Download - Teach-In Group

straks •
Straksvoordeklas Tijdschrift voor studenten op lerarenopleidingen
Een uitgave van de Algemene Onderwijsbond • mei 2007
Juf Esmaa’s
(Meiden van Halal)
naughty children
De plussen
en minnen van
invallen
O jee, een kind
met adhd
10 tips

Inhoud
4. Nieuws
Populariteit pabo daalt schrikbarend
8. Mondige moslima
De sterren van Juf - Meiden van Halal -
Esmaa
10. De Groene Golf
Drie meiden in actie voor betere
startersbanen
De redactie van Straksvoordeklas wordt graag op
de hoogte gehouden van nieuws en initiatieven
op alle opleidingen. Stuur je tips en suggesties
voor artikelen naar Straksvoordeklas,
Postbus 2875, 3500 gW utrecht of mail naar
straksvoordeklas@aob.nl
Colofon
Straksvoordeklas
Straksvoordeklas is een uitgave van de
Algemene Onderwijsbond
Jaarbeursplein 22, Utrecht
Postadres: Postbus 2875, 3500 GW Utrecht
Telefoon: 0900 463 62 62
Straksvoordeklas verschijnt vier maal
per jaar in een oplage van 40.000 exemplaren
en wordt gratis verspreid op alle pabo’s, lerarenopleidingen
vo/bve en de universitaire lerarenopleidingen.
uitgever: Robert Sikkes
Hoofd- en eindredactie: Yvonne van de Meent
Website: Han van Almere
medewerkers aan dit nummer: Alette van
Doggenaar, Richard Hassink, Elly Helder, Rietje
van Vliet, Rob Voorwinden, Rineke Wisman en
Wijze Wies
foto’s: Yvonne de Blaauw, Joost Grol en
Rob Niemantsverdriet
grafisch ontwerp: Typetank, René van den Berg,
Ivo de Boer en Peter van Dorst, www.typetank.nl
Druk: Hollandia Printing
advertentie-exploitatie: VVP, Verenigde
Periodieken, Postbus 433, 2040 AK Zandvoort,
023 571 93 34, vvp.vp@planet.nl
11. Helder
De handschrifttheorie
12. Beginnen als
vervanger
De plussen en minnen van invallen
16. Dubbelinterview
Janet Bootsma was de eerste lio die
beginner Gisela Hofkamp begeleidde.
“Ze heeft het razend druk sinds ze in februari begon aan de pabo
Groenewoud in Nijmegen. Özlem Gençalioglu (20) zal zeker niet
naar Den Haag trekken om meer les te eisen. “Ik zit elke dag tot
zes uur op school en ben ’s avonds en in het weekend bezig met
huiswerk.”
Altijd juf willen worden?
“Ik heb ook wel eens aan journalistiek gedacht en misschien
ga ik na de pabo nog een stewardess-opleiding doen. Dat duurt
maar zes maanden. Maar het onderwijs past heel erg goed bij
mij. Ik kom ook uit een echte onderwijsfamilie. Mijn vader
heeft natuur- en scheikunde gestudeerd, maar heeft hier in Nederland Turkse les gegeven.
Mijn nichtjes staan voor de klas en een paar van mijn vriendinnen ook.”
Hoe bevalt het op de pabo?
“Ik vind de stages echt super, maar de opleiding is zwaar. Ik heb hiervoor de mbo-4-opleiding
onderwijsassistent gedaan en daar zei iedereen: de pabo is niet moeilijk, het is alleen veel
werk. Maar veel is ook moeilijk. Ik weet soms niet waar ik moet beginnen. Je moet je vakken
bijhouden, toetsen maken, stages voorbereiden en je digitale portfolio samenstellen. Sinds ik
op de pabo zit, heb ik niet veel vrije tijd meer. Ik zit elke dag tot zes uur op school en ben
’s avonds en in het weekend bezig met huiswerk.”
Heb je de taal- en rekentoets al gehaald?
“Nee, maar ik zat bij allebei wel heel dicht tegen de norm aan. Gelukkig heb ik nog twee kan-
sen. Veel van mijn klasgenoten zijn voor de taaltoets gezakt, ook Nederlandse studenten, dat
viel me wel tegen. Ik hoop wel dat we nog wat meer taallessen krijgen voor ik die toets over
moet doen.”
Aan welk vak heb je een hekel?
“We hebben niet echt rot vakken. Ik heb overal wel wat aan. Als je les gaat geven moet je over-
al kennis van hebben. Als kind heb ik geschiedenis altijd een vervelend vak gevonden, maar
zelfs dat begin ik leuk te vinden.”
Wat doe je over tien jaar?
Vijf Vragen • Özlem gençalioglu
“Ik hoop dat ik dan mijn eigen vaste klas heb en mijn eigen huisje-boompje-beestje. De eerste
jaren wil ik fulltime werken zodat ik flink kan sparen. Maar als ik zelf kinderen heb, wil ik part-
time gaan werken. En dat kan natuurlijk goed in het onderwijs.”
Straksvoordeklas • mei 2007
18. Lerarentekort
Gesucht: Lehrer aus Deutschland
20. 10 tips
O jee, een kind met adhd
23. Wijze Wies
Help, mijn stagebegeleider is een cynische
invalster

Nieuws
redactie Yvonne van de Meent Bijdragen richard Hassink en rob Voorwinden Beeld typetank
populariteit pabo daalt flink
Het aantal vooraanmeldingen voor de
pabo is met veertien procent gedaald
ten opzichte van vorig jaar. Pabo-
directeuren denken dat de verplichte
taal- en rekentoetsen scholieren
afschrikken.
Eind maart hadden 3450 scholieren zich aange-
meld voor de pabo, veertien procent minder dan
in maart 2006. Pabo-directeuren hopen dat de
belangstelling nog aantrekt, maar houden rekening
met een stevige daling van het aantal eerstejaars.
Jef Bückers, directeur van de pabo van de Avans
Hogeschool in Breda, denkt dat de populari-
teitsdaling te maken heeft met de introductie
van de verplichte taal- en rekentoets. “De pabo
stond altijd bekend als een makkelijke opleiding,
maar door die toetsen is ’t een stuk zwaarder
geworden. Scholieren weten dat ze weggestuurd
worden als ze aan het eind van het eerste jaar
die toetsen niet gehaald hebben. Ik schat dat bij
ons een kwart van de studenten één van de twee
toetsen niet haalt en een bindend negatief
studieadvies krijgt.”
Om de koudwatervrees weg te nemen, organi-
seert de pabo Breda in juni een oriëntatiecursus
taal en rekenen. Die cursus van een week wordt
afgesloten met een proeftoets. Als daaruit blijkt
dat er achterstanden zijn, kunnen de aanko-
mende eerstejaars in augustus een bijspijkercur-
sus volgen. “Het idee is dat eerstejaars daarna
weinig of geen moeite hebben de echte toets te
halen”, aldus Bückers.
Karel Aardse, directeur van de Marnix Academie
in Utrecht, vindt het iets te simpel om de taal-
en rekentoets de schuld te geven van de popu-
lariteitsdaling. “De economie trekt aan en dan
kiezen scholieren altijd minder voor studies die
opleiden voor overheidssectoren”, stelt de pabo-
directeur, die ook voorzitter is van het sectoraal
adviescollege van de Hbo-raad. “Bovendien heb-
ben we de afgelopen jaren ook te maken met een
kennistest WOII
Straksvoordeklas • mei 2007
overschot van pabo-afgestudeerden. De overheid
kan wel roepen dat iedereen die nu naar de pabo
gaat over vier jaar zeker een baan vindt. Maar als
scholieren in hun omgeving jonge leraren tegen-
komen die werkloos zijn, denken ze wel twee
keer na voor ze zich aanmelden bij de pabo.”
Toch kan ook Aardse zich voorstellen dat de
introductie van de toetsen een rol speelt. “Als
scholieren het daardoor niet aandurven om naar
de pabo te gaan, hebben we natuurlijk wel een
probleem. Aan de andere kant is het ook goed
dat leerlingen die niet sterk in hun schoenen
staan, zich serieus afvragen of de pabo een
goede keuze is. We streven naar een kwaliteits-
verhoging bij de lerarenopleidingen. De pabo is
geen eitje, je kunt weggestuurd worden als je het
niveau niet hebt. Het is goed als die boodschap
doorkomt.”(YvdM)
Eindelijk goed nieuws over het kennisniveau van aankomende leraren. Uit een onderzoek
dat is uitgevoerd in opdracht van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, blijkt dat studenten
op de lerarenopleidingen voldoende weten over de Tweede Wereldoorlog.
Derde- en vierdejaars aan de pabo en de lerarenopleiding geschiedenis zijn goed op de
hoogte van de ideeën van Hitler en de gevolgen daarvan, zoals de Jodenvervolging. Ook
hebben ze redelijk goede kennis van de oorzaken van de Tweede Wereldoorlog in Europa
en de rol van Nederland hierin. Maar ze weten minder over de oorlog in Azië en specifieke
gebeurtenissen zoals de Februaristaking en het buiten werking stellen van de grondwet.
De kennis van pabo-studenten is vergelijkbaar met die van andere hoogopgeleiden in de
leeftijd van 18 tot 30 jaar. Bij studenten aan de lerarenopleiding geschiedenis ligt het
kennisniveau hoger. Uit het onderzoek blijkt dat toekomstige docenten, vooral pabo-
studenten, veel belang hechten aan onderwijs over de Tweede Wereldoorlog. Om leer-
krachten daarbij te helpen heeft het Nationaal Comité een boekje vol verhalen over oor-
log, vrede, vrijheid en grondrechten samengesteld voor kinderen in groep 7. (YvdM)
meer informatie over het onderzoek en het lesmateriaal is te vinden op www.4en5mei.nl

