Visie en basisprincipes - Wegwijzer Duurzaam Bouwen
23.09.2013 • Views
Share Embed Flag

Visie en basisprincipes - Wegwijzer Duurzaam Bouwen

Visie en basisprincipes - Wegwijzer Duurzaam Bouwen

Visie en basisprincipes - Wegwijzer Duurzaam Bouwen

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
wegwijzerduurzaambouwen.be

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

Wat is het?<br />

Waar komt het vandaan?<br />

Hoe kunt u het toepass<strong>en</strong>?<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong><br />

<strong>basisprincipes</strong><br />

VIBE-PUBLICATIE NR. 18<br />

Wat is<br />

bio-ecologisch<br />

bouw<strong>en</strong>?

Foto voorpagina:<br />

Alexis Versele<br />

‘Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?’’<br />

is e<strong>en</strong> uitgave van VIBE vzw<br />

<strong>en</strong> natureplus Belgium.<br />

Redactie <strong>en</strong> administratie<br />

VIBE vzw<br />

Grote Ste<strong>en</strong>weg 91<br />

2600 Antwerp<strong>en</strong> – Berchem<br />

tel.: 03/239.74.23<br />

fax: 03/230.91.26<br />

e-mail: communicatie@vibe.be<br />

op<strong>en</strong>ingsur<strong>en</strong>:<br />

elke werkdag van 8u30 tot 16u.<br />

Raad van beheer VIBE vzw<br />

Arch. Herman Remes (voorzitter)<br />

Ir. Arch. Thomas Lootvoet<br />

(voorzitter a.i.)<br />

Erik De Bruyn (secretaris)<br />

Arch. Lic. Drs. Frans Demedts<br />

Redactie<br />

Peter Thoel<strong>en</strong><br />

Verantwoordelijk uitgever<br />

Herman Remes<br />

Grote Ste<strong>en</strong>weg 91<br />

2600 Antwerp<strong>en</strong> – Berchem<br />

© D/2005/8296/31<br />

Inhoud<br />

pag.<br />

1 Hoofdstuk 1<br />

Waarom bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?<br />

3 Hoofdstuk 2<br />

Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?<br />

4 Hoofdstuk 3<br />

Wat is e<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw?<br />

6 Hoofdstuk 4<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw:<br />

de voornaamste aandachtspunt<strong>en</strong> in schema<br />

8 Hoofdstuk 5<br />

Wat is e<strong>en</strong> bio-ecologisch materiaal?<br />

11 Hoofdstuk 6<br />

10 stapp<strong>en</strong> op weg naar e<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw<br />

14 Hoofdstuk 7<br />

Waarop zijn de keuzes van bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

gebaseerd?<br />

17 Hoofdstuk 8<br />

VIBE-manifest <strong>en</strong> material<strong>en</strong>nota<br />

22 Hoofdstuk 9<br />

Wat doet VIBE vzw?<br />

24 Hoofdstuk 10<br />

Het VIBE-keurmerk <strong>en</strong> de VIBE-erk<strong>en</strong>ningsprocedure<br />

voor de bouwsector<br />

25 Lid word<strong>en</strong> van VIBE<br />

VIBE vzw is Belgisch verteg<strong>en</strong>woordiger van natureplus.<br />

VIBE vzw is e<strong>en</strong> lidorganisatie van de bond beter leefmilieu, het netwerk<br />

bewust verbruik<strong>en</strong>, tandem <strong>en</strong> architect<strong>en</strong>huis limburg.<br />

De bouwsector heeft e<strong>en</strong> grote invloed op de kwaliteit van onze omgeving.<br />

VIBE promoot m<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> milieuvri<strong>en</strong>delijke bouwwijz<strong>en</strong> <strong>en</strong> woonvorm<strong>en</strong>.<br />

Hiervoor ver<strong>en</strong>igt VIBE de ontwerpers, produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, aannemers, handelaars<br />

<strong>en</strong> consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> die deze bezorgdheid om het milieu del<strong>en</strong>.

HOOFDSTUK 1<br />

Waarom bio-ecologisch<br />

bouw<strong>en</strong>?<br />

In e<strong>en</strong> gemiddelede<br />

stofzak zitt<strong>en</strong><br />

66.000 mijt<strong>en</strong>.<br />

De bouwsector heeft e<strong>en</strong> grote invloed op<br />

de kwaliteit van onze gezondheid <strong>en</strong> onze<br />

omgeving.<br />

Gezondheid<br />

We br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> gemiddeld 85 à 90 % van onze<br />

tijd binn<strong>en</strong> door. Waarvan ongeveer 70 %<br />

in ons eig<strong>en</strong> huis. (Gegev<strong>en</strong>s EPA, Vlaamse<br />

Gezondheidsinspectie, natureplus).<br />

Verschill<strong>en</strong>de wet<strong>en</strong>schappelijke rapport<strong>en</strong><br />

hebb<strong>en</strong> aangetoond dat de vervuiling in sted<strong>en</strong><br />

binn<strong>en</strong>shuis vaak groter is dan in de<br />

stadslucht buit<strong>en</strong>. (Gegev<strong>en</strong>s onder meer<br />

VITO in Antwerp<strong>en</strong> <strong>en</strong> CRIPI/RCIB in<br />

Brussel).<br />

In meer dan 300 woning<strong>en</strong> waarvan de bewoners<br />

symptom<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> die de huisarts niet<br />

mete<strong>en</strong> medisch kon verklar<strong>en</strong>, stelde m<strong>en</strong><br />

vast:<br />

• vocht <strong>en</strong> schimmels in 60 % van<br />

de gevall<strong>en</strong><br />

• huisstofmijt<strong>en</strong> in 78 % van de gevall<strong>en</strong><br />

• chemische vervuiling in 83 % van<br />

de gevall<strong>en</strong><br />

• e<strong>en</strong> groot deel van deze vervuiling is<br />

afkomstig uit algeme<strong>en</strong> gebruikte bouwmaterial<strong>en</strong>,<br />

meubilair <strong>en</strong>z...<br />

(gegev<strong>en</strong>s CRIPI/RCIB, Brussel)<br />

In e<strong>en</strong> gemiddelde stofzuigerzak zitt<strong>en</strong>:<br />

• 500 insect<strong>en</strong><br />

• 66.000 mijt<strong>en</strong><br />

• 4,2 miljo<strong>en</strong> alg<strong>en</strong><br />

• 2,6 miljard schimmele<strong>en</strong>hed<strong>en</strong><br />

• 365 miljard bacteriën<br />

(gegev<strong>en</strong>s Commissie Leefmilieu Vlaams<br />

Parlem<strong>en</strong>t)<br />

Milieu<br />

De bouwsector verbruikt wereldwijd rechtstreeks<br />

40 % van de grondstoff<strong>en</strong> (gegev<strong>en</strong>s<br />

UNEP).<br />

De bouwsector in ons land levert van alle<br />

sector<strong>en</strong> de zwaarste milieubelasting, als<br />

we die vergelijk<strong>en</strong> met de meubelindustrie,<br />

elektrische apparat<strong>en</strong>, deterg<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> cosmetica,<br />

transport, informatietechnologie <strong>en</strong><br />

papier, verpakkingsindustrie <strong>en</strong> textiel<br />

(gegev<strong>en</strong>s VITO, Institut Wallon).<br />

Meer dan 25 % van de CO 2-uitstoot in<br />

Vlaander<strong>en</strong> wordt veroorzaakt door het verwarm<strong>en</strong><br />

van woongebouw<strong>en</strong>. Slechts ongeveer<br />

de helft van de Vlaamse woning<strong>en</strong> zijn<br />

geïsoleerd (gegev<strong>en</strong>s VCB).<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 1

De bouwsector<br />

in ons land levert<br />

van alle sector<strong>en</strong><br />

de zwaarste<br />

milieubelasting.<br />

Voorbeeld van<br />

e<strong>en</strong> bio-ecologisch<br />

passief huis.<br />

(Architect Equilibrium – foto PHP)<br />

WAAROM BIO-ECOLOGISCH BOUWEN?<br />

De isolatie van onze woning<strong>en</strong> zit op het<br />

niveau van die van de Middelandse-Zeeland<strong>en</strong><br />

(gegev<strong>en</strong>s EURIMMA).<br />

Tijd dus om te werk<strong>en</strong> aan meer gezond <strong>en</strong><br />

milieuverantwoord bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong>!<br />

2 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

HOOFDSTUK 2<br />

Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?<br />

Bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> is:<br />

Energie- <strong>en</strong> waterbespar<strong>en</strong>d bouw<strong>en</strong> met zo<br />

weinig mogelijk chemische of schadelijke<br />

material<strong>en</strong> <strong>en</strong> stoff<strong>en</strong> in <strong>en</strong> rond het<br />

gebouw, rek<strong>en</strong>ing houd<strong>en</strong>d met de draagkracht<br />

van de aarde <strong>en</strong> met de gerechtvaardigde<br />

behoeftes van huidige <strong>en</strong> toekomstige<br />

g<strong>en</strong>eraties wereldwijd.<br />

Bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> wil, met e<strong>en</strong> optimale<br />

inzet van liefst lokale <strong>en</strong> onuitputtelijke<br />

natuurlijke grondstoff<strong>en</strong>, kom<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong><br />

gezonde geest in e<strong>en</strong> gezond lichaam in e<strong>en</strong><br />

gezond huis in e<strong>en</strong> gezonde leefomgeving.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 3

HOOFDSTUK 3<br />

Wat is e<strong>en</strong> bio-ecologisch<br />

gebouw?<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch<br />

gebouw is bij<br />

voorkeur geleg<strong>en</strong><br />

in de stadsof<br />

dorpskern.<br />

(Architect Herman Remes)<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw is:<br />

E<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergie- <strong>en</strong> waterzuinig gebouw dat<br />

voor het overgrote deel opgetrokk<strong>en</strong> is uit<br />

bio-ecologische material<strong>en</strong>.<br />

Elk gebouw kan min of meer bio-ecologisch<br />

g<strong>en</strong>oemd word<strong>en</strong>, afhankelijk van de werk<strong>en</strong><br />

(material<strong>en</strong>, isolatiegraad, toestell<strong>en</strong> <strong>en</strong> tech-<br />

niek<strong>en</strong>...) die m<strong>en</strong> heeft kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

de ligging van het gebouw.<br />

Algem<strong>en</strong>e definitie<br />

E<strong>en</strong> ‘ideaal’ bio-ecologisch gebouw is e<strong>en</strong><br />

gebouw dat voldoet aan zo veel mogelijk van<br />

de volg<strong>en</strong>de criteria:<br />

Geleg<strong>en</strong> in stads- of dorpskern. Dit om verplaatsing<strong>en</strong><br />

met gemotoriseerd individueel<br />

verkeer te kunn<strong>en</strong> beperk<strong>en</strong>, <strong>en</strong> zo veel mogelijk<br />

te beschikk<strong>en</strong> over aansluiting<strong>en</strong> van<br />

op<strong>en</strong>baar vervoer <strong>en</strong> de onmiddellijke nabijheid<br />

van zo veel mogelijk di<strong>en</strong>st<strong>en</strong> (schol<strong>en</strong>,<br />

winkels, werk, mogelijkhed<strong>en</strong> voor vrijetijdsbesteding...).<br />

Gebouwd of verbouwd met zo veel mogelijk<br />

‘bio-ecologische’ bouwmaterial<strong>en</strong>. Dit zijn<br />

natuurlijke bouwmaterial<strong>en</strong> (nagroeibaar of<br />

mineraal) met e<strong>en</strong> goede milieu- <strong>en</strong> gezondheidsscore.<br />

Bouwmaterial<strong>en</strong> met synthetische<br />

basisgrondstoff<strong>en</strong> of met toeslagstoff<strong>en</strong> uit de<br />

petrochemische sector word<strong>en</strong> in het bio-ecologisch<br />

bouw<strong>en</strong> zo veel mogelijk vermed<strong>en</strong><br />

(zie volg<strong>en</strong>d hoofdstuk).<br />

Met e<strong>en</strong> goede compactheid, e<strong>en</strong> goede<br />

oriëntatie <strong>en</strong> buffering, goed geïsoleerd <strong>en</strong><br />

gev<strong>en</strong>tileerd. Dit om zo veel mogelijk <strong>en</strong>ergie<br />

te bespar<strong>en</strong> tijd<strong>en</strong>s de bewoning van het<br />

gebouw, zonder e<strong>en</strong> ongezond binn<strong>en</strong>klimaat<br />

te creër<strong>en</strong>.<br />

Met <strong>en</strong>ergiebespar<strong>en</strong>de <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiezuinige basisinstallaties,<br />

techniek<strong>en</strong> <strong>en</strong> huishoudtoestell<strong>en</strong>.<br />

Met waterbespar<strong>en</strong>de <strong>en</strong> waterzuinige basisinstallaties,<br />

techniek<strong>en</strong> <strong>en</strong> huishoudtoestell<strong>en</strong>.<br />

4 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

Voorbeeld van<br />

e<strong>en</strong> strobal<strong>en</strong>huis.<br />

(Architect Herwig Van Soom)<br />

Alle<strong>en</strong>staande<br />

bebouwing.<br />

(Architect Eric Boddaert)<br />

BIO-ECOLOGISCH GEBOUW<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw heeft t<strong>en</strong>slotte<br />

e<strong>en</strong> gezond <strong>en</strong> aang<strong>en</strong>aam binn<strong>en</strong>klimaat <strong>en</strong><br />

biedt voldo<strong>en</strong>de geborg<strong>en</strong>heid.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 5

