Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
Jaarboek no. 87. 2008/2009 - Koninklijke Maatschappij voor ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Diligentia 127<br />
bij<strong>voor</strong>beeld door de deeltjes op een half reflecterende en half doorlaatbare spiegel te<br />
laten samenkomen (zie figuur 9). Na de wisselwerking met de spiegel is het niet meer duidelijk<br />
welk deeltje oorspronkelijk deeltje 1 of 2 was. Het verlies van identiteit gaat gepaard<br />
met het creëren van verstrengeling tussen deeltjes 1 en 2. Er zijn verschillende vormen van<br />
verstrengeling. We zijn inmiddels bekend met de vorm waarbij de deeltjes tegengestelde<br />
eigenschappen hebben. Een andere vorm is dat de deeltjes juist precies dezelfde eigenschappen<br />
hebben. Alice kan dus door metingen aan deeltjes 1 en 2, gebruikmakend van<br />
half doorlaatbare spiegels, verstrengeling van de deeltjes veroorzaken en waarnemen. Zij<br />
kan echter niet van te voren weten welke vorm van verstrengeling ze zal meten. Na haar<br />
meting kan ze via klassieke communicatie (gestippelde lijn in figuur 8) Bob de vorm van<br />
de verkregen verstrengeling tussen deeltjes 1 en 2 vertellen. Omdat oorspronkelijk deeltje<br />
2 en 3 verstrengeld waren en vervolgens deeltje 1 met deeltje 2 verstrengeld is geraakt, kan<br />
Bob precies bepalen hoe deeltje 3 de toestand | Ψ 〉 van deeltje 1 kan krijgen. Door de<br />
twee vormen van verstrengeling is deeltje 1 in contact gekomen met deeltje 3 (ook al zijn<br />
ze ver van elkaar verwijderd) en heeft daarbij zijn quantumtoestand geteleporteerd naar<br />
deeltje 3.<br />
Quantummechanica geldig<br />
<strong>voor</strong> zwaardere objecten?<br />
Tot nu toe hebben we gesproken over<br />
experimenten die gebruik maken van<br />
quantumverstrengeling van fotonen,<br />
deeltjes van licht zonder massa. Het<br />
succes van deze experimenten heeft<br />
aanleiding gegeven tot plannen om via<br />
satellieten verstrengelde fotonen te versturen.<br />
Daarmee zou dan een wereldwijd<br />
quantumcryptografisch netwerk<br />
opgestart kunnen worden. De volgende<br />
uitdaging bestond uit het in verstrengelde<br />
toestand brengen van deeltjes met<br />
massa, van de grootte van een of meer<br />
atomen. Dat is geslaagd bij het onderzoek<br />
naar de quantumcomputer: daar<br />
heeft men met succes een rij ionen in<br />
een quantumtoestand gebracht. Door<br />
deze koppeling kunnen ze met elkaar<br />
communiceren en quantumoperaties,<br />
berekeningen, uitvoeren. Ik verwacht dat<br />
er binnen tien tot twintig jaar een werkende<br />
quantumcomputer zal zijn.<br />
Figuur 9. Door gelijke deeltjes op een<br />
halfreflecterend oppervlak samen te laten<br />
vallen, is na afloop niet meer te zeggen welk<br />
deeltje oorspronkelijk deeltje 1 of deeltje 2<br />
was. Het verlies van identiteit resulteert in<br />
quantumverstrengeling tussen de deeltjes.<br />
Mijn eigen experiment is erop gericht een grote stap te doen, door te proberen een macroscopisch<br />
object (een minuscuul spiegeltje, bestaande uit ca. 10 14 atomen) in een quantumsuperpositie<br />
te brengen. Daarmee tracht ik een grote vraag in de quantummechanica<br />
te beantwoorden: waarom nemen we in het alledaagse leven geen quantumeffecten waar?<br />
De Britse natuurkundige Roger Penrose heeft <strong>voor</strong>speld dat de kans om quantumeffecten<br />
waar te nemen kleiner wordt, naarmate en object zwaarder is. Die kleine kans op succes<br />
wordt bevorderd door te gaan werken bij extreem lage temperaturen. Dan wordt verstorende<br />
warmtestraling vrijwel vermeden, de interactie van de omgeving met de deeltjes in<br />
de opstelling is geminimaliseerd. In onze opstelling gaan we werken bij een temperatuur<br />
van ca. 300 na<strong>no</strong>kelvin, een fractie boven het absolute nulpunt.<br />
Voor ons onderzoek is dus een combinatie <strong>no</strong>dig van na<strong>no</strong>tech<strong>no</strong>logie (om het spiegeltje<br />
Quantumsuperpositie en quantumteleportatie