2 PIEREWAAIEN IN DE STADSHAVENS - RDM Campus

Beleef de haven!
2 Pierewaaien in de StadShavenS

wie het rotterdamSe havengevoel echt intenS wil
ervaren, kan het beSt de fietS Pakken. er valt heel wat
te beleven alS je de wijde blik van de autorijder laat
voor wat het iS en met ogen oP SteeltjeS door de
haven gaat fietSen. dat kan en dat mag. daarom
heeft het havenbedrijf rotterdam n.v. beSloten een
aantal routeS Samen te Stellen. de routeS helPen
fietSerS onbekende Stukken van de haven te ontdek-
ken. dit boekje iS de tweede uitgave uit de Serie. het
werd gemaakt in Samenwerking met Projectbureau
StadShavenS rotterdam.

Dit zegt de dikke Van Dale erover: Pierewaaien (onoverg.; pierewaaide, h. gepierewaaid) [1666 < Russ. Pirovat’ (feesten, fuiven)]
(inform.) 1 aan de zwier gaan of zijn, syn. uitgaan; - een losbandig leven leiden 2 (gew.) doelloos ergens vertoeven: hij bleef daar wat
pierewaaien met de ellebogen op de dis (Streuvels) 3 (gew.) iets laten pierewaaien, het laten waaien, laten varen. Pierewaaier (de (m.))
1 losbol, zwierbol 2 dun en lang persoon.
Pierewaaien in de StadShavenS
P i e r e w a a i e n... Je hoeft het woord maar uit te sPreken, en Je kriJgt zin
om aan de zwier te gaan. dat Past ook wel biJ de oude stadshavens. zeelui
die ‘s avonds aan wal gaan om het zware leven oP zee van zich af te zetten.
‘in ieder stadJe een ander schatJe...’. een biertJe en een lied. matrozen van grote
en kleine schePen Pierewaaiend oP de kades en in de kroegen van de stadshavens.
moderne zeemannen hebben minder tiJd om aan wal door te brengen dan hun
collega’s van vroeger, alles gaat immers sneller. maar Je ziet ze nog wel... zeelui
ziJn trouwens niet de enigen die de havenkroegen aandoen. steeds vaker ont-
dekken ook de rotterdammers zelf de gezelligheid en ongedwongenheid ervan.
Uitwaaien oP de Pieren
Als eerbetoon aan alle zeelui en schippers die onze
Stadshavens maakten tot wat ze zijn, hebben we
deze fietsroute Pierewaaien genoemd. Maar ook
omdat je tijdens de fietsroute vanzelf gaat piere(n)
waaien: uitwaaien op de pieren kan namelijk heel
goed in het stadshavengebied. Een paar pieren
krijgen dan ook extra aandacht. De Wilhelminapier
bijvoorbeeld. Waarschijnlijk is er geen andere
Rotterdamse pier waar zoveel afscheidstranen zijn
geplengd. Hij ligt er steeds mooier bij. Ultramoderne
architectuur schurkt gezellig tegen de oude pakhuizen.
Hier zie je hoe oud en nieuw elkaar omarmen.
Ook op Katendrecht zie je dat fenomeen. Van het
roemrijke verleden als buitenplaats is niet veel meer
te zien, maar de sfeer van toen komt langzaam maar
zeker terug. Daar zorgen de vele renovaties en
nieuwbouw voor en dat mengt allemaal weer mooi
met het oude deel van het schiereiland waar vroeger
de dames achter de ramen zaten en waar je kon eten
bij de beste ‘chinees’ van Rotterdam. Ook Heijplaat is
zo’n bijzondere plek. Niet echt een pier, maar omdat
het zo’n prachtig dorp is, middenin het havengebied,
verdient het extra aandacht. Zet daarom op die
bijzondere plekken de fiets even op slot en verken
de boel met dit boekje in de hand: pierewaaiend
door de Stadshavens. Zo leuk is het Rotterdamse
stadshavensgebied!

2
de StadShavenS van rotterdam
Deze fietsroute loopt door een deel van het gebied
dat we Stadshavens Rotterdam noemen: een 1600
hectare groot buitendijks stadshavengebied aan
weerszijden van de Nieuwe Maas. Het bestaat uit
de Rijnhaven, de Maashaven de Waalhaven, de
Eemhaven, de Merwehaven en de Vierhavens.
Dit geweldige gebied staat aan het begin van grote
veranderingen. Die zullen ertoe leiden dat er aantrekkelijke
plekken ontstaan waar niet alleen wordt
gewerkt, maar waar het ook goed wonen en ontspannen
is. Inmiddels hebben de gemeente Rotterdam en
het Havenbedrijf Rotterdam met elkaar afgesproken
de komende twintig tot dertig jaar hard te werken
aan het versterken van de oude stadshavens en
aan het verbeteren van de woon- en werksituatie
in het gebied. Dat betekent onder meer dat er door
herstructurering en intensivering 7000 tot 10.000
woningen worden gebouwd maar ook dat er pakweg
10.000 nieuwe arbeidsplaatsen bij komen.
nieUwSgierig?
havenroute Pierewaaien
nieUwe manieren
Er liggen al heel wat plannen op tafel en hier en daar
zijn ze ook al in uitvoering. Op Katendrecht bijvoorbeeld,
waar een compleet nieuwe woonwijk ontstaat.
En op de plek waar de Waalhaven aan de zuidoostzijde
is gedempt, komen kantoren van havengerelateerde
bedrijven. Je kunt het allemaal met
eigen ogen zien, want de fietsroute voert je er vanzelf
langs.
‘Nieuwe manieren’ is een begrip dat bij Stadshavens
Rotterdam centraal staat. Nieuwe manieren van
woningbouw bijvoorbeeld, op of langs het water,
waarbij het milieu centraal staat. En schone bedrijvigheid.
Al die ‘nieuwe manieren’ moeten eraan bijdragen
dat de economische positie van Rotterdam
op termijn sterker wordt (ook goed voor de werkgelegenheid)
en dat de stad aantrekkelijker wordt
om er te wonen en te leven.
Pak de fiets en
beleef de haven!

Ruiken
Wilhelminapier
In de Rotterdamse haven kriebelt er altijd wel een
luchtje Op de Wilhelminapier in je neus. Ook vind op de je Landtong ‘grOOtstedelijke Rozenburg, allure
het met groene een vleugje podium rOmantiek’. in de haven. tussen Je ruikt 1873 er de en zilte 1971
zeelucht vertrOkken en de hier ertsbergen de landverhuizers van de Maasvlakte. met hun kOffers De
en wind kinderen. voert de Op mestgeur Weg naar van de een Schotse nieuW hooglan- bestaan in
een ders nieuWe met zich Wereld. mee of daarna de indringende Werd de walm lange van reis
meestal ruwe olie. per Maar vliegtuig wat je waarschijnlijk afgelegd, maar het meest de schepen bij-
bleven blijft van kOmen een zomerse en gaan. fietstocht tegenWOOrdig over de Landtong meren er
enOrme, is de zoete luxe geur cruiseschepen van de ontelbare aan roze en en de wit kade bloei- kreeg
de ende passende botanische naam heesterrozen. hOlland amerikakade. Alsof de wereld vertrek is en
aankOmst. gewassen met verleden een zeepje en heden. van vroeger. haven en cultuur.
het hOOrt allemaal bij de Wilhelminapier. strak in
de Alvast lucht een priemende voorproefje? WOlkenkrabbers, Wrijf eens met stuk je vOOr vinger stuk
architectOnische over het onderstaande hOOgstandjes, vlakje en ervaar slagen de geur er niet van in
de de Oude omgeving pakhuizen al voor in je de er daadwerkelijk schaduW te stellen. fiets! dat is
zO mOOi van de pier: rOtterdam in Optima fOrma.
havenroute Pierewaaien 3

4
hoe je fietSt van willemSPlein tot Katendrecht
De fietstocht start op het Willemsplein, waar de
havenrondvaarten van de Spido vertrekken en waar
in het najaar van 2008 Rotterdam Port Experience de
deuren opent. Fiets vanaf hier over het plein in de
richting van de voet van de Erasmusbrug. Sla
rechtsaf de brug op, aan de overkant ga je direct
rechtsaf de Wilhelminakade op. Je kunt fietsend de
Wilhelminakade volgen, of het laatste deel over de
kade lopen (dit is wandelgebied). Aangekomen bij de
kop van de pier passeer je het Koninginnenhoofd en
vervolgens het Landverhuizers-plein. Over de Otto
Reuchlinweg fiets je de pier weer af. (Alternatief:
je slaat bij het Landverhuizersplein rechtsaf richting
de kade en je fietst verder langs het water over de
Antoine Platekade.) Voorbij het nieuwe Luxor Theater
ga je rechtsaf de Posthumalaan op die na de bocht
overgaat in de Hillelaan.
wat je ziet
Voor je ligt de ruim 800 meter lange Erasmusbrug. Je
tocht begint met een fikse klim, richting de Kop van Zuid.
De Erasmusbrug, ontworpen door Ben van Berkel, werd in
1996 geopend. Door de 139 meter hoge geknikte asymmetrische
pyloon kreeg de brug de bijnaam ‘de zwaan’. Aan de zuidkant
bevindt zich het deel dat open kan: een 89 meter lange
basculebrug, de grootste en zwaarste in West-Europa.
Eenmaal bovenop de brug móet je haast wel stoppen
om even van het uitzicht te genieten. Schuin voor je,
aan de overkant, zie je de eerste pier van de tocht:
de Wilhelminapier. Onderaan de brug staat rechts het
KPN-gebouw, ofwel de Toren op Zuid.
De Italiaanse architect Renzo Piano ontwierp de 100 meter
hoge ‘Toren op Zuid’. Op de voorgevel zijn 896 groene lampen
gemonteerd die individueel en interactief worden aangestuurd.
Deze gevel helt zes graden voorover, parallel met de Erasmusbrug.
havenroute Pierewaaien
De Toren op ZuiD
LeiDsche Veem
De cijfers tussen ( ) verwijzen naar de herkenningspunten
op de kaart, achterin dit boekje.

