Stadsvisie - Gemeente Heerlen

Stadsvisie Heerlen 2026
Van volgend naar sturend
Geschiedenis
Heerlen is een jonge en dynamische gemeente,
centrumstad van de regio Parkstad Limburg
gelegen in het Zuidoosten van Nederland. De
stad ligt aan de grens met Duitsland en is
buurgemeente en partner van Aken. Heerlen
vormt tezamen met twee andere middelgrote
Zuid-Limburgse steden, Maastricht en Sittard-
Geleen het ‘Tripool Zuid-Limburg’. Tripool
vormt de kern van één van de 6 Nationale
Stedelijke Netwerken en 13 Economische
Kerngebieden die door het Rijk zijn benoemd in
de Nota Ruimte. Ook is Heerlen als grensgemeente
actief in de Euregio Maas-Rijn en het stedelijk
netwerk Maastricht, Aken, Hasselt, Heerlen en
Luik (MAHHL).
Heerlen kent een lange geschiedenis als
vestigingsplaats, maar is een jonge stad, zij
heeft in de 20e eeuw een onstuimige groei tot
stad gekend als gevolg van de komst van de
mijnindustrie. Het aantal inwoners steeg in de
periode van 1900 tot 1965 van 7.000 naar
75.000 inwoners. De stad is in deze jaren
opgebouwd rondom de mijnen en heeft zich
daarmee feitelijk ontwikkeld als een stad van
buurten in een netwerk en niet zoals de meeste
steden in Nederland als een stad die zich vanuit
een historisch hart (bijvoorbeeld een Kerk of
gemeentehuis) concentrisch ontwikkelt.
Eind jaren ‘60 ontstond er een zware crisis ten
gevolge van het sluiten van de mijnen. De
economie van de gehele regio werd zwaar
getroffen en de werkgelegenheid holde
achteruit. Met behulp van steun uit Den Haag
en Europa is werkgelegenheid gecreëerd om de
economie weer op gang te krijgen en de
voormalige monocultuur om te vormen tot een
meer heterogene economie. Ten gevolge van dit
beleid zijn het Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds,
de Belastingdienst, het Centraal Bureau
voor de Statistiek en de Open Universiteit in
Heerlen gevestigd.
De stad Heerlen is door de mijngeschiedenis en
de daaropvolgende rijkssteun steeds afhankelijk
geweest van grote werkgevers. Waar de
mijnkoloniën en de in die periode prominente
plaats van de kerk in de samenleving juist een
sterke sociale band tot stand brachten in de
buurten, brachten de ‘rijksdiensten’ vooral
kantoorbanen en sociale versnippering. Het
‘wij’ gevoel ging grotendeels verloren, de
identiteit van Heerlen vervaagde waardoor ook
de trots van de inwoners afnam. Het centrum
van de stad kon deze leegte niet vullen omdat
zij vanuit het verleden die rol niet had
ontwikkeld, de binnenstad is in de mijntijd
nooit de functie van koopcentrum ontstegen
doordat de cohesie in de buurten zo sterk was.
Ondanks een groei in de bevolking tot ca.
96.000 in 2000, de maatregelen op economisch
terrein, de investeringen (conversie) in de
fysieke omgeving en het investeren in de sociale
infrastructuur, is Heerlen er niet helemaal
bovenop gekomen en kent de gemeente in
vergelijking met andere middelgrote gemeenten
(G27) nog relatief veel achterstanden. Vooral
op de indicatoren bevolkingsgroei, werkgele-
9
jonge stad
<
eigentijdse inspiratie