Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...

Diligentia 93
kilogram, zijn eigenschappen die de pers niet halen. Toch gaat het juist daarom bij een
grote groep metalen die toegepast worden in de transportsector, de bouw, de civiele techniek,
de offshore en mijnbouw, of voor huishoudelijke apparaten of verpakkingen. IJzer en
staal zijn toonaangevend in deze markten, aluminium is een snelle volger. De markt hecht
vooral aan een lage en voorspelbare prijs voor metalen.
In welk metaaltijdperk leven we nu?
Een duidelijk antwoord op deze vraag is er niet. Tegen het eind van de negentiende eeuw
was ijzer op zijn hoogtepunt met als trots bewijs de Eiffeltoren, gemaakt van ijzer. Bedoeld
als tijdelijk demonstratieobject tijdens de wereldtentoonstelling in Parijs (1887-89), nu
symbool van die stad. Op dezelfde tentoonstelling stond een giet- en smeedijzeren huis als
toonbeeld van het vakmanschap van de ijzerbereiders en smeden in de Oeral. Het is nu te
bewonderen in het stadsmuseum van Jekaterinburg (figuur 7).
Figuur 7. Giet- en smeedijzeren huis, nu in het stadsmuseum van Jekaterinburg, Rusland.
Staal is een ijzerlegering met weinig koolstof, vervormbaar en sterk. In de negentiende
eeuw werden processen ontwikkeld waarmee men op grote schaal staal kon bereiden uit
ijzer. De Brit Sir Henry Bessemer (1813-1898) heeft hier pionierswerk verricht. Het was
niet langer de smid die door vernuftig spelen met zijn smidsvuur, koolstof en water de
eigenschappen van het basismateriaal ijzer naar zijn hand zette. Grote fabrieken met een
keten van installaties bleken in staat betrouwbare kwaliteit te leveren in enorme hoeveelheden
voor een ongekend lage prijs. Ongemerkt ging omstreeks 1900 de IJzertijd over in
het Staaltijdperk (figuur 8). Als we anno 2008 de Eiffeltoren zouden bouwen met de sterke
IJzer, meester der metalen?