Eindfase, v2 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

4-38 Eindfase Sloterdijk
Hendrica is toch wel opgelucht, want ondanks dat het
een straf is, biedt een nieuwe omgeving toch perspectief.
Verbanning
Vandaag is het maandag 26 maart 1860. Het is nog
frisjes en er hangt een waterige mist voor de zon. Tijdens
de ochtenddienst zit Hendrica er maar stilletje bij.
Ook het ontbijt verloopt zonder een woord. Traag lepelt
zij de ochtendpap maar een brok in haar keel lijkt alles te
blokkeren. Iedere wees schijnt te weten dat dit een
galgenmaal is. Een enkeling schenkt bemoedigende
blikken. Anderen houden hun blik strak op het bord.
Hendrica voelt zich eenzamer dan ooit.
‘Ga snel jouw valies halen en wacht in de hal bij de portier.
Mevrouw de regentes komt je daar ophalen.’ De
regentes arriveert in haar eigen rijtuig. De portier wijst de
koetsier: ‘die moet mee!’. De koetsier gebaart mee te
komen.
Het rijtuig bevat een nieuw gezicht en vreemde geuren.
‘Goede morgen meisje’ klinkt het vriendelijk. De
regentes tikt op de wand, de koetsier commandeert het
paard en weg zijn ze naar het station Weesperpoort. De
regentes vraagt nog naar haar naam en zwijgt dan
verder.
De koetsier koopt twee kaartjes, geeft ze aan de regentes.
Enigzins bedrukt gaat ze op reis. Een dergelijke
lange reis heeft zij nog nooit ondernomen. De reis verloopt
verder zonder dat er een woord wordt gesproken.
Hendrica durft niets te vragen aan deze deftige mevrouw.
Voor de afleiding leest zij in haar bijbeltje. Dit
boekje zou troost en kracht moeten brengen maar de
knoop in haar maag verdwijnt er niet mee. Af en toe tuurt
zij uit het raam en laat de gebeurtenissen op zich afkomen
... de hele reis lang.
Zo zou het gebeurd kunnen zijn!
Raadselachtig besluit
Het besluit tot wegzending naar een oord voor ‘boetvaardige
zondaressen’ blijft een raadsel. Het ligt immers niet
voor de hand om Hendrica naar een oord voor de
opvoeding van onbetamelijken in Zetten te sturen, terwijl
Christina van der Roest naar Montfoort gaat. Natuurlijk
zal Christina in Zetten met ‘verkeerde voorbeelden’ in
aanraking komen. Dat kan geen motief zijn haar dan
maar naar Montfoort uit te zenden want Steenbeek is
juist bedoeld voor de onbetamelijken. Maar wellicht is de
vermoedelijk zwakbegaafde Christina van der Roest
helemaal niet boetevaardig en was wegzenden naar
Steenbeek bij voorbaat een zinloze weg.
Stel dat de ‘zakelijke argumenten’ van Heldring inderdaad
een overweging zijn geweest dan getuigt het niet
krachtdadig optreden. De regenten hadden ook kunnen
uitwijken naar Montfoort toen Heldring met Steenbeek
op de proppen kwam. De regenten komen altijd zo
gedecideerd en slagvaardig voor in hun notulen. Of zegt
dit iets over de commerciële kwaliteiten van Heldring en
zijn toverformule.
De regenten hebben er geen moeite mee Hendrica tussen
wel 30 voormalige onzedelijken, potentiële prostituees
en door de wol geverfde straatmeiden te plaatsen.
Die zeggen allemaal boetevaardig te zijn, maar pedagogisch
gezelschap is het allerminst. Zeker niet wanneer
men weet dat de boetevaardigheid niet diep zit. Het
aantal meisjes dat op enigerlei wijze terugvalt in oude
patronen is aanzienlijk. Wel 60% volgens het staatje
‘Twaalf jaar Steenbeek’ in het volgende hoofdstuk; nota
bene een schatting van Heldring zelf.
Een balans van feiten en vermoedens:
Feiten
1 Hendrica wordt géén onbetamelijkheid verweten.
2 Hendrica is te oud voor het gesticht Talitha Kumi.
Het gesticht Bethel is pas in voorbereiding; kandidaten
worden nog niet elders geparkeerd.
3 De regenten hebben extra, cryptisch verwoorde,
argumenten bovenop diefstal die wegzenden naar
Steenbeek verdedigbaar maken.
4 De regenten zijn bekend met de doelstellingen van
Steenbeek. Het is dus bekend dat Steenbeek staat
voor ‘gevallen vrouwen’ en onhandelbare meisjes.
5 Enkele regenten zijn correspondent met en/of
donateur van het gesticht net als weeshuisnotaris
Bok.
Vermoedens
6 In 1860 is Steenbeek 12 jaar open. Stichter Heldring
heeft de dagelijkse leiding, de doelstellingen
zijn nog zuiver aanwezig.
7 Heldring ziet mogelijkheden voor diversificatie van
een bestaande klant; dus niet alleen jongens uit
Amsterdam naar de Betuwe maar ook meisjes
naar Zetten.
8 Montfoort wordt niet overwogen door de regenten
omdat het al uit de gratie is.
9 Hendrica heeft aan Christina v.d. Roest een verkeerd
voorbeeld genomen maar is wel boetevaardig.
10 Men heeft Hendrica en Christina uit elkaar willen
houden.
Er zijn nu diverse scenario’s voorbij gekomen. Geen
enkele biedt een bevredigende oplossing want op alles
is wat af te dingen. De beslissing van de regenten zal
daarom altijd wel een merkwaardig pedagogisch raadsel
blijven.