GRONDBEGINSELEN VANDE TRANSMISSIELEER - ECMD

2.2.2 Smering
Smering is het scheiden en het gescheiden houden van twee contactvlakken door een
smeermiddel. Dat smeermiddel kan een vaste stof zijn, een vloeistof, of een gas. Het
doel van het aanbrengen van het smeermiddel is het verlagen van de wrijvingscoëfficiënt
11, dat is een evenredigheidsfactor die aangeeft in welke mate een loodrecht op de
wrijvingsvlakken aangebrachte kracht F n wordt omgezet in een wrijvingskracht Fw die
in het vlak van de contactvlakken ligt: Fw = Jl' Fn•
Men maakt een principeel onderscheid tussen droge en natte wrijving. Bij droge wrijving
is de wrijvingscoëfficiënt p hoog. Onderdelen die onder droge-wrijvingscondities
over elkaar glijden slijten dan ook snel en worden snel onbruikbaar vanwege het
'vreten': door de adhesie krachten (die ontstaan ten gevolge van de moleculaire bindingen
tussen beide oppervlakken) worden delen van de glijvlakken kortstondig aan
elkaar gelast, waardoor grote schade kan ontstaan. Er bestaan echter vaste smeermiddelen
zoals grafiet en molybdeendisulfide, die voor een bijzondere vorm van droge
wrijving zorgen: de wrijving tussen oppervlaktelaagjes. Door deze vorm van droge
smering blijven de oppervlakken van de componenten van elkaar gescheiden, zodat
hun slijtage verminderd wordt.
De wrijvingscoëfficiënt wordt aanzienlijk verlaagd, zodra er sprake is van vloeibare of
pasteuze stoffen tussen de wrijvingsvlakken. Dat komt omdat het wrijvingsmechanisme
dan verplaatst wordt uit het contactvlak van twee vaste stoffen naar een grenslaag
in de vloeistof of pasta.
Bij vloeistojsmering is het nodig dat een smeerfilm tussen de te smeren componenten
tot stand komt waarin een voldoende druk heerst om de uitwendige krachten te kunnen
weerstaan en de te smeren vlakken gescheiden te houden. Die druk kan op twee
principieel verschillende wijzen worden opgewekt.
Gebeurt dat uitwendig door een pomp, dan is sprake van hydrostatische smering.
Deze smeerwijze komt voor in een hydrostatisch lager en wordt toegepast als de componenten
niet of nauwelijks ten opzichte van elkaar bewegen, terwijl er toch grote
krachten werken. Ook smering door een gaslaag komt voor; men spreekt dan van een
aerostatisch lager. Deze wijze van lagering komt in de autotechniek niet voor.
Wordt de vloeistofdruk inwendig, door de eigen pompwerking van het lager opgewekt,
dan is sprake van hydrodynamische smering. Een pomp wordt dan eventueel
alleen gebruikt om voldoende vloeistof aan te voeren, de smeerdruk wordt echter in
het lager zelf opgewekt. In zo'n hydrodynamisch lager wordt gebruik gemaakt van de
inwendige wrijving van de vloeistof. Behalve de aanwezigheid van een visceuze vloei-
Istof zijn er echter nog drie andere voorwaarden waaraan een lager moet voldoen wil
er hydrodynamische smering mogelijk zijn: de te smeren vlakken moeten een relatie-
92
//7
Pmax
Afb. 2.7. Het ontstaan van
hydrodynamische smering in een
wigvormige sp/eet