juni 2011 - VNN
juni 2011 - VNN
juni 2011 - VNN
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
GGD Fryslân<br />
Politie Fryslân<br />
Verslavingszorg Noord Nederland<br />
Cannabis<br />
Stand van zaken<br />
genotmiddelengebruik in Fryslân<br />
samengesteld door Quo Fadis<br />
Juni <strong>2011</strong> - Nr. 14
Het Feitenblad genotmiddelen wordt uitgegeven<br />
door de leden van Quo Fadis 1 . Quo Fadis is een<br />
samenwerkingsverband tussen GGD Fryslân,<br />
Politie Fryslân en Verslavingszorg Noord<br />
Nederland (<strong>VNN</strong>). Deze werkgroep heeft als taak de<br />
gegevens over genotmiddelengebruik in de<br />
provincie Fryslân bijeen te brengen en u op de<br />
hoogte te stellen van actuele ontwikkelingen<br />
hierin. De informatie in dit Feitenblad heeft<br />
betrekking op het gebruik van cannabis. Hiervoor<br />
zijn diverse informatiebronnen geraadpleegd (zie<br />
bronvermelding) en zijn registratiegegevens van<br />
Verslavingszorg Noord Nederland opgenomen.<br />
Wat is het?<br />
Cannabis Sativa is een plant. De psychoactieve stoffen<br />
in deze plant worden samen ook cannabis genoemd.<br />
Er zijn mannelijke en vrouwelijke planten. De<br />
mannelijke planten worden in de industrie gebruikt om<br />
touw of kleding te produceren, ook wordt het wel als<br />
windkering gebruikt in de landbouw. Alleen de<br />
vrouwelijke planten bevatten de werkzame stof THC.<br />
De gedroogde bloemen, stengels of bladeren staan<br />
bekend als wiet (marihuana of weed). Een tweede<br />
product is hasj (stuff). Dit zijn de geperste blokken of<br />
plakken van de hars, die de bladeren en bloemen<br />
afscheiden.<br />
Hoe wordt het gebruikt?<br />
Cannabis wordt in de meeste gevallen gerookt,<br />
vermengd met tabak in een joint of stickie of puur in<br />
een pijpje of waterpijp. Cannabis kan ook gegeten<br />
worden. Spacecake, cannabisbonbons of -muffins zijn<br />
producten waarin cannabis wordt verwerkt. In<br />
bepaalde coffeeshops in Friesland worden zelfs fryske<br />
dûmkes met cannabis verkocht. Daarnaast zet men<br />
soms thee van cannabis.<br />
Een methode om te roken zonder de schadelijke teer<br />
te inhaleren is vaporiseren. De cannabis wordt met<br />
behulp van een zogenaamde vaporizer verdampt.<br />
Cannabis:<br />
Straattaal: hasj, wiet, stickie, joint, blowtje, jonko, ganja<br />
Werkzame stof: 9-TetraHydroCannabinol (THC) en verschillende<br />
cannabinolen<br />
Hoofdeffect: waarnemingsveranderend<br />
Uiterlijk: plant, gedroogde bloemtoppen of geperste hars<br />
Prijs: +- € 6,- tot € 10 per gram<br />
Wat zijn de effecten?<br />
De kracht van het effect hangt af van de dosis en wijze<br />
van inname, persoonlijke omstandigheden en verwachtingen<br />
van de gebruiker.<br />
Psychische en lichamelijke effecten:<br />
* eufore stemming ‘high’: ‘alles is te gek’,<br />
* versterking zintuiglijke prikkels,<br />
* veranderde waarneming,<br />
* introvert gedrag,<br />
1 Quo Fadis: Qua Uitvoering Onderzoeksmatig Fries Alcohol en<br />
Drugs Informatie Systeem<br />
* vergeetachtig bij praten,<br />
* onverschillig,<br />
* honger, ‘vreetkick’,<br />
* lachen, giechelbuien, ‘lachkick’,<br />
* onderschatting van de lichamelijke prestaties,<br />
* lacunes in kortetermijngeheugen,<br />
* draaierig, licht duizelig, oorsuizing,<br />
* zware benen en armen, ‘stoned’,<br />
* rillerig, beverig, koude neuspunt en vingers,<br />
* droge mond en keel, pijn in de borst, dorst,<br />
* rode ogen, trillen van handen of van de tong,<br />
* hartkloppingen.<br />
Wat zijn de risico’s?<br />
Omdat cannabis in Nederland overwegend wordt<br />
gerookt, is het belangrijkste gevaar schade aan de<br />
luchtwegen en longen. Rook van cannabis bevat in<br />
doorsnee meer kankerverwekkende stoffen dan de<br />
rook van tabak. De risico’s van cannabis en tabak<br />
