Indicatorenset Operatieve ingrepen bij ... - Zichtbare Zorg

Indicatorenset Operatieve ingrepen bij stressincontinentie
bij de vrouw
Uitvraag 2012 over verslagjaar 2011
Definitieve versie – okt. 2011

Colofon
Internet: www.zichtbarezorg.nl/ziekenhuizen
E-mail: info@zichtbarezorg.nl
Samengesteld door:
Zorginhoudelijke indicatoren
Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare), UMC St Radboud
Significant
Klantpreferentievragen
Consumentenbond
Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF)
Tot stand gekomen in opdracht en onder eindverantwoordelijkheid van de stuurgroep Zichtbare Zorg
Ziekenhuizen
Den Haag, oktober 2011
2

Inhoudsopgave
Deel 1: Zorginhoudelijke indicatoren 4
1. Algemene informatie over zorginhoudelijke indicatoren 5
2. Factsheets zorginhoudelijke indicatoren Operatieve ingrepen bij 8
stressincontinentie bij de vrouw
3. Lijst te verzamelen variabelen 16
Bijlage 1: Wijzigingstabel zorginhoudelijke indicatoren 20
Bijlage 2: Autorisatie zorginhoudelijke indicatoren door wetenschappelijke 21
verenigingen
Bijlage 3: Verwerking commentaar consultatieronde indicatorenset 22
Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
Deel 2: Klantpreferentievragen 24
1. Klantpreferentievragen Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw 25
Bijlage 1: Wijzigingstabel klantpreferentievragen 29
Afkortingenlijst 30
3

Deel 1: Zorginhoudelijke indicatoren
4

1. Algemene informatie over Zorginhoudelijke indicatoren Operatieve ingrepen bij
stressincontinentie bij de vrouw
Indicatorwerkgroep
De ontwikkelwerkgroep voor de indicatorenset Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de
vrouw bestond in 2009 uit de volgende personen:
NVU: Dhr. Dr. M.R. van Balken, uroloog, Rijnstate, Arnhem
NVOG: Mw. Drs. J.T.M. Derksen, gynaecoloog, Slotervaartziekenhuis (voorzitter)
Dhr. Dr. J.P. Lips, gynaecoloog, Kennemer Gasthuis (voorzitter tot oktober 2009)
Dhr. Drs. A.L. Milani, gynaecoloog, Reinier de Graaf groep
Dhr. Dr. B.W.J. Mol, gynaecoloog, Maxima Medisch Centrum
Dhr. Dr. C.H. van der Vaart, gynaecoloog, UMC Utrecht
Dhr. Dr. H.A.M. Vervest, gynaecoloog, St. Elisabeth Ziekenhuis
Dhr. Prof. Dr. M.E. Vierhout, gynaecoloog, UMC St. Radboud
ZN: Mw. Drs. I.J.M. Harms, adviserend geneeskundige, Menzis
NPCF: Mw. Drs. R.M. de Jong
Revisiewerkgroep
De revisiewerkgroep voor de indicatorenset Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
bestond in 2010 uit de volgende personen:
NVU: Dhr. Dr. M.R. van Balken, uroloog, Rijnstate, Arnhem
Dhr. Dr. J.P.F.A. Heesakkers, uroloog, UMC st. Radboud
NVOG: Dhr. Drs. J. van Bavel, gynaecoloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
Dhr. Dr. W.A. Spaans, gynaecoloog, Gelre Ziekenhuis, Apeldoorn
Dhr. Dr. C.A. van der Vaart, gynaecoloog, UMC Utrecht
V&VN: Mw. M. Richards, incontinentieverpleegkundige, Flevoziekenhuis
ZN: Mw. Drs. I.J.M. Harms, adviserend geneeskundige, Menzis
SBP: Mw. H. Meijer, bestuurslid Stichting Bekkenbodem Patiënten
Dhr. J.M. van Geelen, voorzitter Stichting Bekkenbodem Patiënten
De werkgroep voor het onderhoud van de indicatorenset Operatieve ingrepen bij stressincontinentie
bij de vrouw bestond in 2011 uit de volgende personen:
NVOG: Dhr. Drs. J. van Bavel, gynaecoloog, Amphia Ziekenhuis, Breda
Dhr. Dr. W.A. Spaans, gynaecoloog, Gelre Ziekenhuis, Apeldoorn
Dhr. Dr. C.A. van der Vaart, gynaecoloog, UMC Utrecht
ZN: Dhr. Drs. G. Salemink, vertegenwoordiger Zorgverzekeraars Nederland, huisarts (n.p.)
SBP: Mw. H. Meijer, bestuurslid Stichting Bekkenbodem Patiënten
Afstemming met bestaande richtlijnen
Bij de ontwikkeling van de indicatoren is gebruik gemaakt van de kennis die is opgedaan in het
ontwikkeltraject van onderstaande richtlijnen:
- De NVOG Richtlijn urine-incontinentie, 2004: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en
Gynaecologie;
- De conceptrichtlijn Urine-incontinentie bij vrouwen, 2010; Nederlandse Vereniging voor
Obstetrie en Gynaecologie.
Populatiebepaling Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
De eerste stap in het bepalen van de indicatoren is het vaststellen van de populatie. Voor de
Zichtbare Zorg indicatorensets is als uitgangspunt gekozen om de populatie te bepalen aan de hand
van gesloten Diagnose Behandel Combinaties (DBC’s) voor de gynaecologie.
Deze indicatorenset is momenteel nog niet van toepassing op de urologie, omdat in de werkgroep
Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw nog geen urologen vertegenwoordigd waren.
Het is de bedoeling om deze set door te ontwikkelen voor gebruik door gynaecologen én urologen.
De patiënten worden geselecteerd waarbij één van de onderstaande DBC’s in het verslagjaar is
gesloten.
5

Zorgtype
11. Reguliere zorg. (Gecompliceerde patiënten [zorgtype 21] worden bewust uit de indicatoren
gehouden)
Diagnose
G25 incontinentie/ prolaps
Behandeling
602 operatief groep 2 dagbehandeling zonder diagnostische ingreep
612 operatief groep 2 dagbehandeling met diagnostische ingreep
603 operatief groep 2 klinisch zonder diagnostische ingreep
613 operatief groep 2 klinisch met diagnostische ingreep
703 operatief groep 3 klinisch zonder diagnostische ingreep
713 operatief groep 3 klinisch met diagnostische ingreep
Binnen één van de hierboven genoemde gesloten DBC’s moet een van de onderstaande
verrichtingen zijn uitgevoerd:
• 037345 Endoscopische uitgebreide incontinentia urinae behandeling, inclusief voor- en
achterwandplastiek.
• 037346 Anti incontinentie chirurgie: midurethrale sling (MUS-procedure, bijvoorbeeld TVT,
TVTO), exclusief voor- en/of achterwandplastiek.
• 037347 Anti incontinentie chirurgie: midurethrale sling (MUS-procedure, bijvoorbeeld TVT,
TVTO), inclusief voor- en/of achterwandplastiek.
• 037348 Anti incontinentie chirurgie: open procedure (bijvoorbeeld Burch, Marshall-Marchetti-
Krantz), exclusief voor- en/of achterwandplastiek.
• 037349 Anti incontinentie chirurgie: open procedure (bijvoorbeeld Burch, Marshall-Marchetti-
Krantz), inclusief voor- en/of achterwandplastiek.
Zorgactiviteitencode 037344 (endoscopische eenvoudige incontinentia urinae behandeling, inclusief
voor- en achterwandplastiek) wordt niet opgenomen bij de verrichtingencodes, omdat deze ingreep
vrijwel niet meer in de praktijk wordt toegepast.
De hierboven genoemde verrichtingen moeten zijn uitgevoerd ter behandeling van klachten ten
gevolge van stressincontinentie.
De indicatoren worden meegenomen in het verslagjaar waarin de DBC’s worden gesloten (zie figuur).
In de onderstaande figuur staat grafisch weergegeven wat bovenstaande populatiebepaling betekent.
De lichtblauwe balk geeft de DBC weer en het zwarte puntje in de donkerblauwe balk de activiteit c.q.
verrichting. Voor inclusie moet een DBC gesloten zijn voor het einde van het verslagjaar. De
registratieperiode kan echter al wel voor het begin van het verslagjaar zijn begonnen.
6