cruise TerminaL meT uiTgeschoVen “pier”
Leidsche Veem is het eerste pakhuis links op de
Wilhelminakade, gebouwd in 1898. Hier vandaan werden
nog tot na de Tweede Wereldoorlog tabak, haring, graan
en bloembollen verscheept. In 1996 werd het pakhuis
verbouwd tot een appartementencomplex voor jongeren.
Pakhuis Meesteren, even verderop, is nog niet gerenoveerd.
De namen op de gevels verwijzen naar het
handelsverleden met voormalig Nederlands-Indië. Aan je
rechterhand zie je de Cruise Terminal Rotterdam (1),
de voormalige vertrekhal van de Holland Amerika Lijn
(HAL). Hier begon voor miljoenen Europeanen de enkele
reis naar de Verenigde Staten of Canada. In de enorme
hallen worden nu evenementen en feesten georganiseerd.
In de Cruise Terminal vind je ook Café Rotterdam
en het MSR, het Marine Simulation Centre. Hier oefenen
(toekomstige) zeelieden uit de hele wereld met behulp
van computersimulatie het binnenvaren in internationale
havens. De Holland Amerikakade, langs het water achter
de Cruise Terminal, is wandelgebied. Loop vanaf hier
met de fiets aan de hand richting de kop van de Wilhelminapier.
Je hebt nu een prachtig uitzicht op de Nieuwe
Maas. Aan de overkant zie je de historische panden van
het Scheepvaartkwartier en in de verte de traag bewegende,
soms haast dansende kranen in het havengebied.
Na de Tweede Wereldoorlog gingen steeds minder mensen per
boot naar Amerika, bovendien kwam de KLM met de eerste
lijnvluchten naar New York. De schepen van de HAL werden
verkocht of ingezet als cruiseschip. Veel Rotterdammers
kennen nog wel iemand die op een van die cruiseschepen heeft
gevaren. In 1971 verhuisde de HAL naar New York, de cruisevaart
verdween uit Rotterdam. 36 jaar later, in 2007, opende
de HAL (inmiddels Holland America Line inc.) zijn Europese
hoofdkantoor in Rotterdam in kantoor- en woontoren
Montevideo, vlakbij het oude directiekantoor van de HAL en
tegenover het World Port Center. Oude tijden lijken soms te
herleven, nu er weer regelmatig gigantische cruiseschepen
afmeren aan de Wilhelminakade.
havenroute Pierewaaien 5

6
Kies je ervoor over de Wilhelminakade te fietsen, dan
zie je links Las Palmas. Een oersterk pakhuis uit 1953,
ontworpen door Van den Broek en Bakema, de architecten
van onder meer de Lijnbaan. In Las Palmas, dat werd
gebouwd in opdracht van de HAL, werkten onder andere
ijzerwerkers, koperslagers, meubelmakers, bankwerkers
en stoffeerders aan de scheepsinrichtingen. Sinds 2007
is het een cultuurcentrum en biedt het onder meer onderdak
aan het Nederlands Fotomuseum. Bovenop het
gebouw staat het bijzondere kantoor van projectontwikkelaar
OVG. Aan het eind van de pier staat het voormalig
directiekantoor van de Holland Amerika Lijn. Ooit een
landmark voor velen, met de twee groenkoperen torens
op de kop van de pier. Sinds 1994 is hier Hotel New York
(2) gevestigd. Het uitzicht vanaf het terras is fenomenaal
en wie een bijzonder souvenir zoekt, moet er echt
even binnenlopen. Rechts op de pier staat het World
Port Center, het onderkomen van onder meer het Havenbedrijf
Rotterdam N.V. dat werd ontworpen door architect
Sir Norman Foster. Tussen Hotel New York en het World
Port Center vind je het Lost Luggage Depot. Een kunstwerk
van Jeff Wall uit 2001 dat symbool staat voor het
afscheid dat emigranten namen van hun vorig leven.
Vanaf de kop van de pier zie je rechts aan de overkant
de Veerhaven waar regelmatig historische zeilschepen
liggen. Hier kom je langs op je terugtocht. Als je een
stukje doorloopt naar links, langs het water, zie je de
drijvende ‘Schipperswerf’: het kantoor en de werkplaats
van de zwart-gele watertaxi’s. Hier is ook de aanlegsteiger
van de Nieuwe Maze, het representatievaartuig
van het Havenbedrijf. Onlangs is de Nieuwe Maze
verbouwd. Net als alle schepen van het Havenbedrijf
en de maritieme dienstverleners in het Rijnmondgebied
vaart het schip nu op zwavelvrije diesel.
Langs Hotel New York fiets of wandel je verder over de
Antoine Platekade met rechts zicht op de Rijnhaven.
Links passeer je Montevideo (3): de niet te missen ruim
150 meter hoge woon-/werktoren, ontworpen door het
beroemde Delftse architectenbureau Mecanoo.
havenroute Pierewaaien
WorLD porT cenTre, hoTeL neW York en monTeViDeo
LosT Luggage DepoT

nieuWe LuxorTheaTer
gerechTsgebouWen
hogeschooL inhoLLanD
Montevideo werd vernoemd naar een van de oude
pakhuizen. Op de begane grond vind je verschillende
restaurants en het Bezoekerscentrum Wilhelminapier.
In het Bezoekerscentrum Wilhelminapier wordt een spectaculaire
film vertoond over verleden, heden en toekomst van de
pier. Er staan maquettes van de verschillede bouwprojecten en
er is informatiemateriaal verkrijgbaar. Het is zeker de moeite
waard er even binnen te lopen.
Aan het begin van de pier kom je langs het nieuwe
Luxor Theater (4). Het gebouw werd ontworpen door het
Duitse architectenbureau Bolles+Wilson. Rond een deel
van het gebouw is een oranje hellingbaan voor vrachtwagens
gebouwd: noodzakelijk om de vele attributen
voor de voorstellingen te kunnen aan- en afvoeren.
Fiets om het theater heen, rechtsaf de Posthumalaan op.
Direct aan de overkant zie je De Wilhelminahof. In dit in
1996 in gebruik genomen complex zetelen het Gerechtsgebouw
en de Belastingdienst. De Wilhelminahof werd
ontworpen door Architectenbureau Kraaijvanger. De
verschillende gebouwen zijn met elkaar verbonden door
de “Galleria”: een binnentuin in de open ruimte boven
de ondergrondse metrobuis waarop niet gebouwd mag
worden. Het zittingzalencomplex telt onder meer 18
zittingzalen, een cellencomplex en een garage voor
arrestantenwagens.
Iets verderop staat Hogeschool InHolland. Het vele glas
verbeeldt de openheid en flexibiliteit van de onderwijsfilosofie.
Het gebouw werd opgeleverd in 2000 en rond
de zomer van 2008 wordt de ultramoderne uitbreiding
in gebruik genomen. Hierin bevinden zich onder meer
een uitgebreide mediatheek, een restaurant, flexibele
onderwijsruimten en kantoren. De hogeschool strekt zich
dan naar links uit over de metro en rust aan de overkant
letterlijk op Cité, een complex studentenwoningen,
startersruimten, horeca en sportfaciliteiten. Het ontwerp
van de hogeschool is van Erick van Egeraat Associated
Architects.
havenroute Pierewaaien 7

