ARCHIEF EN DEMOCRATIE - Vvlg

ARCHIEF EN DEMOCRATIE
ONTDEK MET JE KLAS DE EERSTE
VIRTUELE TENTOONSTELLING VAN
HET RIJKSARCHIEF
Historica Geertrui Elaut is als wetenschappelijk
medewerkster verbonden aan de afdeling
communicatie, valorisatie en publiekswerking
van het Belgisch Rijksarchief.
Na de realisatie van enkele traditionele
tentoonstellingen zoals die rond Expo
58 in het Atomium, werkt ze nu aan de eerste
virtuele tentoonstelling van het Rijksarchief.
1. “ARCHIEF EN DEMOCRATIE”
IS:
ele
tentoonstelling met talrijke interacties
en animaties, gebaseerd op authentiek
archiefmateriaal, aangevuld met foto’s
en filmpjes
lijk
op elke computer met een internetaansluiting
maar in het bijzonder voor leerlingen
van de derde graad van het secundair
onderwijs
doorgaat in de Senaat op 25 november
2009, waarop de website zal worden gelanceerd
Archieven zijn immers het geheugen van de
toekomst, en bewustwording hiervan begint
in het onderwijs. De virtuele tentoonstelling
is een eerste stap om de educatieve missie
van het Rijksarchief, die enige tijd minder
aandacht kreeg, opnieuw op te nemen.
Leerkrachten kunnen zich inloggen om extra
info, lesopdrachten, lessuggesties enz.
op te roepen.
Voor de concrete uitwerking van de tentoonstellingswebsite
wordt samengewerkt
met een productiehuis met een ruime ervaring
in de materie.
2. WAAROM EEN
TENTOONSTELLING OVER
ARCHIEF EN DEMOCRATIE?
We willen met deze tentoonstelling niet de
geschiedenis van de democratie vertellen,
geïllustreerd aan de hand van archiefdocumenten.
De bedoeling is wel bewustwording
te creëren rond het belang van archieven
voor een moderne democratie. Een volgende
keuze is om dit rijke en veelzijdige
onderwerp niet in een klassieke tentoonstelling
te gieten waarbij archiefdocumenten
in vitrines worden gelegd, geflankeerd
door tekstpanelen, maar een virtuele tentoonstelling
te creëren, interactief en dynamisch,
waarbij de bezoeker zélf verbanden
kan leggen. Waarom?
Het belang van kennis en informatie is
nooit groter geweest dan vandaag. Dat
heeft gevolgen op alle domeinen van het
openbaar leven, en dus ook op instellingen
met een cultuurhistorische opdracht/functie,
zoals archieven. Het volstaat niet langer
als (passieve) bewaarinstelling te fungeren.
Archieven moeten hun rol als kenniscentrum
actief gaan uitdragen en zich daarbij
rechtstreeks tot burger en maatschappij
richten. In deze context is de ontwikkeling
van een interactieve omgeving waarin informatie-,
kennis- en cultuuroverdracht centraal
staan, cruciaal 1 . Met de realisatie van
een interactieve virtuele tentoonstelling
sluit het Rijksarchief zich bij deze internationale
tendens aan.
Maar de keuze voor een virtuele tentoonstelling
is niet enkel ingegeven vanuit onze
eigen bekommernissen. Ook de afbakening
van het onderwijs als doelpubliek is hier
schatplichtig aan. Overleg met de pedagogische
sector leerde ons dat voor vele
scholen een uitstapje naar Brussel allesbehalve
evident is, en dat het meer loont zelf
tot in de klas te gaan. In fysieke vorm zou
dit een zeer complexe onderneming worden.
Op virtuele wijze kunnen we echter
makkelijk elke Belgische school bereiken.
Dat de Europese Commissie en de Vlaamse
en Franstalige onderwijsministeries aandringen
op de implementatie van Informatie-
en Communicatie Technologie in andere
lessen dan het vak informatica betekent
een mooie ruggensteun voor het project.
Geertrui Elaut
geertrui.elaut@arch.be
1 MINERVA EC Working Group “Quality,
Accessibility and Usability”,
Handbook on cultural web user interaction.
First edition, Rome, 2008.
HermesJaargang 13nr. 46September 200955

2 Werner Goegebeur (eindred.), Historisch
besef: hoe waarden-vol?! Ontwikkeling
van een analyse-instrument,
Onderwijs en samenleving 2,
VUBPress, 1999, p. 187-191.
