4102 Dyade magazine mei 2011 v3a:v3

nummer 5 | mei 2011 | maandelijkse uitgave van Dyade Dienstverlening Onderwijs
magazine
Exclusief Dyade-interview met OCW-minister Marja van Bijsterveldt over
bezuinigingen, leiderschap, opbrengstgericht werken en opheffingsnorm
> De rol van het toezichtkader in het spel tussen bestuur en intern toezicht
> Mogelijk grote risico’s en hoge kosten voor schoolbesturen
> Breng asbest in schoolgebouwen in kaart!

Bel direct
Advertenties 023 564 96 90
voor open dagen en personeels -
advertenties plaatsen met hoge
korting?
Mogen wij uw voordeel berekenen? Dit kan namelijk
oplopen tot wel 30% op lokale en landelijke media!
Wij plaatsen uw advertentie, maken eventueel de
advertentie op en plaatsen in alle media (ook lokale
kranten en tijdschriften).
Neem voor meer informatie contact op met Heleen
Geerlings (023) 564 96 90/06 220 944 89,
via advertenties@dyade.nl of kijk op www.dyade.nl.

C O L O F O N
Dyademagazine is een uitgave van
Dyade. Dyademagazine verschijnt
elf maal per jaar.
Redactie
Wilma Antonisse
Clemens Geenen
Linda Gommans
Marianne Groen
Joop de Jager
Annelien van Leusden
Rinus Welleman
Herman de Wild (hoofdredacteur)
Aad van der Wilt
Met medewerking van
Aart Berkhout,
Peter van Engeldorp Gastelaars
en Jos Kalkhoven.
Redactie-adres
Postbus 611
3430 AP Nieuwegein
redactiedyade@dyade.nl
Abonnementen
Klanten van Dyade ontvangen een
exemplaar van het Dyademagazine
per bevoegd gezag plus een exemplaar
per school. Voor niet- klanten
en extra abonnementen kost het
Dyademagazine €39,95 per jaar,
exclusief btw. Voor opgave van abonnementen
en adreswijzigingen kunt u
contact op nemen met uw Dyade -
vestiging.
Advertentie-informatie
Herman de Wild
Tel. (030) 630 56 26
Hoewel aan de productie van
Dyademagazine veel zorg wordt
besteed, kan het voorkomen dat
iets aan onze aandacht ontsnapt.
De Stichting Dyade Dienstverlening
aanvaardt geen aansprakelijkheid
voor de eventuele gevolgen van
drukfouten, onjuist heden of
onvolledigheden in de gepu bli ceerde
informatie.
Vormgeving
designGenerator, Arnhem
Eindredactie
TextArt, Heerhugowaard
Foto’s pag. 12-13, 21, 23, 27
Marco van Hal
Illustraties
Mieke de Haan, Gouda
Drukkerij
Nivo, Delfgauw
4
8
12
14
18
20
24
27
28
32
33
34
35
5 9
21
In dit nummer:
d e r a c e n d e r e c h t e r
Rollebollend door de school (deel 5 - slot)
Exclusief Dyade-interview met minister Marja van Bijsterveldt
Mogelijk grote risico’s en hoge kosten voor schoolbesturen
Dyade Interim-Professionals: nadere kennismaking
Breng asbest in school-gebouwen in kaart!
‘Niet loslaten, maar anders vasthouden’
CBS Jaarboek Onderwijs in cijfers 2010 (deel 1)
c o l u m n
A-social media
in the spotlight
Passend onderwijs, passende huisvesting
Dyade Academy
Voordeelservice van de zaak
Waar vindt u ons?
Kalender
Foto voorpagina: basisschool de Grebbe in Bergen op Zoom.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
3
r
c
s

d
4 Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
e r a c e n d e r e c h t e r
‘Rollebollend’ door de school...
Bezwarencommissie functiewaardering
In dit laatste artikel over geschillencommissies in het onderwijs
wordt ingegaan op de werkzaamheden van de bezwarencommissie
functiewaardering (PO, VO en WEC) en bezwarencommissie
functieordenen (hbo).Veel onderwijsinstellingen willen voor een
dubbeltje op de eerste rang zitten door werknemers op een laag
salaris in te schalen, maar werkzaamheden te laten uitvoeren die
op een hoger niveau zijn ingeschaald.
door Aart Berkhout
Vroeger was duidelijk wat er van werknemers in het
onderwijs werd verwacht. De leerkracht gaf les, de
directeur gaf leiding aan de school, de conciërge
kopieerde en de schoonmaker maakte schoon.
Doordat er in de loop der jaren meer taken binnen
een onderwijsinstelling kwamen, waar vaak meer
verantwoordelijkheden bij hoorden, werd de vraag
om een duidelijke omschrijving van de taken groter.
Daarnaast moest duidelijk worden of bepaalde
werkzaamheden nu een taak waren, waar geen hoger
salaris tegenover staat, of een functie, waar wel een
financiële tegemoetkoming tegenover staat.
Evenwicht en structuur Eigenlijk is de term
‘functie waarderen’ ongelukkig gekozen. Bij waarderen
denkt men eigenlijk meestal aan persoonlijke
appreciatie, een schouderklopje of juist een individuele
erkenning. Het gaat dan om de vraag of men wel
of niet wordt gewaardeerd als mens en als collega.
Functie waarderen geeft een andere betekenis aan
het werkwoord ‘waarderen’. Het is een methode om
op grond van objectieve criteria op een systematische
manier functies te wegen en er ordening in aan
te brengen. Dat gebeurt met behulp van een
wegings- of meetinstrument. Het doel van functiewaardering
is evenwicht te brengen tussen bezoldigingsverhoudingen
volgens het principe ‘gelijkwaardig
werk, dus gelijke beloning’. Maar ook om
structuur aan te brengen in de organisatie en te
komen tot rechtvaardig beleid. Door middel van
functiewaardering kan een bepaalde (maximum)
salarisschaal worden gekoppeld aan een vastgestelde
functie. Om een functie te kunnen waarderen is
dus een specifieke omschrijving van de functie
noodzakelijk.
Functiewaardering is dus niet een oordeel vellen over
een personeelslid: het zegt niets over het functione-
(deel 5, slot)
ren zelf. Het gaat om de activiteiten, taken, verantwoordelijkheden
en bevoegdheden die bij een functie
horen en niet om de wijze waarop die taken worden
uitgevoerd. Functiewaardering gaat ook niet over de
vraag of het personeelslid veel verschillende taken te
vervullen heeft. Heel veel (eenvoudige) taken leiden
niet tot een hoge(re) waardering van de functie en
dus ook niet tot een hoger salaris.
Passende beloningen In augustus 2006 werd
ook in het primair onderwijs een eigen functiewaarderingssysteem
geïntroduceerd, de FUWA PO.
De FUWA PO is gemaakt om functiedifferentiatie
mogelijk te maken in het primair onderwijs.
De school kan binnen de kaders van de FUWA PO,
zelf passende functies en functies op maat beschrijven
en waarderen in een bepaalde salarisschaal.
Voor 2006 vormden de normfuncties het fundament
van het functiegebouw in het primair onderwijs.
Deze normfuncties waren opgenomen in het
Rechtspositiebesluit WPO/WEC en deze zijn na
het afschaffen van dit besluit in 2006, overgegaan
in de CAO PO. De normfuncties bevatten een korte
taakkarakteristiek en zijn voorzien van een salarisschaal.
De salarisschaal en de functieomschrijving
van de normfuncties zijn in de CAO PO vastgelegd
en de onderwijsinstelling mag daar dus niet
van afwijken.
Met de komst van de FUWA PO is het mogelijk functies
zelf passend te maken om die dan in te voeren
binnen de schoolorganisatie. Deze niet-normfuncties
wijken dus af van de bestaande normfuncties en
daarom is het bij de waardering van deze functies
een cao-verplichting gebruik te maken van de FUWA
PO. Onderwijsinstellingen kunnen door deze functiebeschrijving
en functiewaardering op maat de personele
inrichting van hun school afstemmen op hun

‘Het doel van functiewaardering is evenwicht
te brengen tussen bezoldigingsverhoudingen
volgens het principe ‘gelijkwaardig werk,
dus gelijke beloning’. ’
onderwijskundige visie en doelstellingen. Ook kan
de school hierdoor beter inspelen op diverse ontwikkelingen
en zorgen voor een passende beloning voor
de medewerkers.
Functies omschrijven FUWA PO is een geautomatiseerd
functiewaarderingssysteem dat bestaat uit
een meetsysteem en ongeveer 25 voorbeeldfuncties
die mogelijk zijn in het primair onderwijs.
Geautomatiseerd wil overigens beslist niet zeggen
dat men te maken heeft met een automaat waarmee
men door op een paar juiste knoppen te drukken
het gewenste resultaat krijgt. Het systeem vraagt een
gedegen deskundigheid van de gebruiker.
Het meetsysteem bestaat uit 14 kenmerken waarop
een functie wordt gemeten. Ieder kenmerk is uitgewerkt
naar 5 niveaus van oplopende zwaarte
(1 = eenvoudig, licht, 5 = moeilijk, zwaar). Door een
specifieke functie op alle veertien kenmerken te
scoren, wordt de zwaarte van de functie gemeten.
Het systeem komt op basis van de toegekende
scores met een bij die functie passende (maximum)
salarisschaal. In de CAO PO 2009 is de regel opgenomen
dat het bevoegd gezag en de (G)MR jaarlijks
voor de datum van 1 augustus zorgdragen voor de
omschrijvingen van de functies op zowel school- als
bestuursniveau. Kort gezegd: welke functies zijn er
binnen de schoolorganisatie aanwezig en op welk
niveau?
Als het mis gaat… De bezwarencommissie functiewaardering
stelt zich tot taak te bepalen of een
functiebeschrijving passend is en of de functiewaardering
passend is. Kortom, kloppen de daadwerkelijke
werkzaamheden van de werknemer met de
omschrijving van de functie en wordt het juiste, bij
de werkzaamheden behorende salaris, uitbetaald?
Daar gaat het dan regelmatig mis. Sinds de invoering
van de functiemix in het primair en voortgezet
onderwijs moet de bezwarencommissie regelmatig
uitspraken doen die te maken hebben met de invulling
en uitvoering van bepaalde functies en natuurlijk
de bijbehorende (maximum) salarisschaal.
Voorbeeld 1: voortgezet onderwijs
In het voortgezet onderwijs gaan de bezwaren regelmatig
over de inschaling op niveau leraar B terwijl
de leerkracht volgens de FUWA VO meent recht te
hebben op een inschaling op het niveau leraar C.
De meeste bezwaren van deze categorie worden
ongegrond verklaard, omdat het bevoegd gezag de
verantwoordelijkheden van de leerkracht juist heeft
bepaald. Een recent voorbeeld bij de uitspraken van
de bezwarencommissie functiewaardering, waarbij >>
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
5

6
>>
het bezwaar gegrond is verklaard, is de volgende
casus die al speelt vanaf oktober 2008. Pas begin
2011 is hierover een uitspraak gedaan.
De situatie
Een leraar geschiedenis is het niet eens met zijn
inschaling als leraar B (LB), omdat hij op de peildatum
wel de verantwoordelijkheden had die
vanuit de FUWA VO bij een inschaling op LC
aanwezig moesten zijn. De werkgever heeft op 1
augustus 2008 de docentenfuncties herzien volgens
de FUWA VO. Daarbij is meer dan voorheen
de nadruk gelegd op de lesgevende taken van de
docenten en minder op de organiserende en
coördinerende taken. Op 1 augustus 2009 wordt
de leraar door de werkgever ingeschaald op LB,
omdat hij volgens de werkgever alleen lesgevende
taken en mentortaken heeft. De leraar heeft echter
op het moment van de peiling wel een ontwikkeltaak
bij het ontwerpen van een nieuwe
leergang voor 4 vwo. Hij heeft hiervoor tien lesuren
per week vrijstelling van lesgeven gekregen.
Het ‘functietoedelingsformulier’, ingevuld door
zijn direct leidinggevende bevatte tot tweemaal
toe wel deze taak, maar bij een wijziging door
de personeelsfunctionaris is, zonder overleg met
de leraar, deze ontwikkeltaak uit de ‘functietoewijzingsbeslissing’
gehaald en is de leraar op
LB ingeschaald.
De interne bezwarencommissie functiewaardering
van de onderwijsinstelling verwierp hierna
tot twee keer toe het bezwaar van de leerkracht.
Hierna besloot de leerkracht zijn bezwaar in te
dienen bij de externe bezwarencommissie functiewaardering.
Verwijt en oordeel
De externe bezwarencommissie functiewaardering
verwijt in haar uitspraak de werkgever van
onzorgvuldig handelen en bepaalt dat de leraar
op LC dient te worden ingeschaald.
Overzicht artikelen ‘Rollebollend door de school…’
De afgelopen maanden zijn in Dyademagazine vijf artikelen gepubliceerd die
betrekking hadden op de verschillende geschillencommissies in het onderwijs.
Wellicht dat u de artikelen nog eens wilt nalezen. Daarom hier een overzicht:
Januari 2011: Geschillencommissies in het algemeen
Februari 2011: Klachtencommissie onderwijs
(met casussen en jurisprudentie)
Maart 2011: Geschillencommissie medezeggenschap met
vormen van klachten en tips
April 2011: Uitspraken van de Commissie van Beroep en casussen
Mei 2011: Geschillencommissie functiewaardering
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
Voorbeeld 2: speciaal onderwijs
Bij de bezwarencommissie functiewaardering worden
regelmatig bezwaren aanhangig gemaakt die te
maken hebben met de inschaling in de functie van
klassenassistent, onderwijsassistent of lerarenondersteuner.
Deze functies variëren in de financiële beloning
tussen schaal 3 en 8, met een verschil in de
maximumschaal van bruto bijna € 900,- per maand.
Voor de onderwijsinstelling is het dus erg winstgevend
iemand in te schalen als klassenassistent en
werkzaamheden te laten verrichten op het niveau van
een lerarenondersteuner. Als voorbeeld een uitspraak
van de bezwarencommissie functiewaardering die
aanhangig werd gemaakt door zes onderwijsassistenten
van een school voor speciaal onderwijs.
De situatie
De functie van onderwijsassistent was in het verleden
op de school een praktische, ondersteunende
en verzorgende functie. In de loop der
jaren heeft de functie op deze school een ontwikkeling
doorgemaakt naar een functie waarbij ook
ondersteunende pedagogisch-didactische werkzaamheden
worden verricht. Daarnaast geven de
onderwijsassistenten in niveaugroepen instructie
en bepalen zij daarbij zelf, binnen de gebruikte
lesmethodes, welke lessen en materialen zij
gebruiken. Dit alles komt overeen met een deel
van de werkzaamheden die behoren bij de functie
van lerarenondersteuner schaal 7, terwijl de
onderwijsassistenten werden uitbetaald volgens
schaal 4.
Verwijt en advies
In de functiewaardering van onderwijsassistent
staat niet beschreven dat er pedagogisch-didactische
werkzaamheden worden verricht en de
bezwarencommissie functiewaardering adviseert
dan ook dat betrokkenen in de functie van lerarenondersteuner
worden geplaatst.
Voor onderwijsinstellingen is het dus raadzaam zich
te houden aan de specifieke functieomschrijving die
voor de betreffende functie geldt. Dit vooral om
medewerkers op de juiste manier te belonen en om
achteraf niet voor een financieel probleem geplaatst
te worden.

