LIT - Federale politie

L AB I NTERVENTION T EAM (LIT)
XTC
Made in Belgium
“Criminelen zoeken vaak rustige, afgelegen plekjes om een
druglaboratorium in te richten, soms in de buurt van een
boerderij met een riekende mesthoop; dat verdoezelt de
stank die vrijkomt door het gebruik van allerlei chemicaliën”,
zegt Werner Verbruggen, coördinator van het Lab Intervention
Team dat gespecialiseerd is in de ontmanteling van
illegale labo’s voor de aanmaak van synthetische drugs.
En zo’n team is nodig, want het explosie-, brand- en
vergiftigingsgevaar loert om elke hoek…
BRUSSEL – De productie van synthetische
drugs (bv. XTC, MDMA,
amfetaminen) kende eind jaren ’80
een heuse boom – in 1989 werd
het eerste druglabo in België ontdekt.
Vindingrijke criminelen speelden
handig in op de groeiende
populariteit van XTC-pillen als partydrug.
Ook de aanmaak van het
pepmiddel ‘speed’, een verslavende
amfetamine, bleek een gat
in de markt en prijkte op het menu
van de druglaboranten. Als het
recept gekend was, kon de productie
op grote schaal starten.
Na Nederland is België het meest
‘vruchtbare’ gebied voor de productie
van deze psychotrope stoffen.
Sinds 1998 worden er jaarlijks
in Nederland 30 à 40 illegale
druglabo’s ontmanteld. In België
8 - Juni 2006 - Inforevue
schommelt het aantal ontdekte labo’s
rond de 10. Genoeg om van synthetische
drugs een prioriteit te
maken in het nationaal veiligheidsplan
2004-2007. De coördinatie
ervan ligt in handen van de centrale
dienst drugs van de federale gerechtelijke
politie (DGJ/DGP/Drugs).
Een ongezonde situatie
Synthetische drugs zijn verboden,
net als de labo’s waar ze worden
gemaakt. Bijgevolg gelden er geen
veiligheidseisen en is er geen instantie
die de zaak controleert. Geïmproviseerde
labo’s zijn rudimentair
en discreet ingericht in een garage,
opslagplaats, schuur, tuinhuis of zolder.
De drugcriminelen – vaak trekken
Nederlanders aan de touwtjes,
Tekst: Stefan Debroux - Foto’s: Lavinia Wouters
ook in België – kopen de nodige
chemicaliën in speciaalzaken of
grootwarenhuizen en beginnen
dan te kokkerellen met gasbranders,
speciaal glaswerk zoals kolven
en kolommen, reactievaten en
mengtoestellen. Maar de risico’s
kunnen catastrofaal zijn: giftige
dampen die vrijkomen, brand of
ontploffing. Niet alleen de (ondeskundige)
laboranten stellen zich
bloot aan gevaar, ook omwonenden,
voorbijgangers en zeker de
politie- en veiligheidsdiensten die
zo’n labo moeten betreden, lopen
gevaar. “Er zijn al doden gevallen
door explosies in XTC-laboratoria”,
vertelt commissaris Werner Verbruggen
van DGJ/DJP/Drugs.
“Het besef dat de aanpak van die
labo’s een bijzondere bekwaamheid
en methodologie vereist,
zowel wat de afstapping ter
plaatse als de ontmanteling betreft,
is in Nederland al goed ingeburgerd.
Het heeft er geleid tot de
oprichting van de Landelijke Faciliteit
Ondersteuning Ontmantelen
(LFO), een gespecialiseerde
recherche-eenheid met experts van
de politie, de brandweer en het
forensisch instituut (NFI).”

Inforevue - Juni 2006 -9

Een gezonde
samenwerking
In navolging van onze noorderburen
broeide er ook bij ons iets. De
gerechtelijk directeur van Turnhout
zette de eerste stap door toenadering
te zoeken tot de Antwerpse
brandweer. Van het één kwam het
ander en een initiatief voor een
eenduidige, landelijke, gecoördineerde
aanpak zag het daglicht:
het Lab Intervention Team (LIT). Het
LIT hoort thuis bij DGJ/DJP/Drugs.
Het werkt als een ondersteunende
dienst voor lokale of federale politiediensten
en is overal in het land
inzetbaar. Voorts zijn er een heleboel
partners voor wie de expertise
van het LIT goed van pas
komt, en vice versa. “Onze voornaamste
partner is de brandweer,
zeker op het vlak van de opleiding”,
verduidelijkt Werner Verbruggen
(zie kaderstuk). “Een LITteam
dat in actie treedt, bestaat
idealiter uit twee politiemensen en
twee brandweerlieden. De expertise
van de brandweer is nodig om
het brand- en ontploffingsgevaar
bij het betreden van een druglabo
professioneel te meten. Het gevaar
inschatten mag geen nattevingerwerk
zijn; een ongeluk is snel
10 - Juni 2006 - Inforevue
gebeurd. Dat is zeker het geval als
het gaat om een ‘keukenlabo’
waar mensen met weinig kennis
van zaken experimenteren met
scheikundige procédés. Kortom,
een drugfabriekje betreden is
levensgevaarlijk.”
Het LIT-team effent het pad voor de
diensten die betrokken zijn bij een
gerechtelijk onderzoek en die
opdrachten moeten uitvoeren in
een druglabo. “Als de omgeving
veilig is, kunnen de mensen van
de technische en wetenschappelijke
politie (labo’s) beginnen met
het sporenonderzoek voor de technische
bewijsvoering. Ook het
Nationaal Instituut voor Criminalistiek
en Criminologie (NICC) kan
daarna veilig stalen nemen. Het
NICC onderzoekt bijvoorbeeld of
de aangetroffen stoffen werkelijk
verboden middelen zijn. Als alle
onderzoeksdaden zijn gesteld,
moet het zootje worden opgeruimd
en geïnventariseerd. Dan kan het
LIT weer ten tonele verschijnen.”
Het opruimen van een druglabo is
geen koud kunstje. Glazen recipiënten
of kolven kunnen breken
waardoor schadelijke stoffen vrijkomen
die giftig en dodelijk kunnen
zijn… De installaties vakkundig ontmantelen
is voer voor specialisten,
in casu het LIT-team. Zij beschikken
over de expertise om machines en
leidingen veilig te demonteren enz.
Vaak staan er ook vaten opgestapeld,
en zelden stemt de inhoud
ervan overeen met wat er op het
etiket staat. Meestal gaat het om
gevaarlijk chemisch afval. Het LITteam
schakelt dan een gespecialiseerd
bedrijf in om het afval af te
voeren en te vernietigen.
Dumpen in de natuur
De experts van het LIT leveren niet
enkel steun bij het ontmantelen van
actieve of gebruikte druglabo’s,
ook voor het opruimen van dumpingen
van restafval kan op hen
een beroep worden gedaan. In
2005 zijn 7 dumpingen aangetroffen,
goed voor 41 000 liter chemisch
afval. In 2006 ruimde het
LIT al meer dan 3 000 liter op. “U
moet weten dat er voor de productie
van één (1) kilo zuivere amfetaminen
minstens 30 kilo afval achterblijft.
Voor 1 kilo zuivere MDMA
of XTC blijft 10 tot 20 kilo afval
achter”, preciseert Werner Verbruggen.
“Een druglabo dat een
maand op volle toeren draait, produceert
tonnen afval! Niet
bepaald een hoeveelheid die u
Lab Intervention Team

