GRONDBEGINSELEN VANDE TRANSMISSIELEER - ECMD

(zie hoofdstuk 7), vervaardigd op machines van Gleason (VS), Oerlikon, Maag (beide
Zwitserland), W. Ferd. Klingelnberg Söhne (Duitsland), Fiat (Italië), Hitachi (Japan)
en nog enkele andere Japanse en Russische bedrijven, maar niemand spreekt
hier van Gleason- of Klingelnberg-vertanding.
Dat is echter wel het geval bij het kegelwiel met boogvertanding, dat een lid is van de
familie der schroeftandwielen. Dat komt, omdat sommige vervaardigingsmethoden
speciaal zijn ontwikkeld voor de toepassing in de auto en de motorfiets en men in de
voertuigtechniek in het algemeen slechts zelden over de grenzen van het eigen vakgebied
heenkijkt, in dit geval naar het algemene vakgebied van de vertandingstechnologie.
Zo wordt de (van oorsprong Amerikaanse) Gleason-vertanding vervaardigd met een
beitelkopfrees die een cirkelvorm beschrijft. Deze cirkelboogvertanding verloopt van
buiten naar binnen dunner uit. De tanden zijn dus aan de buitenomtrek van het wiel
sterker dan aan de binnenomtrek. Het tandprofiel heeft de vorm van een evolvente.
Ook de tandhoogte varieert van buiten naar binnen.
De (Duitse) Klingelnberg-vertanding, ontwikkeld door ingenieur Schicht van de firma
W. Ferd. Klingelnberg Söhne, is een spiraalvertanding: aan de buitenomtrek van het
wiel zijn de tandftanken sterker gekromd dan aan de binnenomtrek. Deze kromming
kan de vorm hebben van een evolvente (niet te verwarren met de evolventevorm van
de tandftanken in de normaaldoorsnede) of een epicycloïde (zie 2.3.2). De tanden zijn
echter over de gehele lengte even dik en hoog.
KlingeInberg hanteert in dit verband de term palloïdvertanding, een samentrekking
van het Griekse woord 'pallein' dat 'trillen, pendelen' betekent en van de term 'hyperboloïde',
een omwentelingslichaam dat ontstaat door een hyperbool om zijn as te
laten draaien. Het 'pallein' duidt op de mogelijkheid dat dergelijke tandwielen ten
opzichte van elkaar geringe verplaatsingen toelaten om de trillingen te kunnen opvangen.
Palloïdvertanding wordt met een kegelvormige walsfrees vervaardigd; de
kromming ervan heeft de vorm van een verlengde evolvente, dat is een evolvente die
ontstaat door de kromtestraal waarlangs hij wordt afgewikkeld te verlengen.
De (Zwitserse) Oerlikon-vertanding, ontwikkeld door ingenieur Rochat van de firma
Bührle in Oerlikon bij Zürich, is eveneens een spiraalvertanding en is gekromd volgens
een epicycloïde. De vertanding wordt ook wel eloid-vertanding genoemd, afgeleid
van 'elongated cycloid'. Zo'n 'verlengde cycloïde' is een bijzondere cycloïde,
a b c
Afb. 2.37. Kege/tandwie/en; a met rechte vertanding; b met boog vertanding; c met boog vertanding
en asverzet (hypoïde-overbrenging).
130