaar goksysteem – om ervoor te zorgen dat er meer geld in
roulatie kwam. 60
De passie voor gokken onder de Siamese bevolking, gestimuleerd door de dynamiek van de
economische koorts die in het land heerste, bereikte, evenals de behoefte om veel geld te
spenderen, haar hoogtepunt duidelijk in de derde regeerperiode van de Bangkok-dynastie
(1824-1851). Het lag voor de hand dat de vertrouwde fiches met geldwaarde het tekort aan
officieel muntgeld weer aanvulde, deze keer voor een langere periode en op veel grotere
schaal dan voorheen. De uitzonderlijke rijkdom en stevig gevestigde positie van de Chinese
Khun Phatthanasombats (pachters van speelhuizen) in deze regeerperiode, waarin handel
een grote economische groei genereerde, gaf de bevolking grote zekerheid, wat de
populariteit van de speelmunten met geldwaarde alleen maar versterkte.
De landelijke circulatie van de pees als geaccepteerd muntgeld zette zich in de volgende
regeerperiode voort. Duizenden en duizenden reeksen van deze pees, die in China besteld
werden, moeten nodig zijn geweest, omdat de hongs als regel de in omloop zijnde reeksen
vaak vervingen door nieuwe, om vervalsing tegen te gaan of om meer winst te maken. 61 De
pees werden zodoende ‘heet geld’ dat snel uitgegeven moest worden voordat het
waardeloos werd. Zij moeten een aanzienlijke stimulans aan de economische groei van het
land hebben geleverd door geld actief in omloop te houden. Maar paradoxaal genoeg
ondermijnden ze de basis van de economie omdat de regering geen effectieve controle had
over de productie van en het uit de circulatie nemen door de hongs van deze onofficiële,
maar algemeen geaccepteerde, fiches met geldwaarde.
Tijdens de regeerperiode van Rama IV (1851-1868) trad het land een tijdperk van
modernisering binnen. De regering introduceerde een nieuwe officiële geldsoort, de ka-pae,
koperen en tinnen munten met lagere waarden voor dagelijks gebruik. 62 Deze moesten
echter met de hand gemaakt worden, waardoor de productie beperkt was en de
productiesnelheid laag lag. De populariteit van de pees bleef daarom bestaan tot ze
uiteindelijk werden vervangen door machinaal vervaardigde munten en papiergeld en ze in
1875 officieel als wettelijk betaalmiddel verboden werden. Uiteraard behielden de pees hun
bruikbaarheid als speelmunten zoals voorheen, maar de dagen van hun productie en import
op grote schaal waren geteld. Met een slinkende circulatie nam ook hun populariteit in hoog
tempo af. Wood, een Britse consul die in 1890 in Thailand arriveerde, kwam in een aantal
speelhuizen in Bangkok 63 geïmproviseerde metalen speelmunten tegen, maar hun
porseleinen tegenhangers moeten in het grootste deel van het land nog steeds dienst
gedaan hebben. Slechts het officiële verbod op de speelhuizen in 1916 64 bracht een
definitief einde aan het gebruik van deze fiches als geaccepteerd betaalmiddel voor
transacties in en rondom deze gelegenheden.
20