Om dubbelregistratie te voorkomen, dient – indien de indicator gebaseerd is op tellingen op
patiëntniveau – geselecteerd te worden op het unieke patiëntnummer. In alle andere gevallen wordt
geteld op verrichtingenniveau en telt iedere verrichting apart mee. Voor codes en instructies, zie de
variabelenlijst en rekenregels (tabellen 1 en 2).
Peildatum
De structuurindicatoren worden, in verband met de actualiteit, eenmaal per jaar op peildatum 1 maart
geregistreerd.
In- en exclusiecriteria
Om een eerlijke vergelijking tussen zorgaanbieders te kunnen maken, heeft de werkgroep in- en
exclusiecriteria vastgesteld. Zo kunnen patiënten bijvoorbeeld op leeftijd of comorbiditeit worden
uitgesloten. Ook kunnen extra eisen worden gesteld aan de DBC. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van
een specifieke verrichting.
In- en exclusiecriteria hoeven niet per definitie voor alle indicatoren in de set gelijk te worden
toegepast. Soms dienen er bijvoorbeeld extra gegevens te worden verzameld om later te kunnen
corrigeren voor comorbiditeit, die de waarde van de indicator beïnvloedt. Op basis van de populatie
en de in- en exclusiecriteria wordt de noemer van de indicator vastgesteld.
7

2. Zorginhoudelijke indicatoren Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
1. Bekkenfysiotherapie
Relatie tot kwaliteit Bekkenfysiotherapie belast de patiënt weinig en kan – mits professioneel
en recent uitgevoerd – een operatieve behandeling uitstellen of
voorkomen.
Operationalisatie Percentage voor stressincontinentie geopereerde patiënten met
gedocumenteerde bekkenfysiotherapie voorafgaand aan de eerste
incontinentieoperatie
Teller Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten met
gedocumenteerde bekkenfysiotherapie voorafgaand aan de eerste
incontinentieoperatie
Noemer Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten
Definitie(s) Stressincontinentie:
Ongewild urineverlies dat optreedt bij fysieke inspanning, hoesten en
niezen. De hoogste prevalentie wordt gezien in de leeftijd tussen 35 en 55
jaar
Gedocumenteerd:
Vastgelegd in de (poli)klinische status of het EPD
Ernstige prolaps:
Verzakking van de baarmoeder, blaas, rectum – afzonderlijk of in
combinatie, ten minste graad 3
Eerder geopereerde patiënten:
Patiënten die in het verleden een operatie hebben gehad voor
stressincontinentieklachten
In-/exclusiecriteria Exclusie:
- Patiënten met een ernstige prolaps, inclusief patiënten die voor
zowel stressincontinentie als prolapsklachten worden geopereerd
- Eerder geopereerde patiënten
Bron teller (Poli)klinische status of EPD
Bron noemer DBC registratie, verrichtingenregistratie
Verslagjaar 01-01-2011 tot en met 31-12-2011
Meetfrequentie Continu
Rapportagefrequentie 1x per verslagjaar
Type indicator Proces
Meetniveau Patiëntniveau
Rekenregels
Indicator 1 Bekkenfysiotherapie Formule
Teller Neem als uitgangspunt de populatie van de noemer. Selecteer
vervolgens het aantal patiënten met gedocumenteerde
bekkenfysiotherapie voorafgaand aan de operatie.
Noemer Bepaal het aantal patiënten met een operatie voor
stressincontinentie.
Deze noemer is dezelfde als voor 2a en 2b
# patiënten noemer
waarvoor geldt I5=ja
# patiënten waarvoor
I1 en I2 gelden en
waarvoor geldt I4=ja
Achtergrond en variatie in kwaliteit van zorg
Bekkenfysiotherapie is weinig belastend voor de patiënt en kan – mits professioneel en recentelijk
uitgevoerd – onnodig opereren uitstellen of voorkomen. Het doel van deze therapie is de patiënte aan
te leren hoe zij haar bekkenbodemspieren goed kan gebruiken, hetgeen bijdraagt aan functieherstel
van de bekkenbodem. Bekkenfysiotherapie dient te worden uitgevoerd door een
8