snel even door het toilet spoelt.
Zodus gaan de producenten op
zoek naar allerlei manieren om dat
afval te evacueren. Het hoeft geen
betoog dat zij geen rekening
houden met het milieu of de volksgezondheid,
maar kiezen voor een
snelle en goedkope oplossing,
bijvoorbeeld: vaten en jerrycans
dumpen in een gracht of opstapelen
in een gestolen container. Of de
smurrie in een gestolen wagen
stoppen en die dan in brand steken,
is ook een vastgestelde methode.
Problematischer natuurlijk is het afval
dat we niet terugvinden – of dat niet
als dusdanig herkend wordt! Wat
daar allemaal mee kan gebeuren!?”
“We hameren voortdurend op het
belang van afvalbeheer als element
van het onderzoek. Bovendien sensibiliseren
we de lokale en federale politiediensten,
o.a. de wegpolitie, om
oog te hebben voor sluikstorten en we
manen ze aan tot voorzichtigheid.”
De centrale dienst drugs is van plan
om een studie te laten uitvoeren over
de chemische analyse van afval.
Bedoeling is het afval te kunnen linken
aan productielabo’s en eventueel
opgepakte producenten. Die
kunnen dan opdraaien voor de
schade. Opgeruimd staat netjes. ✓
Lab Intervention Team
Didactisch labo:
een demo zegt meer dan een nota
EMBLEM – Op het vroegere militair domein in Ranst bevindt zich het PIBA,
het brandweeroefencentrum van de provincie Antwerpen. Met in beslag
genomen materiaal (kolven, glazen recipiënten en leidingen, droogzwierders,
reactievaten, mengtoestellen, een tabletteermachine…) heeft de centrale
dienst drugs van de federale politie (DGJ/DJP/Drugs) in een hangar een
demolaboratorium ingericht. DGJ/DJP/Drugs stoomt er samen met de
brandweer een cursus klaar voor de politiemensen van de federale en lokale
politiediensten die bij de uitoefening van hun job op een illegaal druglabo
kunnen stoten of in contact kunnen komen met dumpingen.
Het opzet van het didactisch labo is in de eerste plaats aan de politiemensen
te tonen hoe een labo eruitziet en wat ze zoal op een productieplaats kunnen
aantreffen. Waarvoor dient zo’n enorme glazen recipiënt? Hoe gebeurt de
verhitting van de chemische stoffen? Welke explosieve risico’s zijn eigen aan
een ruimte waar gevaarlijke chemische materialen in combinatie met gasflessen,
gasbranders en andere hittebronnen zijn opgeslagen… Bovenop deze
initiatie en sensibilisering is het de bedoeling om de cursisten vertrouwd te
maken met het 10-stappenplan, de leidraad voor het Lab Intervention Team bij
de ontmanteling van een druglabo. Dat afstappingsplan is geïnspireerd op het
model van de Nederlandse collega’s van het LFO. Het 10-stappenplan staat
garant voor een veilige, gecoördineerde aanpak en een zorgvuldige beschrijving
van de plaats met het oog op een eenvormige registratie. Dat moet vergelijkingen
tussen de verschillende vaststellingen mogelijk maken.
Oefening baart kunst
Wilt u weten hoe metingen voor brand- of explosiegevaar worden uitgevoerd?
Hoe amfetaminen worden geproduceerd volgens de synthese van
Leuckaert? Waarom u een diepvriezer best niet opent? Wat een gasbrander
is? Hoe de reductieve aminering om MDMA te maken in elkaar zit? Hoe
een tabletteermachine eruitziet? Dit kunnen de experts van DGJ/DJP/Drugs
en de brandweer voor u uit de doeken doen. In het didactisch labo leert u al
doende.
Politiemensen die meer willen weten over synthetische drugs of een opleiding
willen volgen, kunnen contact opnemen met DGJ/DJP/Drugs.
✓
Inforevue - Juni 2006 - 11