HOOFDSTUK 4<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch gebouw<br />

De voornaamste aandachtspunt<strong>en</strong> in schema<br />

1<br />

ENERGIE: LAGE- ENERGIEWONING OF ENERGETISCHE RENOVATIE<br />

ge<strong>en</strong> bitum<strong>en</strong> of metal<strong>en</strong><br />

dakbedekking<br />

ge<strong>en</strong> tropisch hout zonder FSClabel<br />

onderdak uit plantaardige<br />

of minerale basisgrondstoff<strong>en</strong><br />

isolatiemateriaal uit nagroeibare<br />

grondstoff<strong>en</strong><br />

damp-op<strong>en</strong> indi<strong>en</strong> hell<strong>en</strong>d dak<br />

luchtdicht<br />

buit<strong>en</strong>schrijnwerk<br />

ge<strong>en</strong> metaal, PVC, stal<strong>en</strong> plat<strong>en</strong><br />

ge<strong>en</strong> synthetisch isolatiemateriaal<br />

indi<strong>en</strong> material<strong>en</strong> met<br />

recyclagemateriaal:<br />

ge<strong>en</strong> zware metal<strong>en</strong> of<br />

andere pot<strong>en</strong>tieel m<strong>en</strong>s-of<br />

milieugevaarlijke stoff<strong>en</strong><br />

ge<strong>en</strong> beton<br />

mortel: ge<strong>en</strong> CEM II tot IV<br />

natuurverf indi<strong>en</strong> van toepassing<br />

isoler<strong>en</strong>de houtvezelplaat<br />

isolatiemateriaal uit nagroeibare<br />

grondstoff<strong>en</strong><br />

dampop<strong>en</strong> opbouw<br />

luchtdicht<br />

hout zonder chemische<br />

verduurzaming<br />

natuurverf indi<strong>en</strong> van toepassing<br />

Criteria lage-<strong>en</strong>ergiewoning:<br />

Criteria <strong>en</strong>ergetische r<strong>en</strong>ovatie:<br />

ge<strong>en</strong> PVC of PUR<br />

ge<strong>en</strong> metal<strong>en</strong> zonder thermische<br />

onderbreking<br />

FSC gelabeld indi<strong>en</strong> tropisch hout<br />

maximaal E 80<br />

maximaal K 30<br />

maximale U-waard<strong>en</strong> (<strong>en</strong>kel van toepassing voor woonruimt<strong>en</strong>)<br />

Buit<strong>en</strong>mur<strong>en</strong>: 0,3 W/m2K<br />

Dak:<br />

0,2 W/m2K<br />

Vloer<strong>en</strong>:<br />

0,4 W/m2K<br />

Glas buit<strong>en</strong>schrijnwerk: 1,1 W/m2K<br />

Ram<strong>en</strong> <strong>en</strong> deur<strong>en</strong>: 1,8 W/m2K<br />

brutoverbruik voor ruimteverwarming < 75 KWh/m2/jaar<br />

WATER: Gescheid<strong>en</strong> afvoer + gebruik van reg<strong>en</strong>water<br />

Gebruik van reg<strong>en</strong>water binn<strong>en</strong>shuis indi<strong>en</strong> reg<strong>en</strong>waterreservoir verplicht<br />

6 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?<br />

3.2<br />

3.3<br />

2<br />

lekverliez<strong>en</strong>:<br />

lekverliez<strong>en</strong>:<br />

n < 3 h 1 bij mechanische v<strong>en</strong>tilatie<br />

50<br />

n < 1 h-1 bij warmteterugwinning<br />

50<br />

halvering van de netto <strong>en</strong>ergiebehoeft<strong>en</strong><br />

brutoverbruik voor ruimteverwarming

1<br />

2<br />

3<br />

3.0<br />

3.1<br />

ENERGIE<br />

Gebouw<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s passiefhuiscriteria<br />

B<strong>en</strong>utting passieve zonne-<strong>en</strong>ergie<br />

Goede compactheid<br />

Ontwerp met goede oriëntatie<br />

Buffering <strong>en</strong> zonering van ruimtes<br />

Actieve zonne-<strong>en</strong>ergie<br />

Onuitputtelijke <strong>en</strong>ergie<br />

WATER<br />

BIO-ECOLOGISCH GEBOUW<br />

Naast de verplichte <strong>en</strong> uitsluitingscriteria, zijn er ook plus- <strong>en</strong> minpunt<strong>en</strong><br />

Gebruik van hemelwater binn<strong>en</strong>shuis (voor WC, wasmachine...)<br />

Insijpeling overtollig reg<strong>en</strong>water in de bodem of afvoer naar op<strong>en</strong><br />

gracht, beek, vijver, stockagebekk<strong>en</strong>...<br />

Composttoilet, watervrij toilet<br />

Zuivering <strong>en</strong> hergebruik van huishoudelijk afvalwater<br />

MATERIALEN<br />

ALGEMEEN<br />

Natureplus label<br />

Hout: FSC gelabeld, streekeig<strong>en</strong><br />

HOOFDDAK<br />

Material<strong>en</strong> uit nagroeibare grondstoff<strong>en</strong><br />

FSC-gelabeld hout<br />

Hout of hout met metal<strong>en</strong> bekleding buit<strong>en</strong><br />

+ _<br />

+ _<br />

+ _<br />

3.2 BUITENSCHRIJNWERK + _<br />

3.3 MUUROPBOUW<br />

+ _<br />

Indi<strong>en</strong> houtskeletbouw:<br />

Strobal<strong>en</strong><br />

Stroleem<br />

Kalkh<strong>en</strong>nep<br />

HSB<br />

Indi<strong>en</strong> spouwmuur in ste<strong>en</strong>achtge material<strong>en</strong>:<br />

kalkmortel<br />

Isolatie uit nagroeibare grondstoff<strong>en</strong> (indi<strong>en</strong> technisch verantwoord)<br />

3.4 OPBOUW GRONDVLOER + _<br />

Isolatie uit nagroeibare of minerale grondstoff<strong>en</strong><br />

Hout, leem<br />

3.5 OPBOUW TUSSENVLOER + _<br />

Hout<br />

Kleipott<strong>en</strong><br />

3.6 RIOLERING<br />

+ _<br />

Gresbuiz<strong>en</strong><br />

3.7 AFWERKING<br />

+ _<br />

Binn<strong>en</strong>:<br />

Leempleister<br />

Niet behandeld hout<br />

Natuurlijk behandeld kurk<br />

Lijmvrije plat<strong>en</strong><br />

4 RUIMTE<br />

+ _<br />

Verbouwing<br />

Rijwoning<br />

Gebouw geleg<strong>en</strong> in of nabij stads- of dorpskern<br />

Streekeig<strong>en</strong> beplanting<br />

Gro<strong>en</strong>dak<br />

Gevelbegro<strong>en</strong>ing<br />

Infiltrer<strong>en</strong>de bestrating <strong>en</strong> aanverwante<br />

+ _<br />

5 OMGEVING EN ANDERE + _<br />

Elektrische verwarming, t<strong>en</strong>zij voor passiefgebouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> laag<strong>en</strong>ergie<br />

gebouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> opgewekt uit onuitputtelijke <strong>en</strong>ergiebronn<strong>en</strong><br />

Overloop reg<strong>en</strong>waterput naar riool indi<strong>en</strong> tuin beschikbaar <strong>en</strong> geschikt<br />

Metal<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>schrijnwerk<br />

Plaatmaterial<strong>en</strong> met formaldehydehoud<strong>en</strong>de lijm<strong>en</strong><br />

Isolatie uit synthetisch materiaal<br />

Beton<br />

Beton<br />

Metal<strong>en</strong> elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 7<br />

PVC<br />

Plaatmaterial<strong>en</strong> met formaldehydehoud<strong>en</strong>de lijm<strong>en</strong><br />

Op<strong>en</strong> bebouwing + nieuwbouw 'ver' van stads-of dorpskern

HOOFDSTUK 5<br />

Wat is e<strong>en</strong> bio-ecologisch<br />

bouwmateriaal?<br />

Vlas, e<strong>en</strong> voorbeeld<br />

van e<strong>en</strong><br />

bio-ecologisch<br />

bouwmateriaal.<br />

Isolatie met<br />

papiervlokk<strong>en</strong>.<br />

E<strong>en</strong> bio-ecologisch bouwmateriaal is:<br />

E<strong>en</strong> bouwmateriaal dat bestaat uit (quasi) onuitputtelijke<br />

natuurlijke basisgrondstoff<strong>en</strong>, zonder of met zo weinig<br />

mogelijk chemische toevoegstoff<strong>en</strong>, zonder zware milieubelasting<br />

<strong>en</strong> zonder schadelijke gevolg<strong>en</strong> voor de m<strong>en</strong>selijke<br />

gezondheid.<br />

Natuurlijke grondstoff<strong>en</strong> zijn plantaardige, dierlijke <strong>en</strong>/of<br />

minerale grondstoff<strong>en</strong>. Petrochemische grondstoff<strong>en</strong> vall<strong>en</strong><br />

hierbuit<strong>en</strong>.<br />

8 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

BIO-ECOLOGISCH BOUWMATERIAAL<br />

Groep 1<br />

meestal voorkeur:<br />

hernieuwbare material<strong>en</strong><br />

Groep 2<br />

meestal aanvaardbaar:<br />

minerale material<strong>en</strong><br />

Groep 3<br />

meestal te vermijd<strong>en</strong>:<br />

synthetische material<strong>en</strong><br />

VOORDELEN VAN<br />

NAGROEIBARE<br />

GRONDSTOFFEN<br />

Vanuit de standpunt<strong>en</strong> van<br />

het ‘sluit<strong>en</strong> van stofkringlop<strong>en</strong>’<br />

<strong>en</strong> ‘duurzame ontwikkeling’.<br />

1) Volledig geslot<strong>en</strong> stofkringlop<strong>en</strong><br />

• ge<strong>en</strong> uitputting van grondstoff<strong>en</strong><br />

(constante aangroei bij goed beheer<br />

gewaarborgd)<br />

• ge<strong>en</strong> afvalprobleem (herbruikbaar, of<br />

composteerbaar indi<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> bijm<strong>en</strong>ging<br />

van synthetische ingrediënt<strong>en</strong>)<br />

2) Duurzame ontwikkeling<br />

op lange termijn<br />

• continue wereldwijde beschikbaarheid<br />

van lokale nagroeibare material<strong>en</strong><br />

• mogelijkhed<strong>en</strong> voor ontwikkeling<br />

lokale economie <strong>en</strong> autonomie i.p.v.<br />

landbouwproductie voor export<br />

BIO-ECOLOGISCH<br />

DRIE-GROEPEN-PARADIGMA<br />

Groep 1<br />

meestal voorkeur:<br />

hernieuwbare material<strong>en</strong><br />

Material<strong>en</strong> die volledig of voor het grootste<br />

deel bestaan uit nagroeibare grondstoff<strong>en</strong>.<br />

Nagroeibare grondstoff<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> op<br />

aarde gekweekt word<strong>en</strong> <strong>en</strong> kom<strong>en</strong> dus uit<br />

land- <strong>en</strong> bosbouw.<br />

Voorbeeld<strong>en</strong>: vlas, h<strong>en</strong>nep, stro, schap<strong>en</strong>wol,<br />

kurk, riet, hout, papiervlokk<strong>en</strong>,<br />

kato<strong>en</strong>, kokos, bamboe, zetmeel, lijnolie...<br />

Groep 2<br />

meestal aanvaardbaar:<br />

minerale material<strong>en</strong><br />

Material<strong>en</strong> die voor het grootste deel uit<br />

oppervlaktedelfstoff<strong>en</strong> gemaakt zijn. Deze<br />

material<strong>en</strong> behor<strong>en</strong> ook de categorie van<br />

wat m<strong>en</strong> wel e<strong>en</strong>s ‘natuurlijke’ material<strong>en</strong><br />

noemt.<br />

Hierbinn<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> we e<strong>en</strong> onderscheid<br />

tuss<strong>en</strong> wereldwijd ruim voorradige grondstoff<strong>en</strong><br />

(zand, klei, leem, andere aarde-stoff<strong>en</strong>...)<br />

<strong>en</strong> beperkt voorradige grondstoff<strong>en</strong>.<br />

Groep 3<br />

meestal te vermijd<strong>en</strong>:<br />

synthetische material<strong>en</strong><br />

Petrochemische grondstoff<strong>en</strong> of material<strong>en</strong><br />

die voor het grootste deel of volledig<br />

bestaan uit delfstoff<strong>en</strong> die diep uit de aarde<br />

kom<strong>en</strong>.<br />

Meestal gaat het om afgeleide aardolieproduct<strong>en</strong>.<br />

Indi<strong>en</strong> mogelijk vermijd<strong>en</strong> we ze.<br />

De productie is meestal erg milieuvervuil<strong>en</strong>d,<br />

er wordt ruim gebruik gemaakt van<br />

gevaarlijke stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> het afval kan zeld<strong>en</strong><br />

hoogwaardig gerecycleerd word<strong>en</strong> <strong>en</strong> vergaat<br />

omzegg<strong>en</strong>s niet. Synthetische stoff<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> niet binn<strong>en</strong> redelijke termijn terug<br />

in het natuurlijk ecosysteem opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 9

Bio-ecologische<br />

verbouwing van<br />

rijwoning.<br />

(Architect Luc De Meyer)<br />

Combinatie van<br />

bakste<strong>en</strong> <strong>en</strong> hout.<br />

(Architect Mark Depreeuw)<br />

BIO-ECOLOGISCH BOUWMATERIAAL<br />

10 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

HOOFDSTUK 6<br />

10 concrete stapp<strong>en</strong> op weg<br />

naar bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

1) Won<strong>en</strong> in stads- of dorpskern<strong>en</strong><br />

Als u nog ge<strong>en</strong> bouwgrond heeft, kan u<br />

ervoor kiez<strong>en</strong> om te won<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> reeds<br />

bebouwde kern. Zo hebt u alle voorzi<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />

bij de hand (schol<strong>en</strong>, winkels, werk- <strong>en</strong> uitgaansgeleg<strong>en</strong>heid...).<br />

Wie op het platteland<br />

woont, moet meestal veel meer autokilometers<br />

mak<strong>en</strong> <strong>en</strong> dus veel meer tijd verliez<strong>en</strong>,<br />

kost<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> <strong>en</strong>z...<br />

