Eindfase, v2 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

Eindfase Sloterdijk 4-3
De Amsterdamse notaris Johan Hendrik Bok handelt de
nalatenschap af. Hij adverteert in het Algemeen Handelsblad
met “Al degenen, die iets te vorderen hebben
van, verschuldigd zijn aan of onder hunne berusting
hebben, betrekkelijk den boedel en nalatenschap van
Hendrik Jansen Heijungs, landman, gewoond hebbende
aan de Haarlemmer Trekvaart, tegen over Sloterdijk, op
de hofstede Wijkduin 6 , en aldaar den 23sten september
overleden, worden verzocht daarvan vóór of uiterlijk op
den 16den october dezes jaars, schriftelijke opgave te
doen ten kantore van den notaris J.H. Bok Jr”. 7
De oproep krijgt weerklank bij een groepje personen die
vorderingen hebben op Henrich. Dat blijkt in het repertoire
van de notaris. Jammer genoeg wordt de relatie
met de vordering niet vermeld.
Op 21 en 22 oktober 1853 zijn er kijk- en veildagen op
de inboedel van het boerenbedrijf van Wijkduin. Te koop
zijn: 37 koeien, 11 paarden, varkens, pluimvee, hooi,
gereedschappen, rijtuigen en meubels. Geen klein boerenbedrijfje!
Opvallend genoeg worden geen persoonlijke
en huishoudelijke zaken aangeboden zoals bedden,
sieraden, kleding, koper-, blik- of aardewerk. Het gaat
dus om het liquideren van het boerenbedrijf. Op 21 oktober
wordt ƒ 1.299,55 opgehaald en op 22 oktober nog
eens ƒ 7.409. 8
Na de boedel komt Wijkduin zelf in veiling op 28 november
1853 in het voormalige Oudezijds Herenlogement in
Amsterdam. 9 Nu blijkt de omvang van het bezit. Behalve
een hofstede (woonhuis Heijungs) staat er een apart
herenhuis (een verhuurbaar zomer- en winterverblijf) op
het erf, een koetshuis, een stalling (voor het vee en de
paarden), een tuin, een koepel, diverse bijgebouwen,
wei- en hooilanden. De landen gaan weg voor de som
van ƒ 8.907,10. 10 Voor de gebouwen wordt een opbodprijs
van ƒ 17.700 gulden geboden die wordt afgemijnd
met ƒ 2.200. Bok jr. maakt een ‘acte de commande’ op
voor ƒ 19.900 voor de makelaar Johannes Eeckhoff. 11
Hij biedt namens een onbekende meester. De afmijnzitting
eindigt in beraad, waarbij Kemper een dag mag
nadenken of zij de koop gunt terwijl de koper en zijn
meester zes dagen kunnen overleggen wie de koopsom
zal afrekenen. Zo zijn de regels. 12
Mocht er al twijfel bestaan of Henrich met 35 jaar smeden
enige rijkdom heeft vergaard, dan is die nu wel verdwenen.
Henrich kon zich de eigenaar noemen van een
buitenplaats, een boerderij met veestapel, rijtuigen en
beschikte in 1850 nog over een burgerwoning aan de
Spaarndammerdijk in Sloterdijk. Het woord burgerwo-
Makelaarskantoor uit Amsterdam kondigt veiling van Wijkduin
aan voor 28 november 1853. Algemeen Handelsblad
17 november 1853.
ning gebruikte men in die dagen ter onderscheid van de
arbeiderswoning, die natuurlijk bewoond werd door
iemand van een lagere stand.
Door de liquidatie van het boerenbedrijf verlaat het gezin
omstreeks januari 1854 de hofstede. Kemper koopt een
huis in het dorp, nr. 182. Waar dat ligt valt nog te ontdekken.
8 Februari 1855
Maria Kemper is snel hertrouwd met de veel jongere
Johannes Arnoldus Angenent 13 . Angenent duikt voor het
eerst op in Sloterdijk in 1854, komend uit Aalsmeer waar
hij ook al veldwachter was. Als zijn komst het begin is
geworden van hun verkering dan heeft het koppel er
weinig tijd overheen laten gaan. Angenent en Kemper
trouwen op 8 februari 1855. 14 De huwelijksgetuigen zijn
Rudolph Jansen Heijungs, 59 jaar, melkverkoper te
Amsterdam, Philip Kemper, 48 jaar, schilder te Amsterdam,
neef van de bruid, Ephraïm Andreas Sprenger 15 ,
51 jaar, zadelmaker te Amsterdam, neef van de bruid,
Nicolaas de Beurs, 40 jaar, schilder te Sloterdijk.
Veel tijd om te wennen aan het gezin wordt dus niet
genomen. Angenent is dorpsveldwachter en wellicht
kennen ze hem in die hoedanigheid. De liefst 21 jaar
jongere vrijer zal zich voor het huwelijk wel eens hebben
laten zien in het gezin. Door het huwelijk wordt Angenent
officieel stiefvader van de kinderen Heijungs.
Is Angenent soms de nieuwe kostwinner geworden. Is
een economisch huwelijk de drijfveer van Maria? Daarover
is twijfel. De hofstede is van de hand gedaan, Kemper
erft voldoende om een nieuw onderkomen te kopen
en Angenent blijft veldwachter in de Sloterpolder, zeker
tot begin 1858. Maar de vele persoonlijke leningen die
Kemper afsluit kunnen de wenkbrauwen doen fronsen
over de aanleiding of het doel daarvan.
In die tijd is een veldwachter een politionele ordehandhaver
met weinig gezag. Uniformgeld wordt overbodig
geacht door een gemeente. De aldus vaak sjofele verschijning
dwingt weinig respect af. Dit wordt mede in de
hand gewerkt doordat de veldwachter bijbaantjes nodig
heeft op zijn karige loon. Het publiek kan dat opgevat
hebben als dat zijn werkgever niet veel belang hecht aan
deze gezagsdrager. 16
Talloos zijn de toneelvoorstellingen waarbij veldwachters
lachwekkend worden neergezet als dom, achterdochtig
en overdreven plichtsgetrouw of als de loopjongen van
zijn broodheer. Het lijkt er op dat een veldwachter het
gebrek aan respect moet compenseren met een overdaad
aan striktheid en onvermurwbare houding.
Wat is er bekend over Angenent?
Johannes Arnoldus Angenent wordt geboren in Amsterdam
op 6 februari 1829 in een eenvoudig arbeidersmilieu.
Hij draagt dezelfde naam als zijn vader die op
moment van zijn geboorte kruiersknecht is. 17 Bij het
huwelijk van zijn ouders in 1828 laat de 26 jarige bruidegom
noteren schoenmaker te zijn. 18 Vader Angenent’s
doopbewijs vertelt dat hij gedoopt is in De Star. Dat is de
rooms-katholieke kerk gewijd aan de Heilige Augustinus
aan de Spinhuissteeg, een voormalige schuilkerk.
Angenent’s moeder heet Anna (soms Maria) Catharina
Engelkoer. Zij is 35 jaar oud wannneer ze trouwt en zon-