Preventie
Re-integratie
Outplacement
Agens biedt particulieren en diverse
branches diensten en programma's aan op
het gebied van re-integratie, re-socialisatie,
preventie, outplacement en coaching.
De medewerkers van Agens kennen onder
andere de wensen en behoeften van het
onderwijs. Het zijn professionals die vanwege
hun expertise in staat zijn klanten
te activeren en te (re-)integreren naar werk.
Agens werkt klantgericht, levert maatwerk
en weet wat er speelt in de onderwijswereld.
• Deskundige en persoonlijke begeleiding
• Kennis van de lokale markt
• Maatwerk, zowel individueel,
als collectief
• Resultaatgericht
• Ervaren adviseurs
Neem voor meer
informatie gerust
contact met ons op,
tel 088 424 10 10
of mail info@agens.nl
Wij helpen
u graag verder!

8
“Goed onderwijskundig
leiderschap is de sleutel
tot goed onderwijs”
Exclusief Dyade-interview met OCW-minister
Marja van Bijsterveldt
Er gaat vrijwel geen dag voorbij of Marja van Bijsterveldt
is in het nieuws. Bijvoorbeeld voor de uitreiking van de
Nationale Onderwijsprijs aan De Grebbe in Bergen Op
Zoom, maar ook in het kader van de ombuigingen en de
vitaliteit in het onderwijs. Reden te meer voor de redactie
van het Dyademagazine voor een exclusief interview met
de minister.
door Herman de Wild en Wilma Antonisse
Wat zijn naast uw formele verantwoordelijkheden,
voor u gevoelsmatig de belangrijkste
verschillen tussen uw functie als staatssecretaris
en minister? “Even heel ‘down to earth’;
de werkdruk! Als staatsecretaris dacht ik altijd:
ik ben burgemeester en partijvoorzitter van het CDA
geweest, staatssecretaris is vele malen drukker dan
de vorige banen. Ik had het idee: veel drukker kan
het niet, maar blijkbaar kan dat wel. Een werkweek
van tachtig uur is nu heel normaal. Dat komt ook
omdat mijn portefeuille als minister veel groter is
dan die van mij als staatsecretaris. Naast middelbaar
beroepsonderwijs en voortgezet onderwijs
heb ik nu ook primair onderwijs, passend onderwijs
maar ook media en emancipatie erbij. Daarnaast
“Als excellente leerlingen niet
worden uitgedaagd, kunnen ze
zomaar ‘wegzakken’ terwijl ze veel
hoger hadden kunnen scoren’’
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
vraagt de uitwerking van het regeerakkoord (vooral
passend onderwijs) veel aandacht, want alles moet
natuurlijk zorgvuldig worden uitgevoerd. Dat kost
tijd. Bovendien spreek ik veel mensen uit het onderwijs
en bezoek ik graag scholen. Ook daar gaat tijd
in zitten. Tevens is er voor ministers elke vrijdag de
ministerraad. Begrijp me goed, dat is een voorrecht.
Maar vroeger was dat voor mij altijd een dag om
medewerkers op het ministerie of iemand uit het
onderwijswerkveld te spreken. Op die dagen konden
we eens rustig praten over een bepaald onderwerp.
Een dergelijke dag mis je nu gewoon.
Een belangrijk tweede verschil is dat de impact van
je woorden veel groter is. Soms had ik als staatssecretaris
het idee: je moet wel heel hard roepen
om in de krant te komen, maar als je als minister
iets fluistert, staat het bij wijze van spreken al in
de kranten. Dus de impact is veel groter. Maar ik
moet zeggen, het ministerschap is natuurlijk een
voorrecht, omdat je ‘bemoeienis’ mag hebben met
alle beleidsterreinen op nationaal niveau. We hebben
een bevlogen premier die aangeeft het belangrijk
te vinden dat je weet wat er echt speelt bij de
portefeuilles van jouw collega-ministers. Dat maakt
het ministerschap heel boeiend.”
Wat zijn belangrijke winstpunten in het
nieuwe regeringsbeleid voor onderwijsorganisaties?
“Dit kabinet wil scholen meer ruimte
geven. Als ik kijk naar passend onderwijs, daar is
nu heel veel zorg en ook kritiek op. Ik begrijp die
zorg. Maar wat we voor scholen doen, is het niet
‘dichtregelen’, dat ben ik echt niet voornemens te
doen en dat wil het kabinet ook niet. We willen veel
ruimte geven aan onderwijsorganisaties om verantwoordelijkheid
‘op te pakken’. En wat we nu zien is
dat eigenlijk alles dichtgeregeld is en scholen heel
weinig beleidsruimte hebben. Dit regeerakkoord zet
in op opbrengstgerichtheid. Prestaties mag je
waarderen en die worden ook gewaardeerd. We
gaan dus weer het excellente scholen-predicaat
invoeren. Excellentie mag gewoon weer en zal ook
>>

Marja van Bijsterveldt
Marja van Bijsterveldt (1961) is sinds 14 oktober 2010
minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Van 22 februari 2007 tot 14 oktober 2010 was zij staatssecretaris
van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Mevrouw Van Bijsterveldt was van november 2002 tot
februari 2007 voorzitter van het CDA. Eerder was zij actief
in het CDJA en voorzitter van het CDA-vrouwenberaad.
Daarna was zij wethouder van Almere en in de periode
1994-2003 burgemeester van Schipluiden.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
9

10
>>
weer worden gewaardeerd. Dat heeft Nederland ook
hard nodig. Dat zullen we dan ook stimuleren. De
hoofdlijn voor mij als minister is dan ook opbrengstgericht
werken op de scholen. Ik heb veel scholen
bezocht die daar heel enthousiast over zijn en goede
resultaten boeken.
Verder investeert dit kabinet heel gericht in het
onderwijs, naast de ombuigingen die zeker hier en
daar pijnlijk zijn. Zo gaan we investeren in voorschoolse
educatie, schakelklassen, leerlingvolgsystemen,
toetsen, leraren, hoogbegaafden, en een echte
impuls voor het schoolleiderschap en het professionaliseren
daarvan. Alles vanuit de optiek dat prestaties
en ambities gewaardeerd worden. Uit het kind
halen wat mogelijk is en maatwerk leveren. We willen
scholingsgelden beperkt inzetten op de ondersteuning
van niet alleen kwetsbare kinderen aan de
onderkant van de prestatiecurve, maar ook hoogbegaafde
kinderen, die soms ook heel kwetsbaar kunnen
zijn. Als excellente leerlingen niet worden uitgedaagd,
kunnen ze zomaar ‘wegzakken’ terwijl ze veel
hoger hadden kunnen scoren’.”
U komt als minister veel op scholen en
spreekt veel mensen uit het onderwijswerkveld;
wat is u daarbij het meeste opgevallen?
Wat heeft u het meeste verrast? “Het mooiste,
maar dat vond ik ook al als staatssecretaris, is de
vitaliteit van scholen en van de mensen die er werken.
Als staatssecretaris had ik te maken met problemen
die ik nu als minister ook tegenkom. Ik denk na
over hoe we zaken kunnen oplossen en hoe het beter
en anders kan. Als je dan in ‘Den Haag’ werkt, zou
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
er een soort beeld kunnen ontstaan dat er alleen
maar veel zorgen zijn. Maar als ik op de scholen
kom, zie ik gewoon heel veel vrolijke en inspirerende
leerkrachten, mensen die ‘full swing’ bezig zijn en die
er dag in dag uit samen met de leerlingen iets moois
van maken. Met heel veel creativiteit elke dag weer
werken aan ‘opbrengstgericht werken’. Scholen hebben
ook een missie; ik kom net van een school die
concreet aan de slag is gegaan met meervoudige
intelligentie. En onlangs sprak ik met directeuren
over opbrengstgericht werken in Groningen en
Drenthe. Daar was achterstandsproblematiek qua
prestaties, maar de directeuren geven aan hoe geweldig
het is met opbrengstgericht werken aan de slag
te zijn en de cultuurveranderingen die dat teweegbrengt.
Dat zijn heel positieve zaken.”
Graag willen wij u een aantal korte vragen
voorleggen. In principe is alléén ‘ja’ of ‘nee’
als antwoord mogelijk. Daarna kunt u op de
vragen nader toelichting geven.
> Bezuinigingen op het onderwijs?
“Nee, per saldo nauwelijks.”
> Opheffingsnorm omlaag? “Nee.”
> Verdienvermogen van kinderen verbeteren? “Ja.”
> Zeer zwakke scholen sluiten? “Ja.”
> Slecht functionerende leraren ontslaan?
“Zo nodig, ja.”
> Goed functionerende leraren belonen? “Ja.”
> Bestuurlijke krachtenbundeling bevorderen? “Nee.”
> Versterken financiële deskundigheid schoolleiders?
“Ja.”
> Versterken financiële deskundigheid bovenschools
management? “Ja.”
U heeft aangegeven bestuurlijke krachtenbundeling:
“Nee”. Zou u dat kunnen verduidelijken?
“Ik wil dat natuurlijk niet stimuleren. We hebben de
wettelijke fusietoets nu geregeld. Soms is schaalvergroting
nodig, kijk naar de krimpgebieden, maar er
is de afgelopen jaren toch heel veel schaalvergroting
geweest waarvan we achteraf vonden dat het niet
noodzakelijk was en waarvan de schaal toch heel ver
weg van leerlingen is komen te staan. Aan de andere
kant zie ik ook wel dat scholen die klein zijn toch

‘Als ik scholen bezoek, zie ik heel veel vrolijke en inspirerende
meer moeite hebben aan alle eisen te voldoen.
Bijvoorbeeld qua financiële deskundigheid, maar
ook onderwijskundig. De heel kleine scholen zijn
vaker dan gemiddeld zwak en zeer zwak. Het is dus
genuanceerd, maar we moeten de verantwoordelijkheid
niet te ver bij de leerlingen vandaan organiseren.
Daar is brede consensus over.
Graag wil ik nog een toelichting geven op een
aantal andere ‘ja/nee’-vragen.
> Bezuinigingen op het onderwijs? Nee, per saldo
nauwelijks. Verreweg het grootste gedeelte van de
ombuigingen wordt geherinvesteerd.
> Opheffingsnorm omlaag? Nee. Dat wil ik niet,
maar ik wil wel uitzonderingen maken. Dat heb ik
de afgelopen periode voor drie scholen ook
gedaan. Maar dan moeten die scholen écht aan
heel strenge eisen voldoen. De kwaliteit moet op
orde zijn en er moet uitzicht zijn op groei. Dan
probeer ik toch tegemoet te komen, ondanks dat
het generieke regelgeving is. Maar we moeten in
Nederland voorkomen dat er veel kleine zwakke
scholen komen.
> Verdienvermogen van kinderen verbeteren? Ja. Dat
is natuurlijk erg belangrijk. Een goede leeromgeving
bevordert het leervermogen. Dat is goed voor
de kinderen, maar ook voor de samenleving, het
levert uiteindelijk ook meer belasting op. Goed
voor onze welvaart en ons welzijn.
> Zeer zwakke scholen sluiten? Ja, als scholen té
lang zeer zwak zijn wel. De wetgeving ga ik daarvoor
veranderen.
> Slecht functionerende leraren ontslaan? Zo nodig,
ja. Ik ga daar natuurlijk niet over. Het is aan de
besturen. Maar ik denk wel dat we in het onderwijs
scherper moeten zijn op het beoordelen van
mensen. We moeten ook heel systematisch, stelselmatig
bezig zijn met functioneringsgesprekken
en als het nodig is dossier opbouwen. Want een
school, leerlingen en uiteindelijk ook de leraar
zelf help je niet als een leraar niet geschikt is
voor zijn vak.”
Heeft u nieuws, een primeur voor het
Dyademagazine? “Jazeker! We willen een ‘agenda’
hebben voor het leiderschap in het onderwijs.
leerkrachten, mensen die ‘full swing’ bezig zijn en die er dag
in dag uit samen met de leerlingen iets moois van maken.’
Goed onderwijskundig leiderschap is eigenlijk de
sleutel tot goed onderwijs. Een goede en opbrengstgerichte
leider in de school zal óók die leraar die
niet goed functioneert meenemen in de kwaliteitsontwikkeling
van de school en daarmee wordt het
schoolteam ook sterker. Ik geloof heel erg in leiderschap
op de scholen en daarom ben ik 0,0 van ‘het
pesten’ van management. Daar heb ik nooit van
gehouden, omdat ik de mening ben toegedaan dat
goede managers ongelooflijk belangrijk zijn voor het
onderwijs. Daarom gaan staatssecretaris Halbe
Zijlstra en ik ook investeren in schoolleiderschap de
komende jaren. Daar hebben we nog niet veel over
gecommuniceerd.”
Eén van de aanbevelingen uit het rapport
van de Commissie Don is het versterken van
de financiële deskundigheid in het onderwijsmanagement.
Welke ondersteuning zal
hieraan in de komende regeerperiode worden
gegeven? “Het verbeteren van de financiële
deskundigheid is één van de componenten om te
komen tot een verdere versterking van het
opbrengstgericht werken. Immers wanneer scholen
vooraf hun doelen stellen en achteraf meten wat is
gerealiseerd, komt het opbrengstgericht werken
dichterbij. Er zijn al grote stappen gezet, maar ik
heb geconstateerd dat het goed kunnen afwegen
van financiële consequenties van beleidskeuzes op
schoolniveau nog niet voldoende is ontwikkeld.
Daar gaan we scholen bij ondersteunen. Ik heb
de PO-Raad gevraagd met een plan van aanpak te
komen met daarin acties om de financiële deskundigheid
te bevorderen. Daarnaast zou het goed zijn
als kennis over financieel management onderdeel
wordt van de competentieprofielen van bestuurders,
schoolleiders en medezeggenschap. Financiële
kennis is op dit moment nog teveel beperkt tot een
klein aantal mensen binnen de school. Dat is kwetsbaar.
Van mijn zijde zal ik ervoor zorgen dat bekostigingsinformatie
voor scholen tijdiger beschikbaar
komt en beter toegankelijk wordt gemaakt. Ook
komt er een centraal informatiepunt waar besturen
terecht kunnen met vragen over de jaarrekening.
Dat is een greep uit de maatregelen die genomen
zullen worden.”
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
11