Won<strong>en</strong> op het platteland kost ook veel meer<br />

aan de geme<strong>en</strong>schap (extra weg<strong>en</strong>, riolering<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong>z ...). Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong>: u kunt in de dorps<strong>en</strong><br />

stadskern<strong>en</strong> ook zorg<strong>en</strong> voor wat ecologisch<br />

gro<strong>en</strong> in tuin<strong>en</strong>, voortuintjes, gevelbegro<strong>en</strong>ing<br />

<strong>en</strong> tegeltuintjes, dakbegro<strong>en</strong>ing<br />

<strong>en</strong>z... Zo maakt u de omgeving aang<strong>en</strong>amer.<br />

D<strong>en</strong>k ook aan het volg<strong>en</strong>de: alle<strong>en</strong>staande<br />

huiz<strong>en</strong> verbruik<strong>en</strong> meer <strong>en</strong>ergie dan rijhuiz<strong>en</strong><br />

of appartem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> met dezelfde omvang <strong>en</strong><br />

dezelfde isolatiewaarde. Dat komt omdat er<br />

maar twee in plaats van vier warmteverliez<strong>en</strong>de<br />

buit<strong>en</strong>mur<strong>en</strong> zijn; bij rijhuiz<strong>en</strong> verwarmt<br />

het <strong>en</strong>e huis als het ware het andere<br />

mee.<br />

2) Verbouw<strong>en</strong> & hergebruik<strong>en</strong>!<br />

Als u kiest voor e<strong>en</strong> verbouwing, spaart u al<br />

e<strong>en</strong> hele hoop material<strong>en</strong> uit (mur<strong>en</strong>, vloer<strong>en</strong>...)<br />

<strong>en</strong> wellicht haalt u uit het bestaande<br />

pand nog e<strong>en</strong> reeks material<strong>en</strong> die u op e<strong>en</strong><br />

leuke manier kan verwerk<strong>en</strong> in uw verbouwing<br />

(oude st<strong>en</strong><strong>en</strong>, originele balk<strong>en</strong>, mooie<br />

binn<strong>en</strong>deur<strong>en</strong>, gekleurd glas...).<br />

Voor elke deur <strong>en</strong> elke bakste<strong>en</strong> die u hergebruikt,<br />

heeft u de <strong>en</strong>ergie <strong>en</strong> de milieubelasting<br />

uitgespaard die de productie van e<strong>en</strong><br />

nieuwe deur of bakste<strong>en</strong> hoe dan ook zoud<strong>en</strong><br />

verg<strong>en</strong>.<br />

3) Doe mete<strong>en</strong> goed wat je de eerste<br />

20 jaar niet kan verander<strong>en</strong><br />

Leg de juiste prioriteit<strong>en</strong>. De afwerking van<br />

uw huis is natuurlijk erg belangrijk: u wilt<br />

dat het er mooi uitziet. Niettemin rad<strong>en</strong> we u<br />

aan om toch éérst te invester<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> goede<br />

constructie- <strong>en</strong> ruwbouwfase. Bijvoorbeeld:<br />

stel eerder de verf- <strong>en</strong> tegelfase uit, dan de<br />

isolatiefase. Doe mete<strong>en</strong> goed wat u de eerste<br />

20 jaar niet kan verander<strong>en</strong>. Eerst alles afwerk<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> later isoler<strong>en</strong> kost veel meer tijd <strong>en</strong><br />

geld (<strong>en</strong> u zit dan wéér in het stof!) dan eerst<br />

degelijk isoler<strong>en</strong> <strong>en</strong> later afwerk<strong>en</strong>.<br />

Bij e<strong>en</strong> verbouwing moet u allereerst ev<strong>en</strong>tuele<br />

vochtproblem<strong>en</strong> oploss<strong>en</strong> (vocht door<br />

e<strong>en</strong> lekk<strong>en</strong>d dak, vochtdoorslag doorhe<strong>en</strong><br />

de muur van buit<strong>en</strong> naar binn<strong>en</strong>, opstijg<strong>en</strong>d<br />

vocht vanuit de kelder of de grond...).<br />

4) Oriëntatie, buffering, zonering<br />

<strong>en</strong> passieve zonne-<strong>en</strong>ergie<br />

Oriënteer de leefruimtes op het zuid-zuidwest<strong>en</strong>.<br />

Dan kunn<strong>en</strong> die zonlicht opvang<strong>en</strong> in<br />

de tuss<strong>en</strong>seizo<strong>en</strong><strong>en</strong>. Die warmte wordt gestockeerd<br />

in massieve material<strong>en</strong> zoals tegelvloer<strong>en</strong>,<br />

st<strong>en</strong><strong>en</strong> mur<strong>en</strong> <strong>en</strong>z..., waarna ze afgegev<strong>en</strong><br />

wordt in de ruimte. Zo maakt u gebruik van<br />

gratis ‘passieve zonne-<strong>en</strong>ergie’.<br />

Op het noord<strong>en</strong> plant u de niet of minder<br />

te verwarm<strong>en</strong> ruimtes (garage, wc, gang<strong>en</strong>,<br />

berging, slaapkamers...). Zo vorm<strong>en</strong> deze<br />

noordelijke zones e<strong>en</strong> 'buffer' tuss<strong>en</strong> de<br />

koude buit<strong>en</strong>lucht <strong>en</strong> de te verwarm<strong>en</strong> ruimtes<br />

in huis.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 11

Dik isoler<strong>en</strong> is<br />

één van de goedkoopste<br />

manier<strong>en</strong><br />

om <strong>en</strong>ergie én<br />

geld te bespar<strong>en</strong>.<br />

Hier e<strong>en</strong> voorbeeld<br />

van<br />

h<strong>en</strong>nepisolatie.<br />

10 CONCRETE STAPPEN<br />

5) Zorg voor e<strong>en</strong> dikke isolatielaag<br />

Met gemiddelde richtwaardes van 20 cm in<br />

het dak, 15 cm in de muur <strong>en</strong> 10 cm in de<br />

vloer, heeft u e<strong>en</strong> lage-<strong>en</strong>ergie-woning met<br />

e<strong>en</strong> nav<strong>en</strong>ant lage <strong>en</strong>ergiefactuur. Dik isoler<strong>en</strong><br />

is één van de goedkoopste manier<strong>en</strong> om<br />

<strong>en</strong>ergie én dus geld te bespar<strong>en</strong>. Teg<strong>en</strong>woordig<br />

bouwt m<strong>en</strong> ook ‘passiefhuiz<strong>en</strong>’. Dit zijn<br />

gebouw<strong>en</strong> die zo goed geïsoleerd zijn dat ze<br />

ge<strong>en</strong> c<strong>en</strong>trale verwarming meer nodig hebb<strong>en</strong>.<br />

De prioriteit<strong>en</strong> bij <strong>en</strong>ergie-investering<strong>en</strong><br />

bij nieuwbouw zijn in volgorde van belangrijkheid:<br />

• dakisolatie<br />

• gevel- <strong>en</strong> vloerisolatie<br />

• betere beglazing U = 1,1<br />

• betere verwarmingsinstallatie<br />

• alternatieve <strong>en</strong>ergie<br />

De prioriteit<strong>en</strong> bij <strong>en</strong>ergie-investering<strong>en</strong><br />

bij verbouwing<strong>en</strong> zijn in volgorde van<br />

belangrijkheid:<br />

• dakisolatie<br />

• vloerisolatie indi<strong>en</strong> gemakkelijk bereikbaar<br />

• betere beglazing U = 1,1<br />

• betere verwarmingsinstallatie<br />

• gevelisolatie & alternatieve <strong>en</strong>ergie<br />

Isoler<strong>en</strong> moet u ook op de juiste manier<br />

do<strong>en</strong>: winddicht, luchtdicht, damp-op<strong>en</strong>. Te<br />

veel isoler<strong>en</strong> bestaat niet! U kunt natuurlijk<br />

wel e<strong>en</strong> probleem krijg<strong>en</strong> door verkeerd te<br />

isoler<strong>en</strong>...<br />

6) Hoe meer u isoleert,<br />

hoe beter u moet v<strong>en</strong>tiler<strong>en</strong><br />

De keerzijde van isoler<strong>en</strong> is v<strong>en</strong>tiler<strong>en</strong>.<br />

Vaak gaat daar niet g<strong>en</strong>oeg aandacht naar uit.<br />

V<strong>en</strong>tile-r<strong>en</strong> kan op e<strong>en</strong> natuurlijke manier,<br />

op e<strong>en</strong> mechanische manier of met e<strong>en</strong> combinatie<br />

van beide. Laat de v<strong>en</strong>tilatie in elk<br />

geval niet over aan toevallighed<strong>en</strong> (ret<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

kier<strong>en</strong>, ongecon-troleerd op<strong>en</strong>staande ram<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> deur<strong>en</strong>...): dat zorgt immers voor nodeloze<br />

<strong>en</strong>ergieverspilling.<br />

7) Gebruik zonne-<strong>en</strong>ergie<br />

waar het mogelijk is<br />

Passieve zonne-<strong>en</strong>ergie is gratis: die komt door<br />

het glas naar binn<strong>en</strong>. Zware material<strong>en</strong> (bakste<strong>en</strong>,<br />

natuurste<strong>en</strong>, tegels, leemste<strong>en</strong>, kalkzandste<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong>z ...) slaan de zonnewarmte op <strong>en</strong><br />

gev<strong>en</strong> die na verloop van ur<strong>en</strong> weer af in huis.<br />

Actieve zonne-<strong>en</strong>ergie (zonnepanel<strong>en</strong>)<br />

kan di<strong>en</strong><strong>en</strong> om water te verwarm<strong>en</strong> (zonneboiler,<br />

vloer- of muurverwarming) of om elektriciteit<br />

(foto-voltaïsche zonnepanel<strong>en</strong>) op te<br />

wekk<strong>en</strong>. Die elektriciteit kan u via het net<br />

aan uw <strong>en</strong>ergieleverancier verkop<strong>en</strong>, als u<br />

meer produceert dan u opwekt.<br />

8) Bespaar zo veel mogelijk<br />

op water<br />

Dit kan via e<strong>en</strong>voudige techniek<strong>en</strong> (waterbespar<strong>en</strong>de<br />

kran<strong>en</strong> <strong>en</strong> douchekopp<strong>en</strong>, waterzuinige<br />

huishoudtoestell<strong>en</strong>)... Er zijn e<strong>en</strong> hele<br />

reeks e<strong>en</strong>voudige tips <strong>en</strong> trucs om water te<br />

bespar<strong>en</strong> in huis.<br />

12 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

Leem wint aan<br />

populariteit als<br />

pleistermateriaal,<br />

zeker als het in<br />

eig<strong>en</strong> streek<br />

gewonn<strong>en</strong> wordt.<br />

VIBE vzw heeft<br />

ondubbelzinnig<br />

gekoz<strong>en</strong> voor het<br />

internationale label<br />

voor ecologische<br />

bouwproduct<strong>en</strong><br />

‘natureplus’.<br />

10 CONCRETE STAPPEN<br />

Gebruik ook reg<strong>en</strong>water voor e<strong>en</strong> aantal toepassing<strong>en</strong><br />

(tuin, vloer<strong>en</strong> poets<strong>en</strong>, toilet, wasmachine...).<br />

Overtollig reg<strong>en</strong>water zou u, indi<strong>en</strong> mogelijk,<br />

best lat<strong>en</strong> insijpel<strong>en</strong> in de grond rondom uw<br />

huis, afvoer<strong>en</strong> naar de gracht, e<strong>en</strong> vijver <strong>en</strong>z...<br />

9) Gebruik waar mogelijk material<strong>en</strong><br />

uit hernieuwbare of nagroeibare<br />

grondstoff<strong>en</strong>, liefst uit de eig<strong>en</strong> regio<br />

Material<strong>en</strong> uit nagroeibare grondstoff<strong>en</strong> kan<br />

m<strong>en</strong> kwek<strong>en</strong> op de aarde: het zijn land- <strong>en</strong> bosbouwgrondstoff<strong>en</strong>.<br />

Door rationeel beheerde<br />

nagroeibare grondstoff<strong>en</strong> te gebruik<strong>en</strong>, ontstaat<br />

er nooit uitputting van grondstoff<strong>en</strong>.<br />

Voorbeeld<strong>en</strong> zijn: hout, natuurverv<strong>en</strong> (uit<br />

plantaardige oliën of minerale bestanddel<strong>en</strong>),<br />

linoleum, natuurlijke stoff<strong>en</strong> voor con-structie<br />

<strong>en</strong> binn<strong>en</strong>huisinrichting (kato<strong>en</strong>, wol, natuurlatex,<br />

vlas, h<strong>en</strong>nep, stro...). Ook vele minerale<br />

grondstoff<strong>en</strong> (klei, zand, kalk <strong>en</strong>z...) zijn ruim<br />

voorradig of bijna onuitputtelijk.<br />

In de gespecialiseerde bio-ecologische handel<br />

bestaan er meer material<strong>en</strong> uit nagroeibare<br />

grondstoff<strong>en</strong> dan u zou verwacht<strong>en</strong>. Zo bijvoorbeeld<br />

isolatiematerial<strong>en</strong> uit vermal<strong>en</strong><br />

krant<strong>en</strong>papier, h<strong>en</strong>nep, vlas, houtvezels,<br />

schap<strong>en</strong>wol, kurk <strong>en</strong>z... Deze material<strong>en</strong> zijn<br />

niet alle<strong>en</strong> milieuvri<strong>en</strong>delijker, maar ook<br />

minder ongezond dan vele andere.<br />

10) Laat u bij de keuze voor<br />

material<strong>en</strong> niet misleid<strong>en</strong><br />

door het etiket 'milieuvri<strong>en</strong>delijk',<br />

'ecologisch' of 'recycleerbaar'<br />

Teg<strong>en</strong>woordig heeft haast elk materiaal wel één<br />

of ander milieuvoordeel. Maar e<strong>en</strong> materiaal<br />

kan slechts objectief beoordeeld word<strong>en</strong> op<br />

basis van àlle milieucriteria. Recyclage is er<br />

daar één van. Andere zijn: uitputting van<br />

grondstoff<strong>en</strong>, aantasting van de natuur, <strong>en</strong>ergieverbruik<br />

bij productie <strong>en</strong> transport van het<br />

materiaal, onderhoudsgevoeligheid, lev<strong>en</strong>sduur,<br />

hinder (geur, licht, geluid...) bij productie<br />

<strong>en</strong> transport, emissies van milieuschadelijke<br />

of gevaarlijke stoff<strong>en</strong>, afval <strong>en</strong>z...<br />

VIBE vzw heeft ondubbelzinnig gekoz<strong>en</strong> voor<br />

het internationale label voor ecologische<br />

bouwproduct<strong>en</strong> ‘natureplus’. Dit label garandeert<br />

dat de gelabelde bouwmaterial<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

zeer minimale milieubelasting hebb<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontdaan<br />

zijn van pot<strong>en</strong>tieel ongezonde basis-<br />

of toeslagstoff<strong>en</strong>.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 13