8
havenroute Pierewaaien
Ruiken
Katendrecht
In de Rotterdamse haven kriebelt er altijd wel een
het Waait altijd luchtje Wel een in je beetje neus. Op Ook katendrecht. op de Landtong Op Rozenburg,
veel plekken heeft het de groene Wind podium vrij spel in en de dan haven. ruikt Je het ruikt er de zilte
er sOms net zO zeelucht als het havengebied en de ertsbergen vrOeger. van de daar Maasvlakte. De
is trOuWens nOg wind best voert Wat de van mestgeur te zien. vOOral van de Schotse aan hooglan-
het begin van ders de ‘pier’ met zich herinneren mee of de betOnnen indringende walm van
kOlOssen aan ruwe tijden olie. Waarin Maar wat de je bananenbOten
waarschijnlijk het meest bij-
aanlegden en jOngetjes blijft van een de zomerse haven indOken fietstocht Om over de de Landtong
trOssen die in het is de Water zoete vielen geur van Op te de duiken. ontelbare katen- roze en wit bloeidrecht
heeft een ende bijzOnder botanische verleden. heesterrozen. OOit de Alsof ‘tuin de wereld is
van rOtterdam’, gewassen vervOlgens met een eerst zeepje berOemd van vroeger. en
later berucht havenkWartier en ten slOtte een van
de minst aantrekkelijke Alvast een Wijken voorproefje? van Wrijf rOtterdam. eens met je vinger
maar dat is allemaal over het verleden onderstaande tijd. katendrecht vlakje en ervaar zit de geur van
in de lift en is de hard omgeving Op Weg al Weer voor je een er mOOi daadwerkelijk ‘dOrp fiets!
aan de rivier te WOrden’ Waar je buiten WOOnt Op
lOOpafstand van de stad. maar Wel met de tOe-
gevOegde Waarde van een rOemrijke geschiedenis.

kaTenDrechT VerWeLkomT heT ss roTTerDam
De ouDe “punT” Van kaTenDrechT
hoe je fietSt van Katendrecht tot SlUiSjeSdijK
Op de Hillelaan fiets je vóór de supermarkt rechtsaf,
de Rijnhaven Z.z. op. Ga aan het eind linksaf de
Silostraat in. Volg de straat langs de fabriek en ga
rechtsaf, hou rechts aan en fiets de Veerlaan op. Aan
het eind van de Veerlaan ligt het Buizenpark: een
wandel-gebied, dus stap af en neem de fiets aan de
hand. Vanaf de kade loop je langs het water richting
de kop van de Kaap. Bij het 1e Katendrechtse Hoofd
kun je weer opstappen, fiets langs het water naar de
punt, hier ga je met de weg mee naar links. Voorbij
de speeltuin ga je rechtsaf richting kade en dan
links, terug naar het begin van de pier. Dat kan over
de Walhallalaan of langs het water over de Maashavenkade.
Terug bij de Hillelaan sla je rechtsaf
naar Maashaven O.z. Je bent nu onderweg naar de
volgende pier. Met de metrobaan boven je hoofd kijk
je uit over de Maashaven. Neem de allereerste weg
rechts (dus voor de hoek) en je fietst onder de
Maassilo door. Je bent nu op de Maashaven Z.z.
Let op! Deze weg is vooral op werkdagen druk en
gevaarlijk, je fietst hier op eigen risico. Als je de route
met kinderen fietst, raden we je aan voorbij de Maassilo
rechts de Brielselaan op te gaan en het fietspad te
volgen.
Fiets langs het water en ga aan het eind eerst met de
bocht mee naar links en dan naar rechts. Je bent nu
op de Brielselaan, die na de bocht overgaat in de
Doklaan. Neem de bocht naar links, rechts ligt
het Dokhavenpark, vlak daarna sla je rechtsaf de
Sluisjesdijk op.
wat je ziet
Als je de Rijnhaven Z.z. op fietst, ben je ‘op Katendrecht’,
of, voor Rotterdammers, De Kaap. Er is hier
nog weinig actie in de haven. Direct links staat het oude
pakhuis Santos (5) uit 1903. Het werd gebouwd in
opdracht van N.V. Blauwhoedenveem en gebruikt voor
de opslag van koffie die vanuit de Braziliaanse havenstad
Santos werd verscheept.
havenroute Pierewaaien 9

10
Chinatown: Eeuwenlang was Katendrecht een pleisterplaats
in de route tussen Amsterdam en Antwerpen en met Rotter-
dam verbonden door een veer. In de 19e eeuw was het een
welvarend dorp waar rijke Rotterdammers hun buitenplaatsen
hadden. Maar nadat tussen 1894 en 1911 de Rijnhaven en de
Maashaven - met de hand! - waren gegraven, bleef er van het
dorp en de mooie omgeving weinig over. Het was de start van
een roemrucht tijdperk dat duurde tot de jaren ‘80 van de
vorige eeuw en waarin zeelui, havenarbeiders en prostituees
de hoofdrollen speelden. Ook de vele Chinese havenarbeiders
hadden een belangrijke rol in de ontwikkeling van de Kaap.
Niet voor niets kreeg de Kaap de bijnaam Chinatown. Het
eerste Chinese restaurant in Nederland stond aan de Delistraat.
Ook de toekomst van Katendrecht krijgt Chinese invloeden,
maar die hebben niets te maken met het oude Chinatown: in
2009 start bij Santos de bouw van het European China Centre
(ECC). Het is bedoeld voor Chinese ondernemers die handel
willen drijven met Europa. In het hypermoderne centrum
komen woon-werkunits, een hotel, horeca en culturele
voorzieningen. In 2010 zorgt een nieuwe voetgangers- en
fietsersbrug tussen Katendrecht en de Wilhelminapier dat
de Kaap beter bereikbaar wordt.
Zodra je op de Rijnhaven Z.z. bent, zie je aan het eind
de enorme betonnen kolossen van Codrico (6) (graanverwerking)
aan de kade staan. Op het dak staat de
‘Codrico-kubus’. Deze glazen machinekamer is het
resultaat van een lichtkunstproject. ‘s Avonds straalt de
kubus een helder, groen licht uit. Eenmaal op de
Veerlaan fiets je (aan je rechterhand) langs de overslag
van C. Steinweg Handelsveem N.V. Op een enorm doek
aan de gevel staan alle producten die hier sinds 1847 zijn
overgeslagen afgebeeld. In de voormalige bedrijfskantine
komt een theater, de verwachting is dat het rond 2010
de deuren opent. Aan de overkant ligt het Deliplein (7)
dat onlangs met behulp van Europese subsidies werd
opgeknapt. Zo goed als alle woningen werden daarbij
gerenoveerd. Het Deliplein moet een gezellige plek
worden, met allerlei verschillende kleinschalige winkels.
Daar vind je ook de winkel van Tattoo Bob, al veertig jaar
een begrip op Katendrecht. Duizenden zeelui van over
havenroute Pierewaaien
arTisT impression Van heT ecc
De coDrico-kubus: heT baken Van kaTenDrechT

De sTeiger meT ZichT op De punT Van De WiLheLminapier
De roeiers
hele wereld hebben hier, ergens op hun lijf, de naam van
hun liefje laten vereeuwigen. Fiets je verder langs de
Veerlaan dan zie je rechts het veevoederbedrijf Provimi
(PROteïnen, VItaminen en MIneralen) en daar schuin
tegenover links Museum Katendrecht. Dit buurtmuseum
op de hoek van de Rechthuislaan en de Katendrechtselaan
verzorgt educatieve tentoonstellingen en voorlichting.
Zowel kunstenaars als hobbyisten kunnen er hun
werk tentoonstellen.
Met je fiets aan de hand loop je vanaf Provimi door
het parkje naar de kade. Hier ligt een steiger (8) die
dateert van vóór 1925. Deze plek heeft een belangrijke
rol gespeeld in het leven van veel (oud-) Katendrechters.
Hier meerde de ’heen-en-weer-boot’ naar de Veerhaven
aan, en zeelui kwamen er aan om op de Kaap te
pierewaaien. Tussen de steiger en de kade zie je een
inham waar heel wat Kaapse jongens en meisjes met
een touw om hun middel leerden zwemmen. Nog steeds
staat er een bordje ‘Zwemmen op eigen risico’. Het is
zeker de moeite waard even de steiger op te lopen en
van het uitzicht te genieten. Even verder, links in het
parkje, staan twee roestbruine beelden van de Rotterdamse
kunstenaar Ben Zegers. De beelden zijn een ode
aan vakbondsleider Edo Flimmen (1881-1942) die streed
tegen racisme, fascisme en koloniale overheersing.
Verderop aan de kade staan twee typisch Rotterdamse
beelden. Het eerste, de Roeiers van Yair Aschkenasy,
is geïnspireerd op een oud havenberoep: de mannen
die bij weer en wind de zware trossen van vracht- en
passagiersschepen vastmaakten op de boeien. Vroeger
met roeiboten, tegenwoordig met motorboten. Na de
Roeiers kom je Ketelbinkie tegen. Het aandoenlijke
beeldje van Huib Noorlander drukt helemaal uit waar de
beroemde smartlap Ketelbinkie over gaat.
Loop door tot de punt en hou links aan. Wat verderop zie
je, midden op een grasveldje, een gebouwtje in de vorm
van een boot. Het is een kindercentrum met een dag - de
verblijf, een buitenschoolse opvang en een peuterspeelde
zaal. Direct achter de ‘boot’ zie je de speeltuin (9) van
havenroute Pierewaaien 11