leerkrachten te negatief over
allochtone ouders
Leerkrachten in het basisonderwijs hebben vaak een negatief beeld van allochtone ouders.
Zij denken dat die weinig belangstelling hebben voor wat hun kind op school doet, dat ze hun
kinderen te laat naar bed sturen, niet zorgen voor een goed ontbijt en nauwelijks met ze spelen.
Ook denken leerkrachten dat allochtone ouders de Nederlandse taal onvoldoende beheersen
om een oudergesprek te volgen. Dat ontdekte de Leidse cultureel-antropologe Marijke Booijink
toen zij onderzoek deed naar de communicatie van scholen met allochtone ouders. Die negatieve
beelden zijn vaak onterecht en staan echte communicatie in de weg.
Leerkrachten overschatten bijvoorbeeld de taalproblemen en kijken daardoor niet verder naar
andere oorzaken van de moeizame communicatie. Omdat scholen hechten aan goede contacten
met ouders, heeft Booijink een handreiking met praktische tips samengesteld die kunnen
helpen bij het verbeteren van de communicatie. Ze adviseert leerkrachten bijvoorbeeld veel
meer tijd te steken in individuele gesprekken. Een tienminutengesprek is voor allochtone
ouders zeker twintig minuten tekort. (YvdM)
De handreiking met tips is gratis te downlaoden van de site www.kpcgroep.nl/oudersenschool.
StrakS-panel
Hoe kunnen scholen jonge leraren boeien en binden?
Veel beginnende leraren hobbelen van invalbaan naar invalbaan
(basisonderwijs) of moeten genoegen nemen met zes lesuren
links en vier lesuren rechts (voortgezet onderwijs). niet bepaald
motiverend. Wat kunnen scholen doen om jonge leraren voor het
onderwijs te behouden?
Jan Verbart, vierdejaars pabo Hogeschool Zeeland:
“Uiteraard is zicht op een vaste baan fijn, maar er is meer nodig. Ik wil leerkracht
zijn op een school met een goed en leuk team, waar ik het eerste jaar
een mentor heb die is vrij geroosterd om mij als beginner te helpen. Ik wil
ook de mogelijkheid krijgen mijn kennis te verbreden en te verdiepen. Voor
een hoger salaris kom ik niet.”
peter Blind, vijfdejaars lerarenopleiding techniek Hogeschool Utrecht:
“Beginners moeten goed opgevangen worden. Je moet opgenomen worden
in het docententeam en vooral voor vol worden aangezien. Ik mag graag
innoveren, meepraten en beslissen. De gevestigde orde op een school moet
een nieuweling niet zien als een bedreiging maar als een verrijking. Met
geld smijten is in mijn ogen niet de oplossing. Als starters het niet naar hun
zin hebben, hou je ze ook niet vast met meer geld. Voor wat betreft meer
vaste banen zou ik willen zeggen: “Babyboomers ga lekker met pensioen en
gun de starters wat ruimte om zichzelf te bewijzen!”
Straksvoordeklas • mei 2007
Spellingregels
op bankpas
Is het gefaxt of gefaxd? En schrijf je verbrande
of verbrandde duim? Voor iedereen die wel eens
twijfelt over een d, t of dt is er nu de Taalkaart. De
Taalkaart heeft hetzelfde formaat als een bankpas
en is ook van hetzelfde materiaal gemaakt. Je
kan ’m dus altijd bij de hand hebben. De kaart is
ontwikkeld door docenten in het basis- en voortgezet
onderwijs en is geschikt voor leerlingen vanaf
groep 7 tot en met hbo- en wo-studenten, aldus
Global iD, het bedrijf dat de kaart op de markt
brengt. Eerder bracht het bedrijf een rekenkaart
uit. Aan een bankpas met het eerste en zesde
couplet van het Wilhelmus erop, wordt gewerkt.
De Taalkaart kost € 2,95 en is te koop bij 150
boekhandels in Nederland. (YvdM)
Saskia van Geest, derdejaars pabo thomas Moore in rotterdam:
“Als er geen banen zijn, kun je ze ook niet tevoorschijn toveren. Je kunt
oudere leraren tenslotte niet wegsturen. Maar op het moment dat er meer
geld in het onderwijs gepompt wordt, kunnen beginners misschien wel
andere taken doen in de school als extra begeleiding voor de kinderen. Op
deze manier rollen ze het onderwijs in en zullen ze uiteindelijk een baan
voor de klas krijgen.”
nick van Meerwijck, vierdejaars pabo Hogeschool van arnhem en nijmegen:
“De doorstroom in het onderwijs is onvoldoende. Mensen blijven vaak zitten
waar ze zitten. Ik vind dat er meer geld naar het (basis)onderwijs moet.
Met dat geld kan bijvoorbeeld een orthopedagoog aangenomen worden of
kan een zittende leerkracht een opleiding gaan doen en daarna doorgroeien
naar een andere functie.”
Wenda Groot, beginner op de prinses Catharina-amalia school in Den Haag:
“Ik denk dat het niet zozeer aan de jonge leraren ligt die geboeid moeten
worden. Als je net klaar bent, wil je gewoon werken. In een vaste baan!
Natuurlijk kan een algemene salarisverhoging ook geen kwaad, dat is
natuurlijk altijd meegenomen. Maar ik denk niet dat dit de oplossing is voor
het probleem.” (RH)

Nieuws
Heibel over de rekentoets
De landelijke rekentoets waarvoor alle
tienduizend eerstejaarsstudenten aan
de pabo dit jaar een voldoende moeten
halen, is niet rechtsgeldig. Dat menen
enkele studenten die deze kwestie
hebben aangekaart bij hun opleiding.
Bij de digitale rekentoets, die is ontworpen door
het Cito in Arnhem, krijgen studenten geen inzicht
in de fouten die zij hebben gemaakt. Na afloop
krijgen studenten alleen te zien hoe zij hebben
gepresteerd op onderdelen als hoofdrekenen,
breuken en meetkunde. Dat is in strijd met de wet-
telijke regels voor examens in het hoger onderwijs.
Het landelijk overleg van de lerarenopleidin-
gen basisonderwijs, het Lobo, heeft het Cito
gevraagd studenten alsnog inzage te geven.
Pabo-studenten die daar behoefte aan heb-
ben, kunnen een afspraak maken in Arnhem.
Zij mogen daar de gemaakte opgaven onder
gecontroleerde omstandigheden inzien. Het Cito
zal er op toezien dat de vragen niet worden ge-
kopieerd. Als de opgaven gaan circuleren onder
studenten, zou het arsenaal aan toetsvragen
namelijk zeer sterk moeten worden uitgebreid.
En dat is een kostbare zaak.
Eind april kwam een nieuw probleem met de
rekentoets aan het licht. Gert Schoeman, docent
aan de Katholieke Pabo in Zwolle, ontdekte
een fout in het softwareontwerp. Als de toets
Straksvoordeklas • mei 2007
wordt afgesloten zonder alle vijftig vragen te
beantwoorden, is de kans groot dat je toch een
voldoende krijgt, was het gerucht dat onder stu-
denten rond ging.
Schoeman nam de proef op de som. Hij maakte
in het toetssysteem acht fictieve dossiers aan
en brak de toets na maximaal vijf vragen af.
Zeven van de acht nepstudenten haalden een
voldoende, drie kregen zelfs een tien, meldde
hij in het gratis dagblad De Pers. Het Cito erkent
de fout, maar stelt dat het probleem zich alleen
voordoet als je het toetsprogramma voortijdig
afsluit. Daarom kunnen studenten sinds 1 mei
alleen een voldoende halen als alle vijftig vra-
gen beantwoord zijn. Hoeveel studenten er
vóór 1 mei ten onrechte een voldoende hebben
gehaald, is niet bekend. (RV)
meer weten over de rekentoets? Kijk op
www.hbo-raad.nl bij vraag en antwoord rekentoets.
topadvertentie.indd 1 27-04-2007 12:52:21

d
Verplichte kantinedienst
Tweedejaars van de Amsterdamse academie voor
lichamelijke opvoeding moeten allemaal één
keer een kantinedienst draaien, waarbij ze mede-
studenten die hun troep niet opruimen, moeten
aanspreken op hun asociale gedrag. Een kantine-
dienst duurt van half elf tot half vier, waardoor
ingeroosterde studenten lessen kunnen mis-
sen. Enkele tweedejaars vinden zo’n verplichte
kantinedienst tijdens lesuren ‘veel te ver gaan’.
Weigeraars kunnen niet gedwongen worden mee
te werken, constateert directeur bedrijfsvoering
Gribling. “Maar we maken wel een aantekening
in iemands dossier. Als ze dan later om een
gunst vragen, bijvoorbeeld een extra herkansing,
zijn wij op onze beurt minder geneigd om mee te
werken.” d Havana 23
Kiesjeminor
Een minor uitzoeken is een hele klus. Zeker als
je verder wilt kijken dan het aanbod van je eigen
hogeschool. Negen studenten van de Hogeschool
van Arnhem en Nijmegen die de minor entrepre-
Uit de hogeschoolpersd
Multimediale
methode Fries
neurship volgden, hebben daarom een website
ontwikkeld waar informatie is te vinden over alle
minors die door Nederlandse hogescholen aan-
geboden worden. Op www.kiesjeminor.nl zijn in
totaal 470 keuzevakken te vinden. d Sensor 12
master of education
Zes eerstegraads lerarenopleidingen van de
Hogeschool van Amsterdam zijn omgedoopt in
masteropleiding. Gediplomeerden mogen zich
voortaan master of education noemen. Het gaat
om de opleidingen economie, geschiedenis,
Engels, Frans, Nederlands en wiskunde. De eer-
stegraadsopleidingen in Utrecht, Leeuwarden en
Tilburg zijn al eerder omgezet in masteropleidin-
gen. d Havana 29
De Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft samen met twee
Friese pabo’s een multimediale methode Fries voor pabo-stu-
denten gemaakt. Uitgangspunt vormde het leerplan Fries op de
basisschool dat de SLO al eerder ontwikkelde.
Het leermateriaal bevat veel filmfragmenten van voorbeeldles-
sen, maar ook interviews met leerkrachten, taalcoördinatoren en
basisschooldirecteuren. Aan de filmfragmenten zijn opdrachten
voor studenten gekoppeld. De materialen kunnen door studenten
zelfstandig gebruikt worden, maar ze kunnen ook worden inge-
bed in de modules Fries die op de twee pabo’s verzorgd worden.
De SLO kreeg de opdracht het nieuwe leermateriaal te ontwik-
kelen nadat er twee jaar geleden veel kritiek kwam op het niveau
van onderwijs in de Friese taal. Basisscholen in Friesland moeten
een onderwijsaanbod verzorgen waarmee kinderen Fries leren
verstaan, spreken, lezen en schrijven. Tweetaligheid van alle
leerlingen is het uiteindelijke doel. (YvdM)
meer vakkennis in Zwolle
De Zwolse lerarenopleidingen ruimen meer plaats
in voor vakinhoudelijke kennis. In de oude pro-
gramma’s werd 38 procent van de tijd besteed
aan vakkennis, in de nieuwe programma’s kan
dat oplopen naar 47 procent, afhankelijk van de
Straksvoordeklas • mei 2007
keuze voor verdiepende of verbredende minoren.
Dat stelt Lex Stomp, manager bij de leraren-
opleidingen van Hogeschool Windesheim in
reactie op de kritiek van vierdejaars geschiedenis
Bert-Thijs de Jong. De student, die is aangesloten
bij Beter Onderwijs Nederland (BON), protesteert
tegen de geringe aandacht voor vakkennis en het
lage aantal contacturen. d Hsk 15
Bredase canon
Koen Ballemans en Marjolein Seghers,
beide vierdejaars aan de pabo van de Avans
Hogeschool, hebben de geschiedenis van Breda
samengevat in 22 vensters. Het ontwikkelen
van een Bredase canon begon als een school-
opdracht, maar inmiddels heeft een uitgever
interesse getoond. Het oorspronkelijke idee was
de canon uit te brengen op posterformaat, maar
inmiddels werken Ballemans en Seghers aan een
boek dat in november in de winkel moet liggen.
d Punt.11
(advertentie)
Meesterbaan
http://www.meesterbaan.nl