HOOFDSTUK 7<br />

Waarop zijn de bio-ecologische<br />

keuzes gebaseerd?<br />

E<strong>en</strong> beetje geschied<strong>en</strong>is<br />

To<strong>en</strong> de bio-ecologische pioniers op het einde<br />

van de jar<strong>en</strong> ’70 begonn<strong>en</strong> te zoek<strong>en</strong> naar<br />

‘natuurlijke’ material<strong>en</strong>, kwam<strong>en</strong> ze meestal<br />

bij ‘alternatieve’ <strong>en</strong> geëngageerde fabrikant<strong>en</strong><br />

in Duitstalig Europa terecht. Ook in Nederland<br />

<strong>en</strong> Frankrijk ontstond<strong>en</strong> product<strong>en</strong> uit<br />

natuurlijke grondstoff<strong>en</strong>.<br />

Met ‘natuurlijke grondstoff<strong>en</strong>’ werd<br />

bedoeld: grondstoff<strong>en</strong> uit bos- <strong>en</strong> landbouw<br />

of oppervlaktedelfstoff<strong>en</strong>. Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> streefde<br />

m<strong>en</strong> ernaar om chemische toeslag- <strong>en</strong> hulpstoff<strong>en</strong><br />

(schimmelwer<strong>en</strong>de middel<strong>en</strong>, solv<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />

lijm<strong>en</strong>, brandvertragers, droogstoff<strong>en</strong>,<br />

droogvertragers, weekmakers <strong>en</strong>z...) zo veel<br />

mogelijk te wer<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of te beperk<strong>en</strong>. Tev<strong>en</strong>s<br />

werd gezocht naar mogelijke ‘natuurlijke’ toeslag-<br />

<strong>en</strong> hulpstoff<strong>en</strong>. Waar dit haalbaar was,<br />

trachtte m<strong>en</strong> grond- <strong>en</strong> toeslagstoff<strong>en</strong> uit de<br />

petrochemische sector te vermijd<strong>en</strong>.<br />

M<strong>en</strong> ging er van uit dat bouwmaterial<strong>en</strong><br />

die op deze basis geproduceerd war<strong>en</strong>, ook<br />

de meest milieuverantwoorde <strong>en</strong> de minst<br />

gezondheidsbelast<strong>en</strong>de war<strong>en</strong>. Meestal klopte<br />

dit ook, maar niet altijd.<br />

Gaandeweg ontwikkelde m<strong>en</strong> methodiek<strong>en</strong><br />

om tot e<strong>en</strong> rationeler b<strong>en</strong>adering te<br />

kom<strong>en</strong>: lev<strong>en</strong>scyclusanalyse, milieudata <strong>en</strong><br />

labels zijn de voornaamste.<br />

Intuss<strong>en</strong> was ook <strong>en</strong>ergiebesparing <strong>en</strong> alternatieve<br />

<strong>en</strong>ergie-opwekking e<strong>en</strong> relevant thema<br />

geword<strong>en</strong>, waarin de vroege bio-ecologische<br />

architect<strong>en</strong> pionierd<strong>en</strong>. Waterbesparing <strong>en</strong><br />

rationeel omgaan met zoet water zijn thema’s<br />

die de laatste jar<strong>en</strong> alom bespeeld word<strong>en</strong>.<br />

T<strong>en</strong>slotte groeide in Vlaander<strong>en</strong> e<strong>en</strong> to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de<br />

bezorgdheid over rationeel ruimtege-<br />

bruik, aandacht voor de op<strong>en</strong> ruimte <strong>en</strong><br />

dichtslibbing, inbreiding, stadsvernieuwing<br />

<strong>en</strong> ecologische sted<strong>en</strong>bouw.<br />

De keuzes die vanuit bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

gemaakt werd<strong>en</strong>, past<strong>en</strong> achteraf<br />

beschouwd perfect in het kader van ‘duurzame<br />

ontwikkeling’, zoals omschrev<strong>en</strong> in<br />

het Brundlandt-rapport van 1987 (zie VIBEmanifest),<br />

dat vandaag dan ook e<strong>en</strong> uitstek<strong>en</strong>de<br />

basis vormt om doorgedrev<strong>en</strong> bio-ecologische<br />

keuzes te mak<strong>en</strong>.<br />

Bronn<strong>en</strong> voor de keuzes van<br />

de bio-ecologische bouwwereld<br />

De basis van de keuzes die VIBE maakt is<br />

gebaseerd op verschill<strong>en</strong>de bronn<strong>en</strong> <strong>en</strong> voor<br />

e<strong>en</strong> groot stuk op ervaring. Mom<strong>en</strong>teel zijn<br />

de voornaamste selectiebronn<strong>en</strong> voor VIBEmateriaalcriteria<br />

(in volgorde van belangrijkheid):<br />

1) E<strong>en</strong> uitgesprok<strong>en</strong> visie<br />

Deze visie is vetrokk<strong>en</strong> vanuit e<strong>en</strong> voorkeur<br />

voor ‘natuurlijke’ material<strong>en</strong> <strong>en</strong> techniek<strong>en</strong>,<br />

onuitputtelijke natuurlijke hulpbronn<strong>en</strong>,<br />

geslot<strong>en</strong> stofkringlop<strong>en</strong>.<br />

In de loop der tijd is geblek<strong>en</strong> dat deze<br />

visie vooropliep op het kader van ‘duurzame<br />

ontwikkeling’ in de oorspronkelijke zin van<br />

het woord. Ook daarin wordt e<strong>en</strong> ontwikkeling<br />

naar het gebruik van onuitputtelijke<br />

natuurlijke hulpbronn<strong>en</strong> vooropgesteld.<br />

2) E<strong>en</strong> lange ervaring <strong>en</strong> bouwpraktijk<br />

Deze visie heeft geleid tot de ontwikkeling<br />

van specifieke bouwmaterial<strong>en</strong> <strong>en</strong> voorhe<strong>en</strong><br />

‘alternatief’ g<strong>en</strong>oemde techniek<strong>en</strong> die ofwel<br />

verbeterde versies war<strong>en</strong> van sinds oudsher<br />

toegepaste material<strong>en</strong> <strong>en</strong> techniek<strong>en</strong> of wel<br />

14 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

Natureplus<br />

controleert in<br />

laboratoria of er<br />

ge<strong>en</strong> schadelijke<br />

stoff<strong>en</strong> uit de<br />

product<strong>en</strong> kom<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> of er ge<strong>en</strong><br />

gevaarlijke stoff<strong>en</strong><br />

inzitt<strong>en</strong>.<br />

BIO-ECOLOGISCHE KEUZES<br />

nieuw ontwikkeld werd<strong>en</strong> sinds e<strong>en</strong> drietal<br />

dec<strong>en</strong>nia.<br />

3) Wet<strong>en</strong>schappelijke <strong>en</strong> andere<br />

ondersteuning<br />

Deze visie <strong>en</strong> de daaruit volg<strong>en</strong>de praktijk<br />

word<strong>en</strong> in to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de mate ook wet<strong>en</strong>schappelijk<br />

bestudeerd <strong>en</strong> bevestigd. Zowel rond<br />

e<strong>en</strong> aantal bouwtoepassing<strong>en</strong> als rond e<strong>en</strong><br />

aantal beoordelingsmechanism<strong>en</strong> is intuss<strong>en</strong><br />

heel wat studiewerk verricht.<br />

Niettemin zijn technische norm<strong>en</strong> <strong>en</strong>/of<br />

wet<strong>en</strong>schappelijk vastgelegde bewijz<strong>en</strong> niet<br />

de eerste bron voor VIBE vzw om advies te<br />

verl<strong>en</strong><strong>en</strong>.<br />

Docum<strong>en</strong>tatiebronn<strong>en</strong> voor<br />

de bio-ecologische materiaalkeuze<br />

In volgorde van belangrijkheid zijn de methodes<br />

die de basis van de VIBE-materiaalkeuzes<br />

bepal<strong>en</strong>:<br />

1) Natureplus<br />

De criteria van het kwaliteitslabel voor ecologische<br />

bouwproduct<strong>en</strong> natureplus.<br />

Dit label hanteert zeer str<strong>en</strong>ge norm<strong>en</strong> <strong>en</strong> uitsluitingscriteria<br />

op vlak van milieu <strong>en</strong><br />

gezondheid. Het is gebaseerd op de visie die<br />

de bio-ecologische bouwwereld in heel<br />

Europa sinds haar ontstaan gehanteerd heeft<br />

<strong>en</strong> werkt met meetbare e<strong>en</strong>hed<strong>en</strong>, duidelijke<br />

norm<strong>en</strong> <strong>en</strong> gr<strong>en</strong>swaard<strong>en</strong> die getoetst word<strong>en</strong><br />

met berek<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> labotest<strong>en</strong>. De test<strong>en</strong><br />

gebeur<strong>en</strong> door ger<strong>en</strong>ommeerde institut<strong>en</strong> in<br />

Duitsland <strong>en</strong> Oost<strong>en</strong>rijk (Eco Umweltinstitut<br />

Keul<strong>en</strong>, TÜV Süddeutschland, IBO W<strong>en</strong><strong>en</strong>).<br />

Product<strong>en</strong> die het naturepluslabel behal<strong>en</strong>,<br />

word<strong>en</strong> door VIBE vzw zonder meer gecatalogeerd<br />

als ‘bio-ecologisch verantwoorde<br />

bouwmaterial<strong>en</strong>’.<br />

In e<strong>en</strong> not<strong>en</strong>dop zijn de basiscriteria van<br />

natureplus:<br />

• Het aandeel nagroeibare <strong>en</strong>/of minerale<br />

grondstoff<strong>en</strong> moet minst<strong>en</strong>s 85 % van<br />

de materiaalinhoud bedrag<strong>en</strong>.<br />

• De gebruikte grondstoff<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> in<br />

voldo<strong>en</strong>de mate op aarde aanwezig zijn<br />

(dus niet op korte termijn uitputbaar).<br />

• Er is e<strong>en</strong> verbod op milieu- <strong>en</strong> gezondheidsbelast<strong>en</strong>de<br />

stoff<strong>en</strong> (zij het basisgrondstof,<br />

toeslagstof of hulpstof).<br />

• De emissies bij productie <strong>en</strong> gebruik<br />

moet<strong>en</strong> gering zijn.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 15

Bio-ecologisch<br />

laag-<strong>en</strong>ergiehuis<br />

met fotovoltaïsche<br />

<strong>en</strong> thermische<br />

zonnepanel<strong>en</strong><br />

(Architect Marij Gabriëls)<br />

BIO-ECOLOGISCHE KEUZES<br />

• Bij de aanmaak van het materiaal moet<br />

het <strong>en</strong>ergieverbruik beperkt zijn.<br />

• De verpakking moet ecologisch geoptimaliseerd<br />

zijn.<br />

• De verwerkingsvoorschrift<strong>en</strong> moet<strong>en</strong><br />

duidelijk zijn.<br />

• Alle inhoudsstoff<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> opgegev<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> (‘Volldeklaration’).<br />

Al deze criteria vindt u in detail uitgeschrev<strong>en</strong><br />

én toegepast op verscheid<strong>en</strong>e categoriën<br />

van bouwmaterial<strong>en</strong> op de website van naturuplus:<br />

www.naturplus.org.<br />

2) NIBE<br />

De LCA-b<strong>en</strong>adering (LCA = lev<strong>en</strong>scyclysanalyse)<br />

van het TWIN-model die leidde tot<br />

de ‘NIBE-classificatie’.<br />

NIBE doet sinds jar<strong>en</strong> degelijk studiewerk<br />

naar LCA-gegev<strong>en</strong>s van bouwmaterial<strong>en</strong>.<br />

Het instituut ontwikkelde e<strong>en</strong> methodologie<br />

op basis van de internationaal erg geapprecieerde<br />

CML-methodiek (CML = C<strong>en</strong>trum<br />

voor Milieukunde van de Universiteit van<br />

Leid<strong>en</strong>).<br />

VIBE ervaart deze methodiek als het best<br />

hanteerbare instrum<strong>en</strong>t om de milieubelasting<br />

van verschill<strong>en</strong>de bouwmaterial<strong>en</strong> te<br />

vergelijk<strong>en</strong>.<br />

De NIBE-classificatie wordt als bronn<strong>en</strong>materiaal<br />

ingeschakeld:<br />

• om LCA-gegev<strong>en</strong>s over e<strong>en</strong> bepaald<br />

materiaal te verkrijg<strong>en</strong>,<br />

• als er e<strong>en</strong> keuze moet gemaakt word<strong>en</strong><br />

tuss<strong>en</strong> bijvoorbeeld twee verschill<strong>en</strong>de<br />

minerale of nagroeibare material<strong>en</strong>,<br />

• als VIBE advies moet verl<strong>en</strong><strong>en</strong> indi<strong>en</strong><br />

