Eindfase, v2 - Hendrica Maria Heijungs en haar vader Henrich ...

Eindfase Sloterdijk 4-23
Minnebo woont er. 87 Hij is afkomstig uit Boekhout in
Oost-Vlaanderen. Daar scharrelt hij als dagloner zijn
kostje bijeen en komt via Ilpendam in Sloterdijk terecht.
Als zijn vrouw Maria Verhorst vlak na de kraam overlijdt
blijkt hij het hoekhuis te hebben verruild voor huis nr.
174. Jan zoekt snel een nieuwe vrouw, hertrouwt in april
1844 en noemt zich vanaf dan Jean François Minnebo.
Hij is verhuisd naar huis nr. 176 en wordt spoorwegwachter
bij de HSM (1849). Jean duikt weer op in Amsterdam
in 1881. 88
Huis nr. 176 wordt tamelijk vaak genoemd als huisvesting
van arbeiders. Daardoor ontstaat de indruk dat het
een komen en gaan is van bewoners. Dit nummer, evenals
nr. 178 trouwens, behoort tot de arbeiderswoningen
die de loodwitfabriek Coppenaal & Co op zijn terrein laat
bouwen voor het personeel. Dat is ook wel nodig om het
ongezonde werk aantrekkelijk te houden. 89 Nr. 176
betreft twaalf woningen onder één dak met één huis nr.
(kadastraal nr. B83), gelegen aan de Dorpsstraat-oost.
Het wordt al in 1811 genoemd: “een blok huizen en erf,
zijnde twaalf nieuw gebouwde wooningen, in het dorp
Sloterdijk, over de Molenwerf, geteekend G. 2, № 125 à
136, V. № 176, breder bij biljetten (...)”. 90 Hier worden
twee stelsels door elkaar vermeld: de huis nrs. 125-136
en het verpondings nr. 176 dat later in geboorte en overlijdens
als huis nr. wordt gebruikt. Verwarrend.
Elders op het terrein liggen nog eens acht arbeiderswoningen,
ook onder één kap en onder één huis nr. 178
(kadastraal B82). Ook na het sluiten van de loodwitfabriek
(1844) blijven het arbeiderswoningen.
Andere arbeiders, ambachtslieden e.d. wonen in nrs.
175-171. De ligging van deze huis nrs. moet gezocht
worden op die andere hoek waar de brand ook heeft
huisgehouden (kadastraal B114-B109). De huizen zijn
kleiner, eenvoudiger en van minder allure dan die aan
de westkant van de Spaarndammerdijk. Daaruit kan de
voorzichtige conclusie getrokken worden dat hier de
minder welgestelden wonen en hier dus de hardste
klappen vallen m.b.t. armoede. Deze armsten wonen in
huurpanden en hebben hun schamele huisraad niet verzekerd
tegen brandschade.
Er is geen bericht dat de school (B107) is geraakt. Ver-
Dorpsstraat 1894. Twaalf arbeiderswoningen van de voormalige
loodwitfabriek, gezamelijk gemerkt als huis nr. 176
(B83). Een deel der toegangen ligt opzij. Het bruggetje over
de dorpssloot geeft toegang tot de Molenwerf.
moedelijk ligt hier dus de oostelijke begrenzing van de
brand.
Ondanks de bereddering door de omgeving is de brand
voor de groep in deze hoek een echte ramp, zo leest
men in de berichtgeving. Nog diezelfde middag wordt er
een ‘Commissie voor noodlijdend Sloterdijk’ opgericht
onder leiding van burgemeester Schuijt. 91 Deze commissie
belast zich er mee om giften in te zamelen voor
de allersmartelijks getroffenen.
De oorzaak van de brand is nooit opgehelderd. Het is
midden zomer en dan is het een raadsel hoe zo’n geweldige
huisbrand kan ontstaan. Het enige vuur dat in huis
gebrand kan hebben is het kolenfornuis waarop wordt
gekookt. Normaliter gaat een fornuis over op een soort
van spaarstand door gebrek aan brandstof. Gevaar is er
dan niet. Door gebrekkig onderhoud aan rookkanalen
e.d. is men wel bekend met schoorsteenbrand.
Huizen in het midden van de 19 de eeuw zijn door hun
constructie en gebruik brandgevaarlijk al speelt dat
voornamelijk in de winter. Brandbare materialen zijn er in
overvloed. Het constructiemateriaal voor huizen is bij
uitstek steen, soms gedeeltelijk hout. Afb. 5 laat zien dat
hout nog wordt gebruikt. Semi-permanente bijgebouwen,
zoals schuurtjes, opslagplaatsen, stallingen, koetshuizen
e.d., zijn vrijwel zeker van hout gebouwd net als hun
inhoud. Dit geleidt een brand makkelijk van huis naar
huis als de wind meehelpt. Ook als dakpannen en steenconstructies
verplicht zijn is de brandgevaarlijkheid niet
geweken. Meubels, vloeren, dakbeschot, deuren, lambrizeringen
en kozijnen zijn allemaal van hout. Chique interieurs
worden betengeld met wandpapier op ragdoek;
ook al zo’n uitstekende brandgeleider.
Gevolgen brand
De publieke dienstregeling van de spoorweg wordt
onmiddelijk gestaakt. De middagdienst kan de vuurzee
niet passeren. Bovendien wordt de brandspuit van de
HSM als een van de eerste ingezet en komt aangesneld
op het enkelspoor op een platte wagen. Jonkheer Van
Bevervoorde, stationschef op het station Willemspoort
en waarschijnlijk gewaarschuwd door het systeem van
spoorwachters langs de lijn, tracht met een aantal manschappen
de brand in zijn opmars te stuiten. Iets waarin
hij maar gedeeltelijk slaagt. De door mannen getrokken
Sloterdijkse spuit, gestald in een schuurtje, is niet opgewassen
tegen het geweld. Vier brandspuiten uit Amsterdam,
getrokken door paarden, banen zich een weg over
de Haarlemmerweg en verlenen assistentie.
Na de brand ligt het spoorverkeer dagenlang stil. Het
puin op de rails wordt geruimd, de stabiliteit van muren
langs het spoor wordt geïnspecteerd en er volgt een
onderzoek naar schade aan de rails. Een ontspoorde
trein in de kom van Sloterdijk is wel het laatste wat men
wil.