GRONDBEGINSELEN VANDE TRANSMISSIELEER - ECMD

ontstaat eveneens een tekort aan ingrijpweg. Beschikbaar is immers de afstand y (van
basiscirkel tot basiscirkel), maar deze afstand dekt niet de benodigde ingrijpwegx van
topcirkel tot topcirkel. Is er bij twee samenwerkende tandwielen een stuk ingrijpweg
te weinig, dan spreekt men van valse ingrijping. De koppen van het grote tandwiel
dringen dan in de flanken van de voeten van het kleine tandwiel.
In de praktijk zijn er een aantal mogelijkheden om ondersnijding en valse ingrijping
te voorkomen.
Het vergroten van de drukhoek geeft een toename van de beschikbare en een afname
van de benodigde ingrijpweg, zodat deze benodigde ingrijpweg aan beide zijden
wordt overlapt (afb. 2.30b). De tandvorm verandert hierdoor: de voet wordt breder
en de top spitser. Door de grotere drukhoek neemt ook de kracht waarmee de tand-
11wielen radiaal uit elkaar worden gedrukt, toe. Doordat een minder gekromd deel van
de evolvente (verder bij de basiscirkel vandaan) wordt gebruikt, neemt de vlaktedruk
af.
I Een vermindering van de kophoogte van de tanden op het grote tandwiel (ha = O,8m)
maakt de topcirkel kleiner en daarmee de benodigde ingrijpweg (afb. 2.31). Het ingrijpquotiënt
neemt af en hierdoor wordt de vlaktedruk plaatselijk hoger. In Amerika
wordt dit soort tanden 'stubteeth' genoemd ('stub' betekent 'stomp'), vandaar de in
onze streken bekende benaming 'stubtanden'.
Het meest werkzame middel om ondersnijding te voorkomen is echter tandcorrectie
door projielverschuiving. Dit heeft bovendien extra voordelen, die hieronder aan de
orde komen.
nieuwe topcirkel
~ verwijderde topcirkel
Afb. 2.31. Het opheffen van valse
ingrijping door vermindering van
de kophoogte van het grote
tandwiel
Projielverschuivillg
De vertanding zonder profielverschuiving (ook wel 'nulvertanding' genoemd) ontstaat
tijdens de fabricage als de steeklijn van het snijgereedschap zich afwikkelt langs
de steekcirkel van het tandwiel. Dit is in afbeelding 2.32 met een streeplijn weergegeven.
Omdat het de fabricage van een klein tandwiel betreft, is de beschikbare ingrijpweg
te kort; het tekort is aangegeven met p.
Aan de tanden van het snijgereedschap is een extra afgeronde verlenging van O,25m
(gearceerd) aangebracht om een voethoogte van 1,25m en een voetafronding te verkrijgen.
Zoals in de afbeelding valt te zien, heeft dit geen invloed op de ingrijpweg.
Wordt het snijgereedschap ten opzichte van de steekcirkel verplaatst, dan spreekt
men van projielverschuiving v (vroeger ook wel 'V-vertanding' genoemd). Indien de
122