(bijvoorbeeld om technische red<strong>en</strong><strong>en</strong>)<br />

e<strong>en</strong> materiaal gebruikt moet word<strong>en</strong> dat<br />

niet voldoet aan de definitie van ‘bio-ecologisch<br />

materiaal’ of de criteria van natureplus,<br />

• om na te gaan of e<strong>en</strong> bepaald materiaal uit<br />

nagroeibare of minerale grondstoff<strong>en</strong> wel<br />

degelijk e<strong>en</strong> aanvaardbare milieuscore<br />

behaalt,<br />

• als hulpinstrum<strong>en</strong>t om bouwmaterial<strong>en</strong> te<br />

beoordel<strong>en</strong> waarvoor nog ge<strong>en</strong> naturepluscriteria<br />

bestaan.<br />

3) Andere labels, LCA’s, databank<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> studies.<br />

LCA-data leid<strong>en</strong> vaak tot verschill<strong>en</strong>de resultat<strong>en</strong>.<br />

Waar ze beschikbaar zijn bij VIBE vzw<br />

<strong>en</strong> verschill<strong>en</strong> van de NIBE-data zal VIBE<br />

vzw de NIBE-data vergelijk<strong>en</strong> met andere<br />

LCA-data. Dit geld ook voor andere milieudata.<br />

4) Leveranciersinformatie<br />

Gegev<strong>en</strong>s van produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>/verdelers waar<br />

voorgaande bronn<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> uitsluitsel gev<strong>en</strong> of<br />

niet toepasselijk zijn.<br />

Indi<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> andere informatie beschikbaar<br />

is, moet VIBE afgaan op de informatie van de<br />

produc<strong>en</strong>t/verdeler. Indi<strong>en</strong> wel informatie<br />

beschikbaar is uit de vorige bronn<strong>en</strong>, zal de<br />

informatie van de produc<strong>en</strong>t/verdeler eraan<br />

getoetst word<strong>en</strong>.<br />

16 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

HOOFDSTUK 8<br />

VIBE-manifest &<br />

Material<strong>en</strong>nota<br />

VIBE-manifest<br />

Missie<br />

De bouwsector heeft e<strong>en</strong> grote invloed op de<br />

kwaliteit van onze omgeving. VIBE vzw promoot<br />

m<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> milieuvri<strong>en</strong>delijke bouwwijz<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> woonvorm<strong>en</strong>.<br />

Hiertoe ver<strong>en</strong>igt VIBE vzw de ontwerpers,<br />

produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, aannemers, handelaars, consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>,<br />

beleidsinstanties <strong>en</strong> andere instelling<strong>en</strong><br />

die de bezorgdheid om m<strong>en</strong>s <strong>en</strong> milieu<br />

del<strong>en</strong>.<br />

Ambitie<br />

Strategie<br />

VIBE vzw is het c<strong>en</strong>traal informatie- <strong>en</strong><br />

vormingspunt rond bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

won<strong>en</strong> in Vlaander<strong>en</strong>.<br />

VIBE vzw stelt zich ook op<strong>en</strong> als koepel <strong>en</strong>/of<br />

discussieforum voor alle organisaties, beleidsmakers<br />

<strong>en</strong> op<strong>en</strong>bare bestur<strong>en</strong>, bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> individu<strong>en</strong><br />

die met ‘duurzaam bouw<strong>en</strong>’ bezig zijn.<br />

Daartoe zoekt VIBE vzw naar alle mogelijke<br />

sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong> met andere instelling<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> initiatiefnemers, in binn<strong>en</strong>- <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>land.<br />

Doelgroep<strong>en</strong><br />

Om het bio-ecologische gedachtegoed te verspreid<strong>en</strong>,<br />

richt VIBE vzw zich met haar activiteit<strong>en</strong><br />

vooral naar drie doelgroep<strong>en</strong>:<br />

beleidsinstanties, particuliere bouwers <strong>en</strong> professionel<strong>en</strong><br />

in de bouwsector.<br />

Om deze laatste doelgroep doeltreff<strong>en</strong>d te<br />

bereik<strong>en</strong>, zijn contact<strong>en</strong> met opleidingsinstelling<strong>en</strong><br />

noodzakelijk. Om het bio-ecologische<br />

gedachtegoed te funder<strong>en</strong> <strong>en</strong> blijv<strong>en</strong>d te toets<strong>en</strong><br />

aan de voortschrijd<strong>en</strong>de wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

bevinding<strong>en</strong>, zijn contact<strong>en</strong> met onderzoeksc<strong>en</strong>tra<br />

onontbeerlijk.<br />

Onafhankelijkheid<br />

Voor alle doelgroep<strong>en</strong> verzorgt VIBE vzw<br />

gerichte vorming, informatieverspreiding,<br />

advies, studies, begeleiding van voorbeeldproject<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> zoekt naar sam<strong>en</strong>werkingsverband<strong>en</strong>.<br />

VIBE vzw is daarbij niet gebond<strong>en</strong> aan<br />

e<strong>en</strong>der welke instelling.<br />

Professionel<strong>en</strong> in de bouwsector kunn<strong>en</strong> het<br />

VIBE-label krijg<strong>en</strong> als ze voldo<strong>en</strong> aan de criteria<br />

die VIBE vzw hanteert.<br />

VIBE opereert verder onafhankelijk van de<br />

professionele led<strong>en</strong> <strong>en</strong> kan standpunt<strong>en</strong> innem<strong>en</strong><br />

die indruis<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> het directe commerciële<br />

belang van led<strong>en</strong>.<br />

<strong>Visie</strong><br />

<strong>Duurzaam</strong> bouw<strong>en</strong><br />

VIBE vzw verzet zich teg<strong>en</strong> het ver<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van<br />

‘duurzaam bouw<strong>en</strong>’ tot ‘<strong>en</strong>ergiezuinig bouw<strong>en</strong>’.<br />

VIBE vzw me<strong>en</strong>t dat bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> integraal project is, waarin vier compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> twee dim<strong>en</strong>sies c<strong>en</strong>traal staan.<br />

Bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong> houdt rek<strong>en</strong>ing<br />

met aspect<strong>en</strong> van:<br />

• ruimtegebruik<br />

• <strong>en</strong>ergiehuishouding<br />

• waterhuishouding<br />

• materiaalgebruik<br />

In elk van deze vier compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> is niet<br />

<strong>en</strong>kel de dim<strong>en</strong>sie ‘milieubewustzijn’, maar<br />

ook de dim<strong>en</strong>sie ‘m<strong>en</strong>selijke gezondheid’ van<br />

belang.<br />

VIBE vzw streeft dan ook naar e<strong>en</strong> gezonde<br />

geest in e<strong>en</strong> gezond lichaam in e<strong>en</strong> gezond<br />

huis in e<strong>en</strong> gezonde leefomgeving.<br />

Duurzame ontwikkeling<br />

Als breder kader voor dit alles hanteert VIBE<br />

vzw de oorspronkelijke notie van ‘duurzame<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 17

VIBE-MANIFEST & MATERIALENNOTA<br />

ontwikkeling’, zoals omschrev<strong>en</strong> in het<br />

‘Brundtland-rapport’. Bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> won<strong>en</strong> betek<strong>en</strong>t dus ook: bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

won<strong>en</strong> op zo’n manier dat wereldwijd e<strong>en</strong><br />

gezonde, ecologische <strong>en</strong> sociaal aanvaardbare<br />

leefomgeving geschap<strong>en</strong> <strong>en</strong> gevrijwaard wordt<br />

voor de g<strong>en</strong>eraties die na ons volg<strong>en</strong>.<br />

Dat vóóronderstelt e<strong>en</strong> optimaal gebruik van<br />

lokaal beschikbare hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiebronn<strong>en</strong>. Dit is de eerste premisse<br />

bij de beoordeling op bio-ecologisch<br />

vlak van woon- <strong>en</strong> werkomgeving, bouwconstructies,<br />

<strong>en</strong>ergie-, water-, material<strong>en</strong>- <strong>en</strong><br />

grondstoff<strong>en</strong>strom<strong>en</strong>.<br />

Material<strong>en</strong>nota<br />

VIBE vzw <strong>en</strong> de bio-ecologische classificatie<br />

van bouwmaterial<strong>en</strong><br />

1) Inleiding<br />

VIBE vzw hanteert de NIBE-classificatie om<br />

over de bio-ecologische aspect<strong>en</strong> van bouwmaterial<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> -product<strong>en</strong> e<strong>en</strong> uitspraak te<br />

do<strong>en</strong> (NIBE = Nederlands Instituut voor<br />

Bouwbiologie <strong>en</strong> Ecologie, e<strong>en</strong> raadgev<strong>en</strong>d<br />

ing<strong>en</strong>ieursbureau). Die classificatie ontstond<br />

in 1992. De laatste uitgave van de eerste versie<br />

van de classificatie werd in 1995 gedrukt.<br />

Uit interne vergelijk<strong>en</strong>de studies bleek dat<br />

de NIBE-classificatie de meest bruikbare <strong>en</strong><br />

methodologisch meest inzichtelijke was van<br />

de to<strong>en</strong> bek<strong>en</strong>de classificatiesystem<strong>en</strong> voor<br />

bouwmaterial<strong>en</strong>.<br />

Vanaf 1995 werkte NIBE e<strong>en</strong> paar jaar aan de<br />

herwerking <strong>en</strong> verfijning van haar methodologie.<br />

Dit had tot gevolg dat er e<strong>en</strong> paar verrass<strong>en</strong>de<br />

<strong>en</strong> voor de bouwbio-ecologie soms<br />

moeilijk te verter<strong>en</strong> resultat<strong>en</strong> uit de bus<br />

kwam<strong>en</strong>. (Voor de bio-ecologische principes<br />

verwijz<strong>en</strong> we naar het VIBE-Manifest).<br />

Op 14 oktober 1998 nodigde VIBE Michiel<br />

Haas, directeur van NIBE, uit om de ‘nieuwe<br />

NIBE-classificatie’ uit de doek<strong>en</strong> te do<strong>en</strong><br />

voor de uitgebreide <strong>en</strong> vrij toegankelijke<br />

algem<strong>en</strong>e vergadering van VIBE vzw <strong>en</strong> om<br />

e<strong>en</strong> aantal conclusies te belicht<strong>en</strong>.<br />

Na e<strong>en</strong> periode van rust <strong>en</strong> bezinking van de<br />

resultat<strong>en</strong> van het debat dat op 14 oktober<br />

1998 gevoerd werd, wisselde de algem<strong>en</strong>e vergadering<br />

van VIBE vzw op 23 februari 1999<br />

verder van gedacht<strong>en</strong> over de NIBE-classifica-<br />

Wereldbeeld<br />

VIBE vzw gelooft bij dit alles niet in e<strong>en</strong> louter<br />

mechanistisch wereldbeeld, waarbij het<br />

functioner<strong>en</strong> van de aarde tot chemische<br />

reacties <strong>en</strong> berek<strong>en</strong>bare modell<strong>en</strong> herleid kan<br />

word<strong>en</strong>. VIBE vzw gelooft veeleer in de<br />

holistische b<strong>en</strong>adering, waarin de globale<br />

sam<strong>en</strong>hang van alles c<strong>en</strong>traal staat. VIBE<br />

vzw me<strong>en</strong>t dan ook dat de verbond<strong>en</strong>heid van<br />

de m<strong>en</strong>s met de aarde fundam<strong>en</strong>teel is, <strong>en</strong> dat<br />

het handel<strong>en</strong>d optred<strong>en</strong> van de m<strong>en</strong>s in de<br />

wereld e<strong>en</strong> op lange termijn volhoudbaar<br />

beheer van de natuurlijke rijkdomm<strong>en</strong> moet<br />

garander<strong>en</strong>.<br />

Besprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> goedgekeurd door<br />

de Algem<strong>en</strong>e Vergadering VIBE vzw<br />

6 oktober 1999<br />

tie, hoe het instituut daarmee moet omgaan<br />

<strong>en</strong> de gevolg<strong>en</strong> ervan. Daartoe werd nieuwe<br />

lectuur over lev<strong>en</strong>scyslusanalyse doorworsteld<br />

<strong>en</strong> hoord<strong>en</strong> we het oordeel van e<strong>en</strong> aantal<br />

m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit de exacte wet<strong>en</strong>schap <strong>en</strong> het ‘klassieke’<br />

bouwbedrijf over de NIBE-classificatie.<br />

“De algem<strong>en</strong>e vergadering van 23 februari<br />

1999 moet dan ook de koers bepal<strong>en</strong> die<br />

VIBE inzake materiaaladvies zal volg<strong>en</strong>.<br />

Het spreekt voor zich dat die koers de al dan<br />

niet erk<strong>en</strong>ning van nieuwe led<strong>en</strong> mee zal<br />

bepal<strong>en</strong>.” Die boodschap gav<strong>en</strong> we mee aan<br />

de talrijk opgedaagde led<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere geïnteresseerd<strong>en</strong>.<br />

E<strong>en</strong> ‘Voorstel van standpuntbepaling<br />

/ Aanzet tot e<strong>en</strong> VIBE-manifest’ werd er<br />

voorgelegd, besprok<strong>en</strong> <strong>en</strong> in grote lijn<strong>en</strong><br />

goedgekeurd.<br />

Na nog e<strong>en</strong> half jaar van reflectie, contact<strong>en</strong>,<br />

nieuwe gegev<strong>en</strong>s <strong>en</strong> debatt<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> de raad<br />

van beheer <strong>en</strong> met extern<strong>en</strong>, stelde VIBE<br />

vzw haar ‘VIBE-manifest’ op, werkte de material<strong>en</strong>nota<br />

bij, legde e<strong>en</strong> aantal bijkom<strong>en</strong>de<br />

acc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> verfijnde de oorspronkelijke tekst<strong>en</strong>.<br />