3. WELKE THEMA’S KOMEN AAN
BOD?
56HermesJaargang 13nr. 46September 2009
3.1. Archief =/ Oud
Papier
Alvorens tot de kernboodschap over te
gaan, dompelen we de bezoeker onder in
de archiefwereld: niet aan de hand van definities
en theorieën, wel door diverse archiefdocumenten
te tonen. We willen in de
eerste module verder aantonen dat archieven
geen droge, saaie, ‘ver-van-mijn-bedshows’
zijn, maar dat ze over jou en mij
gaan, en over onze collectieve geschiedenis.
Als afsluiter van dit eerste hoofdstuk
illustreren enkele rake voorbeelden dat archieven
een reële invloed kunnen hebben
op eenieders leven. Denk aan ‘mensen zonder
papieren’, administratie rond invaliditeitsuitkeringen,
pensioenen, etc.
Montage van foto’s uit individuele vreemdelingendossiers,
die een schat aan informatie
voor onder meer de migratiegeschiedenis
vormen, maar waarin je ook op zoek kunt
gaan naar info over je geëmigreerde grootvader,
tante, enz.
Brussel, Algemeen Rijksarchief, Bestuur Openbare
Veiligheid, Dienst Vreemdelingenpolitie.
3.2. Geen Democratie
zonder Archief!
3.2.1. Democratie: de
burger centraal
Democratie is geen verworvenheid, maar
een proces, steeds in beweging. Wereldwijd
zijn naties te vinden waar democratie nog
een verre utopie is, landen waar volop democratiseringsprocessen
aan de gang zijn
en landen waar democratie de heersende
bestuursvorm is, zij het in vaak erg verschillende
gedaanten. Om discussies rond
begrippenkader te vermijden, sommen we
hier de elementen op die volgens fundamenteel-wetenschappelijk
onderzoek als
onmisbaar voor een moderne democratie
beschouwd mogen worden 2 :
minderheden

Eén van de uitdagingen van moderne democratieën,
zoals de Belgische, is de burger
te betrekken bij de maatschappelijke
organisatie, en zo burger en overheid dichter
bij elkaar te brengen: een brede opdracht
met gedeelde verantwoordelijkheden.
De archiefwereld laat zich niet onbetuigd in
dit debat, en heeft meer en meer oog voor
zijn maatschappelijke functie. De cultuurhistorische
opdracht van archiefinstellingen
is bekend, de maatschappelijke relevantie
van archieven veel minder. Volgend citaat
uit de beginselverklaring van de International
Council on Archives (ICA) verwoordt
krachtig hoe onterecht dit is.
Archives constitute the memory of nations
and of societies, shape their identity, and are
a cornerstone of the information society. By
providing evidence of human actions and
transactions, archives support administration
and underlie the rights of individuals, organizations
and states. By guaranteeing citizen’s
rights of access to official information and to
knowledge of their history, archives are fundamental
to democracy, accountability and
good governance 3 .
3.2.2. Burger en
overheid: geen
eenduidige
relatie
Archieven zijn ontegensprekelijk nodig voor
het functioneren van de staat. Een goede
informatiehuishouding is van vitaal belang
voor de overheid, want zonder de juiste
beleidsinformatie, correcte kengetallen,
enz. is goed bestuur niet mogelijk 4 . Ook het
belang van de bewaring van archieven in
functie van de geschiedschrijving hoeft
weinig betoog. Beide archiefmissies dateren
uit de Franse periode, vormen de basis
voor de Belgische archiefwet en zijn tot op
vandaag geldig. Maar volstaan ze nog?
Reeds geruime tijd is een verschuiving
merkbaar. Meer en meer komt bij de vraag
naar het belang en de rol van archieven de
focus op de burger te liggen, op de mens
achter het papier. Zo wint het idee veld dat
archieven in de eerste plaats ten dienste
van ‘de burger’ moeten staan. Maar welke
lading wordt hiermee gedekt? Wat is een
burger, en hoe verhoudt hij zich tegenover
de overheid? De Burger met de grote B bestaat
niet, net zomin als de Samenleving
met grote S bestaat. Een burger kan voor
de overheid vele gedaantes aannemen: die
van kiezer, belastingbetaler, steuntrekker,
enz. Maar ook de burger zelf profileert zich
ten opzichte van zijn/haar overheid vaak op
een ambivalente manier. Burgers verwachten
dat hun veiligheid gegarandeerd
wordt, dat ze degelijk onderwijs kunnen genieten,
een redelijk loon krijgen, in een
propere leefomgeving kunnen vertoeven,
zich via een goed wegennet kunnen verplaatsen,
een betaalbare woning kunnen
vinden … Voor al deze fundamentele zaken
doet de burger een beroep op de overheid.
