PORSELEIN OM MEE TE SPELEN - Museum Volkenkunde

4. Speelmunten met geldwaarde
PORSELEIN OM MEE TE SPELEN. PAUL VAN DONGEN ©
Digitale publicaties van het Rijksmuseum voor Volkenkunde
Grote hoeveelheden en soorten speelpenningen uit het voormalige Siam zijn door
verschillende auteurs onder de aandacht van het publiek gebracht 48 . Hun volhardende
studies hebben licht geworpen op verschillende aspecten van deze minuscule maar
fascinerende voorwerpen. Toch blijven er genoeg zaken over die nader onderzocht of
bewezen dienen te worden. De brief van Hamel, geschreven in 1887, maar nog steeds
regelmatig geciteerd, blijft een van de belangrijkste rechtstreekse bronnen van informatie.
Zijn mening over de geschiedenis en chronologische volgorde van Siamese speelmunten
behoeft slechts hier en daar een kleine correctie.
De niet-porseleinen speelmunten
Siamese fiches uit de Ayutthaya-periode werden gemaakt van verschillende soorten lokaal
beschikbaar materiaal zoals klei, lak en metaal. 49 Zowel qua vorm als afbeelding waren deze
vroege exemplaren vaak een imitatie van Chinese geldstukken.
RMV 627-204 en 205
Het artikel van Ramsden gaat over een aantal vroege metalen exemplaren nagemaakt van
Chinese geldstukken. 50 Er wordt gezegd dat ze uit Bhamo in Noord-Birma komen, waar de
Thai het voor het grootste gedeelte van de 18 e en 19 e eeuw voor het zeggen hadden. Het is
zeer goed mogelijk dat geïmporteerde exemplaren uit China als model dienden voor de
eerste lokaal vervaardigde fiches. In China kenden ze het gebruik van speelpenningen al
lang, 51 en sommige hiervan kunnen in Thailand terecht zijn gekomen, als handelsvoorwerp
of als persoonlijke bezittingen van Chinese kolonisten.
Twee speelmunten in de collectie Hamel in het Leidse museum zijn slechts met het Chinese
woord tongbao 52 gemerkt en hebben een type glazuur waardoor men zou kunnen afleiden
dat deze fiches uit de Ming-periode (1368-1644) dateren 53 . Dit zou erop kunnen wijzen dat
deze fiches in China al bestonden voordat zij een algemeen verschijnsel in Thailand werden.
RMV 627-148 en 149
Een aantal vroege metalen exemplaren van Siamese speelmunten hebben een parelrandje
om dierenfiguren heen en herinneren aan de lokale Zuidoost-Aziatische muntsoorten en
penningen die hun voorgeschiedenis in India hadden. Andere vertonen duidelijk lokaal
16