12
Ernst & Young presenteert rapport over insourcen
Mogelijk grote risico’s en hoge
kosten voor schoolbesturen
Kleine en middelgrote schoolbesturen kunnen niet of slechts
tegen onevenredig hoge kosten en zeer hoge risico’s hun
administratie insourcen (in eigen beheer doen). Grote besturen
kunnen mogelijk tegen aanvaardbare kosten aan de kwalitatieve
minimumeisen voldoen. Ze lopen daarbij een lager,
maar nog steeds substantieel risico. Dat is de conclusie uit het
rapport ‘Onderzoek kostprijsmodel insourcing AK-diensten’
dat Ernst & Young op 29 maart 2011 presenteerde. Het onderzoek
spitste zich toe op de vraag wanneer insourcen van administraties
door onderwijsinstellingen interessant kan zijn.
Voorheen was het uitbesteden van de administratie
haast een automatisme, verklaren de opstellers van
het rapport, dat in opdracht van branchevereniging
BRAVO (zie kader 1) is uitgevoerd. De toenemende
schaalgrootte in het onderwijs heeft er echter voor
gezorgd dat besturen steeds vaker de administraties
zelf gaan doen. Volgens de onderzoekers gebeurt dit
zonder een goede afweging van de voor- en nadelen
en met een te optimistische kijk op de voordelen. De
besluitvorming lijkt meer te worden gestuurd vanuit
het sentiment dingen zelf te willen doen, dan vanuit
rationele argumenten.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
door Herman de Wild
Afwegingen De omvang van de organisatie is de
belangrijkste factor bij insourcing. Administratiekantoren
realiseren door hun omvang een schaalgrootte
die hen vaak veel kostenefficiënter (lees:
goedkoper) maakt dan eigen administraties. Dit is
blijkens het onderzoek niet alleen het gevolg van
schaalvoordelen op het administratieve proces, maar
ook het gevolg van een beter kader (met staffuncties
en dergelijke) dat zij door hun omvang kunnen realiseren.
Hierdoor hoeft een administrateur een minder
hoog niveau te hebben, aangezien zwaardere vragen
door een hogere functionaris kunnen worden beantwoord.
Bij een eigen administratie ontbreekt dit
kader: de administrateur staat er grotendeels alleen
voor en zal daarom zelf een hoger niveau en daarmee
hogere inschaling moeten hebben. De functieverdeling
die administratiekantoren kunnen toepassen
door hun omvang ontbreekt dus vaak bij eigen
administraties. Naast de omvang hebben de onderzoekers
ook zaken als het noodzakelijke kwaliteitsniveau
in hun afwegingen meegenomen.
Vier soorten besturen Het rapport bevat een
kostprijsmodel dat Ernst & Young heeft vastgesteld
op basis van eigen expertise, deskresearch en interviews.
De onderzoekers onderscheiden vier categorieën
besturen:
1. (Zeer) kleine besturen (tot en met 2.000 leerlingen):
voor deze besturen is insourcing kwalitatief
en financieel onverantwoord.
2. Middelgrote besturen (2.250 tot en met 3.750
leerlingen): deze besturen kunnen volgens de
onderzoekers ‘slechts insourcen tegen onevenredig
hoge kosten en met zeer grote risico’s’.
3. Grote besturen (4.000 tot en met 7.250 leerlingen):
grote besturen zijn mogelijk in staat tegen
aanvaardbare (maar wel hogere) kosten aan de
kwalitatieve minimumeisen te voldoen, maar hebben
bij insourcing nog steeds te maken met een
substantieel risico. Zij zullen wel back-up van een
administratiekantoor nodig hebben.
4. Zeer grote besturen (meer dan 7.500 leerlingen):
bij deze omvang kunnen de risico’s van insourcing
beter worden gemanaged.

Kwaliteitsconcessies Eén van de aanvullende
beïnvloedende factoren die de onderzoekers aan het
eind van hun rapport nog noemen, is de cultuur
binnen het onderwijs. Zij achten het reëel dat een
eigen administratie kwalitatief onder druk zal komen
te staan, doordat veel besturen een weerstand hebben
om op onderwijs te bezuinigen en hierdoor eerder
voor een bezuiniging op administratieve processen
zullen kiezen. Concessies aan de kwaliteit van de
administratie kunnen echter de gehele bedrijfsvoering
(en daarmee ook het onderwijsproces) aanzienlijk
onder druk zetten. Dat hebben meerdere grote
besturen die onverwacht met grote tekorten werden
geconfronteerd in de afgelopen tijd gemerkt. Het is
dan ook niet vreemd dat de vier casestudies van zeer
grote besturen die in het rapport zijn opgenomen,
laten zien dat het merendeel van hen, na een aantal
jaar met een administratie in eigen beheer te hebben
gewerkt, een hernieuwde outsourcing van (een
gedeelte van) de administratie overweegt.
Voordeel behalen Het rapport focust zich op de
administratieve kant van de bedrijfsvoering. Dat wat
nodig is voor een goede beleidsmatige invulling van
de planning en controlcyclus is buiten beschouwing
gelaten. Het voordeel dat besturen kunnen behalen
door ook dit te outsourcen, bijvoorbeeld door een
externe controller in te huren, is nog groter dan dat
op het administratieve proces. Dat komt omdat dit
minder frequent gebruikte, maar duurdere taken
zijn, waardoor omvang nog meer gaat meespelen in
de in-/outsourcingsdiscussie.
Op www.dyade.nl kunt u het gehele rapport
downloaden.
BRAVO
Veertien onderwijsdienstverleners hebben zich
in mei 2008 verenigd en de krachten gebundeld
door middel van de oprichting van een
brancheorganisatie BRAVO; BRanche-vereniging
Administratie Voor Onderwijsdienstverlening.
De leden verzorgen gezamenlijk 95
procent van de administratie van schoolbesturen
in het primair onderwijs en ongeveer
50 procent van de administratie in het voortgezet
onderwijs.
Bij de leden werken 1.800 medewerkers. Zij
verwerken de salarissen van ruim 120.000
personeelsleden in het primair onderwijs en
van ruim 50.000 personeelsleden in het
voortgezet onderwijs. Daarnaast voeren de
leden de financiële administratie voor ruim
5.300 scholen in het PO, 400 scholen in het
speciaal onderwijs en 330 scholen in het VO.
Deze scholen beschikken gezamenlijk jaarlijks
over een budget van ongeveer € 8 miljard.
N. Mol
K. Vos
H. Pirovano
F. Hüsken
R. Bagchus
R. van Harten
H. van Gansewinkel
W. Fincken
Rondetafelgesprek
Na de presentatie van het rapport door
Ernst & Young organiseerde branchevereniging
BRAVO een rondetafelgesprek.
Aan het gesprek hebben de volgende
heren deelgenomen: N. Mol (Commissie
Don), R. Bagchus (directeur PO, min.
OCW), K. Vos (Nivra), R. van Harten
(Bestuurder PO-Raad), H. Pirovano
(manager Jaarverslaglegging min. OCW),
H. van Gansewinkel (Ernst & Young),
F. Hüsken (voorzitter rondetafelgesprek)
en W. Fincken (BRAVO). Op basis van
de inbreng van de deelnemers kan worden
gesteld dat het samenspel tussen
bestuurders in het onderwijs en administratiekantoren
belangrijk is bij de verdere
professionalisering van bedrijfsvoering
in het onderwijs. Daarbij blijft het gevoel
van bestuurders (de meer ‘zachtere’
factoren) nog steeds van belang.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
13

14
Dyade Interim-Professionals
Nadere kennismaking met
Pieter Haverkamp en Peter
van Engeldorp Gastelaars
Sinds 1 januari 2011 is Peter van Engeldorp
Gastelaars voor een deel van de week verbonden aan
Dyade als clusterdirecteur Interim-Professionals.
Samen met Pieter Haverkamp, coördinator Dyade
Ede afdeling Advies en betrokken bij de
Directeurenpool, zorgt hij voor een professioneel
aanbod van Dyade-specialisten die al dan niet
tijdelijk een schoolorganisatie of -bestuur met hun
expertise ondersteunen.
We treffen Pieter en Peter tijdens een lunch.
Kunnen jullie iets over jullie achtergrond vertellen?
Pieter: “Hoe heet dat ook al weer? ‘Gepokt en
gemazeld’ in het onderwijs? Zoals velen ben ik begonnen
als leerkracht, in het basisonderwijs. Daarna volgde de
stap als directeur van een basisschool en dat heb ik
zeventien jaar mogen doen. In de regio waar ik werkzaam
was, ontstond allerlei werk op bovenschools niveau en
ook dat heb ik met veel plezier gedaan. Zo was ik coördinator
van het WSNS-verband en ben ik betrokken
geweest bij de voorbereiding van een interzuilaire besturenfusie
(pc, rk en openbaar). Het bood mij de mogelijkheid
in de vele facetten van het primair onderwijs brede
ervaring op te doen. De afsluiting van het fusieproces
vormde voor mij de aanleiding rond te kijken naar een
nieuwe functie en mijn blik viel op Dyade, waar ik vanaf
2001 als senior adviseur werkzaam ben. Ik kijk terug op
een intensieve, veelzijdige periode met opdrachten in het
kader van bestuursondersteuning, advisering van directies
en besturen in het brede spectrum van beleidsontwikkeling
en management en dat ook nog in verschillende
onderwijssectoren (PO, SBO, SO). Op dit moment houd
ik me met name bezig met WSNS als interim-coördinator.
Daarnaast coördineer ik binnen de vestiging Dyade
Ede de afdeling Advies en de Directeurenpool.”
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
door Marianne Groen
Peter: “Voor mij geldt ook dat ik ben gestart als
onderwijzer en op jonge leeftijd voldoende ambitie
had om directeur te worden. Leiding geven aan een
basisschool in de jaren 80-90 betekende enerzijds
veel voor de klas en weinig tijd voor management en
anderzijds werken met beperkte budgetten.
Vervolgens raakte ik betrokken bij het bestuurlijk
circuit en heb ik in 1998 gekozen als zelfstandig
adviseur en interim-manager in het onderwijs aan de
slag te gaan. Het ondernemen zit toch in mijn bloed.
Verdere professionalisering op het gebied van strategisch
personeelsbeleid vanuit het gedachtegoed van
Investors in People (IiP) bracht mij ook in werkomgevingen
buiten het onderwijs, de publieke sector,
maar ook in het MKB. Van daaruit heb ik gekozen
voor het daadwerkelijk ondernemerschap met een
productiebedrijf. Ik heb geparticipeerd in verschillende
bedrijven en bedrijfjes, maar ben tegelijk verbonden
gebleven met het onderwijsveld. Dat vergemakkelijkte
in 2007 de door mijzelf gewenste terugkeer
naar het onderwijs in de positie van bestuurder van
een middelgrote stichting voor openbaar onderwijs
(ruim 3.000 leerlingen). Na beëindiging van de
contractueel afgesproken periode, ben ik bij Dyade
betrokken geraakt, hetgeen per 1 januari jongstleden
heeft geresulteerd in een contract voor drie dagen