tellen bij elkaar op als de gebruiker de cannabis<br />
vermengd met tabak rookt. Daarnaast is bekend dat<br />
cannabisgebruikers dieper en langer inhaleren.<br />
Bij gebruik in een negatieve gemoedstoestand is er<br />
kans op angst- en paniekaanvallen (flippen).<br />
Onderzoek heeft aangetoond dat cannabisgebruik, in<br />
ieder geval het gebruik tijdens de adolescentie, een<br />
belangrijke risicofactor is voor het ontstaan van<br />
schizofrenie op latere leeftijd. Cannabis met een hoog<br />
THC-gehalte lijkt daarbij een hoger risico te vormen<br />
dan cannabis met een lage THC-concentratie. Nog<br />
belangrijker lijkt echter de verhouding THC/CBD te<br />
zijn. Des te lager het CBD-gehalte (cannabidiol) des<br />
te hoger het risico. Van CBD wordt verondersteld dat<br />
deze stof die zelf niet psychoactief is, sommige<br />
effecten van THC tegengaat. Ook zou CBD<br />
antipsychotische eigenschappen hebben. Hoewel<br />
THC algemeen gezien wordt als de belangrijkste<br />
psychoactieve component van cannabis, zou behalve<br />
de THC-concentratie ook de THC/CBD-ratio van<br />
belang kunnen zijn voor de effecten die optreden. Er<br />
zijn echter geen studies die specifiek onderzocht<br />
hebben wat het mogelijke verschil in effect van het<br />
gebruik van verschillende cannabisproducten is.<br />
Uit jaarlijkse metingen van het Drugs Informatie en<br />
Monitorsysteem blijkt dat nederwiet meer delta-9tetrahydrocannabinol<br />
(THC) bevat dan de wiet uit de<br />
jaren negentig. Waar minder aandacht aan besteed is,<br />
maar wat ook uit deze metingen blijkt, is dat<br />
cannabidiol (CBD) bijna volledig is verdwenen uit<br />
nederwiet.<br />
Cannabis heeft een negatieve invloed op geheugen,<br />
concentratie en leerprestaties. Er is groeiend bewijs<br />
dat frequent gebruik van cannabis, in het bijzonder op<br />
jonge leeftijd, negatieve effecten heeft. Op zowel de<br />
fysieke en psychische gezondheid als het sociaal en<br />
schoolfunctioneren. Recente onderzoeksresultaten<br />
suggereren dat de negatieve gezondheidseffecten het<br />
meest zichtbaar zijn bij personen die vóór hun 16e zijn<br />
begonnen met cannabisgebruik en dat dit gebruik op<br />
jonge leeftijd kan leiden tot langdurende<br />
2
neurobiologische veranderingen in de hersenen.<br />
Bovendien lopen personen die op jonge leeftijd<br />
beginnen met cannabisgebruik een groter risico op<br />
zwaar of zelfs problematisch cannabisgebruik en ander<br />
druggebruik op latere leeftijd.<br />
Cannabis als medicijn<br />
Sinds september 2003 is het toegestaan om op recept<br />
medicinale cannabis te verstrekken bij de volgende<br />
ziektes: Multiple Sclerose, kanker, HIV en aids,<br />
chronische zenuwpijn en bij het syndroom van Gille de<br />
la Tourette. Het gaat hierbij niet om genezing van de<br />
genoemde ziektes maar om vermindering van<br />
klachten.<br />
Teelt en verkoop van sofdrugs in Friesland<br />
De georganiseerde hennepteelt heeft zich in<br />
Nederland ontwikkeld tot een crimineel fenomeen van<br />
enorme omvang. Het binnen de regio Fryslân als<br />
Programma Aanpak Georganiseerde Hennepteelt<br />
(PAGH) bekend staande project is vorig jaar opgericht<br />
om dit probleem aan te pakken.<br />
Wat ooit als een tamelijk onschuldige en kleinschalige<br />
vorm van crimineel gedrag begon, is uitgegroeid tot<br />
een keiharde criminele wereld met extreme winsten,<br />
geweld en liquidaties. Ook in Fryslân krijgen we steeds<br />
vaker te maken met het zogenaamde ‘rippen’ van<br />
plantages, afpersingen en geweldsmisdrijven die<br />
hennepgerelateerd zijn.<br />
Aantal coffeeshops in Fryslân (Bron: Intraval, 2010)<br />
1999 2004 2009<br />
Harlingen 1 2 2<br />
Heerenveen 5 5 4<br />
Leeuwarden 15 12 13<br />
Smallingerland 2 2 2<br />
Sneek 1 2 2<br />