De sterren van Juf esmaa alariachi
‘ Het is echt opvoeden,
heel vermoeiend’
Met haar zussen Jihad en Hajar maakt esmaa alariachi (27)
het spraakmakende tv-programma De Meiden van Halal. na de
zomer beginnen de opnames van een nieuwe reeks waarin de
drie mondige moslima’s de discussie aangaan met anders-
denkenden. naast haar tv-werk staat esmaa voor een amsterdamse
klas met moeilijk opvoedbare kinderen. “Het eerste wat
ze moeten leren, is ophouden met schelden en vloeken.”
tekst rineke Wisman Beeld Yvonne de Blaauw
Op het schoolbord staan de namen van haar
leerlingen met daarachter een aantal sterren.
“Goed gedrag levert ze een ster op”, legt Esmaa
Alariachi uit. “Door op tijd komen of een half
uur zelfstandig te werken, verdienen ze zo’n
ster. Maar dat kunnen ze dus bijna niet. Als een
leerling vijf sterren verdiend heeft, mag hij 25
minuten chillen.” Alariachi wijst naar een lokaal
naast het schoolplein waar leerlingen kunnen
tafelvoetballen en -tennissen. Achter één van
de namen staan 156 sterren. “Deze leerling is
de school eigenlijk ontgroeid. Zijn moeder wil
hem graag hier houden, omdat ze bang is dat hij
anders terugvalt in zijn oude gedrag.”
Esmaa Alariachi is docent Engels op het Altra
College, een zmok-school voor kinderen met
ernstige gedragsproblemen. De acht leerlingen
die zij begeleidt komen van een gewone vmbo-
school. “Daar ging het een paar keer mis of één
keer goed mis en dan wil de school zo’n leerling
niet meer hebben.” Een time-out bij het Altra
College moet terugkeer mogelijk maken, maar
als na zo’n periode blijkt dat terugkeer niet ver-
standig is, kunnen de leerlingen maximaal twee
jaar op de zmok-school blijven. “Tijdens de time-
out gaan de leerlingen gewoon door op het oude
niveau met de boeken die ze hebben. Ik heb
bijna voor ieder kind en voor elk vak een ander
hoofdstuk en andere informatie. Ze krijgen alle
boekvakken van mij. Gym, handvaardigheid en
ict krijgen ze van iemand anders.”
Hoe was je eerste werkdag hier?
Ze loopt naar de deur en doet even voor hoe som-
mige leerlingen de klas binnenkwamen: ‘Hé,
‘Hé, kanker, flikker,
goedemorgen!’
kanker, flikker, goedemorgen!’ Esmaa: “Met
een stalen gezicht wachtte ik tot iedereen bin-
nen was en stelde me toen voor als de nieuwe
juf. Het eerste wat ze moesten leren, was netjes
praten. Ik liet ze alle vieze woorden opnoemen
die ze kenden en noteerde alles op het bord. Ik
Straksvoordeklas • mei 2007
daagde ze uit. Is dit alles wat jullie weten? Ik
kom uit Amsterdam-West en ken er veel meer.
Na die sessie was het voortaan verboden om te
schelden en beledigen in de klas.”
en werkte dat?
“Ze vloeken nu veel minder. Als ze het doen, moe-
ten ze nablijven en ouderwets strafwerk maken.
‘Ik mag niet schelden in de klas.’ Een kwartier
straf voor één scheldwoord. Ik houd ze hier dan
ook écht een kwartier. Ik laat één voor één de
leerlingen de klas uit gaan, behalve degene die
na moet blijven en doe dan de deur dicht. Na drie
keer tegen de muur slaan en ‘ik wil weg’ roepen,
accepteert de leerling meestal zijn lot en gaat aan
het werk. Je bent driekwart van de tijd aan het
opvoeden. Heel vermoeiend. Je moet er bovenop
zitten en dat is niet leuk om te doen. Het zuigt
energie, maar je moet het consequent volhouden.
Het zijn naughty children in de puberleeftijd.
Deze school moet rust, discipline en duidelijkheid
uitstralen. Anders werkt het niet.”
Hoe houd jij het vol?
“Je moet niks persoonlijk nemen. Als ze je moe-
der gaan uitschelden, willen ze jou ermee raken.
Als je daar gevoelig voor bent, ben je de pineut.
Ik ontwikkelde mijn eigen methode. Je kan wel
advies van anderen aannemen, maar het moet wel
bij je passen. Ik heb een oudere collega die heel
rustig tegen de leerlingen praat, op een moeder-
lijke toon. ‘Waarom doe je dat nou? Je weet toch
dat het niet goed is?’ Dat past niet bij me. Als ik
dat zou doen, kwam het niet over. Soms zeggen
de leerlingen iets positiefs over vroegere leraren.
Daar haak ik direct op in: wat was er dan zo leuk
aan die persoon? ‘Ze bleef altijd rustig, juffrouw.
Als ik flipte - en u weet dat ik kan flippen - bleef
zij rustig.’ Dat sla ik op. Dan weet ik dat deze aan-
pak bij deze leerling werkt. Maar ik houd het ook
vol, omdat ik een band opbouw met de leerlingen

esmaa alariachi met drie van haar naughty children: “Ondanks alle narigheid kan ik ontzettend met ze lachen.”
in mijn klas. Ondanks alle narigheid kan ik ontzet-
tend met ze lachen.”
Hoe kwam je op de lerarenopleiding
engels terecht?
“Na de mavo en de mbo-opleiding tot doktersassistente
kreeg ik een baan in een huisartsenpraktijk.
Na twee jaar dacht ik: dit houd ik niet
vol tot mijn 65ste. Ik kon namelijk bloedprikken,
kweekjes laten onderzoeken en mensen te woord
staan, maar op geen enkele manier groeien. Een
assistente die al jaren in dienst was, volgde de
nascholingen. Tijdens de lerarenopleiding bleef
ik werken bij een dienstenpost van huisartsen
in Amsterdam-Zuid. Omdat ik daar min of meer
carrière had gemaakt – ik zat zelfs in de ondernemingsraad
- ben ik niet op zoek gegaan naar een
onderwijsbaan. Ik vond het wel goed zo. Toen ik
twee jaar geleden meedeed aan een project over
het Midden-Oosten zei iemand: waarom sta jij niet
voor de klas? Hij bracht me in contact met het
Altra College en nog diezelfde week tekende ik het
contract. Ik heb nooit actief gesolliciteerd.”
Je moeder werkte ook als docent. Heeft
dat je geïnspireerd?
“Ik vond het leuk wat ze allemaal deed. En het
was geweldig dat zij met de schoolvakanties ook
vrij had. Ze zei wel altijd: in het onderwijs ben
je nooit uitgeleerd. Mijn moeder was de eerste
Marokkaanse vrouw die Arabische les gaf in
Nederland. Mijn ouders kwamen als gastarbeiders
naar Nederland. Mijn vader was automonteur
en kon zo aan de slag. Toen Marokkaanse
gezinnen in de jaren zeventig herenigd werden,
kwamen er veel Marokkaanse kinderen naar
Nederland die naast het reguliere onderwijs nog
behoefte hadden aan Arabische les. Toen kon
mijn moeder ook weer aan het werk.”
Hoe ben je bij de tv terechtgekomen?
“Mijn zusje Jihad werkte bij de Amsterdamse
zender AT5. Zij vertelde verhalen over hoe het er
bij ons thuis aan toe ging. Een regisseur wilde er
iets mee doen. Het eerste idee was een real life
soap à la Big Brother, maar daar voelden we niks
voor. Dan zouden we thuis vanwege de camera’s
Straksvoordeklas • mei 2007
ineens onze hoofddoeken ophouden, terwijl we
dat in het echt niet doen. We gaan alleen bedekt
naar buiten.”
Hoe ziet je toekomst eruit: onderwijs of
televisie?
“Ik hoop een combinatie van beiden. Een tvcarrière
biedt op dit moment geen zekerheid.
Sowieso vind ik het belangrijk om naast tv iets
heel anders te doen. Voor de klas staan vind
ik mooi, maar ik wil niet tot mijn 65ste op een
zmok-school werken. Sommige leerlingen begeven
zich buiten schooltijd op het criminele pad.
Er zijn er pas nog een paar opgepakt. Dan denk
je: waar doe ik het voor? Ik zou graag meer vakinhoudelijk
bezig willen zijn. Ik heb nu niet eens
de ruimte om de simple present en de present
perfect uit te leggen.”H

Floor ter Wal (links) biedt minister
Ronald Plasterk een verjaardagstaart aan.
De meiden van
de Groene Golf
Beginnende docenten hollen vaak van invalbaantje naar invalbaantje
en krijgen nauwelijks de mogelijkheid zich verder te
ontwikkelen in hun vak. Daardoor keren ze na een paar jaar het
onderwijs gedesillusioneerd de rug toe. Doodzonde, vindt de
Groene Golf, een groep jonge docenten die de positie van
starters in het onderwijs hoger op de politieke agenda probeert
te krijgen. De drie initiatiefneemsters stellen zich voor.
tekst rob Voorwinden Beeld rob niemantsverdriet
Anneloes Vogelaar werkt bij het Da Vinci College,
een roc in Dordrecht. Ze zit daar ook in de mede-
zeggenschapsraad.
Waarom de Groene Golf?
“Ik heb het actievoeren en de politiek van huis
uit meegekregen. Mijn vader zat in de gemeente-
raad, was actief in een politieke partij en de
vakbond. Een heleboel mensen in mijn omgeving
vinden de Groene Golf in mijn plaatje passen.”
Hoe kwam je aan je eerste baan?
‘Ik heb een lio-stage gedaan bij het Da Vinci
College en na afloop vroegen ze of ik een paar
10 Straksvoordeklas • mei 2007
uurtjes per week wilde blijven. Dat was een mooi
bijbaantje naast mijn studie. En als je eenmaal
binnen bent, staat al snel de volgende team-
leider op de stoep die ook een paar uurtjes
voor je heeft. Binnen een half jaar had ik een
volledige baan.”
Grootste misstand in het onderwijs?
“Dat je nauwelijks kan doorgroeien in salaris.
Mijn teamleider had me voorgedragen voor een
hogere salarisschaal omdat ik veel extra werk
doe. Maar dat kon niet, volgens de directeur
p&o. Dat is niet echt motiverend. Verder hebben
mensen buiten het onderwijs het altijd over onze
lange vakanties, maar in de bve-sector volgen
we niet meer automatisch de vakanties van de
leerlingen. Soms werk je in de zomervakantie
door, want de inburgeringscursussen, de stages
van de leerlingen en de opdrachten van bedrijven