12
Speeltuinvereniging Katendrecht. De grote speeltuin
werd aan het begin van de Tweede Wereldoorlog
gebouwd als werkverschaffingsproject. Toen de speeltuin
voor de nieuwbouw aan de kop van Katendrecht een
stuk grond moest prijsgeven, werd niet alleen de grond
gecompenseerd maar werd de speeltuin meteen ook
volledig heringericht. Alleen de oude zweefmolen mocht
blijven. Hij staat in volle glorie in het midden van de
speeltuin: helemaal opgeknapt en net zo veilig als de
nieuwe, moderne speeltoestellen. In september 2005
werd de speeltuin voor de tweede keer officieel geopend.
Je gaat nu verder in de richting van de kade, naast de
speeltuin. Helemaal rechts zie je de ligplaats van het
cruiseschip ss Rotterdam. Na een enorme verbouwing
meert het schip naar verwachting in september 2008 hier
af aan de Maashaven. De Rotterdam huisvest dan een
hotel, een theater, restaurants, café’s, een museum,
kantoorruimten en zalen voor evenementen. Aan de
overkant van de Maashaven zie je de enorme Menebafabrieken.
Fietsend langs de Maashavenkade in de
richting van het begin van de pier, kom je langs de
nieuwbouw. Hier wordt een compleet nieuwe woonwijk
gebouwd. De huizen langs de kade doen denken aan
de negentiende-eeuwse stijl van het oude Katendrecht.
Direct achter de Maashavenkade ligt de Walhallalaan,
waar op een aantal ‘vrije kavels’ panden worden gebouwd
die eruit springen door hun moderne, eigentijdse
en vaak eigenwijze architectuur. De laatste jaren zijn er
op Katendrecht al diverse omvangrijke woningprojecten
afgerond.
Roemrijk verleden - roemrijke toekomst!
Op 13 september 1958 werd het ss Rotterdam te water gelaten.
Het was de vijfde ‘Rotterdam’ die de HAL sinds 1873 liet
bouwen en het grootste passagiersschip dat ooit in Nederland
én op de RDM-werf werd gebouwd. Een jaar later volgde de
eerste reis naar New York. In 1971 vertrok “Het schip van
morgen... reeds vandaag!” voor de laatste keer Rotterdam-New
York. Tot 1997 maakte de Rotterdam als cruiseschip heel wat
wereldreizen. In 1997 werd het schip verkocht aan een Ameri-
havenroute Pierewaaien
“Toen Wij Van roTTerDam VerTrokken, meT De eDam een ouWe schuiT...”

WaLsTroom Voor De binnenschippers
De “DijkWerkers” aan De maashaVen: heT eeuWige riTme Van De
WerkenDe mens
kaans bedrijf dat echter failliet ging. Als het niet op tijd was
aangekocht door ss Rotterdam BV, zou het schip zeker zijn
gesloopt. In 2004 werd het Havenbedrijf Rotterdam eigenaar
van de Rotterdam, met de intentie het schip te verkopen. Dat er
veel asbest in verwerkt was, maakte het schip echter onbetaalbaar.
Uiteindelijk werd het schip gekocht door Woonbron en
Eurobalance BV. Na de complete renovatie gaat het oude
cruiseschip aan de kop van de Maashaven een nieuw leven
tegemoet. Er komen 400 opleidingsplaatsen-met-huisvesting
zodat studenten kunnen leren in de praktijk. De verwachting is
dat het stoomschip Rotterdam minstens zo vaak gefotografeerd
zal worden als de Erasmusbrug!
Aan het eind van de pier zie je links het politiebureau
met daarachter, aan de Brede Hilledijk nr. 99, het ss
Rotterdam infocenter. Hier vind je alles wat je weten wilt
over het beroemde stoomschip.
Je verlaat Katendrecht en fietst de Maashaven O.z. op.
Rechts heb je uitzicht op de Maashaven, een drukke
wacht- en ligplaats voor de binnenvaart. Samen met
Eneco heeft het Havenbedrijf aan de kade stroomkasten
geplaatst voor de binnenvaartschepen. De schippers
hoeven hierdoor hun zware motoren niet te laten draaien
om stroom op te wekken. Ze gebruiken gewoon ‘Walstroom’,
dat is beter voor de luchtkwaliteit én veroorzaakt
geen geluidsoverlast.
De Maashaven is van oudsher dé plek van de graanoverslag.
Om graan te kunnen opslaan, werd in 1910
de indrukwekkend grote Maassilo (10) gebouwd.
Tegenwoordig vindt graanoverslag vooral plaats in de
Botlek en de Europoort en de silo kreeg een heel andere
functie. In een deel ervan worden evenementen georganiseerd,
een ander deel wordt ‘Creative Factory’:
werkruimte voor startende ondernemers uit de creatieve
sector. Onder de installaties van de Maassilo door fiets
je nu de kade van de Maashaven Z.z. op. Let goed op,
want het kan hier druk en gevaarlijk zijn. Hier fietsen,
tussen beton en roestig ijzer, maakt de beleving van de
haven beslist compleet! Langs het water volg je de weg
havenroute Pierewaaien 13

14
die vanzelf weer met een slinger uitkomt op de Brielselaan.
Meneba (11) Meelfabrieken der Nederlandsche
Bakkerijen dateren uit 1918 en zijn ontworpen door
architect Brinkman. Net als de Van Nelle Fabriek behoort
de meelfabriek tot het Nederlands industrieel erfgoed.
In het bijzondere gebouw is de fabriek nog altijd actief.
De Tarwewijk, aan de overkant van de Brielselaan,
gebouwd tussen 1900 en 1930, werd genoemd naar
de graanoverslag, waar veel van de bewoners werkten.
Aan het einde van de Brielselaan passeer je de vuilverbranding
van de AVR (12). Hier werd tussen 1912
en 1915 de eerste Nederlandse afvalverbrandingsoven
gebouwd. De nieuwe rookgasreinigers met de spectaculaire
ronde aluminium gevels dateren uit 1996.
Architect Maarten Struijs werd hiervoor diverse malen
bekroond. De drie meter hoge en driehonderd meter
lange ‘rozenwand’ die het terrein ommuurt, is een
ontwerp van kunstenaar Lydia Schouten. De warmte
die vrijkomt bij de afvalverbranding, wordt gebruikt voor
de stadsverwarming.
Volg het fietspad over de Doklaan. Na de bocht naar
rechts en vervolgens naar links zie je aan de rechterkant
het Dokhavenpark. De dokhaven werd in 1882 gegraven.
Jarenlang was dit de plek waar de schepen van de
Holland Amerika Lijn voor onderhoud lagen. In 1977
werd besloten de dokhaven te dempen om er een
rioolwaterzuiveringsinrichting te bouwen. Eind 1987
was de installatie klaar. Het is de enige ondergrondse
waterzuiveringsinrichting in Nederland. Hier wordt van
bijna een half miljoen inwoners van de Maasstad het
afvalwater gezuiverd, dat is 5.500 m3 per uur...!
Verder fietsend zie je aan je rechterhand restaurant
Bonn & Mees. Even verderop op de hoek tegenover
je, zie je Restaurant Wereldhaven. Ga nu rechtsaf de
Sluisjesdijk op.
havenroute Pierewaaien
De maassiLo
De menebafabrieken
De “roZenWanD”

Sluisjesdijk
net als katendrecht is de sluisjesdijk een schiereiland.
het is een unieke plek, middenin de maas. als je de
pier Opfietst, zie je een mengelmOes aan gebOuWen
en Overal WOrdt geWerkt. sOmmige bedrijven zijn
echte OuderWetse havenbedrijven, andere hebben
tOtaal andere functies. dat maakt de pier heel leuk.
best mOgelijk dat je ineens trek krijgt in gebrande
pinda’s. drie keer raden hOe dat dan kOmt. maar
als je je Ogen echt de kOst geeft, zie je dat sluisjes-
dijk meer in pettO heeft. OOk hier zijn histOrische
gebOuWen, zOals de Oude ret-lOOds, die nOg steeds
in gebruik is. en de Werkplaatsen aan het gOrzen-
pad zijn heel bijzOnder Om te zien. in de lOOp van de
kOmende decennia zal OOk dit deel van de rOtter-
damse stadshavens er tOtaal anders gaan uitzien
en andere functies krijgen. aan het eind van de
pier zie je daarvan al de vOOrbOden. daar is het
grOen en ruim. je kunt er bij Wijze van spreken je
kampeerstOeltje uitklappen en met een biertje aan
de kade genieten van de vOOrbijvarende bulk- en
cOntainerschepen, en van het uitzicht. Want dat is
vanaf deze plek WeergalOOs!
havenroute Pierewaaien 15