ekkenfysiotherapeut. De richtlijn van de NVOG beveelt deze behandeling aan als eerste keuze voor
alle patiënten met incontinentieproblematiek (NVOG, 2004).
Mogelijkheden tot verbetering
De specialist kan de patiënt naar een bekkenfysiotherapeut verwijzen wanneer hij/zij vaststelt dat
bekkenfysiotherapie niet (recentelijk) is gevolgd.
Beperkingen bij gebruik en interpretatie
Er zijn geen beperkingen bij gebruik en interpretatie.
Inhoudsvaliditeit
Bekkenfysiotherapie (PFMT: pelvic floor muscle training) kan op korte termijn effectief zijn (Hay-
Smith, 2005). Intensieve bekkenfysiotherapie is beter dan ‘standaard’ bekkenfysiotherapie (Hay-
Smith, 2005). De resultaten van bekkenfysiotherapie lopen in de literatuur uiteen van 27% tot 90%
kans op vermindering of verdwijning van de incontinentie-episoden (Gavind, 1996). Over de
effectiviteit van bekkenfysiotherapie op lange termijn (5-7 jaar) is niet veel bekend (Hay-Smith, 2005).
Een enkel onderzoek laat zien dat de effectiviteit van PFMT 15 jaar na dato niet is behouden (Bo,
2005).
Patiënten die eerder zijn geopereerd voor incontinentieklachten worden uitgesloten voor deze
indicator, aangezien de meeste onderzoeken over effectiviteit zijn uitgevoerd in de eerste lijn met
minder ernstige patiënten. Of de gevonden effectiviteit bij minder ernstige patiënten ook geldt voor
veel ernstiger patiënten is nog de vraag (Cammu, 2004). De meeste studies zijn overigens verricht bij
jonge, pre-menopauzale vrouwen. Waarschijnlijk krijgt de patiënte door bekkenfysiotherapie meer
inzicht in haar aandoening.
Op de vraag hoe lang of hoe vaak bekkenfysiotherapie gegeven moet worden geeft de literatuur
geen antwoord (Hay-Smith, 2005). De werkgroep verwacht een geringere effectiviteit van
bekkenfysiotherapie als deze langer dan een half jaar voor de operatie is gegeven.
Er zijn geen wetenschappelijke studies die aantonen dat een bekkenfysiotherapeut effectiever
bekkenfysiotherapie geeft dan een fysiotherapeut. De werkgroep gaat daar echter wel vanuit, omdat
bekkenfysiotherapeuten zich in hun studie specifiek op incontinentiepatiënten richten.
Zorgverzekeraars vergoeden bekkenfysiotherapie nog maar beperkt. Hierdoor worden patiënten op
kosten gejaagd. Indien bekkenfysiotherapie niet (volledig) wordt vergoed, is deze indicator
waarschijnlijk onbruikbaar. Het voldoen aan de indicator hangt dan namelijk niet zozeer af van het
ziekenhuis of de maatschap, maar van de patiënt; in hoeverre is zij bereid én in staat tot het betalen
voor bekkenfysiotherapie. Verschillen tussen ziekenhuizen of maatschappen kunnen hierbij verklaard
worden door de patiëntkenmerken van de ziekenhuis- of maatschapspopulatie. Een voorbeeld van
een dergelijk kenmerk is de sociaal-economische klasse; indien financieel minder draagkrachtige
mensen minder vaak aanvullend verzekerd zijn zullen ziekenhuizen gelegen in sociaal-economisch
minder goed bedeelde gebieden slechter scoren op deze indicator.
Statistisch betrouwbaar onderscheiden
De werkgroep verwacht dat er voldoende variatie in de praktijk bestaat, waardoor de indicator
discrimineert tussen de ziekenhuizen en verbeteringen in kwaliteit van zorg zal registreren.
Vergelijkbaarheid
Patiënten met cognitieve beperkingen en patiënten die geen Nederlands spreken, kunnen problemen
met bekkenfysiotherapie hebben. Dat kan de waarde van deze indicator beperken.
Registratiebetrouwbaarheid
De werkgroep verwacht dat de indicator onder gelijkblijvende omstandigheden (min of meer)
hetzelfde resultaat oplevert. Maar de verantwoordelijkheid voor de registratiebetrouwbaarheid ligt bij
de aanleverende ziekenhuizen zelf. De werkgroep geeft aan dat er voor ziekenhuizen verschillende
mogelijkheden zijn om bekkenfysiotherapie te registreren:
- Registratie in het patiëntendossier of de medische status. De meting dient hiervoor te worden
beschreven in de status (continue registratie).
- Registratie aan de hand van een sticker (met barcode) op het patiëntendossier/ de status.
Nadeel: wordt niet betrouwbaar geacht.
- Registratie via de rekening aan de verzekeraar (deze optie geldt natuurlijk alleen wanneer de
verzekeraar de bekkenfysiotherapie vergoedt).
9

- Registratie via de DBC. Bij het sluiten van de DBC zou de mogelijkheid gegeven moeten
worden in een apart veldje deze behandeling te registreren. Nadeel: de betrouwbaarheid
hiervan is waarschijnlijk laag. Bovendien geeft het registratielast.
Referenties
- Bo K, Kvarstein B, Nygaard I. Lower urinary tract symptoms and pelvic floor muscle exercise
adherence after 15 years. Obstet Gynecol 2005;105:999-1005.
- Cammu H, Van Nylen M, Blockeel C, Kaufman L, Amy JJ. Who will benefit from pelvic floor
muscle training from stress urinary incontinence? Am J Obstet Gynecol 2004;191:1152-7.
- Gavind, K., Noehr, S., Walter, S. Biofeedback and physiotherapy versus physiotherapy al one in
the treatment of genuine stress urinary incontinence. Int Urog ynecol J 1996;7:339-43.
- Hay-Smith EJ, Bø Berghmans LC, Hendriks HJ, de Bie RA, van Waalwijk van Doorn ES. Pelvic
floor muscle training for urinary incontinence in women. Cochrane Database Syst Rev.
2001;(1):CD001407.
- NVOG. Richtlijn urine-incontinentie. Utrecht, 2004: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en
Gynaecologie.
10

2. Gebruik gestandaardiseerde vragenlijst
Relatie tot kwaliteit Het gebruik van een gestandaardiseerde en gevalideerde vragenlijst
(zowel pre-operatief als postoperatief), waarmee de ervaren hinder van de
patiënt wordt vastgelegd, maakt de anamnese compleet en maakt
vergelijking mogelijk tussen klachten vóór en na de behandeling.
Operationalisatie 2a Percentage voor stressincontinentie geopereerde patiënten dat vraag 7
t/m 12 van de urogenitale klachtenlijst (UKL) pre-operatief heeft ingevuld
Teller 2a Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten dat vraag 7 t/m 12
van de urogenitale klachtenlijst pre-operatief heeft ingevuld
Noemer 2a Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten
Operationalisatie 2b Percentage voor stressincontinentie geopereerde patiënten dat vraag 7
t/m 12 van de urogenitale klachtenlijst (UKL) bij het controleconsult (6-8
weken na operatie) heeft ingevuld
Teller 2b Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten dat vraag 7 t/m 12
van de urogenitale klachtenlijst bij het controleconsult (6-8 weken na
operatie) heeft ingevuld
Noemer 2b Aantal voor stressincontinentie geopereerde patiënten
Definitie(s) Urogenitale Klachten Lijst (UKL):
Een vragenlijst voor de patiënt waarmee het mogelijk is een oordeel te
vormen over de aard van de incontinentie, de ernst en de psychosociale
consequenties.
In-/exclusiecriteria n.v.t.
Bron teller (poli)klinische status of EPD
Bron noemer DBC-registratie, verrichtingenregistratie
Verslagjaar 01-01-2011 tot en met 31-12-2011
Meetfrequentie Continu
Rapportagefrequentie 1x per verslagjaar
Type indicator Procesindicator
Meetniveau Patiëntniveau
Rekenregels
Indicator 2a Gebruik gestandaardiseerde vragenlijst (preoperatief)
Teller 2a Neem als uitgangspunt de populatie van de noemer. Selecteer
vervolgens het aantal geopereerde patiënten dat vraag 7 t/m
12 van de urogenitale klachten lijst pre-operatief heeft
ingevuld.
Noemer 2a Bepaal het aantal patiënten met een operatie voor
stressincontinentie.
Deze noemer is dezelfde als voor 1 en 2b
Indicator 2b Gebruik gestandaardiseerde vragenlijst (postoperatief)
Teller 2b Neem als uitgangspunt de populatie van de noemer. Selecteer
vervolgens het aantal geopereerde patiënten dat vraag 7 t/m
12 van de urogenitale klachten lijst bij het controleconsult (6-8
weken na operatie) heeft ingevuld.
Noemer 2b Bepaal het aantal patiënten met een operatie voor
stressincontinentie.
Deze noemer is dezelfde als voor 1 en 2a
Formule
# patiënten noemer
waarvoor geldt I6=ja
en waarvoor geldt (I3
– I7)>0
# patiënten waarvoor
I1 en I2 gelden en
waarvoor geldt I4=ja
Formule
# patiënten noemer
waarvoor geldt I8=ja
en waarvoor geldt (I9
– I3) >6wk en