per week. Daarnaast ben ik voor opdrachten
beschikbaar als interim-manager en (organisatie)adviseur.”
Waardoor raakten jullie bekend met Dyade?
Pieter: “Ik kende Dyade en zijn rechtsvoorgangers al,
omdat ik directeur was aan een school die klant was
van Dyade (vroeger SDCO Ede). Ik heb destijds zelf
regelmatig gebruikgemaakt van de kennis en ondersteuning
van Dyade. Ook in die tijd merkte ik dat
Dyade een administratiekantoor was dat ‘meedacht’
met de klant en passende ondersteuning verleende.
Ik heb in die periode ervaren hoe belangrijk het is als
een administratiekantoor toegankelijk en klantgericht
is. Gelukkig hoor ik van onze klanten dezelfde
geluiden en wordt Dyade met name op die aspecten
hoog gewaardeerd. Dat betekent natuurlijk een
permanente focus op tijdigheid en correctheid van
informatie. Diezelfde attitude straalt de afdeling
Advies uit: voor en met onze klanten!”
Peter: “Mijn ervaring met Dyade en de voorgangers
telt zelfs al meer dan dertig jaar. Als klant van verschillende
scholen waar ik als interim-manager aan
het werk was, maar ook heb ik voor Dyade zelf
opdrachten uitgevoerd op het gebied van klantgerichtheid
en productontwikkeling.”
Waar ligt volgens jullie de grote kracht van
Dyade? Pieter: “Ik zie de kracht van Dyade heel
dicht bij de bedrijfsvoering. De laatste vijftien jaar
zijn de bedrijfsprocessen steeds belangrijker geworden
bij de ontwikkelingen en de continuïteit van de
school. Met ‘toerusting en bereikbaarheid’ (1992),
de schaalvergroting in het primair onderwijs, een
toenemende eigen verantwoordelijkheid van scholen
en schoolbesturen met de daaraan verbonden risico’s,
is bedrijfsvoering een veel belangrijkere rol gaan
spelen. Dit verklaart tegelijk de noodzaak van een
toenemende professionaliteit van schoolbestuurders,
die vaak nog van origine onderwijzers zijn.
Dat proces heeft zich al eerder ingezet in het
middelbaar beroepsonderwijs en het voortgezet
onderwijs en later dan ook in het primair onderwijs.
Voeg daar aan toe de moderne vormen van administratie
(digitalisering).”
Peter: “Precies. En daar ontstaat al de eerste rol
voor Dyade: ondersteunen bij het verwerven van
voldoende professionaliteit bij bestuurders en
schooldirecties om adequaat financieel beleid in te
zetten, bijvoorbeeld in de Leergang van Dyade
Academy ‘Meer Doen! met minder’. Tegelijk zijn er
stevige veranderingen aan de orde: er wordt veel
meer dan vroeger verantwoording gevraagd van
scholen en schoolbestuurders. Het geven van tijdige
en correcte informatie over de organisatie heeft een
eerste prioriteit. Daarnaast worden bestuurders
geacht een langetermijnbeleid te ontwikkelen.
Tijdige anticipatie op ontwikkelingen vragen aanpas-
singen in het personeelsbeleid voor de toekomst
(vergelijk ‘passend onderwijs’). Dyade biedt leidinggevenden
verschillende instrumenten, zoals ‘dashboards’,
simulatie-instrumenten, een module voor
een professionele planning en controlcyclus, een
projectadministratiemodule voor een goede aansluiting
tussen financiën en huisvestingsbeleid en last
but not least, Dyade ontwikkelt zich momenteel als
effectieve dienstverlener: ‘Meer met Minder…’; dat
is nodig in een tijd van bezuinigingen en verstandig
omgaan met beschikbare financiën.”
En wat heeft dat nu te maken met Dyade
Interim-Professionals? Peter: “De grondgedachte
is dat geen enkel schoolbestuur altijd en op elk
gewenst moment alle benodigde kennis, expertise,
ervaring in huis en beschikbaar heeft. Soms heeft
men de kennis niet, soms is die er wel, maar is een
medewerker niet beschikbaar.”
Pieter: “Kortom, met de Dyade Interim-
Professionals komt een groep veelzijdige specialisten
met expertise op het gebied van alle onderdelen van
de bedrijfsvoering van een school in beeld: direct
inzetbaar op elk gewenst moment.”
Peter: “In die groep is een aantal zeer ervaren interim-managers
en leidinggevenden actief, inzetbaar
op een basisschool of scholengroep in het basisonderwijs
en speciaal onderwijs of als leidinggevende
in het voortgezet onderwijs. Momenteel bereiden
we ons voor op het kunnen leveren van managers
voor alle onderwijssectoren, ook in het middelbaar
en hoger beroepsonderwijs.” >>
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
15

16
>>
‘Dyade Interim-Professionals:
direct inzetbaar op elk gewenst moment’
Pieter: “Alle managers voor de scholen zijn ‘onderwijsmanagers’.
Vaak met een flink portie managementervaring
op verschillende scholen, met kennis van verschillende
onderwijsconcepten (montessori, jenaplan, dalton,
opbrengstgericht onderwijs, WMK) en met ervaring in het
werken op scholen met een eigen identiteit (gereformeerd,
islamitisch, protestants-christelijk, rooms-katholiek,
openbaar en algemeen bijzonder onderwijs).”
Peter: “Juist omdat we de groep zorgvuldig hebben
samengesteld, kunnen we deze expertise leveren. Pieter
kent al onze Dyade-specialisten, ook als zij zelfstandig zijn
(zzp’er) en ik ben hard bezig met iedereen kennis te
maken. Met alle interim-professionals worden meerdere
keren per jaar professionaliseringsbijeenkomsten gehouden
en is er een-op-een contact. Het is een actief netwerk
van onderwijs- en bedrijfsvoeringspecialisten.”
Pieter: “Wat het zo krachtig maakt, is de directe koppeling
tussen onderwijs en geld/personeel.
Onderwijsinhoudelijke managers reflecteren over actuele
ontwikkelingen met onze interim-controllers en de HR/Pspecialisten,
Dyade Financials hebben contact met onze
huisvestingsadviseurs. Dyade zit er boven op.”
Jullie hebben het over interim-professionals.
Over wat voor professionals hebben we het dan
en op welke manier weten jullie zeker dat de
beste man/vrouw op de juiste plek komt?
Pieter: “Onze interim-professionals worden onderscheiden
in verschillende groepen:
> Interim-managers: op scholen, afdelingen van scholen
(directeurenpool), financiële afdelingen, personeelsafdelingen,
huisvestingsafdelingen.
> Verander- en projectmanagers: ondersteuners bij het
ontwerpen en implementeren van een specifiek project
binnen een bepaald tijdsbestek.
> Procesmanagers: ondersteuners bij het begeleiden van
processen. Je kunt hierbij denken aan invoering van
leerlingvolgsystemen, WSNS-coördinatie, ontwikkelen
van de kwaliteitszorg (WMK met Cees Bos), een nieuw
personeelssysteem of financieel systeem of een planning
en controlcyclus.
> Managementbegeleiders (coaching): het professioneel
begeleiden van een leidinggevende bij de heroriëntatie
op het eigen functioneren of het begeleiden van een
startende directeur.
Kortom, vakbekwame interim-schooldirecteuren,
controllers en hoofden van afdelingen.”
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
Peter: “Wij gaan uit van het principe ‘binden en
boeien’. Binnen Dyade worden de interim-professionals
gestimuleerd in hun eigen persoonlijke ontwikkeling.
Oriëntatie op actuele ontwikkelingen in het
vakgebied, het delen van kennis en intercollegiale
reflectie. Dat laatste zal vanaf 2011 ook plaatsvinden
met interim-professionals uit onze ZZP-groep.
Op deze manier is er interactieve kennisuitwisseling.
Daarnaast zal Dyade een ‘senior-juniorprogramma’
gaan opzetten. We nodigen binnen Dyade jonge
professionals uit zich te melden voor dit programma.
De koppeling met een senior interim-professional
van Dyade zorgt naar twee kanten voor
dynamiek: de ‘oudere ervaring’ wordt geïnspireerd
door de ‘jonge dynamiek’ en beiden profiteren van
elkaars inzichten en kwaliteiten.”
Pieter: “Ja, als ik alleen al naar mezelf kijk met het
oog op nieuwe media… Twitter, LinkedIn…”
De kritiek op interim-professionals is vaak
dat het zo veel kost. Kunnen jullie daar iets
over zeggen? Peter: “Iedere situatie is verschillend.
Het is daarom eigenlijk ondoenlijk een algemene
reactie te geven. Inderdaad, in het verleden is misschien
wel te gemakkelijk een interim-manager ingezet
en werden door de marktwerking de tarieven
buitenproportioneel opgedreven.”
Pieter: “In de door ons gehanteerde tarieven zitten
ook alle werkgeverslasten en overige arbeidskosten.
Hooguit worden reiskosten in rekening gebracht.
Verder beslaat de inzet van een interim-manager niet
altijd een volledige werkweek. Soms is een gedeeltelijke
vergoeding voor vervanging beschikbaar. In alle
gevallen zoeken wij samen met de klant naar een
passende en betaalbare oplossing.”
De uitsmijter en de broodjes kroket zijn op.
Hebben júllie nog een uitsmijter? Pieter:
“Voor mij zal altijd blijven gelden en dat is dan ook
van toepassing op al onze Dyade interim-professionals:
samen met en voor de klant!”
Peter: “Kort en krachtig: Dyade interim-professionals,
dicht bij de bedrijfsvoering met een hart voor
onderwijs.”
Meer informatie
Voor meer informatie over Dyade Interim-
Professionals kunt u contact opnemen met
Peter van Engeldorp Gastelaars
(e-mail: peter.van.engeldorp@dyade.nl,
gsm 06-22946131) of
Pieter Haverkamp (e-mail: pieter.haverkamp@dyade.nl,
gsm 06-11305173).
Uiteraard vindt u ook op www.dyade.nl meer informatie
onder het menu-item ‘Interim Professionals’.

Voor onafhankelijke en professionele advisering en begeleiding,
met ruime ervaring in praktijkgerichte oplossingen.
Employee Benefits, zoals o.a.
- pensioen
- basisverzekering
- arbeidsongeschiktheid
- ongevallen
Employers Risks, zoals o.a.
- riskmanagement
- creditmanagement
- verzuimmanagement
- WGA Eigen Risico
KONINGINNEGRACHT 45 FAX 070 302 22 11
2514 AD DEN HAAG E-MAIL: INFO@MANDEMA.NL
TEL 070 302 22 22 INTERNET: WWW.MANDEMA.NL
ONDERDEEL VAN

Veelgestelde asbestvragen beantwoord
Breng asbest in schoolgebouwen
in kaart!
Asbest wordt al sinds de oudheid gebruikt toen de Vestaalse
maagden in Rome het voor hun lampenpitten gebruikten.
Karel de Grote had een tafelkleed van asbest dat hij tot ver-
bijstering van zijn gasten in het vuur wierp na de maaltijd.
Geen klant
van Dyade?
Ook dan kunt
u terecht bij
onze afdeling
Huisvesting &
Vastgoed voor
advies en
oplossingen.
18
door Jos Kalkhoven
‘Schoolbesturen moeten altijd alert zijn op de mogelijkheid
dat er asbest in een schoolgebouw zit’, zeggen
de VNG, de PO-raad en de VO-raad in een reactie
op een uitzending van Zembla, waarin onlangs
naar voren kwam dat veel scholen niet weten of en
waar in hun gebouwen asbest aanwezig is.
De adviseurs van Dyade Huisvesting en Advies geven
in dit artikel antwoord op veelgestelde asbestvragen.
Waarvoor wordt/werd asbest gebruikt?
Asbest is tot in de jaren tachtig veel gebruikt in
gebouwen en woningen, vanwege bepaalde nuttige
eigenschappen: het is sterk, slijtvast, isolerend,
brandwerend en bovendien goedkoop. Het werd
bijvoorbeeld gebruikt in:
> asbestcement: onder meer gebruikt in golfplaten,
rioolbuizen, schoorsteenpijpen, dakleien, bloembakken,
warmhoudplaatjes enzovoorts. In deze
toepassing zijn de vezels stevig gebonden en
komen ze niet vrij zolang het materiaal in goede
staat en onbeschadigd is. Het bewerken ervan
wordt afgeraden;
> spuitasbest: is tot 1978 veel toegepast als brandwerend
en isolerend middel in schepen en gebouwen.
Het is zeer kwetsbaar voor beschadiging en
daardoor asbestvezelverspreiding;
> remblokjes: in oude auto's, vrachtwagens en liften
kan nog asbest worden gevonden, hoewel dit
tegenwoordig vervangen wordt door aramide,
zoals twaronvezels;
> asbestkoord: als (af)dichting voor oudere kacheldeuren
en oudere stookketels;
> asbestisolatie: werd toegepast als brandwerende
laag in onder meer vele gebouwen en schepen. Bij
het verwijderen van de laag komen veel vezels vrij;
> vloerbedekking: bepaalde vinylsoorten kunnen
asbestvezels bevatten;
> kitsoorten: sommige oude voegvullingen in metselwerk/kozijnen.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
Waar komen asbestvezels voor? Vrijgekomen
asbestvezels komen overal voor. In Nederland
bevindt zich in agrarische gebieden in elke liter
buitenlucht ongeveer 1 vezel, in grote steden 5 tot
10, en bij verkeerstunnels 40 tot 80 vezels per liter
lucht. In gebouwen worden asbestconcentraties
gemeten van 0 tot 50 vezels per liter lucht.
De belangrijkste vezelbronnen zijn autoverkeer en
sloopwerkzaamheden.
Welke asbestwetgeving geldt in Nederland?
De kern van de Nederlandse asbestregelgeving is het
verbod op het bewerken, verwerken of in voorraad
houden van asbest of asbesthoudende producten.
In arbeidssituaties geldt het Arbobesluit, ook wanneer
niet direct met asbest wordt gewerkt, bijvoorbeeld
wanneer blootstelling plaatsvindt doordat
men werkt in een bedrijfsruimte of gebouw waar
asbest is aangebracht als brandwerend middel.
Moeten asbest en/of asbesthoudende onderdelen
echt worden verwijderd? Om te controleren
of er asbest in een gebouw aanwezig is en voordat
er asbest verwijderd kan worden, moet er een
inventarisatie worden uitgevoerd. Of asbest moet
worden verwijderd, is afhankelijk van de wijze waarop
het asbest gebonden is in het materiaal.
Hechtgebonden asbest kan meestal beter blijven zitten.
Dit materiaal levert geen gevaar op als het in
goede staat verkeert en niet wordt bewerkt. Of er in
het geval van losgebonden asbest (of: niet-hechtgebonden
asbest) maatregelen nodig zijn, hangt af van
het feit of het materiaal al dan niet is afgeschermd.
Verder speelt de afweging een rol of het asbest zich
op een plaats bevindt waar regelmatig mensen
komen.
Welk risico geeft asbest op gezondheidsschade?
Zolang asbest in gebonden toestand verkeert,
is er geen gevaar voor de gezondheid. Als losse
asbestvezels worden ingeademd lopen zij vast in de
kleine luchtwegen en longblaasjes. Daar worden de
kleine vezels opgenomen door macrofagen (opruimcellen).
Vezels die hiervoor te groot zijn, kunnen
gaan migreren (wandelen) in de weefsels. Ook kunnen
zij zich via de lymfebanen verspreiden en zo
terechtkomen op plaatsen ver verwijderd van de kleine
luchtwegen. Opgehoeste losse vezels en macrofagen
kunnen worden ingeslikt en verlaten het lichaam