Dit pakket legde VIBE vzw voor aan de<br />

algem<strong>en</strong>e vergadering van 6 oktober 1999.<br />

De raad van beheer van VIBE vzw verwerkte<br />

op 9 november 1999 de opmerking<strong>en</strong> die to<strong>en</strong><br />

gemaakt werd<strong>en</strong> <strong>en</strong> die later schriftelijk binn<strong>en</strong>kwam<strong>en</strong>.<br />

Het resultaat is het onderstaande.<br />

2) Bouwmaterial<strong>en</strong> &<br />

lev<strong>en</strong>scyclusanalyse<br />

Om de milieu-impact van material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong><br />

te k<strong>en</strong>n<strong>en</strong>, is lev<strong>en</strong>scyclusanalyse<br />

(LCA) noodzakelijk.<br />

18 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

VIBE-MANIFEST & MATERIALENNOTA<br />

Lev<strong>en</strong>scyclusanalyse is e<strong>en</strong> complexe materie<br />

waarover tot nader order ge<strong>en</strong> wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

e<strong>en</strong>sgezindheid of standaardmethodologie<br />

bestaat.<br />

Blijkbaar is het zeer moeilijk, zoniet onmogelijk,<br />

om algeme<strong>en</strong> aanvaardbare lev<strong>en</strong>scyclusanalyses<br />

uit te voer<strong>en</strong>. Dit geldt volg<strong>en</strong>s sommige<br />

bronn<strong>en</strong> in hoge mate voor bouwmaterial<strong>en</strong>.<br />

In de gevestigde exact-wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

wereld word<strong>en</strong> materiaalvergelijking<strong>en</strong> op<br />

basis van LCA’s vaak niet aanvaard. Wegingsfactor<strong>en</strong><br />

toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan de verschill<strong>en</strong>de<br />

milieucriteria die in e<strong>en</strong> LCA gehanteerd<br />

word<strong>en</strong>, wordt in de gevestigde exact-wet<strong>en</strong>schappelijke<br />

wereld meestal ook niet aanvaard.<br />

Elk materiaal of product moet volg<strong>en</strong>s<br />

die visie op zich bekek<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in functie<br />

van de milieubelasting die het veroorzaakt.<br />

VIBE vzw zoekt perman<strong>en</strong>t naar informatie<br />

over lev<strong>en</strong>scyclusanalyses <strong>en</strong> de milieuimpact<br />

van bouwmaterial<strong>en</strong> <strong>en</strong> hun productieprocess<strong>en</strong>.<br />

3) Bouwmaterial<strong>en</strong> & gezondheid<br />

Over de gezondheidsaspect<strong>en</strong> van de meeste<br />

material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> bestaan weinig strikt<br />

wet<strong>en</strong>schappelijk gegronde gegev<strong>en</strong>s.<br />

Over de gezondheidsaspect<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> aantal<br />

material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> bestaan teg<strong>en</strong>strijdige<br />

wet<strong>en</strong>schappelijke gegev<strong>en</strong>s (bijvoorbeeld:<br />

houtimpregneermiddel<strong>en</strong>, minerale<br />

wol...).<br />

Wanneer wet<strong>en</strong>schappelijke gegev<strong>en</strong>s wijz<strong>en</strong><br />

op e<strong>en</strong> gezondheidsprobleem of -risico, reager<strong>en</strong><br />

de betrokk<strong>en</strong> produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> <strong>en</strong> industriële<br />

gebruikers ervan heftig. Slechts na jar<strong>en</strong> van<br />

zware schadegevall<strong>en</strong> <strong>en</strong> juridische procedures<br />

daarrond, word<strong>en</strong> bepaalde stoff<strong>en</strong> in<br />

bepaalde toepassing<strong>en</strong> verbod<strong>en</strong> (bijvoorbeeld:<br />

PCP (p<strong>en</strong>ta-chloor-ph<strong>en</strong>ol), lindaan,<br />

asbest...). Voor andere stoff<strong>en</strong> is er teg<strong>en</strong>kanting<br />

vanuit de milieubeweging, de consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>beweging<br />

<strong>en</strong> steeds meer ook vanuit de<br />

vakbondsbeweging (bijvoorbeeld: e<strong>en</strong> aantal<br />

houtimpregneermiddel<strong>en</strong>, solv<strong>en</strong>tgedrag<strong>en</strong><br />

verv<strong>en</strong> <strong>en</strong> aanverwante...).<br />

Het oordeel over gezondheidsaspect<strong>en</strong> van<br />

bouwmaterial<strong>en</strong> <strong>en</strong> -product<strong>en</strong> is noodgedwong<strong>en</strong><br />

vaak gebaseerd op intuïtie. Vanuit<br />

holistisch perspectief valt het oordeel dan<br />

vaak in het voordeel uit van de ‘natuurlijke’<br />

product<strong>en</strong> <strong>en</strong> material<strong>en</strong>, of product<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

material<strong>en</strong> die voor het overgrote deel uit<br />

‘natuurlijke’ of hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong><br />

sam<strong>en</strong>gesteld zijn. Material<strong>en</strong> uit voornamelijk<br />

aardoliederivat<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> uit de<br />

(petro)chemie scor<strong>en</strong> dan neutraal, minder<br />

goed of slecht.<br />

VIBE vzw zoekt perman<strong>en</strong>t naar informatie<br />

over gezondheidsaspect<strong>en</strong> van bouwmaterial<strong>en</strong><br />

in heel hun lev<strong>en</strong>sloop.<br />

4) Lev<strong>en</strong>scyclusanalyse, gezond<br />

bouw<strong>en</strong> & de bouwheer<br />

De belangstelling voor ‘duurzaam’ bouw<strong>en</strong> in<br />

Vlaander<strong>en</strong> <strong>en</strong> België neemt hand over hand<br />

toe. Bouwers, architect<strong>en</strong> <strong>en</strong> overhed<strong>en</strong> vrag<strong>en</strong><br />

zich af met welke material<strong>en</strong> ze milieubewust<br />

<strong>en</strong> gezond kunn<strong>en</strong> bouw<strong>en</strong>.<br />

VIBE vzw moet hierop e<strong>en</strong> antwoord kunn<strong>en</strong><br />

gev<strong>en</strong>. Dit antwoord zal soms duidelijk <strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong>duidig zijn, soms ook niet. Door de ontwikkeling<strong>en</strong><br />

in de bouwsector zijn de antwoord<strong>en</strong><br />

in elk geval steeds tijdsgebond<strong>en</strong>:<br />

door e<strong>en</strong> meer milieuvri<strong>en</strong>delijk productieproces,<br />

door de toepassing van hernieuwbare<br />

<strong>en</strong>ergiebronn<strong>en</strong>, door input van gerecycleerde<br />

grondstoff<strong>en</strong>, door het vervang<strong>en</strong> van<br />

e<strong>en</strong> ongezond ingrediënt door e<strong>en</strong> schadeloos<br />

ingrediënt <strong>en</strong>z... kan e<strong>en</strong> product of materiaal<br />

na verloop van tijd beter scor<strong>en</strong> dan voorhe<strong>en</strong>.<br />

VIBE zal e<strong>en</strong> bio-ecologische classificatie<br />

van material<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> hanter<strong>en</strong> om haar vormings-<br />

<strong>en</strong> informatie-activiteit<strong>en</strong> mee te stoffer<strong>en</strong><br />

én om advies te gev<strong>en</strong> aan all<strong>en</strong> die<br />

daarom vrag<strong>en</strong>.<br />

5) VIBE vzw & de NIBE-classificatie<br />

Volg<strong>en</strong>s VIBE vzw is de NIBE-classificatie<br />

nog steeds het meest uitgebreide, hanteerbare<br />

<strong>en</strong> onderbouwde systeem om bouwmaterial<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> -product<strong>en</strong> te beoordel<strong>en</strong> op hun bio-ecologische<br />

waarde.<br />

VIBE vzw zal de NIBE-classificatie blijv<strong>en</strong><br />

volg<strong>en</strong> als algem<strong>en</strong>e milieuclassificatie van<br />

material<strong>en</strong>. Indi<strong>en</strong> andere LCA- <strong>en</strong>/of milieu<strong>en</strong><br />

gezondheidsgegev<strong>en</strong>s bij VIBE beschikbaar<br />

zijn, word<strong>en</strong> die naast de NIBE-classificatie<br />

vermeld.<br />

6) Milieuclassificatie versus<br />

natuurlijke material<strong>en</strong><br />

Doorgaans hebb<strong>en</strong> material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong><br />

die het dichtst bij hun natuurlijke vorm staan<br />

(die dus het minste bewerking<strong>en</strong> ondergaan<br />

hebb<strong>en</strong>) of material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> die uit<br />

hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong> bestaan, ook de<br />

beste score in lev<strong>en</strong>scyslusanalyses. En ze zijn<br />

het minst schadelijk of zelfs heilzaam voor<br />

de m<strong>en</strong>selijke gezonheid.<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 19

VIBE-MANIFEST & MATERIALENNOTA<br />

Dit is echter niet altijd zo: sommige synthetische<br />

product<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> erg goede LCAscore,<br />

sommige natuurlijke product<strong>en</strong> zijn<br />

gezondheidsschadelijk.<br />

Deze bevinding kan conflicter<strong>en</strong> met de<br />

beginsel<strong>en</strong> van de bouwbio-ecologie. Zo kan<br />

het aanvaardbaar zijn dat in bepaalde toepassing<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> hernieuwbaar of natuurlijk materiaal<br />

gekoz<strong>en</strong> wordt vóór e<strong>en</strong> niet of minder<br />

hernieuwbaar of natuurlijk materiaal met e<strong>en</strong><br />

betere milieuscore.<br />

Waar LCA-gegev<strong>en</strong>s conflicter<strong>en</strong> met principes<br />

<strong>en</strong> techniek<strong>en</strong> uit de bouwbio-ecologie zal<br />

VIBE e<strong>en</strong> g<strong>en</strong>uanceerd standpunt innem<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> e<strong>en</strong> onderscheid aangev<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> de meest<br />

milieuverantwoorde keuze <strong>en</strong> de meest bioecologisch<br />

verantwoorde keuze.<br />

7) Bouw<strong>en</strong> met lokale material<strong>en</strong><br />

Als iedere<strong>en</strong> zou bouw<strong>en</strong> met dezelfde material<strong>en</strong><br />

(zij het natuurlijke of synthetische,<br />

hernieuwbare of niet-hernieuwbare material<strong>en</strong>),<br />

onstaat er hoedanook e<strong>en</strong> probleem van<br />

schaarste <strong>en</strong> uitputting. Differ<strong>en</strong>tiatie in<br />

materiaalgebruik is dus niet alle<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aangewez<strong>en</strong><br />

keuze, het is ook de <strong>en</strong>ig mogelijke<br />

keuze.<br />

Van oudsher hebb<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> overal ter<br />

wereld gebouwd met de lokaal aanwezige<br />

material<strong>en</strong>. De technologische <strong>en</strong> mobiliteitsrevolutie<br />

lat<strong>en</strong> vandaag e<strong>en</strong> ander beeld<br />

zi<strong>en</strong>: vele bouwmaterial<strong>en</strong> (zoals andere product<strong>en</strong>,<br />

overig<strong>en</strong>s) reiz<strong>en</strong> de halve wereld<br />

rond om op de gebruiksplaats te beland<strong>en</strong>.<br />

Dit zorgt in de eerste plaats voor e<strong>en</strong> verhoogde<br />

<strong>en</strong> vaak nodeloze <strong>en</strong>ergie-input in<br />

het materiaal.<br />

Bouw<strong>en</strong> met lokale material<strong>en</strong> zal zorg<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> automatische spreiding van <strong>en</strong> differ<strong>en</strong>tiatie<br />

in materiaalgebruik. Ook vanuit het<br />

sociale perspectief van duurzame ontwikkeling<br />

biedt bouw<strong>en</strong> met lokale hernieuwbare<br />

material<strong>en</strong> de beste perspectiev<strong>en</strong>: de material<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> niet geëxporteerd, maar blijv<strong>en</strong><br />

lokaal beschikbaar. De lokaal aanwezige<br />

material<strong>en</strong> zijn bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> vaak nagroeibaar<br />

<strong>en</strong>/of makkelijk herbruikbaar.<br />

In veel gevall<strong>en</strong> zal VIBE vzw e<strong>en</strong> voorkeur<br />

hebb<strong>en</strong> voor lokale <strong>en</strong> nagroeibare material<strong>en</strong>.<br />

8) Recyclage & milieu<br />

Vele produc<strong>en</strong>t<strong>en</strong> noem<strong>en</strong> hun product ‘ecologisch’<br />

omdat het recycleerbaar is of (deels)<br />

bestaat uit recycleerbare material<strong>en</strong>. Dit is<br />

e<strong>en</strong> modieuze <strong>en</strong> uitgeki<strong>en</strong>de, maar zeer<br />

beperkte visie. Het ‘ecologische’ aspect van<br />

e<strong>en</strong> materiaal wordt bestudeerd aan de hand<br />

van verscheid<strong>en</strong>e criteria in e<strong>en</strong> lev<strong>en</strong>scyclusanalyse<br />

(zie bov<strong>en</strong>), niet aan de hand van dat<br />

<strong>en</strong>e criterium ‘recycleerbaarheid’.<br />

Bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> zorgt de recyclage van product<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> industrie op zich, die steeds opnieuw<br />

nood blijft hebb<strong>en</strong> aan het oorspronkelijke<br />

afvalproduct. Zo onstaat bij recyclage van niethernieuwbare<br />

material<strong>en</strong> e<strong>en</strong> perverse spiraal<br />

van blijv<strong>en</strong>d uitputt<strong>en</strong>de grondstoff<strong>en</strong>winning<br />