Tegelijk heeft diezelfde burger vaak zeer
weinig vertrouwen in en een zeer negatief
beeld van het bestuur dat inefficiënt, onpersoonlijk,
omslachtig en traag te werk
zou gaan. Maar bovenal hebben burgers het
gevoel dat ze machteloos staan tegenover
het complexe bestuursapparaat dat hun belangen
zou moeten behartigen. Terwijl van
overheidswege men er vaak van uitgaat dat
de burger zijn rechten en plichten kent, en
dat het gevoel van machteloosheid enkel
een kwestie van foute perceptie is 5 . Over
gelijk en ongelijk gaan we hier geen oordeel
vellen. We willen enkel aantonen dat
de relatie tussen burger en overheid niet
onder één noemer te vatten valt. Wat wel
als een paal boven water staat, is dat in
een democratie de burger steeds het recht
heeft na te gaan hoe hij/zij bestuurd wordt.
Controle door de burger op het functioneren
van de overheid is een essentieel onderdeel
van de democratie.
3.2.3. Openbaarheid
van bestuur:
een grondrecht
Controle betekent dan niet enkel retrospectief
bepalen wat slecht gefunctioneerd
heeft, maar betekent vooral nagaan wat
vatbaar is voor verbetering naar de toekomst
toe. Het gaat om een actief proces
dat de betrokkenheid van de burger bij het
bestuur verhoogt. Om controle te kunnen
uitvoeren, heeft de burger informatie nodig.
3 http://www.ica.org/en/node/89 (nov.
2008)
4 Informatie: grondstof met toekomstwaarde.
Contouren van een visie op
de rol en betekenis van informatie,
Den Haag, 2008.
5 Hedy D’Ancona, ‘The citizen and administration’.
Janus, 2 (1992), p. 25-
28.
HermesJaargang 13nr. 46September 200957

6 Gustaaf Janssens, ‘Archief en maatschappij’.
Yvonne Bos-Rops, Gustaaf
Janssens, Charles Jeurgens
en Erik Ketelaar, Lezen! Teksten
over het archief, Jaarboek 2007
Stichting Archiefpublicaties, p. 26-
31; Gustaaf Janssens, ‘Kan archief
de wereld redden? Archieven: het
hart van de democratische samenleving’.
Bibliotheek-& Archiefgids, 82
(2006) 2, p. 15-21. Ook online raadpleegbaar
op http://www.vvbad.be/
files/200602_Janssens.pdf (sept.
2008).
58HermesJaargang 13nr. 46September 2009
En toegang tot deze informatie is een democratisch
grondrecht. Volgende stap is dat
deze informatie pas waarde heeft als ze authentiek
is.
Hier duiken de archieven weer op. Archiefdiensten
moeten garant staan voor de authenticiteit
en integriteit van de archieven
die ze beheren: primaire bronnen, met juridische
bewijskracht en garantie tegen
vervalsing. Archieven zijn dus bronnen voor
de bewijs- en rechtzoekende burger die ermee
zijn rechten kan afdwingen, nagekomen
of na te komen verplichtingen kan
aantonen, enz. De burger heeft recht op inzage
in zulke gegevens die over ‘zijn persoon’
werden bijeengebracht en mag van
dit recht voor de meest verscheiden doeleinden
gebruik maken. Maar het controlerecht
beperkt zich niet tot ‘zijn persoon’.
De burger heeft het recht controle uit te
oefenen op het hele politieke besluitvormingsproces,
in het kader van de openbaarheid
van bestuur en de transparantie, fundamentele
principes van de moderne democratie.
3.2.4. Verantwoording
afleggen via
archief
Overheidsarchieven moeten bewaard worden
zodat iedereen ze vrij kan raadplegen,
niet alleen historici, maar elke burger.