via het darmstelsel. Voor het blootstellingsniveau van
asbest, waaronder geen verhoogd risico op kanker of
mesothelioom zou voorkomen, is geen veilige grens.
Eén ingeademde vezel kán dus al gezondheidsschade
veroorzaken, zij het dat dit een te verwaarlozen risico
is. Voor het krijgen van asbestose moet er minimaal
5 vezeljaar blootstelling aan asbest zijn geweest. Het
relatieve risico 1 op longkanker na blootstelling aan
asbest is 3,5. Mensen die dagelijks bezig zijn met het
verwijderen van asbest lopen voordurend risico, vandaar
dat zij in beschermende kleding werken: de
bekende maanmannetjes.
Wie beslist of asbest moet worden
verwijderd? In Nederland staat het de eigenaar
van een gebouw vrij te beslissen over wel of niet verwijderen
van asbesthoudend materiaal. Indien tot
verwijdering van asbest wordt besloten, moet men
zich houden aan de regels die door het Asbestverwijderingsbesluit
en de gemeentelijke bouwverordening
zijn gesteld. In de meeste gevallen is voor het
verwijderen van asbest toestemming van de gemeente
nodig. Er gelden strenge voorschriften voor het
verwijderen van asbest. Het niet volgens de voorschriften
verwijderen van asbest is vaak een stuk
gevaarlijker dan het laten zitten van dit materiaal.
Op het niet volgens de voorschriften verwijderen zoals
hierboven genoemd staan dan ook hoge boetes.
1 Het quotiënt van twee (absolute) risico's noemt men het relatieve risico
RR (Ri/Rc). In een cohortonderzoek is dit relatieve risico een
schatting van het aantal keren dat de kans om ziek te worden bij
blootstelling aan een bepaalde risicofactor groter (RR>1) of kleiner
(RR

20
‘Niet loslaten, maar
anders vasthouden’
De rol van het toezichtkader in het
spel tussen bestuur en intern toezicht
In het maart-nummer van Dyademagazine heeft u een artikel
kunnen lezen over het toezichtkader en de informatievoor-
ziening van het intern toezicht. Voor intern toezicht zijn beide
noodzakelijk. Hoe goed een onderwijsorganisatie dit op
papier ook heeft geregeld, uiteindelijk telt de praktijk.
Hieronder treft u een interview aan met Hans van
Gansewinkel en Martijn Brandhorst van Ernst & Young.
Beide heren hebben veel ervaring met de thema’s governance
en toezichthouden (zie kader 1).
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
door Clemens Geenen
Wat voegt intern toezicht toe aan de schoolorganisatie?
“In de oude situatie bestond geen
intern toezicht en was er geen kritische, onafhankelijke
blik van een derde op het bestuur. We zeggen
geen, maar dat is wat gechargeerd. OCW zat er in
het verleden dichter op vanuit het verticale (externe)
toezicht. Door de terugtrekkende beweging van
OCW is het noodzakelijk dat binnen de organisatie
meer aan toezicht wordt geregeld. De Wet goed
onderwijs goed bestuur vraagt dit ook van de sector.
De intern toezichthouder is hierbij één aspect. Wat
je ziet is dat er ook nog andere gremia zijn die zich
met aspecten van het toezicht bezighouden, zoals de
(gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad, de
Inspectie als het gaat om de inhoud en kwaliteit van
het onderwijs en de externe accountant als het gaat
om de certificering van de jaarrekening. We denken
dat deze partijen opnieuw aan het uitvinden zijn
hoe zij zich tot elkaar verhouden.

Op zich zijn nu de randvoorwaarden aanwezig om
tot een professioneler systeem van ‘checks & balances’
te komen, maar wat elke partij daarin te doen
heeft, is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Wij
zijn ervan overtuigd dat je dat systeem transparanter
maakt door bestuur en toezicht van elkaar te
scheiden: binnen één orgaan (functionele scheiding)
of door een splitsing in twee organen (organieke
scheiding). Dat betekent overigens niet dat je kunt
zeggen dat het overal al goed is geregeld, of dat alle
partijen daarin handig acteren. Sterker nog, we denken
dat op veel plekken nog handelingsverlegenheid
zit. OCW leek vijftien jaar terug verreweg de belangrijkste
stakeholder van de schoolorganisatie.
Tegenwoordig is zij een van de vele geworden.
Niet alleen nam het aantal stakeholders toe, ook de
opstelling van de stakeholders is lokaler en regionaler
geworden. Een professionele intern toezichthouder
is veel beter in staat die andere stakeholders te
identificeren en in te schatten wat hun belang en de
impact daarvan op de organisatie is.”
Waarop houdt de toezichtouder toezicht?
“In artikel 17 van de Wet goed onderwijs goed
bestuur staat waarop de toezichthouder toezicht
houdt. Zelf gaan we nog een stapje verder. Het
intern toezicht zou zich moeten richten op alle
doelen die met de maatschappelijke opdracht van
het onderwijs samenhangen en op de belangrijkste
bedrijfsvoeringmiddelen om die doelen te realiseren.
De concretisering van de maatschappelijke doelen in
een toezichtkader kan variëren naar gelang de aard
van het onderwijs. Gaat het alleen om primair
onderwijs of is er een combinatie met voortgezet
onderwijs? Zit er kinderopvang of een andere brede
voorziening bij? Daarnaast kan ook de doelstelling
van de organisatie veranderen. Laten we als voorbeeld
nemen dat je de voorschool erbij moet betrekken.
Dat doet iets met je maatschappelijke opdracht
en dat doet dus ook iets met je stakeholdersdefinitie.
Als toezichthouder houd je toezicht op de per-
‘Het gaat principieel
om een verandering
van attitude. '
Hans van Gansewinkel en Martijn Brandhorst
formance van de doelstellingen. Intern toezicht veronderstelt
per definitie integraal toezicht. Niet alle
vormen van intern toezicht maken dit in gelijke mate
mogelijk. Als we kijken naar het primair en voortgezet
onderwijs dan hebben we het over kinderen in de
leeftijd van 0 tot 18 jaar. Hun vraagstukken zijn dikwijls
‘multi-problem’ van aard. Uit redenen van efficiency
of overgang hebben we er begrip voor dat een
organisatie voorlopig kiest voor een meer ingeperkte
vorm van intern toezicht. Kies je echter om de maatschappelijke
doelstellingen er breed bij te betrekken,
dan vraagt dit om integraal toezicht. Het is daarbij
vanuit organisatorische optiek de vraag of bijvoorbeeld
een algemene ledenvergadering het gremium is
dat de wettelijke toezichttaken kan uitvoeren, zoals
bedoeld in de Wet goed onderwijs goed bestuur.
De ledenvergadering is slechts een keer per jaar en
er komen (soms) weinig leden op af. Intern toezicht
dat je formeel hebt geregeld, maar dat je als je verder
kijkt praktisch moeilijk kunt waarmaken, dat
moet je als organisatie niet willen.”
Hoe beoordeelt een toezichthouder of het
in de organisatie goed gaat? “Het gaat principieel
om een verandering van attitude. Maar je hebt
ook instrumenten nodig die de attitudeverandering
een beetje helpen. Het belangrijkste startpunt hierbij
is het toezichtkader. Het primair onderwijs telt
ongeveer 1.200 schoolbesturen, het voortgezet
onderwijs ongeveer 350. Het is naar ons weten
nooit geturfd, maar we durven de stelling aan dat
tot nu toe nog maar heel weinig organisaties met
een toezichtkader werken. Bij de invoering van het
raad van toezicht-model bij de SPO Utrecht hebben
we aanvankelijk de statuten en het reglement aangepast
in lijn met de intenties in de nieuwe wet.
We realiseerden ons echter al snel dat dit niet het
voornaamste onderdeel van de wijziging van bestuur
naar toezicht was. Het hielp ons nog te weinig ons
anders te gedragen ten opzichte van elkaar: als
bestuursdeel en toezichthoudend deel. Het maken
>>
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
21

‘De grootste valkuil is dat een toezichthouder zich niet houdt
aan zijn rol en op de stoel van de bestuurder gaat zitten.’
Masterclass Intern toezicht
Dyade organiseert samen met Hans van Gansewinkel van Ernst &
Young een masterclass voor intern toezichthouders van kleine en
middelgrote schoolorganisaties. Deze masterclass bestaat uit twee
avonden. Tijdens de eerste bijeenkomst gaat u aan de slag met het
toezichtkader. Door één aandachtspunt concreet uit te werken, leert
u zelf een toezichtkader te ontwikkelen en eigen te maken. De tweede
bijeenkomst gaat in op het stellen van vragen. Welke vragen stelt u
als toezichthouder en hoe doet u dit zonder de relatie met uw
bestuur te verstoren? Voor data, locaties en kosten zie:
www.dyade.nl/governance.
22
>> van een toezichtkader dwingt je het goede midden te
vinden tussen preciezer zijn waar je het voorheen
niet kon zijn en distantie betrachten waar je het
voorheen aan beide kanten van de tafel te weinig
betrachtte. Een toezichtkader kan ook helpen gedisciplineerd
binnen dat kader te handelen. Het simpele
spel dat bestuur en toezichthouder met elkaar spelen
is randvoorwaardelijk om het ook te snappen. Je
doet er verstandig aan het toezichtkader met elkaar
te maken en niet te volstaan met het opvragen van
een kopietje bij een collega. Het is leerzaam je te
buigen over die bijzinnetjes bij de topics van het
toezichtkader en in te voelen wat ze daadwerkelijk
betekenen, zodat je ook als toezichthouder weet
welke vragen je hoort te stellen. Als bestuur en toezichthouder
organiseer je op deze manier een slim
circuit om de bestuurlijke verantwoording gestalte
te geven en te ijken.”
Wat voor soort vragen stelt een toezichthouder?
“Twee vragen zijn bij een toezichtkader belangrijk.
Wat is de operationele definitie van elk van de
topics/thema’s in het toezichtkader? En wat is de
bewijslast die de bestuurder hierbij kan aanleveren?
Hierna volgt als het goed is een spel van continu
doorvragen totdat de voorzitter van het toezichthoudend
orgaan het moment markeert dat het topic
kwalitatief voldoende is behandeld en de discussie
hierover afsluit. Als er geen toezichtkader is, waarin
je definieert waar je maatschappelijk voor de eigenaren
toezicht op gaat houden, dan heb je geen beginpunt.
Als toezichthouder moet je je bestuur niet
loslaten, maar anders vasthouden. Een toezichtkader
helpt je het toezicht op de maatschappelijke
opdracht en de daarbij in te zetten middelen anders,
maar vooral preciezer en gestructureerder vast te
houden.”
Welke informatie en informatiebronnen
gebruikt een toezichthouder om zijn taak
goed te kunnen uitoefenen? “Bestuur en toezichthouder
zullen onderling goed moeten afstem-
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
men welke bewijslast nodig is, zodat het intern
toezicht in staat is zelf tot een oordeel te komen.
Is bijvoorbeeld een jaarrekening voldoende om te
bewijzen dat de financiële doelstellingen zijn
behaald? Niet alle doelstellingen zijn even gemakkelijk
te bewijzen, omdat er niet altijd een goede
beschrijving aanwezig is. Neem nu de belangrijkste
maatschappelijke doelstelling: het leveren van goed
onderwijs. Landelijk is er geen algemeen geaccepteerde
overeenstemming welke factoren ertoe doen.
Anders is dit bij bijvoorbeeld behoud van financiële
continuïteit. Sedert het rapport van de Commissie
Don hebben we hiervoor een min of meer landelijk
geaccepteerde set aan financiële kengetallen. Als
toezichthouder weet je nu welke vijf à zes zaken je
in de gaten moet houden. Je zultoverigens wel heel
goed moeten kijken of de organisatie onder die
getallen daadwerkelijk ‘in control’ is.
Het bestuur is verantwoordelijk voor het organiseren
van de bewijslast. Sommige informatie zal van de
accountant komen, andere informatie van externe
partijen, zoals de gemeente of het administratiekantoor.
Als toezichthouder heb je de plicht om het
bestuur te prikkelen (of in een enkel geval zelfs
opdracht te geven) tot het aanwenden van meervoudige
bronnen. Het is bijvoorbeeld evident dat in de
bewijslast ten behoeve van onderwijskwaliteit inspectierapportages
zitten en ten behoeve van de financiële
continuïteit het accountantsverslag. Als topics in
het toezichtkader leiden tot het bevragen van andere
stakeholders dan is het logisch dat het bronnenmateriaal
in toenemende mate bij die andere stakeholders
vandaan moet worden gehaald. Je zult je
dan wel moeten afvragen hoe betrouwbaar en valide
deze informatie is. Het is overigens handig om te
werken met ‘een bovenlegger’ van bijvoorbeeld één
A4-tje. In de bovenlegger verwoordt het bestuur
welke operationele definitie wordt gehanteerd en
wat de belangrijkste onderdelen van de bewijslast
zijn. Onder de bovenlegger zit de bewijslast die hoort
bij het topic, zoals een jaarrekening of een managementrapportage.
De bovenlegger moet zo in elkaar
zitten dat de toezichthouder tot een oordeel kan
komen, ook zonder kennis te hoeven nemen van de
onderliggende stukken.”
Wat maakt iemand tot een goede toezichthouder?
“Als bestuurder bij SPO Utrecht heb ik
aanvankelijk gedacht dat ze me gevraagd hadden om
een soort veronderstelde deskundigheid en om een
soort verondersteld idee van een bepaald type persoon
dat de stichting kon gebruiken. Je speelde vaak
een spel waarbij ik als bestuurder het idee had dat
mij geen recht werd gedaan, maar dat de organisatie
zichzelf ook geen recht deed. Daarmee bedoel ik de