Weststellingwerf 1 1 1<br />
Uit onderzoek blijkt dat de vele relatief kleine<br />
kwekerijen onderdeel uitmaken van een gespreid risico<br />
voor criminele organisaties. Gezamenlijk vormen al die<br />
kleine kwekerijen een netwerk met vaak<br />
bovenregionale of zelfs internationale dwarsverbanden.<br />
De les die inmiddels overduidelijk behoort<br />
te zijn is: geen enkele kwekerij staat op zichzelf!<br />
Binnen de politie Fryslân is men in april 2010 gestart<br />
met een regionaal coördinatiepunt aanpak<br />
georganiseerde hennepteelt. De doelstelling van dit<br />
Regionale Coördinatiepunt is tweeledig, namelijk:<br />
1. het doorbreken van het normaliseringsproces<br />
betreffende het telen van hennep;<br />
2. het systematisch opsporen, bestrijden en<br />
reduceren van het fenomeen georganiseerde<br />
hennepteelt en –handel in zijn totale aard en<br />
omvang.<br />
Er wordt gestreefd naar een zoveel mogelijk integrale<br />
aanpak van de georganiseerde hennepteelt. Er is<br />
daarom de nodige samenwerking met in- en externe<br />
partners zoals de gemeenten, de belastingdienst,<br />
energiebedrijven, ontmantelingsbedrijven, Openbaar<br />
Ministerie, BOOM (bureau ontneming criminele<br />
winsten) en uiteraard de rechercheafdelingen.<br />
In 2010 zijn er in Fryslân 190 hennepkwekerijen<br />
ontmanteld. Dit varieerde van kleine kwekerijen op<br />
zolderkamers en slaapkamers tot volledig ingerichte<br />
bedrijfshallen en ondergrondse zeecontainers. In<br />
2008 en 2009 waren dit er nog ongeveer 130.<br />
De aanpak die in april 2010 is gestart levert tot nu toe<br />
alleen maar meer informatie op over<br />
hennepkwekerijen. De verwachting is dan ook dat in<br />
<strong>2011</strong> ruim 250 kwekerijen zullen worden ontmanteld.<br />
Daarnaast zal de aanpak van criminele<br />
samenwerkingsverbanden binnen de totale<br />
hennepproductie prioriteit krijgen.<br />
Cannabisgebruik in de bevolking<br />
Volgens het CBS heeft in 2009 26% van de 15 tot 65jarige<br />
Nederlanders wel eens cannabis gebruikt.<br />
Ongeveer 4% gebruikte cannabis in de 30 dagen<br />
voorafgaand aan het onderzoek. Voorgaande jaren<br />
waren deze percentages nagenoeg hetzelfde.<br />
2009<br />
2008<br />
2007<br />
Cannabisgebruik in Nederland onder 15-65 jarigen (Bron: CBS)<br />
4,20%<br />
4,10%<br />
4,00%<br />
23,80%<br />
25,70%<br />
25,70%<br />
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%<br />
ooit cannabis gebruikt in de afgelopen 30 dg cannabis gebruikt<br />
De cijfers over het gebruik van cannabis in Friesland<br />
zijn gebaseerd op regionale gezondheidsonderzoeken<br />
onder jeugd (jongeren van 12 t/m 18 jaar) en<br />
volwassenen (19 t/m 64 jaar).<br />
Jongeren<br />
Ongeveer één op de vijf Friese jongeren van 12 t/m<br />
18 jaar (19%) heeft wel eens cannabis gehad. In de<br />
vier weken voorafgaand aan het onderzoek heeft 9%<br />
cannabis gebruikt.<br />
Jongens hebben vaker cannabis uitgeprobeerd dan<br />
meisjes. Van de vmbo-basis leerlingen gebruiken<br />
relatief meer leerlingen cannabis dan van de andere<br />
typen onderwijs.<br />
15 t/m 18 jaar (GO,2008)<br />
12 t/m 14 jaar (GO,2008)<br />
Ooit cannabis gebruik jongeren<br />
7%<br />
28%<br />
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%<br />
Volwassenen<br />
Van de Friese 19 t/m 64 jarigen geeft ongeveer één<br />
op de vijf (18%) aan wel eens cannabis te hebben<br />
gebruikt. Drie procent van de volwassenen gebruikte<br />
cannabis in de vier weken voorafgaand aan het<br />
onderzoek. Een groter deel van de mannen dan van<br />
de vrouwen gebruikt wel eens cannabis.<br />
3
50 t/m 64 jaar (GE, 2005)<br />
35 t/m 49 jaar (GE,2005)<br />
19 t/m 34 jaar (GE,2005)<br />
Ooit cannabis gebruik volw assenen<br />
5%<br />
13%<br />
32%<br />
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%<br />