16
hoe je fietSt van SlUiSjeSdijK naar
de woUdrichemStraat
Rij de Sluisjesdijk helemaal uit, ga daar rechts
de Willem Egmondstraat in (links ligt een parkeer-
terrein) en aan het eind daarvan links naar de punt
van de pier.
Let op! Het verkeer op deze pier is druk en gevaarlijk.
Er ligt alleen aan het begin een klein stukje fietspad.
Je fietst hier op eigen risico. Als je hier op werkdagen
met kinderen fietst, wees dan extra voorzichtig of sla
de pier over en rij door naar de Waalhaven O.
Fiets over het parkeerterrein een stukje terug naar
de andere kant van de pier. Je kunt een klein stukje
over de kade fietsen, maar na de bocht moet je over
de Waalhaven N.z. terug, naar het begin van de pier
waar je rechtsaf de Waalhaven O.z. opfietst. Je volgt
deze weg ongeveer een kilometer.
wat je ziet
De derde pier die je aandoet, herbergt een bonte
verzameling bedrijven. Naast havengerelateerde
bedrijvigheid is ongeveer de helft van de werkgelegenheid
juist heel stedelijk. Zo is er een bedrijf dat scheepsmotoren
reviseert en onderhoudt, maar je vindt er ook
een drukkerij, een autohandelaar, een rederij en een
bedrijf dat lunchboxen samenstelt voor basisschoolkinderen.
Het Gorzenpad (een zijstraat aan de linkerkant van
de Sluisjesdijk) is zeker de moeite waard om even te
bekijken. In 1940 bouwde de Rotterdamse Industriestichting
hier 20 werkplaatsen (13) voor bedrijven
die door het bombardement dakloos waren geworden.
Halverwege de Sluisjesdijk passeer je aan je linkerhand
Eetcafé De Seinpost.
In 1902 werd aan de Sluisjesdijk de ‘Benzine-Installatie
Rotterdam’ geopend door de toenmalige Koninklijke
Nederlandsche Petroleum Maatschappij. In de volksmond werd
het al snel ‘de Benzine’. Het was de start van de raffinage- en
havenroute Pierewaaien
WerkpLaaTsen aan heT gorZenpaD
grooT en kLein meerT af aan De sLuisjesDijk

petrochemieactiviteiten, nu wereldbekend als Shell Pernis.
Directeur ir. Sluyterman van Loo kwam toen nog gewoon
te paard naar de zaak...
Op de kop van de Sluisjesdijk kijk je links de Waalhaven
in en tegenover je zie je de thuisbasis van de Koninklijke
Roeiers Vereeniging Eendracht. Kleine, wendbare
bootjes brengen de stoere roeiers in weer en wind,
zowel overdag als ‘s nachts, in een mum van tijd naar
hun opdracht: het vastmaken of losgooien van de
trossen van een zeeschip. Een andere taak van de
roeiers – gediplomeerde schippers – is het van en naar
de wal brengen van passagiers, leveranciers en bemanningsleden.
Fiets je door de Willem Egmondstraat naar rechts
(met aan je linkerhand een parkeerterrein) dan kom
je uit op de kade van de Nieuwe Maas. Naast de
voormalige radarpost staat hier een uitkijkpunt (14)
van het Havenbedrijf. Het is een populaire visstek
waarvan zelfs wordt beweerd dat er zeetong wordt
gevangen! Op deze plek passeren per jaar zo’n 15.000
zeeschepen en ruim 100.000 binnenvaartschepen.
Je fietst nu terug over de Willem Egmondstraat (of je
loopt nog een stukje met de fiets aan de hand langs de
kade). Aan het eind van de straat steek je over richting
Waalhaven N.z. Als je vond dat je tot nu toe nauwelijks
door havengebied fietste, dan verander je nu zeker van
mening. Hier fiets je echt tussen de overslag van metaal,
de pakketten aluminium, de recyclebedrijven en de
platen en ‘broodjes’ staal. Als je terug bent bij het begin
van de pier ga je rechtsaf, op weg naar de volgende pier.
havenroute Pierewaaien 17

18
havenroute Pierewaaien
Ruiken
Woudrichemstraat
In de Rotterdamse haven kriebelt er altijd wel een
luchtje in je neus. Ook op de Landtong Rozenburg,
het groene podium in de haven. Je ruikt er de zilte
de WOudrichemstraat zeelucht staat en OOk de ertsbergen bekend als van pier de 3. als Maasvlakte. De
je daar lOOpt Of wind fietst, voert krijg de je mestgeur Welhaast van het de gevOel Schotse hooglan-
dat je Op verbOden ders terrein met zich bent. mee het of is er de zO indringende Ontzet- walm van
tend anders dan ruwe in olie. de Maar rest van wat je de waarschijnlijk haven. geen het meest bij-
autO’s, alleen aanlegsteigers blijft van een zomerse en een fietstocht asfaltWeg over die de Landtong
net breed genOeg is de is zoete Om te geur Wandelen van de ontelbare Of te fietsen. roze en wit bloei-
het havengevOel ende zOals botanische het vrOeger heesterrozen. geWeest Alsof mOet de wereld is
zijn... Overal Om gewassen je heen, met maar een Op zeepje afstand, van zie vroeger. je de
haven Op vOlle tOeren draaien. kranen zWaaien
heen en Weer, Alvast zijn druk een met voorproefje? het verplaatsen Wrijf eens van met je vinger
cOntainers, grOte over en het kleine onderstaande schepen vlakje varen en af ervaar en de geur van
aan. neem even de pauze, omgeving haal al diep voor adem je er en daadwerkelijk geniet. fiets!

Lashbakken
DockWorks Vanaf De WouDrichemsTraaT
De europoinTgebouWen aan De oVerkanT
hoe je fietSt van de woUdrichemStraat
naar heijPlaat
Nadat je op de Waalhaven O.z. rechts Dockworks
bent gepasseerd, sla je rechtsaf de Woudrichemstraat
in: een smalle pier waar je alleen lopend of
met de fiets tot het eind kunt komen. Fiets terug
en vervolg de weg (Waalhaven O.z.). Na ongeveer
een kilometer ga je bij de stoplichten rechtsaf de
Waalhaven Z.z. op. Je volgt het fietspad weer een
flink eind tot bij de grote kruising, hier ga je rechtsaf
de Waalhavenweg op. Volg de borden Heijplaat.
Op de Waalhaven O.z. passeer je Dockworks (15), een
nieuw maritiem business park. Hier staan vier bedrijfsverzamelgebouwen,
waarvan de vorm en het materiaalgebruik
direct verwijzen naar de activiteiten in de haven.
Je passeert ook het hoofdkantoor van Smit Internationale,
wereldbekend om de reddings- en sleepoperaties.
De Woudrichemstraat (16) is niet veel meer dan een
smalle landtong met een aantal zijsteigers. Het is er druk
– maar alleen op het water: er meert van alles en nog
wat aan en af. De pier heeft een smalle asfaltweg die
alleen geschikt is voor fietsers en wandelaars. Aan het
begin van de Woudrichemstraat drijven de zogenaamde
LASH(Lighter Aboard Ship)-bakken: kleine gele duwbakken
die vooral werden gebruikt voor het houttransport uit
de Verenigde Staten naar Rotterdam. Op de punt van de
pier ben je omringd door water en zeeschepen met soms
zeer bijzondere transporten. Dit is echt een van de
spectaculairste uitkijkpunten in de Rotterdamse haven.
Eenmaal terug op de Waalhaven O.z. fiets je door tot de
stoplichten. Daar ga je rechtsaf de Waalhaven Z.z. op.
Aan het begin van de Waalhaven Z.z. kom je langs een
landwinningproject voor Port City (17), een nieuwe vestigingslocatie
voor havengerelateerde bedrijven. Hier
worden vier hypermoderne kantoorcomplexen gebouwd
met publieke ruimtes die stuk voor stuk een fascinerend
uitzicht bieden over de Waalhaven. Aan je linkerhand ligt
het bedrijventerrein Waalhaven, op deze plek was
havenroute Pierewaaien 19

20
vroeger het Vliegveld Waalhaven te vinden. Aan de
rechterkant heb je een prachtig uitzicht over het Waalhavenbekken
(18).
Vliegveld Waalhaven werd in 1920 geopend. Het was het eerste
vliegveld voor de burgerluchtvaart in Nederland en via het
bekken van de Waalhaven konden watervliegtuigjes af- en
aanvliegen. Op 18 juni 1932 maakte het luchtschip de “Graf
Zeppelin” een tussenlanding op Vliegveld Waalhaven. 100.000
bezoekers stonden op het vliegveld te wachten. Het was een
kort bezoek, nog voordat de vishandelaar zijn bestelling kreeft,
sla en eieren kon afgeven en kapitein Lehmann kon worden
gehuldigd, sloegen de motoren weer aan en vertrok de Zeppelin.
De organisatoren waren teleurgesteld, maar het publiek
was laaiend enthousiast. Kapitein Lehmann vloog namelijk zo
laag over de tribunes dat ze de passagiers konden zien zitten.
Op 10 mei 1940 werd hevig gevochten op en rond het vliegveld.
Om te voorkomen dat het complex in handen van de
Duitsers zou vallen, vernietigden de Nederlandse strijdkrachten
het vliegveld en de nabij gelegen Koolhoven vliegtuigfabrieken.
Na de oorlog werd het vliegveld niet meer herbouwd.
Het houten restaurant van Vliegveld Waalhaven wordt in 2009
exact nagebouwd bij Rotterdam Airport.
Bij de grote kruising ga je de Waalhavenweg op en volg
je de borden Heijplaat. Links zie je de Eemhaven, rechts
de Waalhaven en waar je ook kijkt, overal zie je containers.
Hoog opgestapeld in alle kleuren staan ze op de
kades. Enorme containerschepen uit verre – meest
Aziatische – landen liggen er afgemeerd. Hier hangt
de sfeer van lange reizen en exotische bestemmingen.
Aan het eind van de Waalhavenweg staat links Container
Origami (19), een folly die is gemaakt van
twee opengesneden containers. Follies zijn opzettelijk
nutteloze bouwwerken. Van Follydock, een expositie
met zestien follies, bleven er vier achter op Heijplaat:
Container Origami en New Holland, die verderop rechts
aan de Eemhavenweg (achter de bushalte) in een boom
hangt en ‘s avonds een sprookjesachtig licht verspreidt.
havenroute Pierewaaien
arTisT impression Van porT ciTY
VLiegVeLD WaaLhaVen
foLLY nieuW hoLLanD bij nachT

