Eindfase, v2 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

Eindfase Sloterdijk 4-37
Overigens betreden de leden van de Commissie niet zelf
de bordelen, danszalen, drinkhuizen, achterbuurten en
andere mogelijke plaatsen van ontucht. Dat doen
anderen. Vóór de hulp van de Commissie wordt ingeroepen
is er al heel wat gesproken en gedaan tussen
gevallenen en hulpverleners. De Commissie komt in
actie wanneer er kans is op succes door de inschakeling
van het netwerk of door subsidiëring van een activiteit.
Zakelijke argumenten van Heldring?
Het regenten van het weeshuis hebben enige ervaring
met Heldring over de uitbesteding van jongenswezen in
de regio, meestal bij boeren. Hendrica Heijungs is de
eerste meisjeswees die men naar Zetten wil sturen. In
de optiek van ds. Heldring is dit nieuwe aanvoer voor
zijn gestichten. Voorheen gingen de meisjes naar concurrent
Montfoort; iets dat bij Heldring zeer wel bekend
is.
Heldring ziet – zoals wij van hem gewend zullen raken –
altijd mogelijkheden voor zijn gestichten. Bovendien
heeft hij een ijzersterke toverformule ‘alles geschiedt
geheel onder mijn toezicht’, waarmee hij de laatste
twijfels bij opdrachtgevers weet weg te nemen!
De briefwisseling
Het contact tussen het weeshuis en Heldring moet men
zich ongeveer zo voorstellen. Nadat de regentessen
gerapporteerd hadden over de diefstallen en met de
regenten hadden overlegd wat te doen, heeft voorzitter
Meijer een brief (1) geschreven naar ds. Heldring in
Hemmen. De post in die dagen wist Hemmen feilloos te
vinden en Heldring was daar iedereen bekend. Daarop
heeft Meijer antwoord gekregen (brief 2). Het besluit om
met Heldring in zee te gaan is vervolgens brief nr. 3
geworden.
Briefwisseling in die dagen munt uit door omstandige
plichtplegingen maar ook door wederzijds begrip, beknopt
taalgebruik over de zaken en vertrouwen in de
deskundigheid en correcte bedoelingen van de ander.
Wat kan er in de brieven gestaan hebben?
In brief 1 staat zoiets als: ‘wij hebben een weesmeisje
van bijna 17 jaar uit een goede burgerfamilie dat in
aanmerking komt voor het opvoedingsprogramma in
Talitha Kumi. Wij hebben geen concrete klachten over
haar betamelijkheid. Door haar naieve en ongezeggelijke
houding vrezen wij wel voor haar toekomst. Kunt u
ons berichten of u haar kunt opnemen en wat de kosten
zijn.’
Naar verwachting staat er in brief 2: ‘de wees is te oud
voor Talitha Kumi. In gedachten uw vrees is het raadzaam
haar te plaatsen in het gesticht Steenbeek. Zij zal
daar verblijven geheel onder mijn toezicht. De kosten
zijn .....’. Bericht mij wanneer u het meisje opzendt.
Gelieve u zich aan te dienen bij mej. Voûte, de directrice’.
Er is geen twijfel aan de oprechte zorgen van de regenten,
de regentessen en de motieven van Heldring maar
bij de laatste kunnen zakelijke overwegingen meegespeeld
hebben.
Brief 3 zal dan de bevestiging zijn dat het weeshuis
accoord gaat met Heldring’s voorstel.
Kopieën van deze correspondentie zijn niet gevonden in
het archief van het weeshuis of het gesticht. In het volgende
hoofdstuk, wanneer nog een dozijn andere brieven
ten tonele worden gevoerd, zal verklaard worden
waarom dat zo is.
Een vertelling
Betrapt
Sommige tijden gaan in een roes voorbij. Nog enkele
weken geleden heeft de binnenmoeder de groep een
gepeperde preek gegeven. Er zijn kleine dingetjes verdwenen
uit de naaikamer. Zij neemt het ernstig op en
geeft de dievegge twee dagen de gelegenheid het
gestolene zelf terug te brengen.
Desondanks is de diefstal uitgekomen want Hendrica
kan haar mond niet houden. De binnenmoeder toont
weinig compassie met Hendrica’s tranen en verordonneert
verscherpt toezicht op haar doen en laten om
herhaling te voorkomen.
Met het gestolene heeft zij zichzelf wat willen verwennen
want sedert de dood van Rudolph voelt zij zich meer
verlaten dan ooit te voren. De binnenmoeder is verplicht
het voorval te melden aan de regenten. Er zal zeker een
gepaste straf volgen, zo verzekert zij.
In een vlaag van zelfreflectie realiseert Hendrica zich
met schaamte dat haar vader en moeder dit nooit goedgekeurd
zouden hebben. Die kijken nu natuurlijk vanuit
de hemel op haar neer, hoofdschuddend over zoveel
onnozelheid. Ze heeft spijt van haar onbezonnen daden
en ’s nachts valt zij huilend in slaap.
Broer Johannes wordt van het voorval op de hoogte
gesteld. Hij heeft geluisterd en gezwegen. Hij maakt
Hendrica geen verwijten, vraagt geen motieven, troost
haar niet .... gewoon niets. Zijn zwijgen is een grote
weerzin over het gebeurde. Nu voelt Hendrica zich nog
veel meer beschaamd. Haarfijn wordt zij gewaar dat de
afstand met haar familie groeit. Binnenkort zullen zij het
allemaal weten.
Straf
De straf laat niet lang op zich wachten. In het kamertje
van de binnenmoeder hoort ze het bedremmeld aan.
Naar het inzicht van de binnenmoeder moet Hendrica’s
persoonlijke verwennerij de kop worden ingedrukt. Ze
moet meer met werk en opleiding bezig zijn, en minder
met opschik. Als dat teveel op de voorgrond blijft zal het
haar in de toekomst tot onwelgevoegelijkheid en onzedelijkheid
brengen. Die woorden begrijpt Hendrica niet,
maar wel dat het heel erg is. Daar schrikt ze van want
een ‘erge toekomst’ voorziet ze zelf helemaal niet.
Volgende week wordt ze overgeplaatst naar een ander
gesticht. De regenten en regentessen menen dat ze
beter af in Zetten. Er wordt gunstig gesproken tijdens
theekransjes over dominee Heldring die geweldige
resultaten bereikt met meisjes die van het goede spoor
afwijken. Daar kan ze onder toezicht het beroep van
dienstbode leren. Bij goed gedrag kan ze ook betrekking
krijgen bij een goede familie. Er wordt niet gevraagd of
ze het er mee eens is. Zaterdag krijgt zij een valies en
zondag moet zij haar spulletjes inpakken. Het uniform
kan hier blijven. Maandag mag ze haar zondagse kleed
aan en gaat ze met een der regentessen op reis.