In zorg voor cannabis bij <strong>VNN</strong><br />
Onderstaande tabel laat zien dat het aantal<br />
cannabiscliënten uit Friesland de afgelopen jaren sterk<br />
is toegenomen. Dit aantal steeg van 292 in 2008 naar<br />
441 in 2010.<br />
2008 2009 2010<br />
aantal 292 341 441<br />
vrouw 23% 25% 22%<br />
gemiddelde leeftijd 27 26 26<br />
< 19 jaar 19% 20% 19%<br />
19-23 jaar 27% 26% 28%<br />
24-35 jaar 36% 39% 39%<br />
36-45 jaar 14% 11% 10%<br />
>= 45 jaar 5% 4% 3%<br />
nieuwe clienten 142 190 234<br />
In 2010 was 22% van de cannabiscliënten in Friesland<br />
van het vrouwelijke geslacht en was de gemiddelde<br />
leeftijd 26 jaar. De leeftijdscategorie 24-35 jaar<br />
herbergt de grootste groep cannabisgebruikers (39%).<br />
Het aantal nieuwe cannabiscliënten is de afgelopen<br />
jaren met tweederde toegenomen, van 142 in 2008<br />
naar 234 in 2010.<br />
Hoe is deze toename van cannabiscliënten in de<br />
verslavingszorg te verklaren? In een recent LADISbulletin<br />
worden een aantal aannemelijke verklaringen<br />
genoemd:<br />
* de verslavingszorg is voor deze doelgroep<br />
laagdrempeliger geworden;<br />
* een toegenomen aandacht voor de gevaren<br />
van cannabis, waardoor de omgeving sneller<br />
zal verwijzen;<br />
* een verzwaring van de problematiek: het<br />
aandeel cliënten dat in aanraking is geweest<br />
met justitie stijgt en steeds meer cliënten<br />
hebben ooit een psychiatrische opname<br />
gehad. Daarnaast neemt de gemiddelde<br />
opnameduur toe;<br />
* het THC-gehalte is tussen 1999 en 2004 sterk<br />
toegenomen. De toegenomen hulpvraag kan<br />
veroorzaakt zijn door een veel eerdere<br />
toename van het probleemgebruik in de<br />
bevolking.<br />
Conclusies<br />
De belangrijkste conclusies in dit Feitenblad zijn:<br />
* het aantal door de politie ontmantelde<br />
hennepkwekerijen in Friesland neemt toe. In<br />
2010 ging het om 190 ontmantelingen;<br />
* het gebruik van cannabis in de bevolking is de<br />
afgelopen jaren nagenoeg hetzelfde gebleven;<br />
* van de vmbo-leerlingen gebruiken relatief meer<br />
leerlingen cannabis dan van de andere typen<br />
onderwijs;<br />
* het aantal cannabiscliënten in de Friese<br />
verslavingszorg is de afgelopen jaren sterk<br />
toegenomen. De leeftijdscategorie 24-35 jaar<br />
herbergt de grootste groep gebruikers.<br />
Informatiebronnen en relevante links<br />
1. DIMS-abc middelen, Trimbos-instituut<br />
2. GO Jeugd 2008, GGD Fryslân<br />
3. Gezondheidsenquête 2005, GGD Fryslân<br />
4. Alcoholisme en drugsverslaving, Van Epen<br />
5. NDM-jaarbericht 2009<br />
6. THC-rapportage 2010 DIMS<br />
7. <strong>VNN</strong> Registratiegegevens Hulpverlening<br />
8. Intraval, Monitor coffeeshopbeleid Nederland<br />
9. CBS, Statline<br />
10. www.drugsinfoteam.nl<br />
11. www.unitydrugs.nl<br />
12. LADIS-bulletin, 15 jaar cannabishulpvraag in<br />
Nederland, april <strong>2011</strong><br />
13. CAM risicoschatting Cannabis 2008<br />
14. Moore e.a., 2007; CAM, 2008<br />
15. Rumbelow and Lambert, 2009. Skunk: “Kids think<br />
the strong stuff is the best stuff”. TheTimes (UK),<br />
Mon, 16 Mar 2009<br />
Dit feitenblad is samengesteld door:<br />
GGD Fryslân<br />
Bert Soenveld<br />
Tel.: 088 – 22 99 222<br />
E-mail: b.soenveld@ggdfryslân.nl<br />
Markwin Jetzes<br />
Tel.: 088 – 22 99 222<br />
E-mail: m.jetzes@ggdfryslân.nl<br />
www.ggdfryslân.nl<br />
Verslavingszorg Noord Nederland<br />
Frank Brook<br />
Tel.: 050 – 3 648 900<br />
E-mail: f.brook@vnn.nl<br />
Marcel Seuninga<br />
Tel.: 058 – 2 847 647<br />
E-mail: m.seuninga@vnn.nl<br />
www.vnn.nl<br />
Politie Fryslân<br />
Kees ten Cate<br />
Tel.: 06 - 54351223<br />
E-mail: Kees.ten.Cate@friesland.politie.nl<br />
www.politie.nl<br />
© Quo Fadis, Overname met bronvermelding toegestaan<br />
4