Achtergrond en variatie in kwaliteit van zorg
Momenteel is de anamnese vaak onvolledig en subjectief (NVOG, 2004). Gebruik van een
gestandaardiseerde en gevalideerde vragenlijst, waarmee de ervaren hinder van de patiënt wordt
vastgelegd, maakt de anamnese compleet en maakt vergelijking mogelijk. Zo kan met behulp van
een gestandaardiseerde vragenlijst het effect van een behandeling worden gemeten indien een
meting vóór en na de behandeling wordt verricht. De registratie en analyse van pre- en
postoperatieve gegevens over incontinentiechirurgie behoeft verbetering, opdat meer inzicht wordt
verkregen in de uitkomsten en kwaliteit van incontinentiechirurgie.
De intake verloopt slechts in enkele ziekenhuizen via een gestandaardiseerde procedure. Pas recent
is deze procedure aanbevolen (NVOG, 2004). De aanbeveling luidt: “met behulp van gerichte
anamnese, bij voorkeur gebruik makend van een gestandaardiseerde vragenlijst, is het goed mogelijk
een oordeel te vormen over de aard van de incontinentie, de ernst en de psychosociale
consequenties” (Lagro-Janssen,1991; Vierhout, 1990; NVOG, 2004).
Deze indicator kan (1) de anamnese verder completeren en (2) een vergelijking, bijvoorbeeld van de
ervaren hinder vóór en na de behandeling, mogelijk maken. Op termijn kan deze indicator worden
omgevormd tot een uitkomstindicator waarmee de effectiviteit van een ingreep kan worden bepaald.
Mogelijkheden tot verbetering
Er zijn voldoende mogelijkheden tot verbetering, aangezien de gestandaardiseerde vragenlijst (nog)
niet systematisch wordt gebruikt. De arts heeft het verbeteren van de dataregistratie zelf in de hand.
Het invullen van vraag 7 t/m 12 van de vragenlijst kan eventueel samen met de patiënt plaatsvinden,
bijvoorbeeld wanneer zij moeite heeft om de vragenlijst zelf in te vullen.
Beperkingen bij gebruik en interpretatie
Er zijn geen beperkingen bij gebruik en interpretatie.
Inhoudsvaliditeit
Er zijn verschillende gestandaardiseerde vragenlijsten beschikbaar, waaronder de vragenlijst van de
ICS en de UKL (Engels: Urogenital Distress Inventory). Beide vragenlijsten zijn gevalideerd met
redelijk goede resultaten (Yalcin, 2003; Van der Vaart, 2003). De werkgroep kiest voor een
Nederlandse vragenlijst, gebaseerd op de UKL. De UKL heeft namelijk een aantal voordelen boven
andere vragenlijsten. Zo worden in de UKL potentiële complicaties van chirurgie (obstructieve mictie
en overactieve blaas) gescoord. Hierdoor kan het succes worden afgewogen tegen de bijwerkingen.
Vanwege de verwachte registratielast (zie het onderwerp registratie) heeft de werkgroep vraag 7 t/m
12 uit de vragenlijst geselecteerd. Dit zijn de belangrijkste vragen. Uit onderzoek is namelijk gebleken
dat subschalen (zoals vraag 7 t/m 12) los van de totale vragenlijst kunnen worden gebruikt zonder
dat daarmee de validiteit van de vragen wordt aangetast (Van der Vaart, 2003). Achter in de richtlijn
van het NVOG (2004) is een gevalideerde en gestandaardiseerde vragenlijst beschikbaar, gebaseerd
op de UKL. De betrouwbaarheid van de ingevulde vragenlijsten zelf hangt af van de attitude patiënt.
Zij kan bijvoorbeeld bewust een verkeerde indruk wekken om de door haar gewenste behandeling te
krijgen. Daarnaast kan recall-bias optreden, dat wil zeggen: de patiënt kan zich een belangrijk
gegeven niet meer (goed) herinneren, waardoor het invullen van de vragenlijst over de dezelfde
periode maar op een ander tijdstip een ander beeld zou kunnen geven.
Statistisch betrouwbaar onderscheiden
De werkgroep verwacht dat er voldoende variatie in de praktijk bestaat, waardoor de indicator
discrimineert tussen de ziekenhuizen en verbeteringen in kwaliteit van zorg zal registreren.
Vergelijkbaarheid
Controle voor verschillen in demografische en sociaal-economische samenstelling of in
gezondheidsstatus van patiëntengroepen is niet nodig volgens de werkgroep.
Registratiebetrouwbaarheid
De Nederlandse vragenlijst, gebaseerd op de UKL, bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder
een effectiviteitsmeting (vraag 7 t/m 12 van de vragenlijst). Voor het invullen en verwerken van de
totale vragenlijst wordt een grote registratielast en tijdsinvestering verwacht. Om deze last te
beperken, wordt voor deze indicator volstaan met vraag 7 t/m 12. De patiënt mag uiteraard de hele
vragenlijst invullen, maar alleen vraag 7 t/m 12 zijn gewenst voor deze indicator.
12

Momenteel wordt het invullen van de UKL geregistreerd in het patiëntendossier. De meting dient te
worden beschreven in de status (continue registratie). Dit kan het meest efficiënt in een EPD. Dat is
momenteel niet het geval.
Referenties
- Lagro-Janssen ALM, Debruyne FMJ, Van Weel C. Diagnostiek in de huisartspraktijk van
incontinentia urinae bij vrouwen goed mogelijk door gerichte anamnese. Ned Tijdschr Geneeskd
1991;135:1441-4.
- NVOG. Richtlijn urine-incontinentie. Utrecht, 2004: Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en
Gynaecologie.
- Van der Vaart CH, de Leeuw JR, Roovers JP, Heintz AP. Measuring health-related quality of life in
women with urogenital dysfunction: the urogenital distress inventory and incontinence impact
questionnaire revisited. Neurourol Urodyn 2003;22:97-104.
- Vierhout ME. Meting van ongewenst urineverlies bij de vrouw. Ned Tijdschr Geneeskd
1990;34:1837-40.
- Yalcin I, Bump RC. Validation of two global impression questionnaires for incontinence. Am J
Obstet Gynecol 2003;189:98-101.
13