Daarnaast moet de overheid ten allen tijde
verantwoording kunnen afleggen over haar
beleid, een principe dat niet in de tijd
beperkt mag zijn. Bij de selectie van archief
moet steeds voor ogen gehouden worden
dat archiefbescheiden altijd antwoord
moeten kunnen geven op de vraag van de
burger die wil weten hoe de overheid met
zijn rechten omgaat en is omgegaan. Een
overheid legt in het archief dat zij vormt kortweg
verantwoording af over haar politiek
en maatschappelijk handelen. Gebrekkige
archiefzorg kan bijgevolg gezien worden als
een gebrek aan respect voor de burger.
Slecht dossierbeheer maakt de controle op
het overheidshandelen immers feitelijk onmogelijk.
Een democratische overheid moet zorgen
dat haar archieven toegankelijk, beschik-
baar, volledig, leesbaar en raadpleegbaar
zijn. Maar tegelijk moet de persoonlijke levenssfeer
en de nationale veiligheid
gerespecteerd worden, zodat soms beperkende
bepalingen van openbaarheid gelden,
zonder dat evenwel informatie mag worden
vernietigd 6 .
3.3. Archief
bedreigd =
Democratie
bedreigd
Wanneer het democratisch gehalte van een
samenleving wordt aangetast, vormt dit een
bedreiging voor de (overheids-)archieven.
Omgekeerd kan een gebrekkig archiefbeleid
het democratisch functioneren van een
samenleving bedreigen. In de virtuele tentoonstelling
worden vier bedreigingen uitgewerkt:
oorlog, dictatuur, schending van
mensenrechten en rampen, steeds gedocumenteerd
met zeer concrete cases en overvloedig
geïllustreerd aan de hand van archiefdocumenten.
We houden ons ver van
het louter theoretische discours.
3.3.1. Archief en
Oorlog
Eerst gaan we na hoe archieven te lijden
hebben onder oorlogssituaties. Door oorlogsgeweld
zoals bombardementen worden
archieven in hun fysieke vorm bedreigd. In
het Rijksarchief te Bergen ging bijvoorbeeld
90% van het Ancien Régime-archief bij een
brand ten gevolge van een bombardement
in mei 1940 in de vlammen op.
Het verhaal van de Jodenvervolging in de
aanloop naar en tijdens de Tweede Wereldoorlog
is dan weer een schoolvoorbeeld van
het strategisch misbruik van archieven in
oorlogssituaties. De vervolging was maar
mogelijk dankzij een uitgebreid administratief
kader, waarbij herhaaldelijk een beroep
werd gedaan op archieven of waarbij archieven
werden gecreëerd, al dan niet met
medewerking van de Belgische autoriteiten.
Denk maar aan het Jodenregister. Om Joden
te identificeren en te lokaliseren, verplichtte
de bezetter hen zich als Jood te laten
registreren bij de gemeentelijke admini-

stratie. De graad van medewerking verschilde
danig van gemeente tot gemeente,
maar zonder uitzondering werd aan de
Duitse verordening gevolg gegeven. De gemeentelijke
overheden merkten identiteitskaarten
met de stempel ‘Jood-Juif’ en
moesten een kopie van het register aan de
Sicherheitspolizei overmaken. SS-officieren
maakten er een centraal bestand van met
56 000 persoonsnamen, dat actief werd ingezet
bij de organisatie van razzia’s en deportaties.
Fiche uit Jodenregister
Brussel, Joods Museum van België, Jodenregister
Naast misbruikt worden archieven in tijden
van oorlog vaak simpelweg geplunderd. Tijdens
WO II namen de Duitsers systematisch
cultuurgoederen zoals historische archieven,
bibliotheken en kunstwerken van
de tegenstanders van het nationaal-socialisme
in beslag. Na het einde van de oorlog
werden meer dan 500 opslagplaatsen met
boeken, archieven en kunstwerken teruggevonden.
Ook in actuele conflictzones zijn archieven
in gevaar. Zo was het Nationaal Archief van
Irak in Bagdad het eerste doelwit dat door
Iraakse aanhangers van Saddam Hoessein
werd vernietigd. Unesco riep de VS in 2003,
bij het uitbreken van de recente oorlog in
Irak, op om toezicht op en bescherming van
culturele eigendommen in Irak te garanderen.
De oproep sloeg tevens op de bescherming
van regeringsstukken in archieven,
aangezien die van essentieel belang zijn
voor het functioneren van de overheid na de
oorlog, onder meer om de wettelijke, financiële
en contractuele rechten van de Irakese
burgers te garanderen.