Heijplaat
Op heijplaat hangt nOg steeds de sfeer van het
‘dOrp aan de rivier’, zOals de rdm-bestuurders het
aan het begin van de vOrige eeuW bedOelden. bij-
zOnder is het verschil tussen het pittOreske tuindOrp
en de industriële sfeer van de haven met zijn
lOOdsen en cOntainerOverslag. tuinstad heijplaat
Werd in 1914 OntWOrpen dOOr architect h.a.j.
baanders. in het dOrp Werden huizen gebOuWd
vOOr de rdm-arbeiders plus een badhuis, een bibliOtheek,
Winkels, schOlen en drie kerken. de vrijstaande
huizen langs “het gOuden randje” van het dOrp
Waren vOOr het kantOOrpersOneel. de straten kregen
namen van bij de rdm gebOuWde schepen. na de
tWeede WereldOOrlOg Werd het dOrp uitgebreid
WaardOOr het Ongeveer tWee keer zO grOOt Werd.
fietsend dOOr heijplaat kOm je bijzOndere architectuur
tegen: heijplaat is en blijft een uniek dOrp!
havenroute Pierewaaien 21

22
hoe je over heijPlaat fietSt
Na dik anderhalve kilometer maakt de Waalhavenweg
een bocht naar links en gaat vervolgens over in de
Eemhavenweg. Je blijft de weg volgen. Als je aan de
rechterkant het water van de Heysehaven ziet, ga je
rechtsaf de Quarantaineweg op. Bij de bocht naar
links stap je af om door het hek naar het strandje te
lopen. Terug richting Heijplaat ga je op de Eemhavenweg
direct links de Heysekade op. Bij de grote
kruising ga je links de Courzandseweg op. Je neemt
de eerste straat rechts, de Turbiniastraat, en gaat
bij het Rondoplein links. Deze straat, de Vestastraat,
fiets je uit tot het eind, daarna ga je rechts de
Heijplaatstraat op met links de voormalige RDMkantoren.
Na ongeveer 500 meter kun je linksaf naar
de kade. Hiervandaan fiets je om de gebouwen heen.
wat je ziet
Volg de Eemhavenweg ongeveer een kilometer en neem
rechts de Quarantaineweg. Bij de scherpe bocht naar
links zie je aan de overkant de gebouwen van het
Quarantaineterrein (20) liggen. Direct achter het
grasland (volg het paadje) ligt het enige natuurlijke
rivierstrandje van Rotterdam. Neem er gerust een
kijkje. Ga door het hek en loop of fiets naar het water.
Aan het begin van de vorige eeuw waren havensteden verplicht
om een quarantaine-inrichting in te richten voor zeelui en
landverhuizers met besmettelijke ziekten. Van oorsprong
bestond het complex, dat in 1934 werd geopend, uit verschillende
bakstenen gebouwen waaronder een reinigingsgebouw,
een isoleerbarak en een zusterhuis. Het terrein en de gebouwen
op het Quarantaineterrein zijn voorgedragen voor aanwijzing
tot rijksmonument. Dit cultuurhistorisch erfgoed kan hierdoor
behouden blijven voor de toekomst.
Je fietst nu weer terug richting Heijplaat. De Heysehaven,
achter de hoge haag aan je linkerkant, krijgt in de toekomst
een gecombineerde maritieme bestemming met
ligplaatsen voor binnenvaartschepen en een boulevard.
Je volgt de Heysekade en komt uit op de Courzandse-
havenroute Pierewaaien
heT QuaranTaineTerrein
heT sTranDje
De heYsehaVen

café-resTauranT courZanD
weg met links de aanlegsteiger van de watertaxi en
daarachter de hoge RDM-loods. Je bent in weer een
compleet andere wereld: tuindorp Heijplaat. Alsof je
terug in de tijd bent gefietst... Schuin voor je ligt het
nostalgische café-restaurant Courzand (21). Begin
1900 werd het gebouwd voor de personeelsfeesten van
de RDM. De sfeer van toen is er nog steeds voelbaar.
Courzand staat goed bekend in Rotterdam en heeft al
heel wat trofeeën binnengehaald, van de Slauerhofftrofee
voor Havenkroeg van het jaar in 1998 tot aan
de Ketelbinkietrofee voor het beste kopje koffie in
Rotterdam in 2007.
Het is zeker de moeite waard om nu even door de wijk
te struinen en te genieten van de sfeervolle straten en
architectuur van Heijplaat. Vooral het stuk tussen de
Courzandseweg en de Rondolaan is erg mooi. Fiets ook
even naar de Heijplaatstraat waar nog steeds de oude
kantoren staan van de Rotterdamsche Droogdok
Maatschappij (22), ofwel de RDM.
In 1902 startte de Rotterdamse Droogdok Maatschappij haar
scheepsbouwactiviteiten. Vanwege de snelle groei en het
isolement van de werf verzorgde directeur De Gelder zelf
de huisvesting van de arbeiders. Zo ontstond vanaf 1913 het
pittoreske en groene tuindorp Heijplaat. Uniek in Rotterdam.
Helemaal filantropisch was deze actie van De Gelder natuurlijk
niet: de arbeiders waren snel oproepbaar, werden minder snel
ziek door de gezonde woonomgeving en konden hun loon niet
verbrassen, want alcohol werd in het ‘’RDM-dorp” niet
geschonken.
Het voormalige hoofdkantoor van de Rotterdamsche
Droogdok Maatschappij is ontworpen in statige, Nederlandse
Art Deco-stijl en nu weer in gebruik als kantoorgebouw.
Links van het kantoor zie je de blauwe stalen
poort waar in hoogtijdagen duizenden arbeiders doorheen
gingen op weg naar de loodsen. Niet alleen de
arbeiders die op Heijplaat woonden, werkten hier. Met
bussen werden ook werkmannen uit andere delen van
de stad gehaald en gebracht.
havenroute Pierewaaien 23

24
Het oude hoofdkantoor krijgt een nieuwe bestemming: er
komen kantoren, onderwijslokalen en vergader- en congresruimtes.
Het Projectbureau Stadshavens Rotterdam is gehuisvest
in een gedeelte van de oude directiekantoren. Een deel
van de werf wordt RDM-campus voor onderwijs en onderzoeksinstellingen
en hun partners uit het bedrijfsleven en de
overheid. Hier werken onderwijs en bedrijfsleven samen om
mensen op te leiden voor banen die raakvlakken hebben met
de haven en met nieuwe technieken. Daarom staat RDM nu
voor Research, Design & Manufacturing. In 2002 heeft het
Albeda College de voormalige bedrijfsschool van de RDM
overgenomen. Een deel van hun technisch onderwijs is al
verhuisd naar het RDM-terrein. De Hogeschool Rotterdam
en de Academie voor Bouwkunst volgen in september 2008.
De kade achter de RDM-kantoren mag je niet missen.
Je komt er door een paar honderd meter verder naar
links te gaan richting de kade. Hier ervaar je de historische
havenglorie met vervallen pieren en loodsen en
mooie oude kantoren. In de jaren zeventig stond dit alles
op de sloopnominatie, maar de Heijplaters wisten het tij
te keren.
Aan de kade is ook het depot van het Havenmuseum. De
vrijwilligers zijn oude havenrotten. Ze houden het depot op
orde, zowel binnen als buiten, en kunnen meesterlijk vertellen
over ‘vroeger tijden’. Als je er iemand treft, maak dan gebruik
van de gelegenheid en neus even rond tussen de prachtige oude
spullen.
De Heijplaatstraat gaat over in de Heijplaatweg. Fiets hem
helemaal uit, want het uitzicht is geweldig. Halverwege
links staat op nummer 7 het hoofdkantoor van de Roeiers
Vereeniging Eendracht. Fiets nu terug en ga rechts het
RDM-terrein op. Aan de overkant van de Nieuwe Maas zie
je de Merwehaven en het Vierhavensgebied. Voorlopig is
deze Fruitport, nog in gebruik voor de opslag en overslag
van groente, fruit en sappen. Tussen 2020 en 2030 moet
‘het fruit’ zijn verhuisd om de ontwikkeling van nieuwe
woongebieden mogelijk te maken.
havenroute Pierewaaien
heT ouDe hoofDkanToor Van De rDm
een Van De haVenerfgoeDbeheerDers
pier achTer De rDm

van
naar
Heijplaat
Willemsplein
je kunt nu Op tWee manieren terug naar het Wil-
lemsplein: varend Of fietsend. vOOr allebei is Wat te
zeggen. je hebt niet elke dag de kans Om met een
supersnelle Waterbus - een catamaran - met fiets en
al in tien minuten naar het centrum van rOtterdam
te varen. de aanlegsteiger van de aqualiner vind
je achter de vOOrmalige rdm-kantOren. de dienst-
regeling start in juni 2008.
terugfietsen is OOk niet te versmaden. je neemt
deels dezelfde Weg terug, maar gaat niet Over de
erasmusbrug. in plaats daarvan neem je de maastunnel
vOOr fietsers en vOetgangers. OOk dit is
een ervaring Om niet te vergeten. kies zelf maar...
havenroute Pierewaaien 25

