GRONDBEGINSELEN VANDE TRANSMISSIELEER - ECMD

Soms wordt voor de eerste vulling een speciale in/ooptransmissie-olie toegepast die na
een korte gebruiksduur (bij voorbeeld 5000 km of 100 uur) moet worden vervangen.
Bij het inlopen moeten de wrijvingsvlakken immers enigszins contact maken om de
allerhoogste microscopische topjes van het metaaloppervlak te kunnen afvlakken.
Daarom is een oliesoort met een lagere viscositeit gewenst, terwijl ook additieven
nodig zijn voor het vormen van een speciaaloppervlaktelaagje om vreten te voorkomen.
Ook is het afvoeren van de betrekkelijk grote hoeveelheid slijtagemateriaal van
belang. Daartoe worden speciale dispergerende toevoegingen (zie verderop) toegepast.
A litomatische-transmissie-o/ie
Vanwege de gecompliceerde opbouw van een automatische transmissie (koppelomvormer,
planetaire stelsels, hydrostatische schakelinrichting, bandremmen en lamellenkoppelingen;
zie band B) worden er aan de smeerolie uitgebreidere eisen gesteld
dan aan de smeerolie van de conventionele wisselbak. Vandaar dat zich een aparte
klasse van automatische-transmissie-oliën (A TF, automatic transmission fluid) is ontstaan,
waarvan de ontwikkeling vooral het werk is van de Amerikaanse autofabrikanten.
Die bijzondere eisen betreffen vooral de lagere viscositeit (7.10- 6 m 2/s bij 100°C) en
een zeer hoge viscositeitsindex om het rendement van de koppelomvormer niet al te
zeer te laten dalen bij lage temperatuur. Bij lage temperatuur mag zich bovendien
geen paraffine afscheiden, omdat deze de zeer nauwe boringen in het hydrostatische
regelsysteem kan verstoppen. Verder mag geen drabvorming door oxidatie en andere
vormen van veroudering optreden, ondanks de hoge temperaturen (tot 170 oe bij het
beklimmen van een berghelling) en ondanks de lange verversingsperiodes tot 50 000
km. Ook de schuimvorming moet laag zijn, om de samendrukbaarheid van de olie als
hydrauliekvloeistof binnen de perken te houden. Schuimvorming leidt ook tot olieverlies
langs ontluchtingsopeningen en tot aandrijfkrachtonderbrekingen door 'pendelend
schakelen'.
Eveneens in verband met het voorkomen van vervuiling van de hydrostatische schakelinrichting
is een goede afvoer van slijtage- en vuildeeltjes van groot belang, zodat
"')de detergente en dispergerende eigenschappen van ATF vergelijkbaar zijn met die van
motorolie. Detergentie is het vermogen, vuildeeltjes van metaaloppervlakken los te
'1 weken en dispersie zorgt ervoor, dat deze deeltjes fijn verdeeld zwevend gehouden
worden in de olie.
Er bestaan ook volledig synthetische ATF-soorten. Zij vertonen in het algemeen een
lagere viscositeit-temperatuurkromme dan de niet-synthetische soorten.
Zie voor details over de ATF-specificaties: band B.
Tractiev/oeistoj
Tractievloeistof heeft tot primaire taak het overbrengen van de aandrijfkracht van de
motor. Daarbij is de smeerfunctie beslist niet te verwaarlozen, maar door hun specifieke
toepassingen krijgen andere eigenschappen een minstens even belangrijke rol.
Het eenvoudigste voorbeeld van de toepassing van een tractie-vloeistof is de meervoudige
natteplaatkoppeling zoals die in de meeste automatische transmissies te vinden
is. In dit voorbeeld is het van belang datp ook bij hogere drukken en temperatu-
98