3.3.2. Archief en
Dictatuur
Repressieve, autoritaire, totalitaire of dictatoriale
regimes… We groeperen de tweede
grote bedreiging voor archieven onder de
noemer Dictatuur. Kennis en informatie betekenen
macht en waar die in een democratie
zo veel mogelijk gespreid wordt,
wordt in een dictatuur de macht gecentraliseerd.
Dictaturen zetten kenniscentra zoals
archieven vaak als strategisch machtsmiddel
in. Wanneer dit gebeurd, komen waarden
en principes van de democratische
rechtstaat zoals transparantie, toegankelijkheid,
verantwoording, verantwoordelijkheid
en respect voor de rechten en de vrijheden
van de burger in gevaar. Opvallend is
ook dat dictaturen ontzettend veel archief
produceren. Het zijn vaak zeer bureaucratische
en zeer controlerende systemen,
waarin het uitvoeren van elk bevel goed
moet worden gedocumenteerd. Op het
ogenblik dat repressieve regimes ten onder
gaan, worden direct zoveel mogelijk sporen
uitgewist. Archieven spelen echter een cruciale
rol in de ‘transitional justice’ van democratiseringsprocessen.
We nemen de Stasi-archieven als voorbeeld.
Na de val van de Berlijnse muur
kwamen bijna 160 km aan Stasi-archieven
in het beheer van de Bundesbeauftragte für
die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes
der ehemaligen Deutschen Demokratischen
Republik. Tussen de val van de Muur en het
definitieve einde van de DDR nauwelijks
een jaar later, werden echter ook duizenden
Stasi-dossiers vernietigd! Burgerrechtenactivisten
konden ruim 16 000 zakken
met naar schatting zo’n 600 000 000 snippers
veilig stellen. De snippers bevatten explosieve
informatie over prominente informanten,
dopinggevallen onder DDR-sporters,
RAF-terroristen die naar de DDR
vluchtten, enz. De reconstructie is een werk
van lange adem, zorgt op gezette tijden
voor polemiek in de media wanneer nieuwe
feiten aan het licht komen, maar werkt ook
louterend.
HermesJaargang 13nr. 46September 200959

60HermesJaargang 13nr. 46September 2009
3.3.3. Archief en
Mensenrechten
Een volgend thema dat werd afgebakend is
Archief en (schending van) Mensenrechten.
Er zijn overlappingen met het vorige thema,
maar het belang van archief in mensenrechtenkwesties
is te groot om er geen
speciale aandacht aan te besteden.
Diegenen die zich schuldig maken aan de
schending van mensenrechten zijn vaak invloedrijke,
machtige personen, gezagsdragers,
die zich bewust zijn van het verboden
karakter van hun daden en beseffen dat ze
er mogelijk ooit verantwoording over zullen
moeten afleggen. Bijgevolg vermijden ze in
de mate van het mogelijke geschreven
communicatie en besteden ze veel zorg aan
het vermijden van sporen die in hun richting
kunnen wijzen. Overlevenden en slachtoffers
hebben doorgaans de tegenovergestelde
reactie en gaan op zoek naar sporen
van het onrecht. Meestal zijn die niet klaar
en duidelijk terug te vinden, maar gaat het
Op 3 maart 2009 werd het stadsarchief van Keulen, één van de grootste stadsarchieven
van Duitsland, tot brokstukken herleid. Hulpverleners, restaurateurs en
archivarissen staan voor een enorme taak: redden wat nog gered kan worden,
conserveren en restaureren wat beschadigd is, en vervolgens de samenhang proberen
te herstellen.
© Stadt Köln/Jörg Sonntag
om subtiele aanwijzingen in administratieve
rondzendbrieven, briefwisseling, verslagen
van vergaderingen of ontmoetingen, rekeningen,
reispassen, agenda’s, wetteksten,
krantenartikels, radio- of televisie-uitzendingen,
etc. Wie zich op gefundeerde wijze
met de mensenrechtenproblematiek bezighoudt,
komt onvermijdelijk vroeg of laat
met archieven in aanraking, want het is enkel
daar dat hoger genoemde documenten
kunnen worden teruggevonden.