staan niet stil. Verder draaien we elke week een
paar uur extra om te sparen voor ons verlof. Dat
lijkt dan vakantie, maar is het niet: we hebben er
gewoon voor gewerkt.”
Heb je een tip voor beginners?
“Houdt je vizier open en denk mee. Stel je niet
op van: dit zijn mijn uurtjes, dat doe ik en daarna
ben ik klaar. Als je zelf initiatief neemt kan je
veel leuke dingen doen. Neem ook initiatief op
het gebied van je arbeidsvoorwaarden: soms
moet je ergens om vragen. Weet dus wat je rech-
ten zijn en wat er in de cao staat, en word lid van
een vakbond.”
Desiree Kootstra geeft les aan groep 6 en 8 op
een openbare basisschool in Wormer.
Waarom de Groene Golf?
“Veel mensen hebben een mening over het
onderwijs, maar in de debatten mis ik vaak de
stem van de leraren die er werken. Die mag ook
wel eens gehoord worden.’
Hoe kwam je aan je eerste baan?
“Ik ben zij-instromer en werkte eerst als jurist bij
een vermogensbeheerder. Dat was ook een leuke
baan – we waren erg bezig met maatschappelijk
verantwoord ondernemen – maar de omgeving
was heel formeel. Daar wilde ik niet tot mijn pen-
sioen blijven. Als zij-instromer in het onderwijs
moest ik een assessment doen en de assessor
was een schooldirecteur die me meteen een baan
aanbood.”
Grootste misstand in het onderwijs?
“Uit het feit dat onderwijsmensen zo begaan
zijn met hun vak en met de leerlingen, wordt wel
eens een slaatje geslagen. Want we doen ons
werk toch wel, ondanks de salarisverschillen die
er met andere sectoren zijn ontstaan. We hebben
natuurlijk wel de meest fantastische baan die er
bestaat, maar het werk moet echt aantrekkelijk
gemaakt en gehouden worden voor jongeren.
Het is voor beginners bijvoorbeeld heel moeilijk
om een vaste baan te krijgen, je moet echt uren
bij elkaar sprokkelen. En er zijn weinig carrière-
mogelijkheden: als je voor de klas staat, kan je
niet echt doorgroeien. Dat probeer ik overigens
zelf wel, ik ben nu bezig met de opleiding tot
schoolleider.’
Nog een tip voor beginners?
“Zorg ervoor dat je alles wat je wordt toegezegd,
zwart op wit krijgt. Daarvoor hoef je de relatie
met je werkgever niet te verstoren, je moet je
gewoon zakelijk opstellen. Want ik hoor nog veel
te vaak dat er dingen worden beloofd die niet
worden waargemaakt. Daardoor kan je behoorlijk
in de problemen komen.”
Floor ter Wal geeft les op een montessorischool
in Delft
Waarom de Groene Golf?
“Ik wil opkomen voor de belangen van de begin-
ners. Een leuk neveneffect daarvan is dat je nog
eens ergens komt. Zo waren we laatst op het
ministerie van onderwijs om een verjaardagstaart
aan te bieden aan minister Plasterk. Hij ging
meteen koffie, thee en gebakbordjes regelen en
daarna hebben we flink wat van onze standpun-
ten naar voren kunnen brengen.”
Hoe kwam je aan je eerste baan?
“Ik werkte als lio op een school waar ik kon blij-
ven. Ik heb er zelfs versneld mijn diploma voor
gehaald. Na anderhalf jaar ben ik overgestapt
naar een montessorischool. Het spreekt me erg
aan dat je bij dit onderwijs uitgaat van de inte-
resses en mogelijkheden van het kind.”
Grootste misstand in het onderwijs?
“Dat er zo weinig ruimte is voor nascholing. Er
liggen in mijn lokaal bijvoorbeeld mooie montes-
sorimaterialen voor extra rekenonderwijs, maar
daar kan ik niet mee omgaan. Daarvoor moet ik
een cursus van twee avonden volgen. Die vraag
ik nu al drie jaar achter elkaar aan, maar het
nascholingsbudget is steeds op. Zo liggen die
materialen te verstoffen en kan ik mezelf niet
ontwikkelen als leerkracht. Dat is nogal demoti-
verend.
Verder hoor ik dat veel beginners op drie of vier
scholen tegelijk moeten werken om een volledige
baan bij elkaar te sprokkelen. Laatst sprak ik een
collega die op één school vast zou worden aange-
nomen en daarom haar uren op de andere twee
scholen opzegde. Waarop die vaste baan op het
laatste moment toch niet doorging. Dat is toch
schandalig?”
Tip?
“Let op je rechten en plichten en laat niet met je
sollen.” H
meer over het verlanglijstje van De Groene
Golf is te vinden op: www.groenegolf.info. De
groep bestaat inmiddels uit veertig beginnende
docenten. Wil je meedoen aan de activiteiten?
mail naar: groenegolf@live.nl. mannen zijn ook
welkom!
Straksvoordeklas • mei 2007
Helder
Sinds twee jaar lerares Nederlands op
een vmbo-school in Drenthe
De handschrifttheorie
Ik heb een zwak voor Kim. Een onverzorgd meisje,
dat er alles aan doet om negatieve aandacht te
krijgen. Ze rookt, vloekt, haalt alleen maar onvoldoendes
en roept bij binnenkomst al dat ze jou en
je vak haat. Ik houd van dit kind. Achter haar houding
schuilt een heel onzeker meisje. Haar leven
is een puinhoop. Dat is goed terug te zien aan haar
werk. Haar handschrift is onleesbaar en bestaat
grotendeels uit doorhalingen.
Tijd om mijn zelfontwikkelde handschrifttheorie
uit te proberen. Als Kim haar schoolwerk meer op
orde heeft, zal ze betere cijfers halen. Ze krijgt
positieve aandacht, wat goed is voor haar zelfvertrouwen.
Ze zal zich beter gaan gedragen.
Kim staat bij mijn bureau: “Deze opdracht vind ik
stom en ga ik niet maken.”
“Laat eerst maar eens zien wat je al gedaan hebt.”
Ze heeft best hard gewerkt, dus ik zeg: “Meid, ik
zie dat je veel gedaan hebt. Je mag deze opdracht
overslaan, maar dan moet je ook wat voor mij doen.”
“Wat dan?”
“Ik denk dat jij netter kan schrijven dan je nu doet.
Probeer eens aan elkaar te schrijven.”
Mede dankzij de aanmoediging van haar klasgenoten
krijgen we haar zover.
“Wauw, zo is het echt veel mooier Kim!”, roepen er
een paar.
“Stom!”, zegt ze, maar ik zie haar glunderen.
“Als jij in de rest van jouw schrift aan elkaar
schrijft, krijg je van mij een nieuw schrift met
paarden erop.”
“Echt?” “Echt!”.
Een week later haalt ze haar eerste 7 voor
Nederlands. Ik juich, het werkt! Toen werd het
vakantie. Kim kwam na de vakantie terug zoals we
haar eerder kenden: dwars en negatief. Zonder in
haar schrift te kijken wist ik het al, het was weer
een zooitje. De opmerking ‘nu krijg je ook geen
schrift van me’ maakte totaal geen indruk op haar.
Daar ging mijn methode. Voorlopig is mijn plan
mislukt, maar binnenkort probeer ik het weer.
Gewoon bij dezelfde leerling. Ik weet zeker dat
mijn theorie werkt.
Reageren? mail naar column_helder@hotmail.com
11

de plUssen en minnen
van invallen
een vaste baan is voor de meeste beginnende docenten niet weggelegd. een onderwijscarrière
begint daarom vaak met invallen. Voor sommige starters een noodoplossing voor anderen uitgelezen
kans om ervaring op te doen. “Ik wil zo veel mogelijk scholen van binnen zien.” Vier
pagina’s over invallen, inclusief tips. “Zorg dat je altijd een lunchpakket in je vriezer hebt liggen.
Dan ben ’s morgens nadat je gebeld bent meteen weg.”
tekst rietje van Vliet Beeld typetank
12 Straksvoordeklas • mei 2007

maandagochtend 7 uur. Karlijn Leeflang werkt
sinds een paar maanden voor de vervangingspool
van het Personeelscluster Oost-Nederland (PON)
en weet dat ze een telefoontje kan verwachten.
Meestal wordt ze donderdag of vrijdag al inge-
seind. “Dat is wel prettiger”, bekent ze, “want
nu was ik op zondagavond toch wat meer gespan-
nen.”
Maar dat de vervangingscoördinator zou bellen,
wist ze zeker. Ook deze ochtend is het raak. Ze
krijgt te horen welke basisschool die dag haar
werkplek is. Een uur later is Leeflang op de
school van bestemming. “Ik wil daar vroeg zijn
om alvast kennis te maken met mijn collega’s.
En wat tijd hebben om me kunnen voorberei-
den.” Zodra de eerste kinderen binnenkomen,
gaat ze bij de deur staan. Iedereen krijgt een
hand. “Natuurlijk onthoud ik lang niet alle
namen, maar zo’n kennismaking is belangrijk
voor een goede start.” Als iedereen binnen is,
begint Leeflang met een kennismakingsspel.
Ze spreekt met de kinderen af dat zij die dag
haar hulpjes zijn. “Zij maken me wegwijs in de
regels van de school. Dat gaat altijd goed. Het
is belangrijk hoe je binnenkomt. In groep acht
ben ik strenger en zakelijker dan in de onder-
bouw, maar wel houd ik de kinderen altijd aan de
regels.”
‘ als invaller mis je wel een eigen klas’
Sarah Görtemöller heeft vorig jaar haar pabo-
diploma gehaald bij de Saxion Hogeschool
in Deventer. Ze had geen baan maar gelukkig
belde het schoolbestuur van haar lio-school
op. “Of ik wilde invallen”, vertelt ze. “Op de
Borgloschool in Deventer was de juf van groep 2
langdurig afwezig. Ik kon de klas zo overnemen.”
Aanvankelijk zou ze tot de herfstvakantie blijven
maar waarschijnlijk duurt het tot de zomer. “Met
mijn tijdelijke aanstelling moet ik in principe
Karlijn Leeflang heeft een fulltime aanstelling
bij het PON. Het is de oudste vervangingspool en
behoort met zijn 117 aangesloten basisscholen
tot de grote pools van Nederland. De aangesloten
scholen kunnen een beroep doen op de zestig
leerkrachten die bij PON in dienst zijn. Daarvoor
dienen de scholen een declaratie in bij het
Vervangingsfonds.
Daar merken de invallers zelf niets van. “De over-
heid geeft de basisscholen geen eigen budget
om ziektevervanging te betalen, maar stort dit in
het landelijke Vervangingsfonds”, vertelt Marcel
Touw. Hij coördineert voor het Vervangingsfonds
het landelijke verzuim- en arbobeleid. Het
Vervangingsfonds hanteert strenge regels bij het
uitbetalen van vervangers. Wanneer de directeur
een klas voor zijn of haar rekening neemt, of
wanneer twee klassen worden samengevoegd,
kan er bijvoorbeeld niet gedeclareerd worden.
Dat gebeurt bij één op de vier ziektegevallen.
“Het Vervangingsfonds keert jaarlijks ruim 350
miljoen euro uit”, licht Touw de cijfers toe.
“Grofweg een halve ton per school, of tweedui-
zend euro per formatieplaats. Dat is bijna het
invallen op alle scholen die onder het schoolbe-
stuur vallen. Maar dat is bij mij niet nodig.”
Het voordeel van Görtemöllers contract is dat ze
alvast pensioenrechten opbouwt en kan rekenen op
de jaarlijkse salarisverhogingen. Ze werkt immers
meer dan zestig dagen in een schooljaar. “Alleen
al daarom raad ik iedereen aan alle invalbanen te
accepteren”, zegt ze. “Maar je doet een heleboel
ervaring op. En je komt op verschillende scholen
die later misschien een vaste baan voor je hebben.”
Straksvoordeklas • mei 2007
maandsalaris van een beginnende fulltime leer-
kracht van een basisschool. Heel veel dus.”
Maar omdat het aantal ziekmeldingen afneemt,
zullen deze bedragen ook minder worden. Minder
zieken betekent immers minder invallen. Vroeger
was het onderwijs een koploper in het ziektever-
zuim, maar die situatie behoort inmiddels tot de
voltooid verleden tijd. De verwachting is dat het
rond de huidige zes procent zal blijven.
Stipuren
Scholen in het voortgezet onderwijs werken veel
minder vaak met invallers. Sinds begin vorig jaar
zijn ze niet meer bij het Vervangingsfonds aange-
sloten. Scholen krijgen nu zelf hun budget voor
ziektevervanging. Het gevolg was dat het voor-
gezet onderwijs op zoek is gegaan naar andere
manieren om zieke docenten te vervangen. Men
moest wel, want er zijn zoveel vacatures dat bijna
iedereen die van de lerarenopleiding af komt,
werk heeft.
Sommige scholen hebben het tekort aan inval-
lers weggewerkt door hun docenten standaard
extra salaris te betalen voor de uren die ze
stand-by moeten staan. Het Bredero College in
Amsterdam-Noord bijvoorbeeld werkt met een
systeem van stipuren. Dat zijn de tussenuren van
docenten waarop ze verplicht aanwezig zijn h
Ideaal vindt ze een invalbaan niet. Zelf heeft ze
het geluk dat ze lange tijd een eigen klas heeft,
“maar volgens mij mis je dat enorm, als je nu
eens hier en dan weer daar werkt.” Het lijkt
Sarah Görtemöller niets om ’s ochtends vroeg
nog niet te weten waar je die dag gaat werken. Ze
vindt het juist prettig om te weten waar je aan toe
bent. “Het is jammer dat je als invalkracht niet
altijd terecht kunt in de groep waar jouw voorkeur
naar uitgaat.”
13

