Eindfase, v2 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

4-26 Eindfase Sloterdijk
Het geld van Hendrica
Het Amsterdamse weeshuis verzorgt onderdak, voeding
en kleding voor haar wezen en het beheert hun bezittingen.
De vergadering der regenten van 18 maart 1858
maakt melding van wat de wezen Heijungs is toegewezen
als erfenis van hun ouders. 92 Na aftrek van onkosten
erven Hendrica en Rudolph ƒ 2.872,03. De helft van
het bedrag vindt men keurig verantwoord in ieders persoonlijke
dossier: ƒ 1.436,01½. Toen haar broertje overleed,
erfde Hendrica van hem nog eens een bedrag van
ƒ 310,65½.
In haar persoonlijk register is terug te vinden wat er met
het geld gebeurt. “1858: aangekocht ƒ 2.200 WS 2½%
64 1 /16”. Uit deze code blijkt dat Hendrica’s geld wordt
belegd in een staatsobligatie met een nominale waarde
van ƒ 2.200. Deze wordt gekocht tegen een koers van
64 1 /16. Op de Amsterdam beurs van 28 oktober 1858
worden ‘Nederlandsche Certificaten Werkelijke Schuld
2½ pCt’ verhandeld tegen een koers van precies 64. 93
Een inkoopkoers van 64 1 /16 is dus een gangbare voor
het moment. “De markt was zoo voor Binnen- als Buitenlandsche
fondsen ongunstig gestemd (...)” was het commentaar
bij dit beursbericht. Voor de obligatie wordt dus
2.200x0,64 1 /16 = ƒ 1.409,375 betaald. Er wordt 2½%
rente uitgekeerd op het nominale bedrag, dus ƒ 55 per
jaar. In werkelijkheid trekt haar geld een rente van 3,9%
(55/1.409,375). Van de obligatie ter waarde van ƒ 500
staat de inkoopkoers niet in haar persoonlijk register.
Dat vindt men terug in de finale afrekening (zie hoofdstuk
‘samen verder’). Die koers was 62 15 /16.
In mei 1865, zo rond haar trouwen, staat de koers op
61 5 /8. 94 Als Hendrica de obligatie van ƒ 2.200 dan te
gelde maakt, krijgt zij er nog de som van 2.200x0,61 5 /8 =
ƒ 1.355,75 voor.
De rente op de obligatie boekt het weeshuis voor zichzelf
als tegemoetkoming in de kosten van verpleging. De
rest van het geld gaat in het spaarfonds samen met de
eigen verdiensten. Na het ontslag krijgt de wees de
obligatie tot zijn/haar beschikking en kan zelf de rente
trekken.
In 1864 bedenkt oud-tante Luecke haar achterneven en
-nichten elk met ƒ 350. Zij is te identificeren als Magdalena
Sophia Dorothea Vassee (Fasse) de vrouw van
broodbakker Joost Herman Hendrik Luecke. Zij overlijdt
op 88-jarige leeftijd. 95 Dit geld wordt niet omgezet in een
obligatie. Hendrica krijgt de erfenis op een moment dat
haar ontslag aanstaande is en de regenten oordelen
heel wijs dat zij er meer aan heeft in contanten.
Wangedrag en straf
De regenten van het weeshuis der Herstelden hebben
soms heel wat te stellen met de wezen en oude lieden.
Het bestuur legt geen aparte dossiers aan van booswichten
zoals bij andere weeshuizen gebruikelijk is. In
de notulen der regenten kan men van alles terugvinden
over wangedrag. De feiten worden zonder details
beschreven, de maatregelen zijn glashelder. Een paar
voorbeelden.
Diefstal (J.C.G. Fepe en K.H. Bekker)
Op 20 oktober 1857 vertellen de notulen: “De heer
J.G.G. Meijer rapporteert namens ds. Stemler 96 dat zijn
eerwaarde bij gelegenheid van een bezoek aan de cellu-
laire gevangenis met den heer W.H. Suringar 97 gesproken
heeft over de toekomst der beide wezen uit ons
gesticht. Fepe en Bekker hebben hun verlangen te kennen
gegeven, de eerste als dragonder, de 2 de bij de
marine, dienst te willen nemen, dat Suringar heeft
gezegd dat er gelegenheid bestaat om wanneer zij
hunnen straftijd hebben ondergaan en ontslagen zijn,
dat zij alsdan overgeplaatst worden in het militaire huis
van arrest te Leiden waaruit zij, na één jaar ten
genoegen van de directie doorgebragt te hebben, dienst
kunnen nemen bij het corps waarbij zij verlangen, en dat
de vermoedelijke kosten ƒ 40,- jaarlijks per persoon is.
“De vergadering met genoegen dit rapport vernemende,
verzoekt den heer Meijer om aan de heren Stemler en
Suringar den dank over te brengen voor hunne bemoeijing
in deze, en besluit om van deze gelegenheid gebruik
te maken en die conditiën aan te gaan met de betrokkene
besturen die blijken zullen nodig te zijn.” 98
De wees Fepe zit tijdens het bezoek van Stemler en
Suringar nog in voorarrest. Willem Hendrik Suringar is
oprichter van het Nederlands Genootschap tot Zedelijke
Verbetering van Gevangenen, de particuliere voorloper
van de reclassering, en tracht door gevangenenbezoek
hen te bewegen tot een beter leven.
In de vergadering van 17 november 1857 komt aan de
orde. “Dat de wees J.C.G. Tepe door de regtbank is
veroordeeld tot 3 maanden cellulaire gevangenisstraf
benevens 4 boete ieder à ƒ 50,- ” 99
“Eene missive van de in arrest zijnde wees K.H. Bekker
berigtende dat bij rapport van zijne majesteit den koning
d.d. 2 december zijn straf is gewijzigd in zes maanden
cellulair, ingaande 18 november en expireerende 17 mei
1858, verzoekende hij tevens om in het bezit te mogen
komen van een paar zakdoeken die hem door tusschenkomst
van ds. Stemler zullen worden gegeven.” 100
Het is na te lezen dat Tepe een greep in de kas van de
binnenvader heeft gedaan. Schade ƒ 100,-. Hoe dat
mogelijk is wordt niet toegelicht. Men zou menen dat
leidinggevenden zich door dit soort incidenten niet laat
verrassen. Die mening hebben de regenten ook. Op
speciaal verzoek om zijn schade te vergoeden krijgt de
binnenvader slechts 2 /3 van de schade of ƒ 70,- en nog
een reprimande omdat hij nauwlettender toezicht had
moeten houden. 101
Baldadigheid, klagen (diverse wezen en oude mannen)
“Komt in de vergadering de binnenvader die ene plainte
inlevert tegen de jongens Karel, Sining, Cornelissen,
Verniers, Beckrop en Hebeau die zich zeer baldadig
hebben aangesteld en daarin zijn opgeruid door de oude
mannen Mangels, Sartor, Sardeman, Heinrich, terwijl de
oude lieden Heiser, Diecke, Klinkmeijer en Nooteboom,
dikwijls blijken geven van groote ontevredenheid.
De voorzitter stelt voor om de weezen die excus hebben
gevraagd en volgens rapport van den vader reeds blijken
te hebben gegeven van beterschap met eene ernstige
vermaning de schuld kwijt te schelden, ten opzigte
de 4 eerstgenoemde oude mannen een strenger straf
toe te passen door hen de helft van hun verdiend geld
gedurende het laatste kwartaal in te houden en 6 weken
huisarrest op te leggen.