klassieke bestuursagenda met vijftien tot zestien
agendapunten waarbij het bestuur verondersteld
wordt het formatieplan, het zorgplan, het huisvestingsplan,
kortom al die plandocumenten vast te
stellen. Ik realiseerde mij dat ik tegenover professionals
zat die zich de hele week, al dan niet geholpen
door een administratiekantoor of bestuursbureau,
met dat onderwerp hadden beziggehouden. Op
deze manier had de ontstane werkwijze voor beide
geledingen – bestuur en algemene directie – steeds
minder toegevoegde waarde.
Een toezichtkader helpt je echter de juiste afstand
te laten nemen, maar tegelijkertijd ook de juiste
geprononceerdheid te laten tonen op die aspecten
die er echt toe doen. Het lukt ook alleen maar
als je dat met ondersteuning van technische hulpmiddelen
(toezichtkader, een andere vergaderagenda)
organiseert.
Ik heb geleerd dat het meerwaarde geeft als je het
toezichtkader in zekere mate abstract formuleert.
Alleen op die basis organiseer je de ruimte voor de
opdracht aan de bestuurder om te komen met een
operationele definitie en bewijslast. In het begin van
de periode na de omslag naar het model CvB-RvT
hebben we als Raad van Toezicht ook afgesproken
aan het eind van de vergadering een halfuur tot drie
kwartier te nemen om onszelf onder de loep te
nemen. Dat was noodzakelijk, omdat in het begin
het een en ander nog niet vloeiend verliep. Het toezichtkader
heeft gezorgd voor een grotere transparantie
over ieders professionele rol. Ook schooldirecteuren
en leden van de gemeenschappelijke
medezeggenschapsraad zijn door ons geïnformeerd
over de nieuwe werkwijze. Ze zagen dat het niet ging
om oneigenlijk en ongeïnteresseerd terugtreden van
bestuurders, maar om anders en veel preciezer vasthouden
van de realisatie van de maatschappelijke
opdracht van de stichting. Ook wordt zo een grotere
veiligheidsmarge ingebouwd om geen excessen te
laten ontstaan op wat voor front dan ook. Een toezichtkader
is veel beter geschikt zicht te houden op
zaken die je wilt voorkomen in het onderwijsproces
en/of de bedrijfsvoering dan het systeem dat we
daarvoor hadden. In Utrecht vonden we het belangrijk
om onze hoofddoelstelling, namelijk goed
onderwijs, goed te definiëren. Dat hebben we ook
gedaan voor de behandeling van leerlingen en
ouders. Dit soort ijkpunten zijn zo beschreven dat
de norm helder is, zodat binnen het toezichtkader
de grenzen duidelijk zijn waarbinnen het bestuur
kan acteren. Een toezichtkader moet je niet in beton
willen gieten. Toch moet dit kader wel een bepaalde
houdbaarheid hebben. Als bij de behandeling van
een item blijkt dat de operationele definitie die het
intern toezicht van het bestuur krijgt aangereikt als
niet-passend wordt bevonden, dan kun je als toezichthouder
in de verleiding komen het topic te veranderen.
In dat geval pas je niet je gehele kader aan,
maar de formulering bij dat topic.
Hans van Gansewinkel en Martijn Brandhorst
Drs. Hans van Gansewinkel MCM is jarenlang
bestuurslid en hierna voorzitter van de Raad van
Toezicht van Stichting Openbaar Primair
Onderwijs Utrecht (SPO Utrecht) geweest. Deze
organisatie heeft 34 scholen voor basisonderwijs,
speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs en
telt circa 850 medewerkers en 9.000 leerlingen.
Hij is lid van het bestuur van Havo Notre Dame des Anges
in Ubbergen, de enige categorale havo van Nederland. Van
Gansewinkel werkt bij Ernst & Young als executive manager en is
hier verantwoordelijk voor de adviespraktijk voor het onderwijs.
Martijn Brandhorst MSc RA is accountant bij
Ernst & Young en werkt met name voor het primair
en voortgezet onderwijs. Hij is binnen de sector
onderwijs van Ernst & Young verantwoordelijk
voor vaktechniek in het primair en voortgezet
onderwijs.
De voorzitter van het toezichthoudend orgaan heeft
de taak te bewaken of het toezichtkader nog voldoet
of dat de discussie tussen bestuur en toezichthouder
aanleiding geeft het toezichtkader bij te stellen.”
Wat is de grootste valkuil voor een toezichthouder?
“De grootste valkuil is dat een toezichthouder
zich niet houdt aan zijn rol en op de stoel
van de bestuurder gaat zitten.”
Hoe blijft de toezichthouder kritisch zonder
de relatie met het bestuur te verstoren?
“Belangrijk is dat bestuur en toezichthouder van
elkaar weten dat de toezichthouder kritisch is op de
inhoud en dat dit los staat van persoonlijke aspecten.
Bovendien is van belang dat beiden vasthouden
aan de instrumentele werkafspraken die met elkaar
zijn gemaakt, zoals over het toezichtkader en de
daarbij passende vergaderagenda. Daarbij is het ook
wijs per agendapunt te markeren welke rol gevraagd
wordt van het toezichthoudend deel. De voornaamste
daarbij zijn de rol van toezichthouder, maar ook
de rol van sparringpartner en/of deskundige. Hoe
transparanter en preciezer je daarin handelt, op
papier en tijdens de vergaderorde, hoe professioneler
er kan worden gewerkt.
Verdeel als toezichthouder ook je topics over het
jaar, zodat het bestuur voldoende tijd heeft zich
goed voor te bereiden. Je moet tijdens de vergadering
het topic heel gedisciplineerd te lijf gaan. Je
moet waken voor Prinzipien- of Hobbyreiterei, dat
geeft in de relatie tussen bestuur en toezichthouder
geen pas. Dat stelt hoge eisen aan alle leden van het
toezichthoudend orgaan: die hoge eisen vertalen
zich zo echter ook in preciezer en beter vasthouden
van doelstellingen en middelen die daarvoor worden
ingezet. Daarmee borgt goed bestuur in belangrijke
mate ook goed onderwijs!”
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
23

CBS Jaarboek Onderwijs
in cijfers 2010
In december 2010 publiceerde het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS) het ‘Jaarboek Onderwijs in cijfers 2010’.
Hierin presenteert het CBS de meest actuele informatie over
het onderwijs aan iedereen die beroepshalve of op een andere
manier geïnteresseerd is in het onderwijs in Nederland.
Het boekwerk is drie centimeter dik en telt 187 pagina’s.
We kunnen ons voorstellen dat u daaraan in deze periode niet
bent toegekomen. In een serie artikelen zal de Dyademagazine-
redactie daarom telkens de meest relevante onderwerpen voor
u samenvatten.
24
Om te beginnen hebben wij enkele belangrijke en
interessante conclusies samengevat:
> In 2009 is € 38 miljard uitgegeven aan het onderwijs,
dat is € 2 miljard meer dan in 2008.
> Het aantal deelnemers aan het middelbaar beroepsonderwijs
is met 2 procent toegenomen, het aantal
studenten in het hoger onderwijs steeg zelfs met
5 procent.
> Het aantal leerlingen dat een diploma haalde in het
voorgezet onderwijs is iets gedaald. Het aantal
mbo’ers en hbo’ers dat slaagde voor hun examen
nam toe (3 procent), evenals het aantal universitair
geschoolde studenten dat hun bul kreeg (5 procent).
> Het aantal achterstandsleerlingen is ten opzichte van
het schooljaar 2000/2001 meer dan gehalveerd.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
door Herman de Wild
‘In de jaren volgend op het jaar van
schooluitval haalt een kwart van
de uitgevallen leerlingen alsnog een
startkwalificatie of volgt onderwijs.’
(deel 1)
> Na het behalen van een diploma in het voortgezet
onderwijs stromen meer leerlingen door naar vervolgonderwijs.
Er gaan meer gediplomeerde vmbo’ers
naar het mbo, terwijl de (voortijdige) uitstroom flink
is gedaald. Ook de doorstroom van havo naar het
hoger beroepsonderwijs is licht gestegen.
> Uit multivariate analyse van voortijdig schoolverlaten
blijkt, dat vertraging in schoolloopbanen en lage
inkomsten van het huishouden hiervoor zeer belangrijke
verklarende factoren zijn.
> In de jaren volgend op het jaar van schooluitval
haalt een kwart van de uitgevallen leerlingen alsnog
een startkwalificatie of volgt onderwijs.
Leerlingen en overheidsuitgaven (tabel 1)
Regelmatig komt in het onderwijs de discussie terug
over de verhouding tussen het aantal leerlingen en de
overheidsuitgaven. Het jaarboek Onderwijs in cijfers
2010 geeft hierover veel informatie. Wij hebben de
bevindingen van het CBS over de laatste decennia op
een rij gezet:
Start basisonderwijs in 1985
In 1985 werd het kleuteronderwijs samengevoegd met
het gewoon lager onderwijs tot het basisonderwijs
(bao). Tegelijkertijd werd de leerplicht vervroegd van
6 jaar naar 5 jaar. Kinderen mogen naar school op de
dag dat ze 4 jaar worden. Hierdoor kwam de afname
van het aantal leerlingen in het primair onderwijs tot
staan. Met de invoering van het basisonderwijs stegen
ook de uitgaven voor het primair onderwijs. Na 1986
namen de totale uitgaven weer af, ondanks een lichte
toename van het aantal leerlingen aan het eind van
de jaren tachtig. In 1982 gaf de overheid bijna
€ 3,9 miljard uit aan het primair onderwijs. In 1990
was dat ondanks het inmiddels hogere prijsniveau
bijna € 60 miljoen minder.
De periode 1990–2009
Na 1990 nam het aantal leerlingen toe tot 1.636.000
in 2001, waarna een daling volgde tot 1.625.000 in
2009/2010. De uitgaven stegen in diezelfde periode
van € 3,8 miljardtot boven de € 10 miljard in 2009.
De uitgaven per leerling stegen tussen 1990 en 2009
van € 2.600,- tot € 6.500. De klassenverkleining in het
basisonderwijs rond de eeuwwisseling was een belangrijke
oorzaak van deze stijging, die ook reëel gezien
(dat wil zeggen omgerekend naar de prijzen van nu)
opmerkelijk groot is.

Leerlingen en overheidsuitgaven (tabel 1)
Achterstandsleerlingen per regio (tabel 2 en 3) In het schooljaar 2009/2010 telde het
basisonderwijs 207.000 achterstandsleerlingen. Dat is minder dan de helft in vergelijking met 2000/2001.
Naarmate een gebied meer verstedelijkt is, neemt op een basisschool doorgaans het percentage
achterstandsleerlingen toe. Er zijn in deze gebieden ook meer leerlingen met relatief zeer laag opgeleide
ouders. Maar ook in minder verstedelijkte gebieden als Oost-Groningen, de Kop van Overijssel,
de Veluwe en Zeeland behoren relatief veel kinderen tot een achterstandscategorie.
Achterstandsleerlingen in het basisonderwijs (tabel 2)
Aandeel achterstandsleerlingen in het basisonderwijs naar gemeentegrootte 2009/2010 (tabel 3)
Wordt vervolgd
In het volgende nummer van
het Dyademagazine zullen we
de kerncijfers per onderwijssoort
voor u samenvatten.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
25

EENVOUDIG TE BESTELLEN…
Bestellen per telefoon, fax of via onze internet bestelwebsite OLO
TELEFOON
088 - 60 32 001
ONLINE BESTELLEN
www.lyreco.com/OLO
FAX
088 - 60 32 002
POSTADRES
Lyreco Nederland bv
Postbus 2694 - 3050 GR Utrecht
ALLE ARTIKELEN
VOOR UW
KANTOOR
Onze service maakt het verschil!
ONS TEAM STAAT
VOOR U KLAAR
IN HEEL DE BENELUX
Vertegenwoordigers, logistieke
medewerkers, klantendienstmedewerkers.
Met meer dan 750 Lyreco werknemers
verdient u het beste!
GRATIS
LEVERING
Al uw bestellingen
worden franco geleverd.
Voor alle bestellingen
die doorgegeven worden
voor 17 uur, garanderen
wij levering de volgende
werkdag - wij werken immers
met een succesgraad van ruim 99%!