om een zieke collega te kunnen vervangen. Voor
die stipuren krijg je niet extra betaald omdat ze
in je salaris zijn verdisconteerd.
Andere scholen geven bij langere ziektevervan-
ging een collega-docent een tijdelijke ophoging
van de aanstelling. Vaak houden ze ook nog een
klein vervangingsbudget aan om van buiten af
invallers in te huren. Op vmbo-scholen wordt de
afwezigheid van een docent dikwijls opgevangen
door de rest van het vaste team dat bij een klas
hoort.
Sommige scholen hebben liever ervaren leer-
krachten als invaller en bieden starters de kans
met een eigen klas aan de slag te gaan. Maar in
veel gevallen zijn het juist de beginnende leer-
krachten die het vervangingswerk doen. Naar
schatting begint een derde van alle pabo-afge-
studeerden zijn onderwijscarrière als invaller.
De meeste starters beginnen als ‘losse’ vervanger
bij verschillende schoolbesturen. Dit heeft veel
nadelen. Je moet bijvoorbeeld lang wachten op
je salaris, vertelt Karlijn Leeflang, die voor haar
aanstelling bij de vervangingspool op verschillen-
de scholen inviel. Aan het begin van de maand
wist ze niet hoeveel ze zou verdienen en ook
niet of ze het geld de 30ste wel in handen zou
hebben. “Ik werkte er toen voor de zekerheid via
een uitzendbureau bij, omdat ik het financieel
anders niet kon bolwerken.”
Het is daarom raadzaam om precies bij te hou-
den wanneer je waar invalt. Vooral omdat je nog
tijden lang nastortingen kunt krijgen van eerdere
maanden. Als je voor meerdere schoolbesturen
werkt, weet je dat vaak niet uit je hoofd. Een
goede administratie is nodig omdat de salaris-
strookjes van elkaar verschillen en vaak ook
onoverzichtelijk zijn.
Uitzenddocent
Een oplossing voor deze administratieve romp-
slomp biedt het uitzendbureau. Maar basis-
scholen werken nauwelijks met uitzendkrach-
ten. De vervangingspools nemen al voldoende
werk uit hanen en bovendien vergoedt het
Vervangingsfonds de bemiddelingskosten van
het uitzendbureau niet. Manpower, het uitzend-
bureau dat zich op de onderwijssector richtte,
is daarom ook gestopt met het bemiddelen van
vervangers. Alleen uitzendbureau Studenttalent
richt zich nog op deze markt. Pabo-studenten in
de Randstad kunnen via dit studentenuitzend-
bureau als invaller aan het werk. Het voortgezet
onderwijs doet, op enkele vmbo-scholen na, nau-
welijks een beroep op uitzendbureaus.
Een elegante manier om als invaller te werken, is
via een vervangingspool. Je rechtspositie als
‘ het leUke van freelancen
is dat ik eigen baas ben’
Al tijdens de lerarenopleiding Nederlands aan de
Hogeschool van Amsterdam stond Mattie Jansen
voor de klas. Een prima baan maar ze wilde niet
op één plek blijven.“Ik wilde juist veel scholen
van binnen zien om te kunnen kiezen wat goed
bij me past. Daarom ben ik als freelance docent
begonnen.”
De acquisitie van opdrachtgevers gaat via de
Teach-In Group. “Als Teach-In met een school
in zee gaat, wordt er een gepaste kandidaat aan
de school voorgesteld”, vertelt Jansen over de
procedure. “Het gaat om langere periodes. Soms
omdat een docent met zwangerschapsverlof is,
andere keren omdat er een plek vrij is voor een
aantal uren.” Het onderhandelen over tarieven
gaat in samenspraak met de freelance docent.
Jansen heeft op drie scholen een opdracht:
in Geldermalsen, Culemborg en Amersfoort.
Variërend van een praktijkschool tot en met een
gymnasium. “Het bevalt me uitstekend en ook
de scholen zijn zo te horen tevreden over mijn
kwaliteiten als docent. Ze hebben me gevraagd
1 Straksvoordeklas • mei 2007
incidentele invaller of uitzendkracht is immers
minimaal. Maar in een vervangingspool krijg je
gewoon salaris, heb je adv-dagen, heb je recht
op vakantie, scholing en je kunt ook zelf ziek
zijn. Will de Graaff, vervangingscoördinator van
PON, beschouwt het werken in de vervangings-
pool dan ook als een uitstekende start van een
onderwijscarrière. “Je doet veel ervaring op, in
verschillende klassen en in verschillende school-
typen. Van montessori- en daltononderwijs tot en
met speciaal onderwijs. De pool is daardoor een
uitstekende opstap naar een vaste aanstelling op
een van de aangesloten scholen.”
Freelancen
Er is nog een manier om in te vallen: als free-
lance docent. De belastingdienst beschouwt je
dan als zelfstandig ondernemer zonder personeel
(zzp’er). Zo’n bedrijfje moet wel aan een heleboel
eisen voldoen en je krijgt te maken met allerlei
belasting- en verzekeringszaken. Als freelance
docent stuur je zelf een rekening voor het gele-
verde werk naar het schoolbestuur.
Deze constructie komt weinig voor, zo blijkt uit
een steekproef. Scholen werken zo nu en dan
met freelancers, maar meestal gaat het dan niet
om onderwijsuitvoering, maar om organisatie- en
beheerstaken. En als het toch om leerkrachten
gaat, dan is het meer voor speciale taken, bij-
voorbeeld voor een bepaald project. Of het is een
voor een onderwijsontwikkelingsproject. Ook dan
maken we duidelijk afspraken over de gewenste
resultaten. Dat werkt erg verhelderend.”
Het leuke van deze manier van werken vindt
Matti Jansen dat ze eigen baas is en dat ze zich
steeds opnieuw moet bewijzen. “Dat houdt me
scherp en ik blijf er creatief door. Ik heb zeer
gevarieerd werk. Bovendien zijn er doorgroei-
mogelijkheden, ook bij Teach-In. Ik wil in de toe-
komst docenten gaan begeleiden maar ook een
commerciële functie lijkt me leuk.”

alletjuffrouw of een remedial teacher die wordt
ingeschakeld.
Maurice Vink, een van de directeuren en mede-
oprichters van Teach-In Group, denkt dat het
onderwijs een groeimarkt is voor freelancers.
“Mits het hartstikke goede docenten zijn”, klinkt
het stellig. “Wij zijn een samenwerkingsverband
van zo’n honderd freelance eerste- en tweede-
graads docenten, die staan voor de kwaliteit van
hun onderwijs. Ons bedrijf groeit. We hebben
zelfs een prijs gekregen voor onze aanpak.”
Het woord ‘onderwijskwaliteit’ valt regelmatig als
Vink vertelt over de ‘plus-docenten’ die bij Teach-
vijf invaltips
★ Maak voor iedere klas of groep waar je kunt invallen een map met
leuke opdrachten, lesideeën, werkbladen. Je hebt altijd iets achter
de hand.
★ Stel je even voor aan de collega’s die in de lokalen naast je wer-
ken. Dan weten zij dat er een invaller is en kunnen ze een extra oogje
in het zeil houden.
★ Zorg ervoor dat je een lijstje met vragen klaar hebt over kleine
algemene regels, zoals schooltijden, toiletgebruik op school, tijden
dat jarigen rondgaan, buiten spelen, pauzes, pleindienst, water drin-
ken tijdens de les, laarzen, petten, keycoards.
★ Wanneer je voor het eerst in een klas invalt kun je beginnen met
een vragenrondje. De kinderen mogen een vraag aan jou stellen en in
ruil daarvoor mag jij hun een vraag stellen. Hierdoor is meestal het ijs
wel gebroken en kan je het hebben over de regels in de klas.
★ Zorg dat je altijd een lunchpakket in je vriezer hebt liggen. Dan
ben ’s morgens nadat je gebeld wordt meteen weg. En vergeet de
routebeschrijving niet die je natuurlijk van elke invalschool klaar
hebt liggen.
In zijn aangesloten. “Wij stellen hoge eisen.
Onze docenten moeten stevig in de schoenen
staan, resultaatgericht werken en gevoel hebben
voor culturen in organisaties.” Alle docenten
hebben dit door middel van een assessment
laten zien. Teach-In heeft van alle docenten een
scherp profiel en streeft naar een goede match
tussen school en docent.
De Teach-In-docenten geven niet alleen les, maar
worden ook ingehuurd voor speciale projecten
zoals het vergroten van de leerlingtevredenheid of
het ontwikkelen van lesmateriaal. Altijd worden
de docenten inhoudelijk en zakelijk begeleid.
Straksvoordeklas • mei 2007
plUssen & minnen
✚ leuke lesideeën uitproberen
✚ goede opstap naar een aanstelling
✚ veel afwisseling
✚ goede manier om ervaring op te doen
✚ je krijgt het onderwijs goed in de vingers
✚ geen vergaderingen of oudergesprekken
✚ een vrij leventje
Vink: “Voor onze docenten is freelance werken een
bewuste keuze en geen noodoplossing.”
Binnenkort start Teach-In Group samen met
Christelijke Hogeschool Windesheim een docent-
traineeship voor startende docenten. Het bedrijf
neemt de trainees twee jaar in dienst. Ze worden
ingezet op verschillende scholen in het hele land
en volgen tegelijkertijd een ontwikkelprogramma.
“Het verhoogt hun kwaliteiten als docent en het
verrijkt hun loopbaan. Daarna is het aan hen of
ze als freelancer verder gaan of een vaste baan in
het onderwijs zoeken.” H
1