3. Volume
Relatie tot kwaliteit Complexe zorg vergt deskundigheid en ervaring. Met name bij ‘high
risk’ interventies en/of bij kwetsbare patiëntengroepen weegt dit aspect
zwaar vanuit veiligheid- en patiëntenperspectief. Patiënten geven aan
dat zij graag behandeld willen worden door een arts die vaak een
bepaalde handeling doet.
Operationalisatie 3a Hoeveel gynaecologen met urogynaecologie als aandachtsgebied
(GUA’s) en/of subspecialisten op uw ziekenhuislocatie voerden op de
peildatum operatieve ingrepen wegens stressincontinentie uit?
Operationalisatie 3b Hoeveel patiënten met stressincontinentie werden in het verslagjaar op
uw ziekenhuislocatie door de GUA’s/subspecialisten geopereerd?
Definitie(s) Werken op uw ziekenhuislocatie: Het specialisme registreert haar
DBC's op uw ziekenhuislocatie
In-/exclusiecriteria 3a: Exclusief co-assistenten, ANIOS en AIOS
3b: Inclusief behandelingen door co-assistenten, ANIOS en AIOS
Bron DBC-registratie en verrichtingenregistratie, ziekenhuisregistratie
Meetfrequentie 3a: 1x per jaar
3b: continu
Peildatum 3a: 01-03-2012
Verslagjaar 3b: 01-01-2011 tot en met 31-12-2011
Rapportagefrequentie 3a: 1x per jaar
3b: 1x per verslagjaar
Type indicator 3a: Structuur
3b: Proces
Meetniveau 3a: Ziekenhuisniveau
3b: Patiëntniveau
Kwaliteitsdomein Veiligheid, effectiviteit
Rekenregels
Indicator 3b Volume Formule
Selecteer alle patiënten met stressincontinentie die op de ziekenhuislocatie zijn # patiënten
geopereerd door GUA's/subspecialisten in het verslagjaar
waarvoor I10 geldt*
* De werkgroep heeft ervoor gekozen om de volumevraag voor één specifieke behandeling uit te
vragen; op deze manier kan er een zuivere vergelijking tussen de ziekenhuizen plaatsvinden.
Achtergrond en variatie in kwaliteit van zorg
Onderzoek toont bij steeds meer aandoeningen aan dat de kwaliteit van de behandeling beter is
naarmate het team dat bij de zorg betrokken is meer ervaring heeft (Begg, 1998; Birkmeyer, 2001;
Dudley, 2004; Luft, 197; Ross, 2010). Dit hangt samen met onder meer de aan- of afwezigheid van
technologische voorzieningen, de ervaring van de betrokken artsen, de kwaliteit van de eventuele
operatieve interventie en nazorg, en andere zorgaspecten (IGZ, 2004). Zogenoemde hoogvolume
zorgaanbieders hebben veelal een significant lagere ziekenhuismortaliteit, minder complicaties en
betere overall resultaten dan laagvolume zorgaanbieders (Murray, 2006).
De ervaring van de operateur/het behandelteam met de zorg rondom een aandoening is een
indicator die vanuit patiëntenperspectief erg belangrijk wordt gevonden. De aanname is soms dat de
relatie tussen uitkomst en ervaring bewezen moet zijn voordat een indicator vastgesteld mag worden.
Vanwege de theoretische evidente relatie tussen ‘ervaring’ en ‘resultaat’ en het principe van ‘do no
harm’ zou de bewijslast omgekeerd moeten zijn. Alleen wanneer vaststaat dat er geen relatie is
tussen volume en uitkomst zou deze indicator invalide dienen te worden verklaard.
De relatie tussen volume en uitkomst is voor stressincontinentie niet wetenschappelijk bewezen. Wel
melden Anger et al. (2007) dat er bij hoogvolume chirurgen op het gebied van slingchirurgie bij
stressincontinentie vaker gelijktijdig slingchirurgie en prolaps chirurgie uitvoerden terwijl laagvolume
chirurgen vaker een heroperatie uitvoerden om voor een prolaps te corrigeren.
14

Mogelijkheden tot verbetering
De werkgroep verwacht dat er variatie is tussen ziekenhuizen in het aantal operaties dat wordt
uigevoerd voor stressincontinentie. Het aantal operaties kan worden vergroot door concentratie of
samenwerking met andere ziekenhuizen.
Beperkingen bij gebruik en interpretatie
Het aantal patiënten (operationalisatie b) kan niet één-op-één worden gedeeld door het aantal
specialisten (operationalisatie a), aangezien er verschillende factoren van invloed zijn zoals omvang
van de aanstelling van de medisch specialist en het feit dat een medisch specialist op meerdere
locaties werkzaam kan zijn.
Inhoudsvaliditeit
Het is voor patiënten belangrijk om te weten of een arts en een team ervaring hebben met de
behandeling. Een relatie tussen hoog volume en betere kwaliteit is voor deze operatieve ingrepen
niet aangetoond in wetenschappelijk onderzoek.
Statistisch betrouwbaar onderscheiden
De werkgroep verwacht dat er voldoende variatie in de praktijk bestaat, waardoor de indicator
discrimineert tussen de ziekenhuizen en verbeteringen in kwaliteit van zorg zal registreren.
Vergelijkbaarheid
Bij deze indicator spelen bias en case-mix geen rol. Door één specifieke behandeling uit te vragen,
verwacht de werkgroep de vergelijkbaarheid nog te vergroten.
Registratiebetrouwbaarheid
De werkgroep verwacht dat de indicator onder gelijkblijvende omstandigheden (min of meer)
hetzelfde resultaat oplevert. Maar de verantwoordelijkheid voor de registratiebetrouwbaarheid ligt bij
de aanleverende ziekenhuizen zelf. De benodigde informatie wordt door ziekenhuizen geregistreerd
in de zorgactiviteiten-registratie en DBC-registratie. Deze indicator is daarmee op een betrouwbare
manier te meten en de resultaten zijn goed retrospectief controleerbaar.
Referenties
- Anger JT, Rodriguez LV, Wang Q, Pashos CL, Litwin MS. 2007. The Role of Provider Volume on
Outcomes After Sling Surgery for Stress Urinary Incontinence. The Journal of Urology. Volume
177(4) 1457-1462.
- Begg CB, Cramer LD, Hoskins HJ, Brennan MF. Impact of hospital volume on operative mortality
for major cancer surgery. JAMA 1998;280:1747-1751.
- Birkmeyer JD, Finlayson EVA, Birkmeyer CM. Volume standards for high-risk procedures:
Potential benefits of the Leapfrog initiative. Surgery 2001;130:415-22.
- Dudley RA, Johansen KL, Bran R, Rennie RJ, Milstein A. Selective referral to high-volume
hospitals estimating potentially avoidable deaths. JAMA 2000;283:1159-1166.
- Halm EA, Lee C, Chassin MR. Is volume related to outcome in health care? A systematic review
and methodologic critique of the literature. Ann Int Med 2002;137:511-20.
- IGZ. Rapport prestatie-indicatoren ziekenhuizen. Den Haag, 2004: Inspectie voor de
Gezondheidszorg.
- Luft HS, Bunker JP, Enthoven AC. Should operations be regionalized? The empirical relation
between surgical volume and mortality. 1979;301(25):1364-9.
- Murray GD, Teasdale GM. The relationship between volume and health outcomes – a review.
Scott Med J 2006;51:17-22.
- Ross JS, Normand ST, Wang Y, Ko DT, Chen J, Drye EE, Keenan PS, Lichtman JH, Bueno H,
Schreiner GC, Krumholz HM. Hospital volume and 30-day mortality for three common medical
conditions. N Engl J Med 2010;362:1110-18.
15

