Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...

82 Diligentia
zouden diverse stappen in de procedure geautomatiseerd moeten worden, waaronder het
sorteren en uitverdelen van embryo’s over microtiterplaten, de verwondingmethode, de
toediening van de chemicaliën en de microscopische beeldanalyse. Een aantrekkelijk alternatief
voor wond-inductie van de ontstekingsreactie is het gebruik van zebravismutanten
die een chronische ontsteking vertonen. Bijvoorbeeld, bij de hai1-mutant is het vinweefsel
van embryo’s chronisch geïnfiltreerd met neutrofielen. De beweeglijkheid van neutrofielen
in hai1-embryo’s kon geremd worden met een COx-2-inhibitor, hetgeen aantoont dat deze
mutant geschikt is voor screening van anti-inflammatoire stoffen [40]. Wanneer ook bacteriële
infectieprocessen geautomatiseerd zouden kunnen worden, zou het mycobacteriumzebravisembryomodel
een zeer efficiënt systeem kunnen vormen voor de screening van
nieuwe antibiotica.
Conclusies
In de afgelopen jaren zijn met succes diverse zebravis-infectiemodellen ontwikkeld, waarbij
karakteristieke kenmerken van de humane pathogenese goed geconserveerd bleken zijn.
Het gebruik van extern ontwikkelende zebravisembryo’s, waarin aangeboren immuniteit
gescheiden is van de adaptieve respons, heeft verscheidene experimentele voordelen. De
kracht van het model ligt met name in de mogelijkheid voor ‘real-time’ visualisatie van
infectieprocessen in transparante embryo’s met detectie van bacteriën and immuuncellen
in verschillende fluorescente kleuren. Bovendien is de zebravis bij uitstek geschikt voor
genetische screeningen om nieuwe immuunfuncties te ontdekken en inzicht te verschaffen
in de mechanismen van gastheer-pathogeeninteracties. Tenslotte is er veel te verwachten
van farmacologische screeningen in zebravisembryo’s, die in potentie de ontwikkeling van
nieuwe farmaceutica aanmerkelijk zouden kunnen versnellen.
De auteur dankt Prof. dr. Herman Spaink en andere collega’s van het Instituut Biologie Leiden voor stimulerende
discussies en dankt Wilbert Bitter en Astrid van der Sar van de Vrije Universiteit Amsterdam voor samenwerking op
het gebied van mycobacterium-infectie. Het onderzoek naar inflammatie en infectie in de zebravis aan de Universiteit
Leiden wordt gesubsidieerd door de Europese gemeenschap (projecten ZF-MODELS en ZF-TOOLS) en door
het SmartMix-programma van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek en SenterNovem.
Aanvullende informatie is te vinden op: http://zebrafish.liacs.nl/ en www.zf-models.org/
Literatuur
1. Dahm R., Geisler R. Learning from small fry: the zebrafish as a genetic model organism for aquaculture fish
species. Mar. Biotechnol.(NY) 2006; 8:329-45.
2. Kimmel C.B., Ballard W.W., Kimmel S.R., Ullmann B., Schilling T.F. Stages of embryonic development of the
zebrafish. Dev. Dyn. 1995;203:253-310.
3. Rubinstein A.L. Zebrafish: from disease modeling to drug discovery. Curr.Opin.Drug Discov. Devel. 2003; 6:218-23.
4. Lieschke G.J., Currie P.D. Animal models of human disease: zebrafish swim into view. Nat. Rev. Genet. 2007;8:353-67.
5. Driever W., Solnica-Krezel L., Schier A.F., Neuhauss S.C., Malicki J., Stemple D.L. et al. A genetic screen for mutations
affecting embryogenesis in zebrafish. Development 1996;123:37-46.
6. Haffter P., Granato M., Brand M., Mullins M.C., Hammerschmidt M., Kane D.A. et al. The identification of genes
with unique and essential functions in the development of the zebrafish, Danio rerio. Development 1996;123:1-36.
7. Wienholds E., van Eeden F., Kosters M., Mudde J., Plasterk R.H., Cuppen E. Efficient target-selected mutagenesis
in zebrafish. Genome Res. 2003;13:2700-7.
8. Nasevicius A., Ekker S.C. Effective targeted gene ‘knockdown’ in zebrafish. Nat. Genet. 2000;26:216-20.
9. Udvadia A.J., Linney E. Windows into development: historic, current, and future perspectives on transgenic
zebrafish. Dev. Biol. 2003;256:1-17.
10. Trede N.S., Langenau D.M., Traver D., Look A.T., Zon L.I. The use of zebrafish to understand immunity. Immunity.
2004;20:367-79.
11. Herbomel P., Thisse B., Thisse C. Ontogeny and behaviour of early macrophages in the zebrafish embryo. Development
1999;126:3735-45.
Zebravissen bij het ontrafelen van het immuunsysteem