<strong>en</strong> productie. Dit is met name het geval voor<br />

plastics <strong>en</strong> andere aardoliederivat<strong>en</strong>.<br />

Recyclage is volg<strong>en</strong>s VIBE vzw in veel gevall<strong>en</strong><br />

ge<strong>en</strong> definitieve oplossing voor e<strong>en</strong><br />

milieuprobleem. Integ<strong>en</strong>deel: door recyclage<br />

van niet-hernieuwbare product<strong>en</strong> zal het oorspronkelijke<br />

product blijv<strong>en</strong>d geproduceerd<br />

moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />

9) Recyclage, gezondheid &<br />

eco-toxiciteit<br />

Milieu- <strong>en</strong>/of gezondheidsbezwar<strong>en</strong>de afvalstoff<strong>en</strong><br />

verwerk<strong>en</strong> in bouwproduct<strong>en</strong> is in eerste<br />

instantie te verwerp<strong>en</strong>. Inzake (pot<strong>en</strong>tieel)<br />

toxische stoff<strong>en</strong> <strong>en</strong> afvalstoff<strong>en</strong> is er<br />

ge<strong>en</strong> ‘vermoed<strong>en</strong> van onschuld’, maar hanteert<br />

VIBE net het voorzichtigheidsprincipe.<br />

We rad<strong>en</strong> het gebruik van zulke afvalstoff<strong>en</strong><br />

in principe af, als er e<strong>en</strong> vermoed<strong>en</strong> van<br />

humane of ecotoxiciteit is.<br />

Het m<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van afvalstoff<strong>en</strong> in voederm<strong>en</strong>gsels<br />

voor dier<strong>en</strong> <strong>en</strong> de maatschappelijke<br />

gevolg<strong>en</strong> daarvan hebb<strong>en</strong> het standpunt van<br />

VIBE vzw hieromtr<strong>en</strong>t versterkt. Ook voor<br />

de bio-ecologische bouwsector was de zog<strong>en</strong>aamde<br />

‘dioxinecrisis’ (tweede helft van<br />

1999) e<strong>en</strong> bevestiging van e<strong>en</strong> aantal van<br />

haar grondbeginsel<strong>en</strong>. Niet alle<strong>en</strong> de ingrediënt<strong>en</strong><br />

van onze voeding moet<strong>en</strong> immers<br />

‘eerlijk’ zijn, maar ook die van de bouwstoff<strong>en</strong><br />

waartuss<strong>en</strong> we ons dagelijks bevind<strong>en</strong>. En in<br />

de bouwsector wordt mom<strong>en</strong>teel nog veel<br />

meer afval gedumpt dan in de voedingssector.<br />

‘Recyclage’ van risico-afvalstoff<strong>en</strong> in bouwmaterial<strong>en</strong><br />

blijft e<strong>en</strong> stuiptrekking van e<strong>en</strong><br />

maatschappij die zo veel afval geproduceerd<br />

heeft dat ze er ge<strong>en</strong> blijf meer mee weet.<br />

Pot<strong>en</strong>tieel toxische <strong>en</strong>/of milieubelast<strong>en</strong>de<br />

afvalstoff<strong>en</strong> m<strong>en</strong>g<strong>en</strong> in bouwproduct<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

-material<strong>en</strong> getuigt van e<strong>en</strong> verkeerd begrep<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> achterhaald ecologisch bewustzijn <strong>en</strong><br />

is e<strong>en</strong> niet te promot<strong>en</strong> richting in het ‘duurzaam<br />

bouw<strong>en</strong>’. VIBE maakt er e<strong>en</strong> strijdpunt<br />

van om deze richting niet de overhand te<br />

lat<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> in het bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>.<br />

20 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

VIBE-MANIFEST & MATERIALENNOTA<br />

10) Besluit<br />

‘<strong>Duurzaam</strong> bouw<strong>en</strong>’ is in. Nochtans wordt er<br />

steeds vaker e<strong>en</strong> afgezwakte versie van gepromoot.<br />

Voor VIBE vzw blijft de integrale visie<br />

op duurzaam bouw<strong>en</strong> die de bouwbio-ecologie<br />

geeft de <strong>en</strong>ig mogelijke om het woord ‘duurzaam’,<br />

in de oorsprokelijke zin van het<br />

Brundtland-rapport (sustainable), op e<strong>en</strong> eerlijke<br />

manier in te vull<strong>en</strong>. Dit wil zegg<strong>en</strong> dat<br />

de bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing<br />

houdt met e<strong>en</strong> aangepaste ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing<br />

<strong>en</strong> sted<strong>en</strong>bouw <strong>en</strong> rationeel beheerde<br />

<strong>en</strong>ergie-, water-, material<strong>en</strong>- <strong>en</strong> grondstoff<strong>en</strong>strom<strong>en</strong><br />

in de bouwsector.<br />

Bij 100 % inzet van hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiebronn<strong>en</strong> zijn de stof- <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiekringlop<strong>en</strong><br />

volledig geslot<strong>en</strong>. Het ket<strong>en</strong>beheer<br />

is dan als vanzelf integraal. Dit is echter<br />

e<strong>en</strong> theoretische situatie. Waar afgewek<strong>en</strong><br />

wordt van dit ideale theoretische model,<br />

wordt ernaar gestreefd maximaal aan integraal<br />

ket<strong>en</strong>beheer te do<strong>en</strong> <strong>en</strong> de stof- <strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiekringlop<strong>en</strong><br />

te sluit<strong>en</strong> waar mogelijk.<br />

Inzake material<strong>en</strong> <strong>en</strong> techniek<strong>en</strong> hecht VIBE<br />

vzw bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> belang aan het gezondheidsaspect<br />

én het milieu-aspect van bouwmaterial<strong>en</strong>.<br />

Daarbij is het gebruik van zo veel mogelijk<br />

nagroeibare of hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> <strong>en</strong>ergiebronn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> belangrijk beginsel.<br />

Zowel vanuit milieu- als vanuit gezondheidsstandpunt.<br />

Volg<strong>en</strong>s de bio-ecologische principes fungeert<br />

e<strong>en</strong> gebouw als ‘derde huid’. De fysische m<strong>en</strong>selijke<br />

huid is de ‘eerste huid’, de kleding is<br />

de ‘tweede huid’. Voor deze ‘derde huid’ geld<strong>en</strong><br />

dezelfde principes als voor de eerste <strong>en</strong> de<br />

tweede: de constructies moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> optimale<br />

vochttransport- <strong>en</strong> huishouding verzeker<strong>en</strong>.<br />

Als best hanteerbare milieuclassificatie van<br />

bouwmaterial<strong>en</strong> geldt voor VIBE vzw de<br />

NIBE-classificatie. Die houdt echter minder<br />

dan voorhe<strong>en</strong> rek<strong>en</strong>ing met gezondheidsaspect<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal technische materiaaleig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong><br />

die in bouwbio-ecologische constructiedel<strong>en</strong><br />

belangrijk geacht word<strong>en</strong>, zoals<br />

dampop<strong>en</strong>heid <strong>en</strong> hygroscopiciteit.<br />

Dit betek<strong>en</strong>t dat VIBE vzw de NIBE-classificatie<br />

in de eerste plaats als milieu-classificatie<br />

zal hanter<strong>en</strong> <strong>en</strong> in e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong> zal<br />

aanvull<strong>en</strong> op basis van de volg<strong>en</strong>de motivatieprincipes:<br />

• Material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> die (nag<strong>en</strong>oeg)<br />

uitsluit<strong>en</strong>d sam<strong>en</strong>gesteld zijn uit nagroeibare<br />

grondstoff<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bio-ecologische<br />

voorkeur bov<strong>en</strong> andere in dezelfde<br />

NIBE-milieuklasse (bijvoorbeeld: hout,<br />

houtvezelplat<strong>en</strong>, material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong><br />

uit de vlasteelt...). Hierbij is duurzame ontginning<br />

van de betrokk<strong>en</strong> grondstof ook<br />

van belang in de bio-ecologische beoordeling<br />

(bijvoorbeeld FSC-gelabeld hout).<br />

Indi<strong>en</strong> het gaat om ongezonde natuurlijke<br />

grondstoff<strong>en</strong>, kan in e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> synthetisch product e<strong>en</strong> beter alternatief<br />

zijn (bijvoorbeeld e<strong>en</strong> aantal verfverdunners).<br />

• De material<strong>en</strong> die het dichtst bij hun<br />

natuurlijke vorm staan <strong>en</strong> die de minste<br />

bewerking<strong>en</strong> ondergaan hebb<strong>en</strong>, hebb<strong>en</strong><br />

e<strong>en</strong> bio-ecologische voorkeur bov<strong>en</strong><br />

andere in dezelfde NIBE-milieuklasse (bijvoorbeeld:<br />

kalkverv<strong>en</strong>, stroleem, dakbedekking<br />

<strong>en</strong> brikk<strong>en</strong> uit gebakk<strong>en</strong> klei...).<br />

• In e<strong>en</strong> aantal gevall<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> toeslagstoff<strong>en</strong><br />

of product<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> materiaal toegevoegd<br />

word<strong>en</strong> (brandwer<strong>en</strong>dheid, waterwer<strong>en</strong>dheid,<br />

schimmelwer<strong>en</strong>dheid, insect<strong>en</strong>wer<strong>en</strong>dheid,<br />

lijm<strong>en</strong>, oplosmiddel<strong>en</strong>...).<br />

Material<strong>en</strong> <strong>en</strong> product<strong>en</strong> die behandeld<br />

zijn met stoff<strong>en</strong> die niet in de natuur voorkom<strong>en</strong><br />

of waar synthetische chemische<br />

stoff<strong>en</strong> aan toegevoegd werd<strong>en</strong>, scor<strong>en</strong> bioecologisch<br />

gezi<strong>en</strong> minder goed dan material<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> product<strong>en</strong> die niet met kunstmatige<br />

chemische stoff<strong>en</strong> behandeld zijn.<br />

• Afvalstoff<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> e<strong>en</strong> gezondheids- of<br />

milieurisico vorm<strong>en</strong>. Veel afvalstoff<strong>en</strong> zijn<br />

afkomstig uit niet-hernieuwbare grondstoff<strong>en</strong>.<br />

Material<strong>en</strong> die bestaan uit dit soort<br />

afvalstoff<strong>en</strong> of waaraan zulke afvalstoff<strong>en</strong><br />

toegevoegd zijn, zull<strong>en</strong> slechts zeld<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />

rek<strong>en</strong><strong>en</strong> op e<strong>en</strong> bio-ecologische voorkeur.<br />

• Material<strong>en</strong> die nag<strong>en</strong>oeg volledig of voor<br />

e<strong>en</strong> groot deel sam<strong>en</strong>gesteld zijn uit aardoliederivat<strong>en</strong><br />

zijn meestal af te rad<strong>en</strong>.<br />

Goedgekeurd door<br />

de Algem<strong>en</strong>e Vergadering van VIBE vzw<br />

6 oktober 1999<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 21

HOOFDSTUK 9<br />

Wat doet VIBE vzw?<br />

VIBE is ook jaarlijks<br />

aanwezig<br />

op Batibouw.<br />

VIBE vzw is e<strong>en</strong> onafhankelijke vzw op het<br />

kruispunt van de milieubeweging <strong>en</strong> de bouwsector.<br />

Onze opdracht omvat vorming, advies <strong>en</strong><br />

bewustmaking over gezond <strong>en</strong> milieuverantwoord<br />

bouw<strong>en</strong>, verbouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong>.<br />

De beleidsmissie van VIBE vzw als wegwijzer<br />

in gezond <strong>en</strong> milieuverantwoord bouw<strong>en</strong>, verbouw<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> won<strong>en</strong> is:<br />

Zo veel mogelijk (ver)bouwers, bouwprofessionel<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> overheidsinstelling<strong>en</strong> wegwijs<br />

mak<strong>en</strong> in bio-ecologisch (ver)bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

won<strong>en</strong>. VIBE wil e<strong>en</strong> antwoord bied<strong>en</strong> op de<br />

vrag<strong>en</strong>:<br />

• wat zijn bio-ecologische material<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

techniek<strong>en</strong>?<br />

• hoe moet<strong>en</strong> ze toegepast word<strong>en</strong>?<br />

• waar zijn ze verkrijgbaar <strong>en</strong> wie in de<br />

bouwsector werkt ermee?<br />

Daarbij ligt de nadruk op informatie over de<br />

toepassing van ‘natuurlijke’ bouwmaterial<strong>en</strong>,<br />

maar VIBE wil ook e<strong>en</strong> goed informatie-aanbod<br />

hebb<strong>en</strong> over ecologische sted<strong>en</strong>bouw <strong>en</strong><br />

ruimtelijke ord<strong>en</strong>ing, <strong>en</strong>ergiebespar<strong>en</strong>de toepassing<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> waterbespar<strong>en</strong>de toepassing<strong>en</strong>.<br />

Daarnaast wil VIBE signaler<strong>en</strong> waar er moge-<br />

22 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

VIBE geeft het<br />

tijdschrift Won<strong>en</strong><br />

met de Natuur uit,<br />

dat als bijlage<br />

verschijnt bij<br />

Beter bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

verbouw<strong>en</strong>.<br />

WAT DOET VIBE VZW?<br />

lijke problem<strong>en</strong> zijn inzake gezondheid <strong>en</strong>/of<br />

milieu in de klassieke bouwsector <strong>en</strong> daarvoor<br />

valabele alternatiev<strong>en</strong> bied<strong>en</strong>.<br />

VIBE is ook jaarlijks aanwezig op Batibouw.<br />

Onze instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> breed publiek te<br />

bereik<strong>en</strong> zijn:<br />

• Ons vormingsaanbod (cursuss<strong>en</strong>, studiedag<strong>en</strong>,<br />

lezing<strong>en</strong>...). Als VIBE-lid heeft u korting<br />

<strong>en</strong> twee gratis infosessies bij de algem<strong>en</strong>e<br />

vergadering<strong>en</strong>.<br />

• Ons tijdschrift Won<strong>en</strong> met de Natuur<br />

(WmdN), dat als kwartaalbijlage bij Beter<br />

Bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> Verbouw<strong>en</strong> (BBV) verschijnt.<br />

