het drentse heideschaap is een tevreden schaap - Noorderbreedte

HET DRENTSE HEIDESCHAAP
IS EEN TEVREDEN SCHAAP
Pouwel Mos wordt binnenkort 75 jaar en is al
sinds 1960 schaapherder van de kudde bij Ruinen.
De laatste tien jaar heeft zijn zoon Jan Mos
het dagelijkse beheer van de kudde overgenomen.
Vader Mos fungeert enkele malen per
maand als invaller. Maar ook dat is nu afgelopen:
vanaf 1 januari 1991 ïs er een nieuwe vervanger
in dienst. Scheper Mos denkt wel, dat hij
nog regelmatig samen met zijn zoon de hei op
zal gaan. 'Ik hou van de natuur, 't Is zo lekker
rustig hier, geen auto's, geen trekkers. En als er
teveel bezoekers komen ga ik wat verder het
veld in, daar mogen zij niet komen.'
Een klein borreltje
Toch vindt Pouwel Mos het prachtig om met
groepjes mensen die over het fietspad de hei
doorkruisen even een praatje te maken. De
toeristen uit Rotterdam vinden het schitterend en
vragen of hij de honden even aan het werk wil
zetten. Mos antwoordt dat daar dan wel een
klein borreltje tegen over moet staan. De groep
heeft de jeneverfles toevallig thuisgelaten en
Mos neemt quasi teleurgesteld afscheid. De
honden, twee zwart-witte Schotse collies, lopen
steeds in de buurt van de herder en hebben het
bepaald niet druk. Mos: 'De kudde loopt uit
zichzelf langzaam in de richting van die weilanden
daar. Daar is sappig gras en daar willen
ze naar toe. Het spreekwoord zegt wel 'zo dom
als een schaap', maar dat is niet zo hoor. Als ze
de kans krijgen dan zoeken ze direkt lekker gras
of graan op.'
'De schaapherder bepaalt waar de kudde heen
gaat. Hij moet er voor zorgen dat de dieren in
goede konditie komen. De heide is ook niet
overal gelijk: de oude, dode hei, daar zit lang
niet zoveel voeding in als de afgebrande hei. We
Kees Siderius
"Wanneer we cle schaapskooi
naderen, is er geen geluid te
horen. Onze eerste reaktie is:
de kudde is al weg. JVf aar als
we over de halve deuren naar
binnen kijken, kijken 496 scha-
peogen terug. Doodse stilte.
Ook als scheper Mos even later
arriveert met zijn honden hiaat
er geen schaap. 'Het Drentse
heideschaap is een tevreden
schaap, dat weinig zegt', vertelt
Mos.
gaan langzaam grazend naar een goede plek
toe, zodat ze onderweg ook wat kunnen eten.
Schapen vreten ook allerlei onkruid en rommel
tussen de hei weg.'
Plaggen of branden
Terwijl we verder lopen door het veld wijst Mos
op plekken waar de heide afgeplagd is. 'Dat
afplaggen kost enorm veel geld; afbranden is
beter. Maar dan zou er in dit gebied van 1300
hektare eigenlijk nog een kudde bij moeten om
alles intensief te begrazen. Bij Kraloo zou wel
weer een schaapskudde kunnen komen. Afgebrande
heide levert beter voedsel. Dan komt er
weer jong leven uit de bodem, er komt lucht bij
en in dat jonge groen zit veel eiwit. Stukken hei
werden vroeger met opzet afgebrand en dat heb

ik ook veel gedaan. Het afbranden gebeurde in
januari, dan is er geen wild in de hei. De bedoeling
is om het pijpestrootje tegen te houden. Als
de jonge scheuten van het pijpestrootje opgegeten
worden en het wordt niet meer uitgezaaid,
dan wordt de hei stukken beter.'
Scheper Mos vertelt dat hij al in hetzelfde jaar
weer met de schaapskudde naar de afgebrande
stukken ging. 'Je moet ook niet langer wachten,
want anders heeft 't geen zin. Zo kregen de jonge
heideplantjes weer lucht. Ik moest dat met de
kudde regelmatig bijhouden. En na een jaar of 2,
3 was de heide zover ontwikkeld dat je mooie
paarse hei kreeg. Je kon dan wel 10 jaar wachten
voor er weer opnieuw afgebrand moest
worden.'
Moderne diskussies
Mos is niet helemaal gelukkig met de moderne
diskussies over het heidebeheer. 'Dan komen er
van die jongelui met allemaal diploma's, maar
ze moeten iets meer luisteren naar de mensen in
Mos aan het schapenscheren
de praktijk. Ik vind dit: er zijn nu teveel bazen en
er wordt te weinig gewerkt. Er gaat veel te veel
tijd heen met overleg en dan na 4 maanden
besluiten ze om iets toch maar niet te doen. (Met
deftig stemmetje:) 'Dat bloemetje is heel zeldzaam,
laten we daar maar niet komen met de
kudde.' Onzin, want dat bloemetje komt wei
terug, omdat de wortels in de grond blijven. Met
dieren kun je in de natuur weinig vernielen.'
Vlak voor ons springt een haas op en rent weg.
Eén woord van Mos is voldoende om de honden
bij zich te houden. Omdat het publiek niet in dit
gebied mag komen zit hier heel veel wild, waaronder
reeën en vossen. Je hoort alleen het geritsel
van de schapen en af en toe klinkt er een
schot in de verte. Mos, zelf fervent jager, spitst de
oren. 'Twee knallen, dan was het eerste schot
zeker mis.'
Bij de kudde van Ruinen lopen geen geiten mee.
Mos vertelt dat hij nooit geiten erbij heeft gehad.
'Sommige mensen menen dat dat erbij hoort,
maar een geit is een dier dat met regen helemaal
niet buiten kan. Die schreeuwt en die blaat, die
voelt zich alleen maar thuis in die warme landen.
Daar heb je ook wel hele kuddes geiten. Dat
hebben we in Nederland nooit gehad. Soms liep
er wel één met de kudde mee, maar dat was dan
een bokje voor de kinderen om mee te spelen.
Een enkele herder had wel een paar geiten thuis
voor de melk.'
Dat is gezond
'Ik ben in 1960 gekomen en toen ging ik alle
dagen van de week op pad. Tot 1968, toen kwam
er af en toe een vervanger. Nu is het nog beter
geregeld, want mijn zoon heeft twee vervangers
en elke twee weken een vrij weekeind. Deze
kudde is sinds 1960 alle dagen buiten geweest.
Alleen tijdens één hele strenge winter lag de
sneeuw zo hoog als de dakgoot. Toen hebben ze
met grote schuivers een pad naar de kooi gemaakt
om te kunnen voeren. Maar zo snel mogelijk
ging ik met de kudde weer naar buiten. Een
schaap is een dier dat buiten hoort; verder alleen
een beetje water en wat voer. Dat is gezond, ook
voor de mens.' •