Janet Bootsma is leerkracht van bij
De Wereldbol in Amstelveen
“De lio-stage was moeilijker dan ik had verwacht.
Tijdens eerdere stages verzorgde ik vooral losse
lessen. Als je echt hele dagen voor een groep
staat krijg je met nieuwe dingen te maken. Je
moet ineens een planning hebben voor een hele
dag. Je moet weten hoe je overgangen maakt van
de ene les naar de andere. En de communicatie
met ouders, dat is ook nieuw.
Ik was ook helemaal niet gewend aan kritiek, die
kreeg ik voor mijn lio-stage nauwelijks. Maar
Gisela was kritisch en direct. Daar schrok ik in
het begin wel van. Ik heb wel eens gedacht dat
ik een waardeloze leerkracht was. Maar achteraf
was die kritiek juist goed. Ik heb enorm veel van
Gisela geleerd.
DUBBEL DUBBEL
INTERVIEW INTERVIEW
Janet Bootsma kreeg geen doorgewinterde begeleider
toen ze twee jaar geleden aan haar lio-stage
op een basisschool in Veenwoude begon. Ze was
de eerste lio die Gisela Hofkamp begeleidde.
Gisela was soms zo kritisch dat Janet even moest
slikken. “Ik heb wel eens gedacht dat ik een waardeloze
leerkracht was.” De laatste aflevering van
de serie Dubbelinterview over beginners en de
mensen die hen op weg helpen.
Tekst Alette van Doggenaar Beeld Joost Grol
‘Toen ik voor het eerst een stagiaire kreeg,
heb ik Gisela meteen gebeld’
Na de stage kwam ik in het speciaal onderwijs
terecht. Dat betekent nog meer dan op een
gewone basisschool duidelijk zeggen wat je wilt,
grenzen stellen, consequent zijn, gestructureerd
werken. En ik merkte dat ik dat gewoon kon. Dat
heb ik echt allemaal van Gisela geleerd.
In het begin stond Gisela nog boven me maar we
zijn al snel echt collega’s geworden. Het klikte
persoonlijk ook erg goed. Bij het eerste gesprek
zaten we al met elkaar te lachen. Ik denk dat dat
belangrijk is. Je moet iets van elkaar aan kunnen
nemen en dat gaat makkelijker als je elkaar mag.
We hebben in dat jaar enorm veel samen gepraat
en bedacht en uitgeprobeerd. We hebben een
planbord gemaakt omdat we het idee hadden
dat veel kinderen behoefte hadden aan een goed
overzicht over de dag. Positieve aandacht geven
was ook een thema waar we ons mee bezig heb-
ben gehouden. En we waren altijd op zoek naar
nieuwe materialen.
16 Straksvoordeklas • meI 2007
Ik wist al van mezelf dat ik ervan houd om din-
gen op te pakken. In Brussel was ik tijdens mijn
stage in groep 3 naar de kleuterschool gestapt
om materialen te lenen en te kijken hoe ze daar
in hoeken werkten. Ik wilde onderzoeken of ik
iets kon doen om de overgang soepeler te laten
verlopen. Die drang om dingen te ontwikkelen
herkende ik ook bij Gisela en dat was erg leuk.
We zijn nog steeds een luisterend oor voor elkaar.
Toen ik voor het eerst zelf een stagiaire kreeg heb
ik haar meteen gebeld.
Op dit moment heb ik een gecombineerde groep
3/4/5 in Amstelveen op De Wereldbol kunst- en
cultuurschool. Daarnaast studeer ik opvoe-
dingsondersteuning aan de Universiteit van
Amsterdam. Niet omdat ik het onderwijs uit wil.
Maar misschien dat ik als ik veertig ben behoefte
heb aan iets extra’s. Leerkracht zijn vind ik nu
het allerleukste wat er is.”

‘We zeggen wel eens tegen elkaar dat we ooit samen
een school gaan beginnen’
Gisela Hofkamp werkt op de Dr. Theun
de Vriesskoalle in Veenwouden.
“Ik heb zelf voor Janet gekozen. Haar enthou-
siasme voor het vak en hoe ze met kinderen
om wilde gaan sprak me enorm aan. Het sloot
allemaal erg aan bij mijn ideeën. Wat ik belang-
rijk vond was dat ze niet bang was om dingen te
ontwikkelen. Ze kon kritisch tegenover zichzelf
en de omgeving staan. Wat ze bijvoorbeeld in
Brussel had gedaan vond ik daar een goed voor-
beeld van. Ik wilde zelf ook graag nieuwe ideeën
opdoen en verwachtte dat dat met Janet zou
kunnen gebeuren.
In eerste instantie was ik de groepsleerkracht en
begeleider van Janet, maar langzamerhand is het
steeds meer samenwerken geworden. Het werd
onze groep. Janet heeft wel eens moeten slikken.
Ik ben erg direct. Dan zei ik bijvoorbeeld dat de
leerlingen veel te lang moesten wachten als de
rekenles was afgelopen. Of ik sprak haar erop
aan dat ze te aardig was voor sommige kinderen.
Als je bijvoorbeeld tegen een kind zegt ‘nog een
keer en dan…’ en zo’n kind gaat toch weer over
de schreef, is het tijd voor maatregelen en moet
je niet opnieuw waarschuwen. Dan word je onge-
loofwaardig.
Dat soort dingen zei ik gewoon tegen haar. Ik
vind het essentieel dat je openhartig kunt zijn
tegen elkaar. Een stagiair moet kritiek kun-
nen verdragen, en dat kan Janet heel goed. Ik
heb dat ook wel eens anders meegemaakt met
iemand die veel te gevoelig reageerde. Dan kun
je als stagiair niet veel leren.
Andersom had ik ook veel aan de inbreng van
Janet. We zijn heel actief geweest dat jaar, met
met allerlei dingen. Bijvoorbeeld met het aanle-
ren van uitgestelde aandacht. Dat betekent dat
Straksvoordeklas • meI 2007
leerlingen moeten wennen aan regels waarbij
ze even moeten wachten voordat ze een vraag
kunnen stellen. Sommige kinderen verdrinken
in de strippenkaart met taken die ze moeten
afwerken. Om ze te helpen hebben we een extra
kaart bedacht om te leren inschatten hoe lang
ze ergens mee bezig kunnen zijn. Veel van de
dingen die we toen allemaal bedacht hebben
gebruik ik nog steeds.
Toen Janet na de stage weg moest heb ik haar
echt gemist als collega. Gelukkig zien we elkaar
nog steeds. We gaan elke twee jaar samen naar
de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling. En
we wisselen tips uit over materialen en boeken.
We delen de passie voor het onderwijs. Bij wijze
van grap zeggen we wel eens tegen elkaar dat we
ooit samen een school gaan beginnen.”
17

GesuchT:
Lehrer aus DeuTschLanD
De Nijmeegse opleiding Duits heeft een bijzondere aanval op het lerarentekort geopend. Het
Instituut voor Leraar en School werft Duitse studenten voor de lerarenopleiding Duits. En met
succes. Duitse studenten vallen voor de kleinschaligheid en de praktijkgerichtheid van het
Nederlandse hoger onderwijs. Christina Bremges en Elke Bovenkerk staken vorig jaar de grens
al over. “De manier van lesgeven vind ik vreemd. Er wordt erg weinig uitgelegd.”
Tekst Alette van Doggenaar Beeld Typetank
Duits is geen populair vak. Niet aan de univer-
siteiten en ook niet aan de lerarenopleidingen.
“In Münster zijn er meer studenten Nederlands
dan er in heel Nederland studenten Duits zijn”,
vertelt Kees-Jan van Oorsouw. Hij is docent bij
de opleiding Duits van het Instituut voor Leraar
en School (ILS) van de Hogeschool van Arnhem
en Nijmegen (HAN). Nu al is er een tekort aan
docenten Duits in het voortgezet onderwijs en
dat probleem zal alleen maar groter worden als
de Graue Welle met pensioen gaat. Bovendien is
het moeilijk om een opleiding in de lucht te hou-
den als er te weinig studenten zijn.
Daar heeft Van Oorsouw wat op gevonden. Sinds
vorig jaar werft de HAN actief studenten in
Duitsland. “Ik kwam op het idee omdat er in de
regio Kleef waar ik woon, erg veel werkloosheid
heerst. Ook onder academici. Ik bedacht dat die
werklozen een deeltijdopleiding Duits zouden kun-
nen volgen. Met 99 procent kans op een baan!”
En het werkt. Dit jaar is de eerste klas met 25
Duitse deeltijdstudenten van start gegaan.
Daarmee is de instroom meer dan verdubbeld.
Daarnaast zijn er twee Duitse voltijders begon-
nen: Christina Bremges en Elke Bovenkerk.
Waarom kozen ze voor Nijmegen? Bremges was
op een studiebeurs waar ze flyers van de HAN
tegenkwam. Toen ze eenmaal op de open dag
was geweest, was ze om. “In Duitsland had ik
me ook georiënteerd op een studie Duits, maar
daar zit je soms met vijfhonderd anderen in een
collegezaal. Hier in Nijmegen is het veel minder
massaal, zelfs erg persoonlijk. Bovendien wilde
ik graag weg uit Mönchengladbach waar ik van-
daan kom.”
Volgens Van Oorsouw is de massaliteit niet de
enige reden. “In Duitsland is het onderwijs veel
formeler en strenger. Bovendien is het erg theo-
retisch. Het fenomeen stage is daar onbekend. Je
eerste stage, de zogenaamde Referendardienst is
eigenlijk meteen je eerste baan.”
Elke Bovenkerk koos voor Nijmegen in navolging
van haar moeder en haar zus die ook aan de HAN
hebben gestudeerd. Ze had in Duitsland al een
18 Straksvoordeklas • meI 2007
jaar economie gedaan maar dat beviel niet. Nu
heeft ze het erg naar haar zin. Misschien wil ze
zelfs een tweede vak gaan doen.
NT2
Een Nederlandse onderwijsbevoegdheid wordt
in Duitsland niet erkend en dat betekent dat
de Duitsers die in Nijmegen studeren ook in
Nederland moeten gaan werken. Voor Bremges
en Bovenkerk is dat geen enkel probleem,
zeggen ze. Ook niet als ze in Duitsland zou-
den wonen. Van Oorsouw: “Reizen vormt voor
Duitsers geen bezwaar. Nederlanders vinden
Duitsland al gauw ver, maar Duitsers definiëren
de grensstreek wat ruimer.”
Omdat afgestudeerden bijna verzekerd zijn van
werk, kunnen Duitsers een school uitzoeken die
op een overbrugbare afstand van hun woonplaats
ligt, vertelt Van Oorsouw. “Onze studenten heb-
ben vaak al voordat ze zijn afgestudeerd een
baan.” Scholen vinden het fijn om moedertaal-
spreker in dienst te hebben, weet hij. En de