c
c o l u m n
A-social media
Mogelijk behoort u net als ik tot die groep onderwijsmensen die nog
niet helemaal raad weet met 'social media'. Wat kun je nu met
Twitter? Hoe ga je om met 'tweets' waarin nare dingen geschreven
staan over jouw school? Bij Hyves en Facebook starten steeds meer
scholen een pagina, je hebt dan vrienden en er is vooral veel 'respect'.
Worden we er ook gelukkiger van?
Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat ik mensen meer naar
hun smartphone zie kijken dan naar het gezelschap om hen heen.
Multi-taskend twitteren ze zich door hun virtuele leven op zoek naar
nieuwe digitale vrienden: tijdens het fietsen, op het perron, op de wc,
tijdens de teamvergadering en natuurlijk vlak voor het slapen gaan en
nog voor het ontbijt: ‘ff e-mail checke’. Het is de nieuwe werkelijkheid
waar ik – eerlijk gezegd – toch een beetje moeilijk aan kan wennen.
Enerzijds het idee dat je ‘niet mee kunt komen’, als je niet de weg
weet in de verschillende social media, anderzijds de haast onbedwingbare
neiging je overal van af te sluiten. Weg ermee. Het kost zo veel
tijd en wat heb ik er aan om te weten dat onze minister van OCW
twittert: ‘Zo, nu nog even Weert groen maken…’. ’t Zal best…
Ik was indertijd een van de eerste basisschooldirecteuren die van het
bestuur een fax mocht aanschaffen en dat was na de periode van de
Commodore 64 (floppy disks) en de Philips P2000 (kleine bandjes).
Als je die in huis had, dán was je pas een moderne school! En in de
decennia daarna is de computer steeds meer beslag gaan leggen op
het werken in de school: adressenbestanden, tekstverwerken
(Wordperfect!), e-mail, digitale leerlingvolgsystemen, websites, maar
ook op afstand bestuurbare verwarmingssystemen, digitale roosters
voor de beschikbaarheid van gymzalen. Uiteindelijk heeft ieder kind
straks een eigen laptop, ingebouwd in het werktafeltje.
De intrede van het digibord is te vergelijken met de komst van de
computer. Als onderwijzer stopte je in de jaren 80 onevenredig veel
tijd in het schrijven van een rekenprogrammaatje voor zo’n computer
met de snelheid van een smeltende gletsjer. De pioniers van de digiborden
zullen zich eveneens herinneren hoeveel tijd ze hebben gestopt
in het ontwerpen van interactieve lesmodules.
En dan nu de social media in school, met actieve kinderen en ouders
en andere maatschappelijk belangstellenden. Het is onvermijdelijk en
daarmee blijkbaar ook het bijbehorende gedrag. Zetten we onze
mobiel echt uit (en is er echte aandacht voor de ander), of staat het
kleinood op trillen, zodat we toch even een reden hebben om uit de
bespreking te lopen voor dat ene belangrijke gesprek?
Laatst had ik per ongeluk een ‘vinkje’ aangezet in mijn Online Parking
App, waardoor via LinkedIn ‘de hele wereld’ werd geïnformeerd dat
Peter van Engeldorp om 14.15 uur op de Westerkade in Rotterdam
zijn auto had geparkeerd… Waarmee het maar weer eens is aangetoond
dat niet alleen onderwijsmensen, maar ook autokrakers zich
moeten scholen op het gebied van social media.
Peter van Engeldorp Gastelaars is al
meer dan dertig jaar actief in en om het
onderwijs. Recent als bestuurder, maar
momenteel is hij binnen Dyade belast
met alle activiteiten op het gebied van
interim-professionals. Voor vragen kunt
u mailen naar peter.van.engeldorp@dyade.nl,
of bel 06 - 229 461 31. Neem ook eens
een kijkje op www.dyade.nl en klik in de
menubalk aan de linkerkant op
‘Interim-professionals’.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
27

28
s
i n t h e s p o t l i g h t
Want een olifant
gaat door…
Sterrenschool de Grebbe wint Nationale Onderwijsprijs
Hebt u ooit een olifant door een hoepel zien springen?
De Nationale Onderwijsprijs is bedoeld om op een positieve
manier aandacht te vragen voor het onderwijs. Om bijzondere
projecten in de schijnwerpers te zetten en daarmee te laten zien
hoe veelzijdig het Nederlandse onderwijs is. En met hoeveel inzet
en enthousiasme er wordt gewerkt. Of het nu gaat om onderwijs-
kundige hoogstandjes of om kleine muziekprojecten: veel scholen
krijgen veel meer voor elkaar dan je op het eerste gezicht mis-
schien zou verwachten.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
door Aad van der Wilt
We vragen Lia Vermeulen, directeur van de winnende
basisschool de Grebbe in Bergen op Zoom, hoe zij
olifanten door hoepels laat springen...
Sterrenschool Lia Vermeulen begint enthousiast te
vertellen: “De Grebbe is een protestants-christelijke
basisschool met 160 leerlingen. De school staat in
een achterstandswijk in Bergen op Zoom en is erg
kleurrijk met 95 procent allochtone leerlingen, vooral
van Turkse en Marokkaanse afkomst. De school
maakt deel uit van de Lowys Porquin stichting. Heel
veel autochtone ouders kiezen ervoor hun kinderen
op een ‘witte’ school buiten de wijk aan te melden.
We hebben er een poos alles aan gedaan dat tij te
keren, maar we zijn daarmee gestopt: die algemene
tendens doorbreken kost veel inspanningen, zonder
dat het gewenste resultaat bereikt wordt. Wij hebben
een tijd geleden besloten de energie die dat kost
te steken in het
De vijf sterren van de Sterrenschool
★ De school is het hele jaar open.
★★ Eén adres voor alle kinderdiensten
vanaf nul jaar.
★★★ Maatwerk voor ieder kind.
★★★★ Uitblinken in rekenen, taal en lezen.
★★★★★ Binding met de buurt.
onderwijs op de
Grebbe en daar
hebben we nu
resultaat mee
geboekt. In eerste
instantie hebben
we allerlei projecten
op touw
gezet die elk een
deel van de problematiekaan-
pakten. Dat werd vooral duidelijk toen we ervoor
kozen mee te gaan met de brede school-ontwikkeling
van een aantal jaren terug: allerlei losse activiteiten
die allemaal tot doel hadden de achterstanden van
onze leerlingen zo goed mogelijk weg te werken.
Een aantal jaren geleden maakten we kennis met de
Sterrenschool en dat leek een goed concept om op
de Grebbe in te voeren. In de Sterrenschool kunnen
alle losse projecten – die op zich een waardevolle
bijdrage leveren – met elkaar worden geïntegreerd
tot een totaalaanpak. Het was de juiste hoepel om
onze olifant doorheen te laten springen.”
Een excellente school
De kwaliteit van het onderwijs op de protestantschristelijke
basisschool de Grebbe in Bergen op
Zoom is excellent. Dat blijkt uit onderzoek van de
Universiteit van Tilburg en oud-onderwijsinspecteur
Joop Smits naar de onderwijskwaliteit op 95 scholen
in Brabant. Gemeten zijn de opbrengsten op het
gebied van technisch en begrijpend lezen en rekenen.
De Grebbe slaagt erin veel leerwinst te boeken,
in vergelijking met scholen die eenzelfde leerlingenpopulatie
hebben, dus met veel leerlingen die met
een achterstand de basisschool instromen.
Lia Vermeulen is verrast door de uitkomst van het
onderzoek. “Van de scholen in het onderzoek hebben
er slechts 8 het predicaat excellent gekregen,
en daar horen wij bij. Dan zijn we toch wel trots,
al wisten we natuurlijk wel dat we goed bezig zijn:

we leveren niet alleen leerlingen met een goed eindniveau
af, maar hebben ook toegevoegde waarde
tussen het begin en het einde van de basisschool.
De veronderstelling dat kleurrijke scholen per definitie
onder de maat presteren klopt dus niet. Ook deze
scholen kunnen kwalitatief goed onderwijs bieden,
sommige doen het zelfs beter dan veel ‘witte’ scholen.”
Maximale inspanning
“Je bereikt zo’n hoge kwaliteit door hard te werken.
Maar dat is niet de enige verklaring, want dat geldt
ook voor andere scholen. Wij werken efficiënt en
opbrengstgericht, en dat doen we volgens een
bepaalde cyclus. We volgen de resultaten van onze
leerlingen nauwgezet, en zetten als team onze schouders
eronder. We bespreken onderling onze aanpak,
wat werkt wel en wat niet. We maken gebruik van
protocollen. We evalueren en staan open voor
elkaars opmerkingen met als doel dat het onderwijs
op onze school nog beter wordt. We houden daarbij
het belang van de kinderen goed voor ogen, vanuit
het besef dat alleen een maximale inspanning van de
leerkrachten de kans van kinderen in de maatschappij
kan vergroten. Een leerkracht op de Grebbe heeft
een betekenisvol beroep en ervaart dat dagelijks.
Een achterstand bij een leerling ombuigen in een
voorsprong is van wezenlijke betekenis. De leerkrachten
beseffen dat hun inspanningen ertoe doen!
We houden van onze kinderen en koesteren de
betrokkenheid van onze ouders.”
‘Een leerkracht op de Grebbe
heeft een betekenisvol beroep
en ervaart dat dagelijks.’
We lopen met Lia Vermeulen de vijf sterren
langs en vragen wat er op de Grebbe
concreet gebeurt.
★ De school is het hele jaar open.
“Om taalachterstand in te lopen heeft de Grebbe
per week vier verplichte lesuren extra in de vorm van
verlengde onderwijstijd. Hiervoor krijgt de school
€ 80.000,- extra subsidie. In deze uren besteden we
extra tijd aan begrijpend lezen en rekenen, maar
wordt tegelijkertijd iets gedaan aan het gebrek aan
ervaringen dat de leerlingen hebben. Deze ervaringen
zijn noodzakelijk, omdat zij de woordenschat
en de diepe kennis (de netwerken in de hersenen)
aanleggen die zo broodnodig zijn om een tekst te
kunnen begrijpen. We hebben een continurooster
ingevoerd. Leerlingen mogen gratis overblijven
tussen de middag en er wordt toezicht gehouden
op de lunch die ze meebrengen. >>
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
29

30
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
>>
Om met Mowgli uit
Junglebook te spreken:
‘Want een olifant gaat door…’
In 2012 gaan we voorzichtig verder met het uitbreiden
van de onderwijstijd door de school in de
zomervakantie twee weken open te stellen. Die tijd
willen we gebruiken om alle kennis die snel is weggezakt,
weer op te halen. Zo beginnen we het nieuwe
schooljaar niet met een achterstand.”
★★ Eén adres voor alle kinderdiensten
vanaf nul jaar.
“We werken nauw samen met een peuterspeelzaal en
een kinderdagverblijf en met het centrum voor de
kunsten. Dat biedt garanties voor doorlopende leerlijnen
en voor een verantwoorde invulling van de
activiteiten op de woensdagmiddag, die vooral zijn
bedoeld om de talenten die de kinderen ook hebben
te ontdekken.”
★★★ Maatwerk voor ieder kind.
“Om het onderwijs te laten aansluiten bij de behoefte
van de leerlingen, maken de leerkrachten na elke
toetsperiode een grondige analyse van de toetsresultaten.
Op basis daarvan wordt een groepsplan opgesteld
waarin duidelijk wordt wat elke leerling nodig
heeft. Daarbij vormt het benutten van de sterke kanten
het uitgangspunt en houden we het ontwikkelingsperspectief
van elke leerling nauwgezet in de
gaten. Bij het maken van deze groepsplannen krijgen
de leerkrachten ondersteuning van een aantal specialisten
in de school op het terrein van rekenen, taal,
gedrag en leerstoornissen. De onderwijsbehoefte van
iedere leerling vormt het uitgangspunt.
Voor de leerlingen die de Nederlandse taal nog niet
beheersen, hebben we een spraak-taalklas. Daarin
krijgen ze extra taallessen om zo snel mogelijk het
Nederlands te leren beheersen. In die tijd blijven ze
wel gewoon in hun eigen groep meedoen.
Natuurlijk zijn er ook kinderen voor wie de gewone
leerstof te eenvoudig is. Speciaal voor hen hebben
we een plusklas ingericht. Een dagdeel per week
doen ze daar extra vakken als Spaans, techniek en
schaken. De tijd vinden we door voor deze leerlingen
de leerstof te verdichten.”

★★★★ Uitblinken in rekenen, taal en lezen.
“Eigenlijk heeft alles wat we doen met deze
hoofdvakken te maken. Ons onderwijs staat in
het teken van het realiseren van hoge verwachtingen
die we van elke leerling hebben, zonder daarbij
de realiteit uit het oog te verliezen. Als uitgangspunt
gebruiken we de LVS-toetsen van Cito.
Behalve de groepsleerkrachten en de ondersteunende
leerkrachten hebben we nog stagiaires die
in de klas aanwezig zijn om bij dat proces mee te
helpen.
Daarnaast hebben een aantal allochtone hbostudenten
die na schooltijd worden ingeschakeld
voor huiswerkbegeleiding. Behalve begeleider
worden zij uiteraard ook gezien als rolmodel: als
je hard werkt, kun je later ook een hbo-opleiding
volgen en slagen in de maatschappij.”
★★★★★ Binding met de buurt.
“Samenwerking met de buurt is van groot
belang. Verschillende bedrijven bieden ons de
mogelijkheid kleine excursies te doen om de
woordenschat van de leerlingen te verbeteren.
De plaatselijke groenteboer geeft onze leerlingen
De Nationale Onderwijsprijs
Aan de Nationale Onderwijsprijs 2009-2011 hebben ruim 250
scholen deelgenomen met een project uit de eigen onderwijspraktijk.
Elke provincie heeft de afgelopen maanden zijn eigen onderwijsprijs
uitgereikt. De winnaars zijn genomineerd voor de landelijke
finale. De prijs is ingesteld om de creatieve kant van het
Nederlands onderwijs voor het voetlicht te halen en onderwijsvernieuwende
projecten te stimuleren. In mei en juni van dit jaar zijn
alle 24 provinciale winnaars nog te zien in het Nationaal
Onderwijsmuseum te Rotterdam.
De Nationale Onderwijsprijs is een initiatief van het Instituut voor
Nationale Onderwijs Promotie (INOP) in samenwerking met een
groot aantal organisaties, waaronder de 12 provinciebesturen en
het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
korting op groenten en fruit om het gezond eten te
stimuleren. In een garage leren we verschillende
technieken. Daarnaast is er natuurlijk de betrokkenheid
van onze ouders. We betrekken ze heel nadrukkelijk
bij het onderwijs aan hun kinderen.
Binnenkort gaan we zelfs zover dat we de afspraken
die we willen maken gaan vastleggen in een
contract.”
Extra energie We vragen Lia Vermeulen of de
Nationale Onderwijsprijs ook een aanmoediging
is. Ze glimlacht en legt uit: “Natuurlijk is het een
aanmoediging voor iedereen die bij de school
betrokken is. We hebben dan ook een heel groot
feest georganiseerd. Voor de leerkrachten betekent
het een bevestiging dat ze belangrijk werk doen en
dat ze daarmee op de goede weg zijn. Voor mij is
het een bewijs dat je een olifant wel degelijk door
een hoepel kunt laten springen. We zijn er nog niet,
maar we hebben wel weer extra energie gekregen
om door te gaan op de ingeslagen weg.”
Om met Mowgli uit Junglebook te spreken:
‘Want een olifant gaat door …’
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
31

