Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
140 Diligentia<br />
De ontwikkeling van tactiele displays die door Paul Bach-y-Rita werd ingezet (Bach-y-<br />
Rita, 1969), heeft inmiddels geleid tot door TNO ontwikkelde operationele tactiele pakken<br />
waarmee vliegers hun helikopter op ‘het gevoel’ aan de grond kunnen zetten, zelfs<br />
wanneer opwaaiend stof het zicht onmogelijk maakt. Het tactiele pak biedt hen tactiele<br />
patronen, zoals een kunstmatige horizon en richtings- en hoogte-informatie waarmee zij<br />
zich op intuïtieve wijze ruimtelijk kunnen oriënteren. Multi-sensorische en synesthetische<br />
interfaces zullen het mogelijk maken om bij CD&E op in<strong>no</strong>vatieve wijze bewust te worden<br />
van patronen in informatie en scenario’s te ervaren.<br />
Figuur 7.<br />
Tactiel pak <strong>voor</strong><br />
helikopterpiloot.<br />
Ook zal de ‘bediening’ van de serious game omgevingen intuïtiever worden. De <strong>no</strong>g steeds<br />
gangbare vorm is het gebruik van keyboards en joysticks om te navigeren in en te communiceren<br />
met de virtuele omgeving. Dergelijke interacties doen eigenlijk een on<strong>no</strong>dig<br />
beroep op onze cognitieve resources, terwijl deze resources <strong>no</strong>dig zijn <strong>voor</strong> de primaire<br />
taken, creativiteit en sociale interacties. Een oplossing hier<strong>voor</strong> wordt gezocht in de ontwikkeling<br />
van brain-machine interfaces waarbij hersensignalen direct worden vertaald naar<br />
intenties en targets. Aangezien deze signalen niet-belastend en <strong>no</strong>odzakelijk aan het herse<strong>no</strong>ppervlak<br />
moeten worden geregistreerd en er vele hersenactiviteiten tegelijk plaats vinden,<br />
is er <strong>no</strong>g steeds sprake van zeer slechte signaal-ruis verhoudingen. Wel veelbelovend<br />
is de zogenaamde ‘event-related potential’ P300, waarmee kan worden bepaald dat een<br />
speler speciale aandacht heeft <strong>voor</strong> een bepaald event (een letter of <strong>voor</strong>werp) dat langs<br />
komt. Door gebruik te maken van tactiele events is bij TNO een prototype brain-machine<br />
interface ontwikkeld, waarmee in vier richtingen kan worden genavigeerd door enkel aan<br />
een richting te denken.<br />
Voorspellende kennismodellen<br />
Een van de belangrijkste ontwikkelingen is het zodanig modelleren van bestaande kennis<br />
dat in Serious Games de omgevingsreacties op keuzes en handelen van spelers realistisch<br />
gesimuleerd kunnen worden. Alleen al in het domein van crisis management praten we<br />
over een grote diversiteit aan kennismodellen. Bij<strong>voor</strong>beeld, hoe verandert de veiligheidsbeleving<br />
van mensen door een bepaalde maatregel, wat zijn de gevolgen van het uitvallen<br />
Serieuze game-tech<strong>no</strong>logie