leerlingen vinden het interessant, heeft Bremges
gemerkt tijdens haar eerste oriënterende stage.
“Ze vragen van alles en willen je Duits horen
spreken.”
Van de Duitse studenten wordt wel verwacht
dat ze ook het Nederlands machtig zijn. In de
vakantie voorafgaand aan het studiejaar is een
intensieve zomercursus georganiseerd van drie
weken. “Na die eerste drie weken konden ze al
allerlei gesprekken voeren”, stelt Van Oorsouw.
De rest van het jaar bereiden de studenten zich
voor op het staatsexamen Nederlands als tweede
taal (NT2). Bovenkerk is bescheiden over haar
taalvaardigheid. “De mensen begrijpen me, maar
ik voel me nog wel onzeker.”
Wat valt Bremges en Bovenkerk op hier in
Nederland? “Groepswerk, altijd groepswerk.”
Elke Bovenkerk zegt het wat vermoeid. Van
Oorsouw weet wat ze bedoelt. “Ik hoor dat ook
van de deeltijders. Duitse studenten zijn gewend
om individueel aan hun opdrachten te werken.
Voor Bovenkerk en Bremges is het wel eens
moeilijk, die samenwerking in groepjes. “Wij
willen graag op tijd beginnen aan een opdracht”,
vertelt Bremges, “Maar de andere studenten
stellen het steeds uit tot het laatste moment.”
Dat is wel een verschil beaamt Van Oorsouw: “De
studiediscipline is bij de Duitsers vaak veel groter.
Althans in de eerste jaren. Daar staat tegenover
dat de Nederlanders weer wat creatiever zijn.”
Bovenkerk ziet nog een verschil: “Nederlandse
studenten kunnen beter reflecteren. Als
gevraagd wordt waarom ze iets gedaan hebben of
hoe, hebben ze daar een antwoord op. Wij zijn dat
niet gewend, maar ik denk wel dat het nuttig is om
te leren. In je beroep is dat belangrijk, denk ik.”
Onbeleefd
Een groot verschil is dat Duitsers gewend zijn
aan formelere omgangsvormen. Van Oorsouw:
“Onlangs waren we in Amsterdam bij een lezing
van een Duitse schrijver en daar zag je ook hoe
Kwijnende
lerarenopleiding
Duits werft moedertaalsprekers
dat eraan toegaat. Zo iemand is erg op een
afstand. Een docent in Duitsland heeft een
bepaalde status. Die is bijna niet te bereiken.”
Een bron van onzekerheid die daarmee samen-
hangt is het gebruik van ‘u’ en ‘jij’. In Duitsland
is het al snel onbeleefd om ‘jij’ te zeggen. Zelfs
jonge mensen of oudere mensen die elkaar al
heel lang kennen zeggen ‘u’ tegen elkaar. Tegen
een docent ‘jij’ zeggen is ongehoord. Bijna onmo-
Straksvoordeklas • meI 2007
gelijk om dat anders te doen vinden de studenten.
Hun eerste kennismaking met het onderwijs op
een Nederlandse school heeft ook wat verbazing
gewekt. Bovenkerk en Bremges lopen beide
stage op een montessorischool in Nijmegen. “De
manier van lesgeven vind ik vreemd. Er werd erg
weinig uitgelegd”, zegt Bremges. “Ze leggen ook
alles in het Nederlands uit. Dan vraag ik me af
hoe die leerlingen Duits leren spreken.”
Je ziet dat vaker, weet Van Oorsouw. “Als oplei-
ding propageren we om zoveel mogelijk Duits te
spreken bij het lesgeven. Wat dat betreft hebben
Nederlandse collega’s de nodige schroom. Die
vinden dat eng. Ze zeggen dat ze bang zijn dat
leerlingen het niet begrijpen. Maar in de praktijk
went het snel.”
Bovenkerk verwacht over vijf jaar in deeltijd te
werken en daarnaast nog een studie te doen.
Ze woont in Duitsland of in Nederland. Net hoe
uitkomt. Misschien is het wel leuk om ook eens
in een ander deel van Nederland te werken.
Bremges werkt in Nederland, denkt ze. Waar
ze woont zal mede van een eventuele partner
afhangen.
Van Oorsouw is al weer bezig met de voorberei-
dingen voor het volgende studiejaar. De aan-
meldingen van Duitse studenten overtreffen die
van dit jaar. Dankzij werving en mond-tot-mond-
reclame weten steeds meer Duitsers de weg naar
de HAN te vinden. H
19

10 tips
O jee, een kind met adhd
Impulsief, matig geconcentreerd en hyperactief. Drie tot vijf procent van de kinderen heeft last van
een aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, ofwel adhd. Hoe ga je daar als leerkracht mee
om? “Een leerling met adhd is geen lastpak, maar een onvermogend kind.”
Tekst Rineke Wisman
1. Geen onwil,
maar onmacht
Je stelt een vraag en de
helft van de klas steekt
braaf z’n vinger op. Een
kind met attention deficit
hyperactivity disorder
(adhd) roept het antwoord zonder na te denken,
maar dat doet hij niet expres. Adhd is een neuro-
biologische stoornis in de hersenen die ervoor
zorgt dat een kind impulsief, matig geconcen-
treerd en hyperactief is. Gemiddeld zit bijna in
elke klas een adhd-kind. Verdiep je in de aandoe-
ning (zie: Verder lezen). De allerbelangrijkste tip?
“Weet dat het gedrag niet voortkomt uit onwil,
maar uit onmacht”, zegt orthopedagoog Trix van
Lieshout. “De oorzaak ligt bij de aandoening,
niet bij de persoon.”
2. Schrap de waaromvraag
Ze doen voor ze denken,
hebben geen rem, zijn
zowel innerlijk als uiterlijk
steeds in beweging, snel
opgewonden of gefrustreerd
en chaotisch. Een adhd-kind voelt zich constant
onrustig van binnen en heeft moeite met plannen
en organiseren. Vraag nooit waarom ze doen wat
ze doen, want een kind met adhd heeft daar geen
antwoord op. “Schrap de waaromvraag uit je
woordenschat”, adviseert Astrid van Kleeff,
moeder van drie adhd-zonen, leerkracht en
oprichter van een zorgboerderij voor kinderen
met adhd. “Door steeds naar het waarom te
vragen bestaat de kans dat het kind een negatief
zelfbeeld ontwikkelt.”
3. Kijk verder dan de stoornis
Weglopen, voor de beurt spreken, met dingen
gooien. Een kind met adhd kan een continue
stoorzender zijn dat alleen maar negativiteit
oproept. Constateer (door een paar weken turven)
aan welke drie gedragingen van het kind je je
het meest stoort en werk daaraan door duidelijk
aan te geven welk gedrag je verwacht. Hierdoor
20
Straksvoordeklas • meI 2007
lukt het je waarschijnlijk beter om ook de leuke
kanten te zien van de lastpak. Orthopedagoog
Trix van Lieshout: “Een kind is niet alleen adhd.
Heeft het kind pit? Humor? Creativiteit? Voor zijn
zelfbeeld is het goed deze kant ook te belichten.
Moedig het kind aan een spreekbeurt te houden
over de aandoening. Zo geef je er ook een posi-
tieve invulling aan.”
4. Betrap ze op goed
gedrag
‘Fijn dat je even je mond kon
houden.’ Beloon een kind met
adhd regelmatig door een com-
pliment of door een duim op te steken. “Vestig
er direct aandacht op als je ziet dat een kind
keurig luistert of eerst zijn vinger opsteekt voor
hij praat”, zegt Herald Hofmeijer van de Marnix
Academie in Utrecht. Hij leert pabo-studenten
hoe ze het best om kunnen gaan met adhd’ers
in de klas. “Soms zit een kind elf minuten zijn
best te doen door stil te zitten en goed op te let-
ten. Een heel knappe prestatie voor iemand met
adhd. Als je het opmerkt en beloont met positieve
feedback bestaat de kans dat hij het zeventien

minuten volhoudt. Als je het niet opmerkt, maar
daarna wel het wiebelen op de stoel in de twaalfde
minuut benoemt, is het kind minder geneigd om
de volgende dag weer zijn best te doen.”
5. Houd rekening met een trage
harde schijf ...
Het is mooi weer en je verrast de klas door het
binnenprogramma voor een buitenactiviteit te
verruilen. Als je plotseling met zo’n boodschap
komt, is het kind met adhd waarschijnlijk de
enige die niet juicht. “Een adhd-kind heeft
een iets tragere harde schijf”, aldus Astrid van
Kleeff. “Het schiet in de stress van onverwachte
roosterveranderingen. Geef het kind wat meer
tijd zich aan te passen. Neem het voor het begin
van de les even apart om te vertellen dat de klas
straks naar buiten gaat.” Het gaat allemaal om
‘permanente voorstructurering’ van allerlei situ-
aties, aldus Van Lieshout. “Met name de onge-
structureerde schoolpleinsituatie is moeilijk.
Vraag voor de pauze begint wat het kind straks
wil doen, en met wie, en zie erop toe dat het ook
gebeurt.”
6. ... en heb
engelengeduld
Spreekt het kind alweer
voor zijn beurt? “Bestraf
het niet, benoem het wel”,
zegt Herald Hofmeijer
van de Marnix Academie. Zeg: ‘Ik begrijp dat jij
het antwoord ook weet. Als jij straks je vinger
opsteekt, mag jij het zeggen.’ Geef het kind
daarna de ruimte om de vraag te beantwoorden
en geef niet te snel de beurt door. “Korte feed-
back is belangrijk. Wacht niet zes beurten met
het inlassen van zo’n belofte.” Heb eindeloos
geduld, vult Anco van Moolenbroek aan. Hij
is adjunct-directeur op het Driestar College in
Gouda. “Een adhd’er leert niet van zijn fouten.
Je moet bereid zijn iedere keer opnieuw te
beginnen.”
7. Stel haalbare
doelen
Om te verkomen dat je
gedesillusioneerd raakt,
kun je beter de lat niet al te
hoog leggen. “Stel haalbare
doelen”, raadt Herald Hofmeijer aan. Een kind
met adhd zal altijd onrustig blijven. Het is een
aandoening die je niet geneest.” Een voorbeeld
van een haalbaar doel is een concentratie-
verhoging van drie naar zes minuten. “Met een
reëel doel ben je zelf vaker tevreden en het kind
merkt daardoor ook dat het voldoet.”
8. Wees een coach...
“Kinderen met adhd zijn kortstondig en leven in
het moment”, aldus Trix van Lieshout. “Houd het
kind voortdurend in de gaten. Herhaal opdrach-
ten. Vraag het kind een opdracht samen te vatten
om te weten of hij de stof of instructie opgeno-
men heeft.” Zorg dat op hun tafel alleen het boek
ligt van het vak waaraan gewerkt wordt. Kinderen
met adhd hebben namelijk de neiging om alles
tegelijkertijd op tafel te leggen. Slikt het kind
medicijnen, zoals Ritalin, om de aandoening te
reguleren? Help hem eraan herinneren. “Loop bij
de eerste tekenen van ontregeling naar het kind
toe. Hoe gaat het? Kan ik je helpen? Je moet er
steeds bij zijn. Hij moet jouw gezag permanent
zien en voelen.” Geef de leerling een plek schuin
voor je bij de muur. “Een plek waar je hem aan
kan raken, maar waar je hem ook prima kan
negeren”, aldus Van Moolenbroek.
9. ... maar laat je niet helemaal
opslokken
Een adhd-kind in de klas heeft veel extra
aandacht nodig. Laat je er niet helemaal door
opslokken. Probeer in de klas een klimaat te
scheppen waarin iedereen anders mag zijn. De
een vindt het moeilijk om een bal te vangen, de
ander heeft extra hulp nodig bij het lezen. En een
kind met adhd is alle dagen heel druk. “Kinderen
gelijk behandelen gaat niet, maar je kan ze
wel gelijkwaardig behandelen”, aldus Herald
Hofmeijer.”
9. Kweek een band
met de ouders
Ouders en leerkracht wil-
len hetzelfde, namelijk
het beste voor het kind.
Ouders zijn vaak betrok-
ken, maar ook kritisch. Bouw aan het begin van
het schooljaar aan een positieve basis waarop je
de rest van het jaar terug kunt vallen. Anco van
Moolenbroek: “Begin het jaar met een kennis-
makingsgesprek. Wat verwachten we van elkaar?
Wat kunnen we voor elkaar betekenen?” Ouders
van ‘zorgleerlingen’ belt hij een keer per maand
om door te nemen hoe het gaat. “We zijn geneigd
alleen te bellen als het niet goed gaat. Bel ook
eens als het kind zich goed heeft gedragen.”
Veder lezen
• Astrid van Kleeff. O jee, een kind met adhd.
Afstudeerscriptie uitgegeven in eigen beheer
Prijs: e 17,50. Bestellen bij
astridvankleeff@chello.nl
• Trix van Lieshout Pedagogische adviezen voor
speciale kinderen. Uitgever: Bohn Stafleu Van
Loghum, e 26,90, ISBN10: 90 313 3727 7
• Trix van Lieshout Druk druk druk; praktische
tips voor de opvoeding van kinderen met
adhd. Bestellen door e 6,80 over te maken op
giro 3554628 van de Wim Sonneveldschool in
Utrecht, onder vermelding naam en adres en
‘boekje adhd’.
Straksvoordeklas • meI 2007 21