3. Lijst te verzamelen variabelen
In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe de gegevens voor het bepalen van de indicatoren verzameld
kunnen worden. Dit gebeurt aan de hand van een variabelenlijst. Een variabele is een te verzamelen
data-element.
Variabelenlijst
Structuurindicatoren worden op ziekenhuisniveau verzameld. Het is voor deze indicatoren voldoende
om één keer per jaar een vraag met ja of nee te beantwoorden. Om de proces- en
uitkomstindicatoren te kunnen bepalen, worden gegevens op patiëntniveau verzameld en worden
verschillende bronnen geraadpleegd.
Op de volgende pagina’s worden alle variabelen beschreven die nodig zijn om de indicatoren te
kunnen bepalen van de set Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw. Van de
variabelen worden de volgende gegevens vastgelegd:
• Variabele nummer: Het nummer van de variabele wordt later gebruikt om uit te kunnen
leggen welke variabelen gebruikt moeten worden voor de berekening
van een indicator.
• Naam: Naam/beschrijving van de variabele.
• Vast te leggen waarde: De vast te leggen waarde is een omschrijving om aan te geven wat
een ziekenhuis moet vastleggen. Dit kan bijvoorbeeld een behandelas
van een DBC zijn, ja/nee of een datum.
• Bron: De bron is bedoeld om het zoeken naar de variabele (het dataelement)
te vereenvoudigen Dit is gebaseerd op de bevindingen van
de ziekenhuizen uit de praktijktest. Het kan zijn dat dit in andere
ziekenhuizen onder een andere naam of op een andere
plaats/systeem wordt vastgelegd.
• Instructie: Deze beschrijft met welke zoekwaarden gezocht moet worden. Ook
worden praktijktips gegeven.
• Nodig voor indicator: Als laatste staat aangegeven voor welke indicatoren de variabele
gebruikt wordt.
Voor sommige variabelen is het niet mogelijk om direct uit de data de waarde van de variabele te
bepalen. Leeftijd is hierbij het meest duidelijke voorbeeld. Om de leeftijd te kunnen bepalen is een
peildatum en een geboortedatum nodig. Deze eerste twee gegevens zijn opgenomen bij de
variabelen. Vervolgens zijn rekenregels gedefinieerd die de uiteindelijke variabele berekenen.
Een voorbeeld is: peildatum – geboortedatum = leeftijd.
16

Tabel 1: Variabelen uit verschillende bronnen in het ziekenhuis
Varia-
bele
Naam Vast te leggen waarde Bron Instructie Benodigd voor indicator
I0 Patiënt nummer ZIS Het patiëntnummer is het
unieke element dat de basis
vormt om koppelingen tussen
registratiesystemen mogelijk
I1 Operatie voor
incontinentieklachten
I2 Incontinentie
operatie
Bij het vaststellen van de
populatie gaat het om de
onderstaande DBC-codes:
Zorgtype
11. reguliere zorg
Diagnose
G25 incontinentie/ prolaps
Behandeling
602 operatief groep 2
dagbehandeling zonder
diagnostische ingreep
612 operatief groep 2
dagbehandeling met
diagnostische ingreep
603 operatief groep 2 klinisch
zonder diagnostische
ingreep
613 operatief groep 2 klinisch
met diagnostische ingreep
703 operatief groep 3 klinisch
zonder diagnostische
ingreep
713 operatief groep 3 klinisch
met diagnostische ingreep
037345 Endoscopische
uitgebreide incontinentia
urinae behandeling,
inclusief voor-
/achterwandplastiek.
DBC
Registratie
Verrichtingen
registratie
te maken.
Uit de DBC code blijkt niet of
het gaat over prolaps,
incontinentie of een
combinatie van beiden.
Gecompliceerde patiënten
(zorgtype 21) worden bewust
uit de indicatoren gehouden.
1: Bekkenfysiotherapie
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
3: Volume
1: Bekkenfysiotherapie
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
1: Bekkenfysiotherapie
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
17

Varia-
bele
Naam Vast te leggen waarde Bron Instructie Benodigd voor indicator
037346 Anti incontinentie
chirurgie: midurethrale
sling (MUS-procedure,
bijvoorbeeld TVT, TVTO),
exclusief voor-
/achterwandplastiek.
037347 Anti incontinentie
chirurgie: midurethrale
sling (MUS-procedure,
bijvoorbeeld TVT, TVTO),
inclusief voor-
/achterwandplastiek.
037348 Anti incontinentie
chirurgie: open procedure
(bijvoorbeeld Burch,
Marshall-Marchetti-Krantz),
exclusief voor-
/achterwandplastiek.
037349 Anti incontinentie
chirurgie: open procedure
(bijvoorbeeld Burch,
Marshall-Marchetti-Krantz),
inclusief voor-
/achterwandplastiek.
I3 Datum operatie dd-mm-jjjj Verrichtingen
registratie
I4 Operatie voor
stressincontinentie
klachten
I5 Bekkenfysiotherapie
preoperatief
1=ja
2=nee
1=ja
2=nee
Via
(poli)klinische
status of EPD
Via
(poli)klinische
status of EPD
De datum dat een van de
bovenstaande operaties is
uitgevoerd.
Het onderscheid tussen
stressincontinentie en
incontinentie met andere
oorzaken is alleen te maken
vanuit een (electronisch)
patiëntendossier.
Bekkenfysiotherapie vindt
meestal buiten het
ziekenhuis plaats. Of
bekkenfysiotherapie
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
1: Bekkenfysiotherapie
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
1: Bekkenfysiotherapie
18

Varia-
bele
Naam Vast te leggen waarde Bron Instructie Benodigd voor indicator
I6 Vraag 7-12 UKL
preop
1=ja
2=nee
Via
(poli)klinische
status of EPD
I7 Datum ukl preop dd-mm-jjjj Via
(poli)klinische
I8 Vraag 7-12 ukl
postop
I9 Datum 7-12 ukl
postop
1=ja
2=nee
status of EPD
Via
(poli)klinische
status of EPD
dd-mm-jjjj Via
(poli)klinische
I10 Volume DBC code 11.G25.602/603 en
waarbij een ZA-code 037346 is
geregistreerd
status of EPD
DBC
registratie en
verrichtingen
registratie
preoperatief heeft
plaatsgevonden kan
uitsluitend achterhaald
worden indien dit
gedocumenteerd is in de
(poli)klinische status of het
EPD.
De vragenlijsten worden op
papier of in het EPD
vastgelegd.
De vragenlijsten worden op
papier of in het EPD
vastgelegd.
De vragenlijsten worden op
papier of in het EPD
vastgelegd.
De vragenlijsten worden op
papier of in het EPD
vastgelegd.
Let op: dit is afwijkend van
variabelen I1 en I2
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
2: Gestandaardiseerde vragenlijst
3: Volume
19

Bijlagen zorginhoudelijke indicatoren
Bijlage 1: Aanpassingen in zorginhoudelijke indicatoren n.a.v. gegevensuitvraag in 2011 over
verslagjaar 2010
Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
Indicator* Aanpassingen Opmerkingen
Populatiebepaling
- Extra toelichting over
waarom de set alleen voor
gynaecologie geldt
toegevoegd.
Gehele set - De naam van de set - Deze set gaat alleen over
‘Stressincontinentie bij de operatieve ingrepen, dat
vrouw’ is aangepast in komt nu ook in de naam van
‘Operatieve ingrepen bij
stressincontinentie bij de
vrouw’
de set naar voren
Gebruik mictie/incontinentie - Deze indicator is verwijderd - Inhoud indicator was:
dagboek (voormalige
Percentage patiënten met
indicator 1)
klachten t.g.v.
stressincontinentie dat vóór
een operatie gedurende
minimaal 2 dagen een
mictiedagboek heeft
bijgehouden.
- De werkgroep is van
mening dat deze indicator
geen onderscheidend
vermogen (meer) heeft
2. Gebruik
- De operationalisatie is - Door de indicator op te
gestandaardiseerde
opgesplitst in 2 delen (a en splitsen, is het duidelijker
vragenlijst (voormalige
b)
dat het gaat om een pré- en
indicator 3)
postoperatieve meting
Urineretentie/-residu
(voormalige indicator 4)
3. Volume en
behandelaanbod
- Deze indicator is verwijderd - Inhoud indicator was:
Percentage voor
incontinentieklachten
geopereerde patiënten met
last van urineretentie/residu
waarvoor
catheterisatie nodig is vanaf
6 weken na de ingreep
en/of waarvoor een
heroperatie noodzakelijk is.
- Door de lage prevalentie
discrimineert deze indicator
niet
- Deze indicator is
toegevoegd
* Indien een indicator niet in deze lijst voorkomt, is deze ongewijzigd gebleven
20

