Toets Biologie Samenvatting Natuurlijk Groep 7 Hoofdstuk 5

Toets Biologie
Samenvatting Natuurlijk Groep 7 Hoofdstuk 5
7.5.1. Communicatie
Mensen, planten en dieren kunnen op verschillende manieren informatie doorgeven.
1. door geluid (bijvoorbeeld: taal bij mensen, vogels zingen om vrouwtjes te lokken of om hun
gebied aan te geven.)
2. door geur (Bijvoorbeeld: Elk mens heeft een eigen lichaamsgeur, honden geven door plassen
hun territorium aan, honden kunnen op afstand ruiken of een vrouwtjeshond gedekt kan
worden, geuren kunnen aan vossen verraden of een hol nog gebruikt wordt.
3. door kleur (bijvoorbeeld: planten lokken insecten met kleur en via een kleurenpatroon wijst
de plant de weg naar de nectar)
4. door smaak (voorbeeld: Het koolwitje legt eitjes aan de onderkant van een blad van een
koolplant, waardoor de blaadjes anders gaan smaken. Andere koolwitjes weten nu dat het blad
al bezet is.)
5. door vorm (bijvoorbeeld verkeersborden)
6. door beweging (bijvoorbeeld: Bijen maken dansbewegingen in de lucht om de weg naar
bloemen aan te geven)
7.5.2. Het zenuwstelsel
Je neemt informatie waar via je vijf zintuigen: zien, horen, ruiken, voelen en proeven. Je
gebruikt daarvoor je oren, ogen, neus, tong, huid en evenwichtsorgaan.Je zintuigen geven via
de zenuwen prikkels door aan de hersenen. Je hersenen maken je beeld van de wereld.
Daarom kun je in je dromen dingen zien zonder te kijken. Je hersenen bestaan uit
verschillende delen die elk iets doen, zoals je gehoorcentrum en je geheugen. Als één zintuig
uitvalt, leer je andere zintuigen beter gebruiken.
Alle zenuwen lopen via je ruggenmerg. Daarin zijn ze goed beschermd. Je hebt twee soorten
zenuwen:
1. zintuigzenuw: Deze geeft informatie van de zenuwen door aan je hersenen
2. spierzenuw: Deze geeft informatie van de hersenen naar je spieren.
In je hersenen gebeurt eigenlijk alles: denken, waarnemen, beslissingen nemen, spieren
aansturen, je hartslag verhogen of verlagen, de snelheid van je ademhaling, enz. Je hersenen
kunnen leren; je wordt dus steeds beter. Je hersenen liggen veilig beschermd in je schedel.
7.5.3. Zintuigen
Je hebt als mens een aantal zintuigen:
1. Zien. Dat doe je met je ogen. Je oog zit
in de oogkas. Je ziet in elk oog een
gekleurd vlies, dat is je iris. Er valt licht
door je pupil; dit zwarte gaatje kan groter
en kleiner worden. Voor de iris en de pupil
zit het hoornvlies dat je pupil en iris
beschermt. Het licht valt door de pupil op je
lens, daarmee kun je scherp stellen. Het
beeld valt op je netvlies, dat de signalen via
de oogzenuw naar je hersenen stuurt.
2. horen. Dat doe je met je oren. Je
oorschelp vangt geluiden op. De geluiden
komen op je trommelvlies. Die geeft het

geluid door aan drie
kleine botjes: hamer,
aambeeld, stijgbeugel.
Die versterken de
trillingen en geven het
door aan het slakkenhuis,
waarin de uiteinden van
de gehoorzenuwen zit.
3. Evenwichtsorgaan.
Boven het slakkenhuis
zitten drie kanaaltjes met
een vloeistof. Die gaan
bewegen als jij je
beweegt. Zo weten je
hersenen hoe je beweegt
en zo kun je je evenwicht
bewaren. Wil je dit in de
war maken? Ga maar
eens heel snel rond
draaien en sta dan
opeens stil. De vloeistof in de kanaaltjes blijft stromen en je hersenen denken dat je nog
beweegt. Je wordt dan duizelig.
7.5.4. In geuren en kleuren
4. ruiken. Je neus vangt geuren op en je reukzenuw
geeft via prikkels door aan je hersenen welke geuren je
ruikt.
5. proeven. Op je tong zitten vier smaakpapillen: zoet,
zout, zuur en bitter.
6. Voelen. Met je huid vang je gevoelsprikkels op. Je
huid kan temperatuur en druk waarnemen en
waarschuwt je bij verwondingen. De haartjes op je huid
zijn verbonden met zenuwen. Sommige dieren hebben
lange tastharen: handig in het donker.
Elke dier heeft z’n eigen geur. Voordeel: Zo kan hij z’n soortgenoten vinden. Nadeel: Vijanden
kunnen het dier weer vinden. Met een geur kan een dier ook zijn leefgebied afbakenen. Een ree
doet dat bijvoorbeeld via een geurmerk (geur uit z’n tenen), een bunzing verspreid geur via
een speciale opening bij zijn anus. Het beschermt hem, want de geur schrikt vijanden af. Een
koolplant geeft bijvoorbeeld een geuralarm af als een rups aan hem zit te knagen. Op die geur
komt de vijand van de rups, de sluipwesp, af.
Met je ogen kun je kleuren zien. Als je niet alle kleuren kunt zien, heet dat kleurenblind. Omdat
je twee ogen hebt, kun je diepte zien en afstanden inschatten. Je hebt ook twee oren, zodat je
kunt horen van welke kant het geluid komt.
Als je problemen hebt met zien, dan kan dit opgelost worden met een bril of lenzen. Problemen
met horen kunnen worden opgelost met een gehoorapparaat. Iemand die blind of doof is heeft
vaak een groter probleem: Of de zenuwen geven gene signalen door aan de hersenen of het
deel van de hersenen werken niet.