De rol van archieven bij de verdediging van
de slachtoffers van schendingen van mensenrechten
is cruciaal! Om het bewijs van
de feiten te leveren, om de aansprakelijkheid
voor gepleegde misdrijven vast te stellen
en om de rechten van de slachtoffers en
hun familie op eerherstel of schadevergoeding
te ondersteunen. Het enige alternatief
bij gebrek aan bewijsmateriaal, is straffeloosheid!
Hoe kunnen we dit principe nu illustreren
in een virtuele tentoonstelling? Het spreekt
voor zich dat archieven van geheime diensten
e.d. niet zomaar online gegooid kunnen
worden. Dus maken we het aanschouwelijk
met een filmfragment. In de documentaire
The Dictator Hunter wordt mensenrechtenactivist
Reed Brody gevolgd tijdens
zijn strijd voor berechting van Hissène
Habré, voormalig president van Tsjaad. Tijdens
een van zijn reizen ontdekt Brody de
achtergelaten archieven van de DDS, de geheime
politie ten tijde van de dictatuur van
Habré: tienduizenden documenten met details
over aanvallen op rivaliserende etnische
groeperingen en over de georganiseerde
repressie van politieke tegenstanders.
3.3.4. Archief en
Rampen
Tot slot staan we in de virtuele tentoonstelling
stil bij bedreigingen waar de mens
geen schuld aan heeft. (Natuur)rampen
kunnen catastrofes aanrichten voor het collectieve
en individuele geheugen van de democratie.
Denk aan storm-, water- en
brandschade. Of aan de instorting van het
stadsarchief van Keulen in maart 2009
waarbij 2000 jaar geschiedenis beschadigd

en/of verspreid raakte. De impact werd
treffend verwoord door Frank Möller, Keuls
historicus, in De Morgen van 5 maart 2009:
“Het is alsof de hersenen van de stad zijn
weggesneden”.
4. DE OPBOUW VAN DE WEBSITE:
VOOR ELK WAT WILS!
De tentoonstelling/website is in verschillende
lagen opgebouwd. De eerste en
meest toegankelijke laag is een zeer visuele,
interactieve en narratieve laag die de
gebruiker op een laagdrempelige manier
een speelse introductie geeft op de drie hoger
genoemde modules (via preview-animaties).
Elke module bevat diverse subthema’s,
waarnaar de bezoeker kan doorklikken.
De tekstblokken zijn eerder beperkt in omvang
om de aandacht van de bezoeker actief
gaande te houden, en worden met zeer
concrete dossiers gestoffeerd.
De kern van de website wordt gevormd
door tientallen archiefdocumenten die elk
(sub)thema illustreren en het geheel tot leven
wekken. Het Rijksarchief heeft bewust
gekozen de archiefdocumenten niet statisch
in een fotogalerij te tonen, maar – integendeel
– interactieve toepassingen te voorzien,
zodat de bezoeker er echt op kan werken
via actieve doe-opdrachten.
Belangrijk is bovendien dat elke leerling (of
elke geïnteresseerde bezoeker in de meest
brede zin) individueel de website kan doorlopen,
volgens zijn/haar eigen ritme, interesses
en associaties, want er is geen vast
parcours te volgen. Per module kan de gebruiker
ten slotte zijn kennis testen met
een quiz.
Om (bepaalde) thema’s klassikaal verder te
kunnen uitwerken, biedt de website ook bijkomende
didactische info voor de leerkrachten
aan. Zij kunnen een profiel aanmaken,
dat bevestigd wordt via e-mail,
waarna het account geactiveerd wordt. Eenmaal
een leerkracht ingelogd is in het systeem
kan hij/zij doorklikken naar een
overzichtspagina waar alle informatie over
lesopdrachten en lessuggesties gegroe-
peerd staat. Daarnaast verschijnt in de eigenlijke
website per pagina een apart luik
met extra informatie voor leerkrachten.
5. OOK WELKOM OP DE
STUDIEDAG ARCHIEF EN
DEMOCRATIE IN DE SENAAT
Leerkrachten die zich willen verdiepen in
het onderwerp zijn ook welkom op de studiedag
‘Archief en Democratie’ die aan de
lancering van de website gekoppeld wordt
en op 25 november 2009 plaatsvindt in de
Senaat. Bijkomende info hieromtrent zal
gecommuniceerd worden via de website van
het Rijksarchief (www.arch.be) en via Klasse.
HermesJaargang 13nr. 46September 200961