>
>
>
>
>
>
>
Dyade Academy
(G)MR: Basiscursus Medezeggenschap
Dag Datum Plaats
donderdag 26 mei 2011 Ede
maandag 20 juni 2011 Rotterdam
(G)MR: Missie en Visie
voor de komende 3 jaar
Dag Datum Plaats
donderdag 9 juni 2011 Rotterdam
(G)MR: Opstellen van Activiteitenplan
Dag Datum Plaats
maandag 16 mei 2011 Breda
(G)MR: Training Communicatie
Dag Datum Plaats
donderdag 16 juni 2011 Rotterdam
(G)MR: Krimp
Dag Datum Plaats
maandag 23 mei 2011 Amersfoort
donderdag 26 mei 2011 Hoofddorp
Basiscursus Financiën voor
administratief medewerkers
Dag Datum Plaats
donderdag 16 juni 2011 Rotterdam
Masterclass intern toezicht voor bestuurders
en toezichthouders van kleine en
middelgrote schoolorganisaties.
Dag Datum Plaats
Donderdag 16 juni Amersfoort
Donderdag 30 juni Amersfoort
Training Omgaan met de pers…
in een crisis!
Dag Datum Plaats
maandag 23 mei 2011 Rotterdam
vrijdag 8 juni 2011 Rotterdam
maandag 19 september 2011 Rotterdam
maandag 10 oktober 2011 Rotterdam
maandag 21 november 2011 Rotterdam
32
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
>
>
>
>
OOK OP DE AGENDA:
Voorlichtingsbijeenkomsten Dyade Dashboard
Dag Datum Plaats Tijd
donderdag 12 mei 2011 Hoofddorp 18.00-19.00 uur
maandag 6 juni 2011 Rotterdam 14.00-16.00 uur
donderdag 9 juni 2011 Ede 14.00-16.00 uur
Voorlichtingsbijeenkomsten Raet
Dag Datum Plaats Tijd
donderdag 12 mei 2011 Hoofddorp 19.00-21.00 uur
maandag 16 mei 2011 Ede 18.00-20.00 uur
dinsdag 17 mei 2011 Bergen op Zoom 16.00-18.00 uur
maandag 30 mei 2011 Rotterdam 18.00-20.00 uur
maandag 30 mei 2011 Amersfoort 19.00-21.00 uur
Voorlichtingsbijeenkomsten Werkkostenregeling
Dag Datum Plaats Tijd
dinsdag 20 september 2011 Bergen op Zoom 14.00-16.00 uur
woensdag 21 september 2011 Amersfoort 14.00-16.00 uur
woensdag 28 september 2011 Rotterdam 14.00-16.00 uur
In-company
Masterclass Marketing
Masterclass Intern Toezicht
Uiteraard is het ook mogelijk alle bovengenoemde trainingen en cursussen
op maat te laten verzorgen voor uw bestuur.
Ga voor meer informatie en om u in te schrijven
naar www.dyade.nl en klik op Dyade Academy.

www.dyade.nl/voordeelservice
Dienst / product Partner van Dyade Uw voordeel Hoe kunt u profiteren?
Arbodienstverlening
Architectuur van
de inrichting
Inrichtingsadvies
Bankarrangement
Brandpreventie
Elektronische beveiliging
Digitale schoolborden
IP Aanvullingsplan
ICT Computer Training &
Ondersteuning
Koffieconcepten
(koffiemachines) voor
pro fes sioneel gebruik
Liftinstallaties
Medewerkertevredenheid
en werkplezier
Papier
print- en kopieerpapier
(Personeels)advertenties
het plaatsen van advertenties
in de media
Plaagdier beheersing
Re-integratie en outplacement
Schoolmeubilair
Schoonmaken
Sanitaire voorzieningen
Toiletpapier, zeep,
handdoeken, etc.
Veiligheid, agressie en BHV,
middelen, advies en opleidingen
Verbruiksmateriaal
pennen, potloden,
stiften, linialen etc.
Website
het maken van een eigen
site voor bestuur of school
Ziektekostenverzekering
Perspectief
Projectum
Dyade beschikt over
bank arrangementen
Dry Sprinkler Powder
Aerosol (DSPA)
Chubb Varel Security
Lyreco
Loyalis
ICTonic
Overwijk Koffiesystemen
Bos Consultancy
Motivate Management
Training & Advies
BührmannUbbens
Office Products
(Living Office)
Meyson communicatieadviesbureau
ISS Pest Control
Agens Pro Mobile B.V.
Presikhaaf
ISS Cleaning Services
ISS Washroom Services
Octaaf Adviesgroep
Lyreco
Meyson communicatieadviesbureau
VPZ/VGZ
Agis
> Tot 33% korting op abonne -
menten
> Zeer goede resultaten
> Korting op ontwerp- en projectkosten
> Speciale Dyade-tarieven
> Speciale Dyade-tarieven
> Beveiligingsoplossingen op maat
> 10% korting
> 20% korting
> Speciale Dyade-tarieven
> Kortingen op aanschaf en
aantrekkelijke huur- en
onderhoudstarieven
> 10% korting
> Speciale Dyade-tarieven
> Goede kwaliteit papier tegen
een bodemprijs
> Tot 25% korting op reguliere
advertentietarieven
> 5 % korting
> Speciale Dyade-tarieven
> Aantrekkelijke (leverings)condities
> Mantelcontract schoonmaken
> Mantelcontract sanitaire
voorzieningen
> Speciale Dyade-tarieven
> Geen verzendkosten bij
een laag bestelbedrag
> Hoge kortingen (tot 38%)
> U kunt gebruikmaken van een
pakket dat speciaal voor het
onderwijs gemaakt is
> Uitstekende dekking
> Zeer scherpe premie
Aanmelden via Peter Wijnholds
(0341) 43 87 00 of per mail
peterwijnholds@perspectief-diensten.nl
Aanmelden / Informatie Rien Sandifort,
Johan Strating of Dominique Soares
(030) 634 62 90.
Informatie bij Henk Schoone
(henk.schoone@dyade.nl)
Informatie bij Jorg Aaldering
(024) 352 25 73
Aanmelden via tel. (020) 651 61 24
Inschrijven via www.dyade.nl >
Diensten > Dyade Voordeelservice
Aanmelden via tel. (045) 579 61 11
Informatie bij Heidi van Kampen (040)
297 85 85 of per mail dyade@ictonic.nl
Aanmelden / Informatie Peter Verwoert
Telefoon (0513) 46 50 50
Aanmelden via www.bosconsultancy.nl
of via tel. (085) 877 94 67
Informatie Miranda Huijs 06 536 326 21,
per mail dyade@mmat.nl of www.mmat.nl
Inschrijven via www.dyade.nl >
Diensten > Dyade Voordeelservice
Aanmelden via tel. (023) 564 96 90
of per mail advertenties@dyade.nl
Aanmelden via Rutger Markerink
Tel. (030) 2652970 of per mail
salespestcontrol@nl.issworld.com
Aanmelden via ronald.van.rooijen@dyade.nl
of via tel. (033) 4698 225.
Aanmelden via tel. (026) 368 56 85
Aanmelden via Frank Schilperoort
tel.(010) 209 33 33 of per mail
frank.schilperoort@nl.issworld.com
Aanmelden via Ron Bauhuis
tel. (075) 612 71 61 of per mail
bauhuis@groeneteam.nl
Aanmelden via Peter Schut tel.
(030) 6022976 of per mail
p.schut@octaafadviesgroep.nl
Inschrijven via www.dyade.nl >
Diensten > Dyade Voordeelservice
Aanmelden via tel. (023) 564 96 90
of per mail advertenties@dyade.nl
Aanmelden via www.dyade.nl > Diensten
> Dyade Voordeelservice
Aanmelden via www.agiscollectief.nl/dyade
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
33

Waar vindt u ons?
Dyade Amersfoort
a Amersfoort
Utrechtseweg 371 | Postbus 1402 | 3800 BK Amersfoort
tel. (033) 469 82 00 | fax (033) 461 28 49
Dyade Ede
e Ede
Horapark 3 | Postbus 8040 | 6710 AA Ede
tel. (0318) 67 51 11 | fax (0318) 62 23 63
Dyade Nieuwegein
c Centraal Bureau
Fakkelstede 2 | Postbus 611 | 3430 AP Nieuwegein
tel. (030) 630 56 00 | fax (030) 630 56 91
Dyade Noord-Holland
h Hoofddorp
Wegalaan 14-28 | Postbus 346 | 2130 AH Hoofddorp
tel. (023) 564 96 00 | fax (023) 564 96 99
Wilt u zeker zijn van deelname?
Schrijf u dan snel in op
www.dyade.nl, want er is
een beperkt aantal plaatsen
beschikbaar. Op de website
vindt u ook meer informatie.
34
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
kijk op www.dyade.nl voor een routebeschrijving
Dyade Rotterdam
r Rotterdam
Scheepmakershaven 64 | Postbus 1080 | 3000 BB Rotterdam
tel. (010) 224 50 00 | fax (010) 414 72 27
Dyade Zuid-West Nederland
b Bergen op Zoom
Marslaan 1 | Postbus 648 | 4600 AP Bergen op Zoom
tel. (0164) 23 75 57 | fax (0164) 24 14 34
m Middelburg
Dam 10 | 4331 GJ Middelburg
tel. (0118) 61 11 59 | fax (0118) 61 30 46
t Tilburg
Dr. Hub van Doorneweg 91 | Postbus 4156 | 5004 JD Tilburg
tel. (013) 460 99 99 | fax (013) 460 99 90
s
Servicedesk Planning & Control
tel. (030) 630 56 99 | mail Servicedesk@dyade.nl
Openingstijden: 8:00 - 17:00 uur tijdens werkdagen
Huisvestingsdag Duurzaamheid & Innovatie
14 juni 2011
UITNODIGING
In het onderwijs moet de komende jaren veel veranderd en bespaard
worden. In dat kader organiseert Dyade Huisvesting & Vastgoed een informatieve
Huisvestingsdag. U wordt geïnformeerd hoe u door het gebruik
van duurzame innovatieve producten op een prijsbewuste manier zowel de
kwaliteit als de effectiviteit van uw onderwijshuisvesting kunt verbeteren.
De Huisvestingsdag wordt gehouden in het Innovatie Centrum Duurzaam
Bouwen in Rotterdam. In het ICDuBo is een klaslokaal gebouwd, waarin
duurzame oplossingen zijn toegepast. Deze opstelling geeft antwoorden op
vragen die spelen in de scholenbouw en helpt u zich een beeld te vormen
van de mogelijkheden die er zijn op dit gebied.
Naast een toelichting op en rondleiding door het innovatiecentrum zullen
verschillende actuele onderwerpen, zoals energieverbruik, binnenklimaat et
cetera worden besproken. Ook worden de hiervoor beschikbare innovatieve
producten toegelicht. Uitgangspunt hierbij is de relevante vraag: dat is wel
mooi, maar hoe financieren we het? Aan het einde van de dag zal er dan
ook advies worden gegeven over de mogelijkheden om de duurzame
oplossingen op een zo budgetneutraal mogelijke manier te financieren.

05/06
mei
juni
Elke maand >
Elke maand >
Elke maand >
Elke week >
2011
CASO RAET
09/05
20/05
25/05
KALENDER
Formulier maandopgave geweigerde vacatures toezenden aan CFI als een vacature geweigerd wordt door
een eigen wachtgelder. Een kopie van het formulier aan de afdeling Dyade Personeel zenden.
Vervangingsmutaties tijdig indienen (binnen drie maanden). Wanneer de termijn wordt overschreden,
kunnen de kosten niet meer worden gedeclareerd bij het Vervangingsfonds.
Gewerkte invaldagen moeten liefst direct, maar uiterlijk vóór de 5e van de volgende maand voor
verwerking worden aangeboden.
Toezenden personeelsmutaties aan de afdeling Dyade Personeel.
Wij verzoeken u personeelsmutaties gespreid - bijvoorbeeld wekelijks - aan te bieden via Dyade
Extranet > Dyade Personeel > Web Personeelsmutaties. Ook als u nog op de ‘ouderwetse’ manier via
formulieren aanlevert, is het van belang de mutaties niet tot vlak voor de uiterste datum op te sparen.
11/05
23/05
25/05
08/06 10/06
21/06 22/06
24/06 24/06
Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd,
worden verwerkt in het salaris van mei.
Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 16.00 uur)
salarisbetaling mei.
Het salaris over de maand mei wordt uitbetaald.
Mutaties die uiterlijk voor 17.00 uur worden ingeleverd,
worden verwerkt in het salaris van juni.
Laatste mogelijkheid blokkering (vóór 16.00 uur)
salarisbetaling juni.
Het salaris over de maand juni wordt uitbetaald.
Donderdag 2 én vrijdag 3 juni is Dyade niet
bereikbaar. Op maandag 6 juni staan onze
medewerkers graag weer voor u klaar.
Dyademagazine | nummer 5 | mei 2011
35

Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze. Ook uw medewerkers
maken dagelijks een keuze. Weet u precies wat er speelt? Verzuim is namelijk
het topje van een ijsberg. Dat is geen overdrijving.
Verzuim kunt u wegwuiven. Het komt terug. U kunt het ook structureel oplossen.
Door de verborgen onderliggende aspecten naar boven te halen. Door te
leren over verantwoordelijk gedrag. Dan ontstaat een gezond werkklimaat.
Ons terrein bij uitstek want wij houden van pro-actief aanpakken en oplossen.
Arbo-dienstverlening met respect voor elk individu. Perspectief maakt beter.
Telefoon 0341 438 700 info@maaktbeter.eu