Bijlage 2: Autorisatie zorginhoudelijke indicatoren door wetenschappelijke vereniging
De zorginhoudelijke indicatoren uit de indicatorset Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de
vrouw zijn in 2010 geautoriseerd door:
- Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
21

Bijlage 3: Verwerking commentaar consultatieronde
In de onderstaande tabel zijn alleen commentaren opgenomen die deels of niet verwerkt zijn, of ter kennisgeving zijn aangenomen.Overige commentaren zijn
doorgevoerd in de indicatorengids en zijn daarom niet nogmaals in de tabel benoemd.
Commentaar* Vereniging/organisatie Verwerkt/Niet
verwerkt
In de werkgroep is geconstateerd dat
er behoefte is aan de ontwikkeling
van een goede uitkomst-indicator.
Daarvoor zijn echter beide betrokken
specialismen, gynaecologen en
urologen nodig. Voor het moment is
ZN akkoord met de indicatoren.
Algemene opmerkingen
ZN Ter kennisneming
Grootste bezwaar is dat er nu geen
uitkomst indicatoren worden
gevraagd. In principe akkoord.
NFU Ter kennisneming
NVZ stemt in met de indicatorset. NVZ Ter kennisneming
Indicator 1: Bekkenfysiotherapie
Geautoriseerd NVOG Ter kennisneming
De groep patiënten die wel
bekkenfysiotherapie kreeg, maar
geen operatie wordt niet
meegenomen.
Het is vreemd dat er gelijktijdig in
Nederland een ZonMw onderzoek
loopt over het nut van wel of geen
FT en toch gelijktijdig FT wel als eis
wordt gesteld. Verder onduidelijk hoe
bekkenbodem fysiotherapie precies
is gedefinieerd hoe lang, hoe intens,
fiat van therapeut?
Bekkenfysiotherapie zou bij deze
indicator vervangen moeten worden
door fysiotherapie.
Toelichting
NPCF/CB Niet verwerkt Deze set gaat specifiek over operatieve ingrepen bij
stressincontinentie bij de vrouw. Degenen die wel
bekkenfysiotherapie kregen maar niet werden geopereerd
worden dus niet meegenomen in de noemer.
NFU Niet verwerkt De resultaten van het ZonMw-onderzoek zullen worden
meegenomen als de set wordt doorontwikkeld.
Over de duur en de intensiteit van de bekkenbodem
fysiotherapie zijn (nog) geen criteria opgenomen.
NFU Deels verwerkt Het gaat bij deze indicator alleen om fysiotherapie van de
bekkenbodem.
22

Commentaar* Vereniging/organisatie Verwerkt/Niet
verwerkt
Alleen handmatig te achterhalen of
fysiotherapie is gegeven, dus grote
registratielast.
NVZ Ter kennisneming
Indicator 2: Gebruik gestandaardiseerde vragenlijst
Geautoriseerd NVOG Ter kennisneming
Voorkeur voor een uitkomstindicator
in plaats van een structuurindicator.
De controle na 6-8 weken is voor dit
item veel te kort en zou minstens
half jaar en liefst langer moeten zijn
Een zorgvuldige anamnese is
belangrijk en kan deze indicator
overbodig maken.
Toelichting
NFU Ter kennisneming De werkgroep heeft de uitdrukkelijke wens om deze set
volgend jaar (in samenwerking met de NVU) te reviseren.
NVZ Niet verwerkt De werkgroep vindt deze indicator van toegevoegde waarde.
Indicator 3: Volume
Geautoriseerd NVOG Ter kennisneming
Zorgvuldiger is het aantal ingrepen
per GUA in plaats van per locatie.
NFU Niet verwerkt De uitvraag van Zichtbare Zorg gaat per ziekenhuis/locatie.
Betreffende de noodzaak tot NFU Ter kennisneming Deze specificatie is nu niet toegevoegd maar kan worden
opnieuw ingrijpen middels OK of
meegenomen bij revisie en aanscherping van deze indicator in
langer dan 6 weken catheteriseren.
Dit wordt niet onderscheidend
geacht vanwege de lage prevalentie,
maar geeft wel belangrijke informatie
over de zorgvuldigheid waarmee de
indicatie gesteld wordt.
de toekomst.
Het uitvragen van volume kan leiden NFU Niet verwerkt Volume alleen is geen directe indicatie voor de geleverde
tot gemakkelijke indicatiestelling.
kwaliteit maar is een signaal op basis waarvan nader
Hoe ga je om met verwijsklinieken
onderzoek dient plaats te vinden. Om deze reden zijn er nog
die een laag aantal simpele en een
hoog aantal complexe ingrepen
doen?
geen volumenormen gedefinieerd en opgenomen.
* Indien nodig is commentaar samengevat
23

Deel 2: Klantpreferentievragen
24

Vragenlijst klantpreferenties Stressincontinentie bij de vrouw
De volgende vragen gaan in op het aanbod van de zorg rondom stressincontinentie bij de vrouw.
Deze informatie kan bijdragen aan de beeldvorming van de patiënt/consument om een keuze te
maken voor een zorgaanbieder. De klantpreferentievragen zijn opgesteld door de Consumentenbond
en de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, in samenwerking met de Stichting
Bekkenbodem Patiënten.
Om te achterhalen welke informatie de patiënt wil gebruiken om een ziekenhuis op te kiezen, zijn er
focusgroepen en/of telefonische interviews gehouden. Door middel van een vragenlijst aan een
grotere groep patiënten is onderzocht welke aspecten voor deze groep patiënten het meest van
belang zijn.
Bij elke vraag worden, waar nodig, definities beschreven en de technische haalbaarheid toegelicht.
Daar waar ‘ziekenhuis’ of ‘ziekenhuislocatie’ staat, kan ook ‘zelfstandig behandelcentrum’ gelezen
worden.
Centrum bekkenbodemproblematiek
Vraag 1 A. Beschikt uw ziekenhuislocatie over een centrum voor
bekkenbodemproblematiek? 1 *
Definities
Technische
haalbaarheid
(aanvinken, één antwoord mogelijk)
Ja
Nee
B. Welke van de onderstaande zorgprofessionals zijn vertegenwoordigd binnen dit
centrum voor bekkenbodemproblematiek? 1 *
(aanvinken,perzorgprofessional één antwoord mogelijk)
Vertegenwoordigd in centrum?
Zorgprofessional
Ja, vast Ja, op
afroep
Nee
a. Gynaecoloog
b. Uroloog
c. Chirurg
d. Continentieverpleegkundige
e. Verpleegkundige
f. Bekkenfysiotherapeut
g. Seksuoloog
h. Psycholoog
i. Colorectaal chirurg
j. MDL-arts 2
k. Stomaverpleegkundige
l. Anders, namelijk: _____
1
Onder een centrum voor bekkenbodemproblematiek wordt bijvoorbeeld een
bekkenbodemspreekuur, multidisciplinaire incontinentiepolikliniek of polikliniek
urogynaecologie verstaan. In het centrum werken verschillende disciplines samen
op het gebied van bekkenbodemproblematiek.
2
Een MDL-arts kan een rol spelen indien er sprake is van comorbiditeit of wanneer
stressincontinentie geen afdoende diagnose is.
* Peildatum: 1 maart 2012
25