26
hoe je fietSt van heijPlaat naar het willemSPlein
Fiets terug door de Vestastraat en rij helemaal door
tot je rechts de Aurorastraat in kunt, je komt nu
vanzelf op de Eemhavenweg. Volg de weg terug
richting de Waalhavenweg, Waalhaven Z.z. en
Waalhaven O.z. tot aan de Doklaan. Net voorbij het
Dokhavenpark ga je linksaf het Charloisse Hoofd op,
richting de Maastunnel. Je herkent de ingang voor
fietsers en voetgangers direct: het is een bruinoranje
gebouw met een groen dak. Zet je fiets op de
roltrap en let vooral op dat je het stuur schuin zet.
Aan de andere kant van de Maas ga je, eenmaal
boven, rechtsaf de Parkkade op die overgaat in de
Westerkade. Aan het eind kom je bij de Veerhaven,
fiets er omheen en vervolg je weg over de Willemskade
richting het Willemsplein.
wat je ziet
De weg via de Maastunnel moet iedereen echt een keer
gefietst hebben. Tot het Dokhavenpark rij je dezelfde
route als op de heenweg. Voorbij het Dokhavenpark ga je
linksaf naar het Charloisse Hoofd. Je kunt de pieren nog
een keer bekijken, maar je kunt ze ook links laten liggen.
Voorbij het Dokhavenpark vergeet je de route van de
heenweg en ga je linksaf naar het Charloisse Hoofd. Het
bruin-oranje gebouw met het groene dak is de ingang
van de Maastunnel (23) voor fietsers en voetgangers.
Hier staan bij het water een aantal beelden die zeker de
moeite van het afstappen waard zijn. De zes granieten
zuilen in het gras zijn de Obelisken van Jan van IJzendoorn.
Je kunt er van alles in zien: van geknakte riethalmen
tot havenkranen. Ook heel indrukwekkend is
Vrouw III van Kees Buckens. Een zelfverzekerde vrouw,
die met één voet naast de sokkel staat en over het water
uitkijkt (zij het dat ze geen hoofd heeft). Over het beeld
dat het meest opvalt, zijn de meningen verdeeld: is het
een kunstwerk, of is het een kunstig gemaakt werkstuk?
De Visser maakt het niet uit. Hij zit rustig op zijn
betonnen sokkel aan de oever van het Charloisse Hoofd.
Hij werd bedacht door kunstenaar Ger Bout en in de
voormalige RDM-loods uitgevoerd door leerlingen en
havenroute Pierewaaien
obeLisken
VrouW iii, meT Daar achTer heT VenTiLaTiegebouW Van De maasTunneL
De Visser

TunneLingang charLoisse hoofD
aan De oVerkanT heT VenTiLaTiegebouW Van De maasTunneL
TunneLuiTgang bij heT park
studenten van beroepsopleidingen. In september 2007 werd
De Visser, tijdens de Wereldhavendagen, op zijn plek gezet.
De bouw van de Maastunnel was van nationale betekenis, een
doorgang van de zuidelijke provincies naar de Randstad. Het
Rijk wilde een brug maar Rotterdam wilde een tunnel. En een
tunnel werd het! Architecten J.P. van Bruggen en A.J. van der
Steur ontwierpen een tunnel, bestaande uit voorgefabriceerde
betonnen delen die met een drijvende kraan op de bodem van
de Maas werden afgezonken. De tunnel bestaat uit twee kokers
met elk twee rijbanen voor motorvoertuigen. Hiernaast liggen
twee buizen, boven voor fietsers, daaronder voor voetgangers.
Op 14 februari 1942 ging de tunnel open, zonder ceremonie,
het was immers oorlog. Het verhaal gaat dat drie nieuwsgierige
Charloise jongetjes een kijkje namen bij de roltrappen. Ze
stapten op de roltrap en openden zonder het te weten de nieuwe
oeververbinding. De Maastunnel is een gemeentemonument.
Om in de tunnel te komen, moet je met je fiets de
enorme roltrap af. Zet je schrap en draai je stuur een
kwartslag. Als je het niet aandurft, neem je gewoon de
lift. Beneden fiets je door de altijd koele tunnel onder de
Maas door. Aan de overkant sta je alweer tegenover een
enorme roltrap, maar omhoog is absoluut makkelijker.
Eenmaal boven zie je Het Park (24) bij de Euromast.
Terwijl je vanuit de tunnel rechtsaf gaat en over de
Parkkade terugfietst richting Willemsplein herken je
misschien een aantal plekken aan de overkant waar je
eerder tijdens deze tocht bent geweest. Aan de Parkkade
zit ook De Ballentent, een bekende havenkroeg.
In 1997 kreeg De Ballentent als eerste de Slauerhoff trofee voor
beste havenkroeg van het jaar. Vroeger heette De Ballentent
Café Maaszicht. Het verhaal gaat dat de naam werd veranderd
omdat de klanten het altijd hadden over ‘die ballentent’, maar
misschien kwam het wel door de gehaktbal die je bij je biertje
kunt bestellen. Al jaren staat de kroeg bekend om zijn lekkere
ballen, het leverde zelfs een trofee op voor beste cafébal. De
Ballentent hangt vol met foto’s, schilderijen en attributen van
de Holland Amerika Lijn, een echte havenkroeg waar volgens de
eigenaar nooit mot is omdat zijn klanten zich weten te gedragen.
havenroute Pierewaaien 27

28
Als je het park bent gepasseerd, fiets je het Scheepvaartkwartier
in. Weer een compleet andere wereld,
dit keer van rijkdom en monumentale gebouwen. Hier
staat rechts, bij het water, het beeld Poseidon van Tom
Waakop Reijers. Op een kleine rots waakt hij over de
Maas. Iets verderop kom je langs de Veerhaven (25)
die zijn naam dankt aan de veerdienst naar Katendrecht
die al in de 15e eeuw in gebruik was.
Tot in 1878 de Willemsbrug werd geopend, was de veerdienst
tussen de Veerhaven en Katendrecht de enige verbinding
tussen de noord- en zuidoever van de Nieuwe Maas. De
veerdienst bleef in bedrijf tot 1968, toen de metro de noordzuidverbinding
overnam. Van 1900 tot circa 1980 werd de
Veerhaven beheerd door de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging
De Maas en gebruikten de leden de haven om hun jachten
aan te meren. Langs de kade staan karakteristieke huizen zoals
de voormalig kantoren van de Steenkolen Handels Vereniging
(SHV) en van Van Uden. Bijzonder is ook het in Jugendstil
uitgevoerde sociëteitsgebouw (1908) van de vereniging. Vrijwel
alle gebouwen rond en bij de Veerhaven zijn rijksmonument.
Sinds 1990 liggen in de Veerhaven plezierschepen en historische
zeilschepen. Jaarlijks start hier de Race of the Classics.
Vlakbij de ingang van de Veerhaven staat een lessenaar
van het Havenbedrijf met allerlei wetenswaardigheden
over het uitzicht. Op de Veerkade staat het enorme
Calandmonument. Het is gewijd aan Pieter Caland,
de bedenker van de Nieuwe Waterweg. Zonder Caland
zou de Rotterdamse haven er heel anders hebben
uitgezien... Vanaf de Veerhaven fiets je over de Willemskade
naar het begin- en eindpunt van deze fietstocht:
bij de aanlegsteiger van de Spido (26) en de waterbus
die je ook had kunnen nemen.
Je kunt ook nog onder de brug door fietsen. Vanaf het
najaar van 2008 kan hier het Rotterdam Port Experience
worden bezocht: een spectaculaire interactieve tentoonstelling
over alles wat met onze wereldhaven te maken
heeft!
havenroute Pierewaaien
De VeerhaVen

Over de route
er is behOOrlijk Wat te zien in de rOtterdamse stads-
havens. des te belangrijker dat alle fietsers er de
Weg kunnen vinden. de kaarten Op de vOlgende
bladzijden helpen daarbij. de fOtO’s cOrrespOnde-
ren met de herkenningspunten uit de tekst. naast
de Overzichtskaart zijn er detailkaarten van ka-
tendrecht en heijplaat. met deze kaarten kun je van
de rOute afWijken en de buurt verkennen. de laat-
ste bladzijde staat vOl handige infOrmatie, bijvOOrbeeld
Over Openbaar vervOer, fietsverhuur en parkeermOgelijkheden.
fiets met plezier dOOr de rOtterdamse stadshavens!
havenroute Pierewaaien 29