Als VIBE-lid ontvangt u dus ook alle<br />

nummers van WmdN én BBV.<br />

• Onze publicaties.<br />

Daarvan verschijn<strong>en</strong><br />

er minst<strong>en</strong>s<br />

vier per jaar. Als<br />

VIBE-lid heeft u<br />

korting op onze<br />

publicaties. Sommige<br />

zijn ook gratis<br />

voor VIBEled<strong>en</strong>.<br />

• Onze int<strong>en</strong>sieve netwerking in de milieubeweging<br />

<strong>en</strong> de bouwsector. Op Vlaams,<br />

nationaal <strong>en</strong> internationaal niveau.<br />

• Ons erk<strong>en</strong>ningssysteem met VIBE-keurmerk<br />

voor de labeling van professionel<strong>en</strong><br />

uit de bouwsector die voldo<strong>en</strong> aan onze<br />

str<strong>en</strong>ge criteria voor bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>.<br />

• Onze beleidsadviser<strong>en</strong>de <strong>en</strong> beleidsondersteun<strong>en</strong>de<br />

werking voor lokale,<br />

Vlaamse <strong>en</strong> federale overhed<strong>en</strong>.<br />

• Onze website. Als VIBE-lid heeft u gratis<br />

toegang tot het led<strong>en</strong>gedeelte. LID WORDEN?<br />

35,- euro stort<strong>en</strong> op rek<strong>en</strong>ingnummer<br />

523-0800593-30 met vermelding ‘lid’.<br />

Uw lidmaatschap geldt twaalf maand<strong>en</strong><br />

vanaf de maand van de storting.<br />

Welkom bij onze club!<br />

<strong>Visie</strong> <strong>en</strong> <strong>basisprincipes</strong> 23

HOOFDSTUK 10<br />

De VIBE-erk<strong>en</strong>ningsprocedure<br />

<strong>en</strong> het keurmerk<br />

(Architect Dirk Wauters)<br />

VIBE vzw is ge<strong>en</strong> beroepsorganisatie <strong>en</strong> verteg<strong>en</strong>woordigt<br />

ge<strong>en</strong> particuliere belang<strong>en</strong><br />

(zie VIBE-manifest).<br />

Wél reikt VIBE vzw e<strong>en</strong> label uit aan professionel<strong>en</strong><br />

uit de bouwsector die voldo<strong>en</strong> aan<br />

onze criteria voor ‘duurzaam’ bouw<strong>en</strong>. Daarvoor<br />

is e<strong>en</strong> procedure met duidelijke criteria<br />

<strong>en</strong> controles uitgewerkt (zie VIBE-label).<br />

De adress<strong>en</strong> die u vindt in onze lijst van<br />

erk<strong>en</strong>de professionel<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> deze erk<strong>en</strong>nings-<br />

<strong>en</strong> controleprocedure doorlop<strong>en</strong>.<br />

De criteria <strong>en</strong> de procedures vindt u<br />

op onze website onder www.vibe.be/wat/<br />

wat doet vibe/labels <strong>en</strong> beoordeling<strong>en</strong>.<br />

Hierover is er ook e<strong>en</strong> aparte folder<br />

(‘Op zoek naar uw ster in duurzaam bouw<strong>en</strong>?’)<br />

voor bouwprofessionel<strong>en</strong> beschikbaar.<br />

24 Wat is bio-ecologisch bouw<strong>en</strong>?

7 goede red<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

om lid te word<strong>en</strong> van VIBE vzw<br />

Zoveel meer dan e<strong>en</strong> bakste<strong>en</strong> in de maag<br />

De Belg zit met de spreekwoordelijke bakste<strong>en</strong> in de maag. Maar wat met hout of leem in de maag? Verteert dat<br />

ev<strong>en</strong>goed? En of! Bio-ecologische bouwwijz<strong>en</strong> zijn goed <strong>en</strong> gezond voor de m<strong>en</strong>s. Wat niet wegneemt natuurlijk<br />

dat je met bakste<strong>en</strong> ook ecologisch kan bouw<strong>en</strong>. Maar de bouwsector heeft e<strong>en</strong> grote invloed op de kwaliteit<br />

van onze omgeving. Daarom promoot VIBE m<strong>en</strong>s- <strong>en</strong> milieuvri<strong>en</strong>delijke bouwwijz<strong>en</strong> <strong>en</strong> woonvorm<strong>en</strong>.<br />

VIBE is het Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong>. We zijn e<strong>en</strong> informatiec<strong>en</strong>trum op het<br />

knooppunt van de milieubeweging <strong>en</strong> de bouwsector. We verzamel<strong>en</strong> informatie over bio-ecologisch bouw<strong>en</strong><br />

<strong>en</strong> won<strong>en</strong>, bundel<strong>en</strong> ze <strong>en</strong> verspreid<strong>en</strong> ze. Dit via vorming, cursuss<strong>en</strong>, publicaties, Won<strong>en</strong> met de Natuur <strong>en</strong>z...<br />

Wie meer wil wet<strong>en</strong> of zijn <strong>en</strong>gagem<strong>en</strong>t wil beton<strong>en</strong>, nodig<strong>en</strong> we uit om VIBE-lid te word<strong>en</strong>. Onze doelgroep<strong>en</strong><br />

zijn particuliere consum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (bouwers <strong>en</strong> verbouwers), professionel<strong>en</strong> in de bouwsector, overheidsinstanties<br />

op alle niveaus. Het VIBE-lidmaatschap heeft heel wat voordel<strong>en</strong>.<br />

1. Twee abonnem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voor de prijs van één<br />

Het lidmaatschap behelst twee abonnem<strong>en</strong>t<strong>en</strong>: ééntje op<br />

het VIBE-tijdschrift ‘Won<strong>en</strong> met de Natuur’ <strong>en</strong> één op het<br />

grootste Belgische bouwtijdschrift ‘Beter Bouw<strong>en</strong> & Verbouw<strong>en</strong>’,<br />

waarin Won<strong>en</strong> met de Natuur viermaal per jaar<br />

als katern verschijnt. Twee vlieg<strong>en</strong> in één klap dus. Misschi<strong>en</strong><br />

was u al BB&V-abonnee? Met 10 euro bov<strong>en</strong>op dat<br />

bedrag, g<strong>en</strong>iet u van de vele andere voordel<strong>en</strong> van VIBE.<br />

2. Korting op het vormings- <strong>en</strong> informatie-aanbod<br />

Het ganse jaar door <strong>en</strong> over heel Vlaander<strong>en</strong> organiseert<br />

VIBE cursuss<strong>en</strong> over bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong>.<br />

Als VIBE-lid krijgt u korting op de inschrijfprijs <strong>en</strong> wordt<br />

u – indi<strong>en</strong> u w<strong>en</strong>st – up-to-date gehoud<strong>en</strong> over al deze<br />

ev<strong>en</strong>em<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> greep uit het aanbod: <strong>en</strong>ergiebesparing,<br />

moderne leembouw, strobal<strong>en</strong>bouw, verv<strong>en</strong> met<br />

natuurverf, gebruik van hemelwater, isolatietechniek<strong>en</strong>,<br />

zonne-<strong>en</strong>ergie, bio-ecologisch huiz<strong>en</strong> kijk<strong>en</strong>... Ook organiseert<br />

VIBE jaarlijks e<strong>en</strong> studiereis naar het buit<strong>en</strong>land<br />

om bio-ecologische voorbeeldproject<strong>en</strong> te bezoek<strong>en</strong>.<br />

Voor vel<strong>en</strong> e<strong>en</strong> onvergetelijke <strong>en</strong> inspirer<strong>en</strong>de ervaring.<br />

Daarnaast geeft VIBE heel wat publicaties uit, waarop u<br />

vanzelfsprek<strong>en</strong>d korting krijgt.<br />

3. Twee gratis infosessies<br />

Tweemaal per jaar organiseert VIBE voor haar led<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

Algem<strong>en</strong>e Vergadering. De Algem<strong>en</strong>e Vergadering wordt<br />

telk<strong>en</strong>s voorafgegaan door e<strong>en</strong> gratis infosessie. Hierin<br />

wordt dieper ingegaan op e<strong>en</strong> thema uit het bio-ecologisch<br />

bouw<strong>en</strong> <strong>en</strong> won<strong>en</strong>. Zo werd<strong>en</strong> de afgelop<strong>en</strong> jar<strong>en</strong><br />

Overtuigd?<br />

infosessies georganiseerd over het passiefhuis, reg<strong>en</strong>waterinfiltratie,<br />

gezond binn<strong>en</strong>klimaat, v<strong>en</strong>tilatie <strong>en</strong>z...<br />

4. Mede beslissingsrecht<br />

Als VIBE-lid kan u stemrecht aanvrag<strong>en</strong> <strong>en</strong> zo op de Algem<strong>en</strong>e<br />

Vergadering concreet de beleidsbeslissing<strong>en</strong> stur<strong>en</strong>.<br />

5. Het led<strong>en</strong>gedeelte op de website<br />

Op de website krijgt u als lid toegang tot e<strong>en</strong> speciaal led<strong>en</strong>gedeelte<br />

met inzage in alle reeds versch<strong>en</strong><strong>en</strong> nummers<br />

van Won<strong>en</strong> met de Natuur, 34 in het totaal, <strong>en</strong> in bijkom<strong>en</strong>de<br />

inhoudelijke dossiers. E<strong>en</strong> schat aan informatie.<br />

6. De elektronische VIBE-nieuwsbrief<br />

Per mail wordt u de VIBE-nieuwsbrief toegestuurd, waarin<br />

het reil<strong>en</strong> <strong>en</strong> zeil<strong>en</strong> van de ver<strong>en</strong>iging uit de doek<strong>en</strong><br />

wordt gedaan. VIBE zit immers niet stil <strong>en</strong> <strong>en</strong>gageert zich<br />

op alle front<strong>en</strong> om het bio-ecologisch gedacht<strong>en</strong>goed te<br />

verspreid<strong>en</strong>. Via de nieuwsbrief voelt u het klopp<strong>en</strong>de<br />

hart van de ver<strong>en</strong>iging <strong>en</strong> merkt u dat uw geld goed besteed<br />

is.<br />

7. Het VIBE-label voor professionele led<strong>en</strong><br />

Indi<strong>en</strong> u professioneel met bio-ecologisch bouw<strong>en</strong> bezig<br />

b<strong>en</strong>t als handelaar, importeur, produc<strong>en</strong>t, architect, studiebureau<br />

of aannemer, kan u ook e<strong>en</strong> erk<strong>en</strong>ning of het<br />

VIBE-label aanvrag<strong>en</strong>. Het label is e<strong>en</strong> indicatie dat u op<br />

bio-ecologisch vlak uw strep<strong>en</strong> hebt verdi<strong>en</strong>d <strong>en</strong> uw klant<strong>en</strong><br />

met e<strong>en</strong> gerust hart op uw expertise e<strong>en</strong> beroep kunn<strong>en</strong><br />

do<strong>en</strong>. Daarbov<strong>en</strong>op verschijnt uw firma in de lijst van<br />

erk<strong>en</strong>de led<strong>en</strong>, gepubliceerd in Won<strong>en</strong> met de Natuur.<br />

Lid word<strong>en</strong> kan heel e<strong>en</strong>voudig door 35,- euro te stort<strong>en</strong> op rek<strong>en</strong>ingnummer 523-0800593-30<br />

met vermelding ‘lid’. Uw lidmaatschap geldt twaalf maand<strong>en</strong> vanaf de maand van de storting.<br />

Welkom bij onze club!

Waar mag uw spaargeld op rek<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

bij Triodos Bank?<br />

✁<br />

100% duurzaam<br />

Uw spaargeld di<strong>en</strong>t <strong>en</strong>kel voor de financiering<br />

van bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> project<strong>en</strong> in de sociale, culturele<br />

of milieusector.<br />

100% transparantie<br />

U weet met naam <strong>en</strong> to<strong>en</strong>aam wie onze kredietklant<strong>en</strong> zijn.<br />

e<strong>en</strong> standaard r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t<br />

Uw spaargeld biedt u e<strong>en</strong> r<strong>en</strong>dem<strong>en</strong>t vergelijkbaar<br />

met wat grootbank<strong>en</strong> bied<strong>en</strong>.<br />

e<strong>en</strong> solidariteitsbijdrage<br />

die Triodos Bank voor elke nieuwe spaarrek<strong>en</strong>ing<br />

uitkeert aan e<strong>en</strong> partnerorganisatie van uw keuze.<br />

Meer dan 15.000 Triodos spaarders wet<strong>en</strong> reeds dat hun geld telt.<br />

Informeer u nu!<br />

02 548 28 51 www.triodos.be info@triodos.be<br />

✔<br />

✔<br />

✔<br />

✔<br />

Uw spaargeld telt<br />

Ja, stuur mij meer informatie over de duurzame spaarformules van Triodos Bank.<br />

❏ Dhr. ❏ Mevr. INVULLEN IN HOOFDLETTERS A.U.B.<br />

Voornaam:<br />

Naam:<br />

Straat: Nr.:<br />

Postcode: Plaats:<br />

Tel.:<br />

E-mail:<br />

Terugstur<strong>en</strong> naar Triodos Bank nv, Hoogstraat 139/3, 1000 Brussel of fax<strong>en</strong> naar 02 548 28 29.<br />

Deze gegev<strong>en</strong>s word<strong>en</strong> <strong>en</strong>kel gebruikt door Triodos Bank <strong>en</strong> de ev<strong>en</strong>tuele ag<strong>en</strong>t of bemiddelaar van Triodos Bank, voor marketingdoeleind<strong>en</strong>. De gegev<strong>en</strong>s<br />

word<strong>en</strong> niet doorgegev<strong>en</strong> aan derd<strong>en</strong>. Overe<strong>en</strong>komstig de wet van 8 december 1992 over de bescherming van de persoonlijke lev<strong>en</strong>ssfeer, heeft u<br />

recht op inzage <strong>en</strong> verbetering van uw persoonlijke gegev<strong>en</strong>s.<br />

0399

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!