Hoe verkrijgt een kunstwerk betekenis (deel 1): Soorten ... - KABK

Eén betekenis of verschillende?
Nog een heel andere kwestie is, of de kunstenaar het alleenrecht heeft op de uitleg van
zijn kunstwerk. Een kunstenaar kan van alles bedoelen met zijn kunstwerken, maar zijn
kunstwerken hoeven niet noodzakelijk zo begrepen te worden.
Neem de ‘Zonnebloemen’ van Vincent van Gogh. Die werden geschilderd als een leuke
versiering voor het huisje dat hij samen met Paul Gauguin in de Franse Provence had
gehuurd. Een fleurig kadootje voor zijn vriend dus, en geen koopwaar. Wat zou Van Gogh
er van hebben gevonden dat zijn Zonnebloemen een eeuw later voor 52 miljoen dollar
werden verkocht aan een Japanse verzamelaar? Wat hij er ook van gevonden zou hebben,
de Zonnebloemen hebben door die transactie tegenwoordig een heel andere betekenis
gekregen dan die Van Gogh er zelf aan gaf. Ze staan nu vooral symbool voor de financiële
excessen in de kunsthandel en voor de onbegrepen genialiteit van een kunstenaar.
kadootje financieel exces onbegrepen genialiteit
Een kunstwerk kan al naar gelang de context waarin het beschouwd wordt, van betekenis
verschillen. In een kunstwerk kunnen op die manier vele, zo niet talloze betekenislagen
aanwezig zijn, en het is niet uitgesloten dat die betekenissen met elkaar conflicteren.
Semiotiek
Samenvattend:
• Je kunt verschil kunt maken tussen opgelegde interpretaties en gevoelsmatige
interpretaties.
• Daarnaast kunnen in een kunstwerk vele verschillende betekenislagen aanwezig
zijn; het hangt er maar vanaf vanuit welke hoek je een kunstwerk beschouwt wat
het betekent.
• Er valt te twisten over de vraag wie er eigenlijk het laatste woord heeft over de
betekenis van een kunstwerk – de maker of de interpreet?
In de loop van de 20 ste eeuw heeft zich vanuit het besef, dat er zulke verschillen
bestaan, een speciale tak van kunstinterpretatie ontwikkeld, die zich baseert op de half
filosofische, half wetenschappelijke werkwijze van de semiotiek.
De semiotiek heeft als uitgangspunt, dat alle menselijke uitingen kunnen worden opgevat
als het uitwisselen van tekens, precies zoals dat gebeurt in een gesproken of geschreven
taal. Semiotiek is de systematische bestudering van tekens en de wijze waarop wij
tekens interpreteren. Semiotici gaan ervan uit dat een kunstwerk een teken is, of een
complex van tekens. Die tekens vertonen altijd een structuur, en door middel van die
- 6 -