HAVENROUTE PIEREWAAIEN
31

32
HAVENROUTE PIEREWAAIEN

HAVENROUTE PIEREWAAIEN 33

34
HAVENROUTE PIEREWAAIEN

HAVENROUTE PIEREWAAIEN 35

36
Aanvullende informatie
lengte De lengte van de route is ongeveer 32 km.
Wie met de Aqualiner vanaf het RDM-terrein terugvaart
naar het centrum, fietst ongeveer 23 km. Het
‘rondje Maastunnel’ is ongeveer 11 km.
de roUte volgt de volgende PUnten
1 Cruise Terminal Rotterdam
2 Hotel New York
3 Montevideo
4 Luxor Theater
5 Pakhuis Santos
6 Codrico
7 Deliplein
8 Steiger
9 Speeltuin
10 Maassilo
11 Meneba
12 AVR
13 20 werkplaatsen
14 Uitkijkpunt
15 Dockworks
16 Woudrichemstraat
17 Port City
18 Waalhavenbekken
19 Container Origami
20 Quarantaineterrein
21 Courzand
22 Rotterdamsche Droogdok Maatschappij
23 Maastunnel
24 Het Park
25 Veerhaven
26 Spido
met het oPenbaar vervoer Pak de trein naar
Rotterdam Centraal. Neem de uitgang centrum, steek
het Stationsplein over, fiets linksaf richting Hofplein
en ga bij de fontein rechts de Coolsingel op. Fiets
havenroute Pierewaaien
vanaf hier rechtdoor tot aan de Erasmusbrug (circa 5 minuten).
In het weekend kun je met je fiets in de metro. Instappen op
Rotterdam Centraal, uitstappen bij halte Leuvehaven. Als je een
fiets gaat huren, dan kun je vanaf Rotterdam Centraal met
tramlijn 7, 8, 20, 23 en 25 naar de Erasmusbrug. De Waterbus
tussen Dordrecht en de Erasmusbrug stopt regelmatig onderweg.
Fietsen kunnen gratis mee. Bel voor informatie 0900 899 899 8.
De Aqualiner vaart met een regelmatige verbinding tussen
Heijplaat en Rotterdam-centrum. De fietsen mogen mee. Informatie
over vaartijden en tarieven: www.aqualiner.nl of T 036 547 05 05
ov fietSverhUUr Leden van OV fietsverhuur kunnen een fiets
huren bij de Rijwielshop Rotterdam Centraal. Neem uitgang
centrum en ga rechts de Conradstraat in, de fiets verhuur zit op
nummer 18. In de Erasmusgarage onder de Erasmusbrug zit ook
een OV fietsverhuur.
fietS oP de aUto Vanuit Dordrecht/Utrecht de A16 richting
afslag Rotterdam Centrum. Na de afslag borden Centrum blijven
volgen en langs de Maas doorrijden tot aan de Erasmusbrug. Bij
dit kruispunt rechtdoor*. Bij de volgende stoplichten ga je linksaf
de Scheepstimmermanslaan op en rechtdoor tot aan het water,
daar ga je linksaf. Je komt vanzelf bij de Spido en de parkeergarage.
Vanuit Den Haag de A13 richting Rotterdam Centrum.
Na de afslag rechtdoor rijden over de Stadhoudersweg en de
Schiekade, bij de rotonde met een fontein (het Hofplein) rechtdoor
richting de Coolsingel. Blijf rechtdoor rijden tot aan de
kruising vlak voor de Erasmusbrug. Hier ga je rechtsaf (dus niet
de brug op). Zie * hierboven.
ParKeren Voor alle parkeerautomaten in Rotterdam is een
chippas nodig. Je kunt de auto ook parkeren in de Erasmusgarage
aan het Willemsplein, onder de Erasmusbrug. Uitrijden
kan 24 uur per dag. Betalen kan contant, met pin en chippas.
horeca Langs de route zijn verschillende horecagelegenheden,
een aantal hiervan staat aangegeven op de routekaart.

Uitgave
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Postbus 6622, 3002 AP Rotterdam
inhoUd en SamenStelling
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Projectbureau Stadshavens Rotterdam
tekStbijdRagen
Martijn Waldram / Caye, Nieuwerkerk a/d IJssel
Gemeentewerken Rotterdam
PRodUctiebegeleiding en Redactie
Overbosch Communicatie, Rotterdam
ontweRP en oPmaak
Smidswater, Breda / Den Haag
fotogRafie
Jacco Huijssen, Rotterdam
De beelden langs de route zijn gefotografeerd met
toestemming van het CBK (www.cbk.rotterdam.nl)
vooR meeR infoRmatie
I www.portofrotterdam.com
E info@portofrotterdam.com
T 010 252 10 10
I www.stadshavensrotterdam.nl
E info@stadshavensrotterdam.nl
T 010 283 38 00
mei 2008

StadShavenS RotteRdam
Het gebied van Stadshavens Rotterdam (1600 hectare groot) ondergaat de komende decennia
een complete metamorfose. Doel is versterking van de Mainport Rotterdam en het aantrekkelijker
maken van Rotterdam als woon- en werkstad. Door de ontwikkeling van de Tweede Maasvlakte
ontstaat er in de havens binnen de stad ruimte voor herordening en vernieuwing met internationale
allure. Sleutelwoorden voor het gebied zijn innovatie en duurzaamheid, met een accent op
energie en watermanagement. Samen met marktpartijen realiseren de gemeente Rotterdam en
Havenbedrijf Rotterdam N.V. de komende 20 tot 40 jaar een bijzondere combinatie van innovatieve
werk- en woongebieden in het stadshavensgebied. Een paar feiten en cijfers: 5000 nieuwe
woningen op en nabij het water (in 2025), onderwijs voor tenminste 1000 studenten en 13.000
nieuwe arbeidsplaatsen.
havenbedRijf RotteRdam n.v.
De Rotterdamse haven is een logistiek knooppunt én een industriecomplex van wereldniveau.
Zowel wat betreft grootte als kwaliteit. Doel van het Havenbedrijf Rotterdam (HbR) is versterking
van de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven. Kerntaken van het HbR zijn de ontwikkeling,
het beheer en de exploitatie van de haven en het zorgen voor de vlotte en veilige afhandeling
van de scheepvaart.
feiten en cijfeRS van de RotteRdamSe haven:
Havengebied: ca. 10.500 ha (waarvan 5000 ha bedrijfsterreinen, 3500 ha water
en 2000 ha (spoor)wegen, leidingstroken en groen). Lengte van het havengebied is ca. 40 km.
Directe werkgelegenheid ruim 70.000 arbeidsplaatsen. Goederenoverslag ruim 400 miljoen
ton goederen per jaar. Scheepvaart ca. 37.000 zeeschepen en 135.000 binnenvaartschepen
per jaar. Havenbedrijf 1200 werknemers, omzet ca. € 450 miljoen.
www.portofrotterdam.com

Spuihaven
Havendijk
Eemhaven
Vondelingenweg
Werkhaven
1e Eemhaven
2008d013\Stad_Waalhaven
Quarantaineweg
Heysehaven
Eemhavenweg
Bunschotenweg
Pr. Johan Frisohaven
den Hamweg
Spakenburgweg
Prinses Beatrixhaven
Droogdokweg
Waalhavenweg
Keileweg
Keilehaven
Heijplaatweg
Keilestraat
Lekhaven
Ophemertstraat
Smirnoffweg
Pier 9
van Riemsdijkweg
Lekstraat
IJselhaven
Koush.
Waalhaven
Pier 7
Pier 8
van Maasdijkweg
V. W. Poelmanweg
Vierhavensstraat
IJselstraat
Parmentier -
Pelgrimsstraat
Kortenoordse
haven
Pier 2
Pier 1
Pier 4
Waalhaven Z.Z.
Barendrechtse
haven
Soerweg
Schiemond
Voorhaven
Achterhaven
Middenkous
Drutenstraat
Buizenwaal
Dodewaardstraat
Woudrichemstraat
Pier 3
Opijnenstraat
Rochussenstraat
Coolhaven
Nieuwe Maas
Sluisjesdijk
Waalhaven N.Z.
Nijmegenstraat
Schiehaven
Gorzenpad
Pannerdenstraat
Robbenoordse
haven
Kesterenstraat
Waalhaven O .Z.
Westzeedijk
Sint Janshaven
Waalhaven O.Z.
St.Jobshaven
Groene Kruisweg
Parkhaven
Maastunnel
Doklaan
Wolphaertsbocht
Euromast
Dorpsweg
Westzeedijk
2e Katendrechtse H.
Doklaan
Wielewaalstraat
Wolphaertsbocht
Carnissesingel
Veerhaven
Maashaven
Brielselaan
Carnisselaan
Wolphaerts bocht
and
Pleinweg
Carnissesingel
Zuiderparkweg
Veerlaan
Erasmusbrug
Brielselaan
Rijnhaven
Zuidplein
Steiger
Strevels weg
Dordtsela an
Motorstraat
Vaanweg
Prins Hendrikkade
Koningshaven
Spoorweghaven
Laan op Zuid
Posthumalaan
Maashaven O.Z.
Dordtsestraatweg
Stieltjestraat
Binnenhaven
Putselaan
Entrepothaven
Strevelsweg
Vinkenbaan
Dordtsestraatweg
Groene Hilledijk