AOb !live
STARTERS & STUDENTEN
Alle deelnemers maken kans op bonnen
van www.weekendjeweg.nl t.w.v. €100,–
06.06.2007
Trendy, spannend
& informatief
Bij een AOb!live evenement ontmoet je vakgenoten en krijg je
informatie naar keuze in een prettige ontspannende omgeving.
Hier luister je niet de halve dag naar lezingen, maar doe je vooral
actief mee. AOb!live is trendy, spannend, informatief en kent
geen vast programma. Meepraten over je favoriete onderwerp, de
vrijheid om even niet mee te doen, ervaringen delen met collega’s.
Gratis
AOb!live voor starters & studenten is gratis voor AOb-leden en
studenten. Niet-leden betalen € 5,00 entreegeld. Word je ter
plaatse lid van de AOb, dan betaal je geen entreegeld. Lid
worden van de AOb kan al vanaf € 1,00 per maand.
Alle leden van de AOb (incl. iedereen die 6 juni lid wordt) krij-
gen de nieuwe beginnersalmanak mee naar huis, een naslagwerk
boordevol praktische tips. Onmisbaar voor iedereen die net
begint aan zijn onderwijscarrière!
Meer informatie en aanmelden
Kijk op www.aob.nl om je aan te melden.
De programmatijden en alle beschrijvingen
van de workshops vind je ook op www.aob.nl
Programma
woensdag 6 juni 2007
12.30 – 19.00 uur
Huis aan de werf, Utrecht
www.huisaandewerf.nl
Vanaf 12.30 uur ben je welkom, de workshops starten om
13.30 uur. Iedereen kan drie workshops volgen. Hierbij kun je
kiezen uit de volgende onderwerpen: • verbale confl ictstijlen •
omgaan met reken- en taalproblemen in je klas • time-
management • hoe hou je orde? • moeilijke klassen • pedagogisch
klimaat in de klas • solliciteren • communicatie met ouders •
identiteit in de klas • omgaan met collega’s • weerbaarheid en
assertiviteit • juridische weetjes bij de start van je loopbaan •
Workshops wissel je af met funshops! Leer hoe je met percussie
en ritme kunt communiceren met moeilijk opvoedbare kinderen
en hoe je stress kunt verminderen door ademhalingsoefeningen.
Naswingen, hapje & drankje en nieuwe website! Na afl oop van
de drie workshops kun je nog een uurtje naswingen met DJ KC,
genieten van tapas met een drankje en napraten met je
collega’s. Tijdens de borrel lanceren we de nieuwe website
www.straksvoordeklas.nl op feestelijke wijze.
Op de foto! Tijdens het evenement zet fotograaf John Prins je
samen met je collega’s op de foto. De foto’s zijn ’s avonds al te
downloaden vanaf de nieuwe website www.straksvoordeklas.nl

Heb je een probleem dat je aan Wies wilt voorleggen?
mail naar straksvoordeklas@aob.nl
WIJZE
Beste Wijze Wies,
Voor ik naar de pabo ging heb ik een studie
pedagogiek afgerond. Ik volg nu de verkorte
avondopleiding. Het theoriegedeelte gaat me
makkelijk af maar de stages verlopen moeizamer,
vooral de lio-stage. Ik ben nu al met twee stages
voortijdig gestopt. Ik begrijp er niets van. Ik werk
echt ongelooflijk hard, maar op beide scholen zat
vanaf het begin alles tegen. De ene keer had ik
te weinig tafels om de leerlingen rustig te laten
werken, de andere keer stond de directeur niet
toe dat ik de leerlingen steeds beloningen in het
vooruitzicht stelde. Ook heb ik een heel chagrij-
nige mentor gehad die steeds narrig opkeek als
ik bij haar naar binnen liep. Een van de scholen
stond bovendien in een probleemwijk. Daar ben
ik echt nog niet tegen opgewassen. Waarom
houden ze op de pabo geen rekening met al deze
obstakels?
Tamara
Beste Tamara,
Omdat het geen obstakels zijn. Het hoort gewoon
bij het vak om dit soort hobbels te nemen. Hard
werken is ook geen verdienste op zich, de school
zal ook enig effect moeten zien van je inspannin-
gen. Ik denk eerlijk gezegd dat je te weinig naar
je eigen aandeel kijkt en te veel excuses zoekt in
externe factoren. Die lijken me soms ook wat ver-
gezocht. Dat er klaslokalen zijn met onvoldoende
tafels, lijkt me bijvoorbeeld uitgesloten. Ik ben
tenminste nog nooit op een school geweest waar
leerlingen bij elkaar op schoot zaten. Ook heb ik
begrip voor een directeur die vraagtekens zet bij
excessief beloningsbeleid en chagrijn kom je in
elke beroep tegen, daar moet je simpelweg tegen
kunnen. Het kan echt geen kwaad om eens heel
goed over je eigen instelling na te denken.
WIJZE
Beste Wijze Wies,
Mijn klasgenoot Roel en ik lopen stage in een
groep 8 waarvan de leerkracht langdurig ziek is.
De invalster is een vrouw van een jaar of veertig
die baalt van haar invalbaantjes. Het grootste
probleem is dat ze nogal cynisch is. Laatst werd
er in de klas een voorlichtingsfilmpje vertoond
van de NS waarin de spanning zo wordt opge-
bouwd dat het lijkt of er een jongetje onder de
trein komt. Toen de leerlingen naar huis waren
en we het nog even over die film hadden, schoot
onze mentor in de lach en zei dat ze het lang niet
van ieder jongetje even erg zou vinden als hem
zoiets zou overkomen. Als het dan toch moest,
dan die lastpak van een Samy maar. Mijn klasge-
noot lachte hard met haar mee. Ik kon er eerlijk
gezegd niet om lachen dus grijnsde ik maar wat.
Die slappe reactie zit me achteraf nogal dwars.
Wat had u gedaan?
Nienke
Beste Nienke,
Ik heb makkelijk praten. Een collega kan veel
vrijer reageren dan een stagiair. Daar komt nog
bij dat je zoiets natuurlijk niet aan ziet komen.
Zo’n opmerking overvalt je, dus je grijnst maar
wat. Het siert je dat het je dwars zit. Cynisme
is een eigenschap die leerkrachten niet past.
Ironie is prima, sarcasme wordt al lastiger maar
cynisme is echt uit den boze. Je mag een kind
dat aan jouw zorg is toevertrouwd niet dood wen-
sen. Zelfs niet voor de grap. Een kind zal altijd
merken dat je zo over hem denkt. Mocht je nog
eens zoiets meemaken, per slot ben je nu voorbe-
reid, probeer dan toch tegengas te geven. In het
belang van het kind en van jezelf.
Beste Wijze Wies,
Ik krijg echt een punthoofd van die professionele
standaard. Te laat in de les, persoonlijk ontwik-
kelingsplan niet op tijd opgestuurd, een ongeïn-
spireerde, slecht voorbereide presentatie… denk
aan je professionele standaard jongen!
Ik schrik er toch onwillekeurig elke keer weer
van. Ik ben nu eenmaal iemand die alles op het
laatste moment doet (en soms zelfs dat niet).
Ik neem het me heus wel voor hoor, maar het
komt er gewoon niet van. Vooral het idee dat ik
straks aan het eind van het jaar misschien wel
alles met een voldoende heb afgerond en toch
nog kan struikelen over die akelige professionele
standaard maakt me heel kregelig. Wie heeft al
dat gezanik met die professionele standaard toch
verzonnen?
Peter
Beste Peter,
WIJZE WIJZE
Straksvoordeklas • meI 2007
Dat zou ik kunnen zijn geweest. Ik vind het een
uitkomst. Vooral bij eerstejaarsstudenten valt het
niet mee om ze duidelijk te maken dat ze op een
beroepsopleiding niet meer aan kunnen komen
met excuses als ‘geen tijd’, ‘o sorry, vergeten’ of
‘niet aan toe gekomen’. Een leerkracht kan zich
per slot van rekening ook niet achter dat soort
excuses verschuilen. Die zal ook zijn lessen moe-
ten voorbereiden, de schriften moeten corrigeren
en op tijd aanwezig moeten zijn op school. Hoe
eerder studenten zich als verantwoordelijke leer-
krachten in opleiding gedragen hoe beter. Het
spreekt natuurlijk wel vanzelf dat een docent je
niet moet terroriseren met zo’n middel. Maar op
zijn tijd een kleine herinnering aan deze beroeps-
standaard kan geen kwaad.
23

Algemene Onderwijsbond
Naam en voorletters
Adres
Postcode
Telefoon
Geboortedatum
Rekeningnummer
Gegevens van de school waar je studeert
Naam school
Adres
Postcode
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van de groep beginnend onderwijspersoneel?
Wat is je (vermoedelijke) afstudeerdatum?
Studeer je voor leraar basisonderwijs | speciaal onderwijs | voortgezet onderwijs
Welke maand moet je lidmaatschap ingaan?
Datum
Straksvoordeklas
‘Helaas, jouw rooster is een beetje gatenkaas geworden’
Parttime werken in het onderwijs is heel normaal. maar hoe worden de uren verdeeld
over de week? Roostermakers in het voortgezet onderwijs staan vaak voor
een moeilijke klus en ook in het basisonderwijs is het passen en meten. maar als
starter heb je wel rechten!
De mededeling dat jouw rooster helaas gaten-
kaas is, hoef je niet te accepteren. Als je een
baan van twee dagen hebt, mag niet van je ver-
wacht worden dat je op vijf verschillende dagen
op school verschijnt. Zowel in de cao basisonder-
wijs als in de cao voortgezet onderwijs is vastge-
legd hoe parttime-uren over de week verspreid
mogen worden. Ruwweg komt het er op neer
dat je met een halve baan hoogstens
drie dagen op school verwacht
kan worden. Je moet immers de
mogelijkheid hebben om een
behoorlijk salaris bij elkaar
te sprokkelen door nog
twee dagen op een andere
school of buiten het onder-
wijs te werken. Pas vanaf een baan van 0,75
(basisonderwijs) of 0,8 (voortgezet onderwijs)
kan de school je op alle werkdagen inroosteren.
Het informatie- en adviescentrum van de AOb
(0900-4636262) helpt leden wegwijs te worden
in deze regeling.
Vragen over je rechten en plichten als stagiair, lio
of starter? Als studentlid van de AOb krijg je niet
alleen gratis hulp bij vragen over benoeming,
aanstelling, reiskosten of werkloosheid, maar
ook iedere twee weken het toonaangevende en
spraakmakende Onderwijsblad thuisbezorgd.
Ja, ik word studentlid van de AOb
man | vrouw
Plaats
E-mail
De contributie van € 1,– per maand wordt van je rekening afgeschreven
Plaats
Ja | nee
Handtekening
Je ontvangt ook de speciale Onderwijspas,
waarmee je korting kan krijgen op boeken,
reizen, musea, ziektekostenverzekeringen en
nog veel meer. Kijk voor een overzicht op
www.onderwijspas.nl
Sluit je aan bij de Algemene Onderwijsbond,
want een sterke vakbond zorgt voor goede
arbeidsvoorwaarden en goed onderwijs!
Meer informatie vind je op www.aob.nl en
www.straksvoordeklas.nl
sterk voor studenten
Stuur deze bon naar: Algemene Onderwijsbond, Informatie en Advies Centrum, antwoordnummer 4346, 3500 GW Utrecht
Je kunt ook lid worden via www.aob.nl of via www.straksvoordeklas.nl