ARCHIEF EN DEMOCRATIE - Vvlg

More documents

Recommendations

Info

2 Werner Goegebeur (eindred.), Historisch besef: hoe waarden-vol?! Ontwikkeling van een analyse-instrument, Onderwijs en samenleving 2, VUBPress, 1999, p. 187-191. 3. WELKE THEMA’S KOM<strong>EN</strong> AAN BOD? 56HermesJaargang 13nr. 46September 2009 3.1. Archief =/ Oud Papier Alvorens tot de kernboodschap over te gaan, dompelen we de bezoeker onder in de archiefwereld: niet aan de hand van definities en theorieën, wel door diverse archiefdocumenten te tonen. We willen in de eerste module verder aantonen dat archieven geen droge, saaie, ‘ver-van-mijn-bedshows’ zijn, maar dat ze over jou en mij gaan, en over onze collectieve geschiedenis. Als afsluiter van dit eerste hoofdstuk illustreren enkele rake voorbeelden dat archieven een reële invloed kunnen hebben op eenieders leven. Denk aan ‘mensen zonder papieren’, administratie rond invaliditeitsuitkeringen, pensioenen, etc. Montage van foto’s uit individuele vreemdelingendossiers, die een schat aan informatie voor onder meer de migratiegeschiedenis vormen, maar waarin je ook op zoek kunt gaan naar info over je geëmigreerde grootvader, tante, enz. Brussel, Algemeen Rijksarchief, Bestuur Openbare Veiligheid, Dienst Vreemdelingenpolitie. 3.2. Geen Democratie zonder Archief! 3.2.1. Democratie: de burger centraal Democratie is geen verworvenheid, maar een proces, steeds in beweging. Wereldwijd zijn naties te vinden waar democratie nog een verre utopie is, landen waar volop democratiseringsprocessen aan de gang zijn en landen waar democratie de heersende bestuursvorm is, zij het in vaak erg verschillende gedaanten. Om discussies rond begrippenkader te vermijden, sommen we hier de elementen op die volgens fundamenteel-wetenschappelijk onderzoek als onmisbaar voor een moderne democratie beschouwd mogen worden 2 : minderheden
Eén van de uitdagingen van moderne democratieën, zoals de Belgische, is de burger te betrekken bij de maatschappelijke organisatie, en zo burger en overheid dichter bij elkaar te brengen: een brede opdracht met gedeelde verantwoordelijkheden. De archiefwereld laat zich niet onbetuigd in dit debat, en heeft meer en meer oog voor zijn maatschappelijke functie. De cultuurhistorische opdracht van archiefinstellingen is bekend, de maatschappelijke relevantie van archieven veel minder. Volgend citaat uit de beginselverklaring van de International Council on Archives (ICA) verwoordt krachtig hoe onterecht dit is. Archives constitute the memory of nations and of societies, shape their identity, and are a cornerstone of the information society. By providing evidence of human actions and transactions, archives support administration and underlie the rights of individuals, organizations and states. By guaranteeing citizen’s rights of access to official information and to knowledge of their history, archives are fundamental to democracy, accountability and good governance 3 . 3.2.2. Burger en overheid: geen eenduidige relatie Archieven zijn ontegensprekelijk nodig voor het functioneren van de staat. Een goede informatiehuishouding is van vitaal belang voor de overheid, want zonder de juiste beleidsinformatie, correcte kengetallen, enz. is goed bestuur niet mogelijk 4 . Ook het belang van de bewaring van archieven in functie van de geschiedschrijving hoeft weinig betoog. Beide archiefmissies dateren uit de Franse periode, vormen de basis voor de Belgische archiefwet en zijn tot op vandaag geldig. Maar volstaan ze nog? Reeds geruime tijd is een verschuiving merkbaar. Meer en meer komt bij de vraag naar het belang en de rol van archieven de focus op de burger te liggen, op de mens achter het papier. Zo wint het idee veld dat archieven in de eerste plaats ten dienste van ‘de burger’ moeten staan. Maar welke lading wordt hiermee gedekt? Wat is een burger, en hoe verhoudt hij zich tegenover de overheid? De Burger met de grote B bestaat niet, net zomin als de Samenleving met grote S bestaat. Een burger kan voor de overheid vele gedaantes aannemen: die van kiezer, belastingbetaler, steuntrekker, enz. Maar ook de burger zelf profileert zich ten opzichte van zijn/haar overheid vaak op een ambivalente manier. Burgers verwachten dat hun veiligheid gegarandeerd wordt, dat ze degelijk onderwijs kunnen genieten, een redelijk loon krijgen, in een propere leefomgeving kunnen vertoeven, zich via een goed wegennet kunnen verplaatsen, een betaalbare woning kunnen vinden … Voor al deze fundamentele zaken doet de burger een beroep op de overheid. Tegelijk heeft diezelfde burger vaak zeer weinig vertrouwen in en een zeer negatief beeld van het bestuur dat inefficiënt, onpersoonlijk, omslachtig en traag te werk zou gaan. Maar bovenal hebben burgers het gevoel dat ze machteloos staan tegenover het complexe bestuursapparaat dat hun belangen zou moeten behartigen. Terwijl van overheidswege men er vaak van uitgaat dat de burger zijn rechten en plichten kent, en dat het gevoel van machteloosheid enkel een kwestie van foute perceptie is 5 . Over gelijk en ongelijk gaan we hier geen oordeel vellen. We willen enkel aantonen dat de relatie tussen burger en overheid niet onder één noemer te vatten valt. Wat wel als een paal boven water staat, is dat in een democratie de burger steeds het recht heeft na te gaan hoe hij/zij bestuurd wordt. Controle door de burger op het functioneren van de overheid is een essentieel onderdeel van de democratie. 3.2.3. Openbaarheid van bestuur: een grondrecht Controle betekent dan niet enkel retrospectief bepalen wat slecht gefunctioneerd heeft, maar betekent vooral nagaan wat vatbaar is voor verbetering naar de toekomst toe. Het gaat om een actief proces dat de betrokkenheid van de burger bij het bestuur verhoogt. Om controle te kunnen uitvoeren, heeft de burger informatie nodig. 3 http://www.ica.org/en/node/89 (nov. 2008) 4 Informatie: grondstof met toekomstwaarde. Contouren van een visie op de rol en betekenis van informatie, Den Haag, 2008. 5 Hedy D’Ancona, ‘The citizen and administration’. Janus, 2 (1992), p. 25- 28. HermesJaargang 13nr. 46September 200957
Page 1: ARCHIEF EN DEMOCRATIE ONTDEK MET JE
Page 5 and 6: stratie. De graad van medewerking v
Page 7: en/of verspreid raakte. De impact w

ARCHIEF EN DEMOCRATIE - Vvlg

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?