Afspraak met en georganiseerd overleg tussen gynaecoloog en uroloog
Vraag 2 A. Is het op uw ziekenhuislocatie mogelijk om een multidisciplinaire afspraak 1 met
de gynaecoloog en de uroloog in te plannen?*
Definities
Technische
haalbaarheid
(aanvinken, één antwoord mogelijk)
Ja, standaard
Ja, indien de patiënt dit aangeeft
Ja, indien de noodzaak uit de intake blijkt
Ja, indien uroloog/gynaecoloog het nodig achten
Nee
B. Is er een georganiseerd overleg 2 tussen uroloog en gynaecoloog?*
(aanvinken, één antwoord mogelijk)
Ja
Nee
1
Spreekuur waarop de patiënt de gynaecoloog en uroloog tegelijkertijd ziet.
2
Structureel overleg waarin minimaal de uroloog en gynaecoloog bij aanwezig zijn
en de patiënt (en zijn ziekte) wordt besproken en behandeling/behandelmethode
interdisciplinair wordt vastgelegd.
* Peildatum: 1 maart 2012
Verpleegkundig spreekuur
Vraag 3 Is er op uw ziekenhuislocatie een verpleegkundig spreekuur met een speciaal
daartoe opgeleide continentieverpleegkundige?*
(aanvinken, één antwoord mogelijk)
Ja
Nee
Definities Geen bijzonderheden.
Technische
haalbaarheid
* Peildatum: 1 maart 2012
26

Informatievoorziening
Vraag 4 A. Welke van de volgende informatie wordt op papier aan de patiënt
meegegeven?*
(aanvinken, meerdere antwoorden mogelijk)
Het te verwachten resultaat na de operatie
Kans van slagen van de operatie
Eventuele restverschijnselen na de operatie
Mogelijke complicaties bij de operatie
Anders, namelijk…
B. Welke van de volgende informatie wordt uitgebreid met de patiënt besproken?*
(aanvinken, meerdere antwoorden mogelijk)
Het te verwachten resultaat na de operatie
Kans van slagen van de operatie
Eventuele restverschijnselen na de operatie
Mogelijke complicaties bij de operatie
Anders, namelijk…
C. Wordt de uitleg aan de patiënt met stressincontinentie ondersteund door
beeldmateriaal?*
(aanvinken, meerdere antwoorden mogelijk)
Ja, door foto’s en plaatjes
Ja, door filmpjes of videomateriaal
Nee
D. Is alle algemene informatie die op papier aan de patiënt wordt meegegeven
over stressincontinentie via de website van het ziekenhuis te downloaden en te
printen voor de patiënt?*
(aanvinken, één antwoord mogelijk)
Ja
Nee, maar wij verwijzen wel door naar andere websites waar de informatie op
staat
Nee, niet alle informatie die op papier wordt verstrekt staat ook op de website
Definities Geen bijzonderheden.
Technische
haalbaarheid
* Peildatum: 1 maart 2012
27

Onderscheid t.o.v. andere ziekenhuizen
Vraag 5 Graag horen wij van u waarin uw ziekenhuis(locatie) excelleert. U kunt dit
hieronder aangeven en daarna uw antwoord toelichten. De vraag gaat specifiek
over de zorg voor patiënten met stressincontinentie.
Wij vragen u de voorbeelden te geven waarmee uw ziekenhuis zich onderscheidt 1
in termen van excelleren en aan te geven wat dit voor de patiënt betekent.*
(invullen)
Onderscheidend op
het gebied:
Niet van toepassing
Concreet voorbeeld Voordelen voor de
patiënt?
1
Definities Bijvoorbeeld op de volgende gebieden: innovatieve diagnostiek en/of
innovatieve behandelmethoden, (para)medische expertise, handelen vanuit
patiëntenperspectief, de (praktische) organisatie van de zorg, ondersteunen
patiënten op het gebied van zelfregie en zelfmanagement, etc.
Technische * Peildatum: 1 maart 2012.
haalbaarheid
Toelichting Deze vraag is bedoeld om belangrijke innovaties en projecten gericht op
verbetering rond de zorg voor patiënten met stressincontinentie te achterhalen.
Het gaat dan om projecten die voor zover bekend uniek zijn voor uw
ziekenhuislocatie. Deze vraag is niet bedoeld voor het maken van vergelijkingen.
28

Bijlage 1: wijzigingstabel Vragenlijst klantpreferenties
stressincontinentie
Klantpreferentievraag* Aanpassingen Opmerkingen
1 Vraag 1 wordt verwijderd. Het keuzeaspect ‘arts
gespecialiseerd in
stressincontinentie bij de vrouw’
werd voorheen uitgevraagd als
volumevraag. Deze wordt vanaf
uitvraag 2012 overgeheveld
naar het zorginhoudelijke
traject.
2 Vraag 2 wordt vraag 1.
Incontinentieverpleegkundige is
vervangen door
continentieverpleegkundige.
De mogelijke zorgverleners zijn
aangevuld.
2 Nieuw ingevoegde vraag over
de mogelijkheid voor de patiënt
om de uroloog en gynaecoloog
tegelijkertijd te zien. Dit wordt
vraag 2.
3 Incontinentieverpleegkundige is
vervangen door
continentieverpleegkundige.
4 De vraag wordt niet meer in
tabelvorm weergegeven.
Nieuw ingevoegde vraag.
Ziekenhuizen kunnen aangeven
waarin ze excelleren. Dit wordt
vraag 5
Uit de data van afgelopen jaar
bleek dat er nog een aantal
zorgverleners gemist werden.
Patiënten geven bij ‘Stichting
Bekkenbodem Patiënten’ aan
dat zij willen weten of een
multidisciplinaire afspraak met
de uroloog en gynaecoloog
mogelijk is.
Uit de data bleek dat de tabel
soms verwarring opriep. De
methoden hadden overlap en
konden op meerdere manieren
geïnterpreteerd worden. Verder
is gebleken dat ziekenhuizen de
losse vragen fijner vinden met
invullen, in vergelijking met de
grote tabel.
Met deze vraag kunnen
ziekenhuizen zich positief
onderscheiden t.o.v. elkaar op
het gebied van
stressincontinentie.
29

Afkortingenlijst indicatorengids Operatieve ingrepen bij stressincontinentie bij de vrouw
AIOS Arts In Opleiding tot Specialist
AIRE Appraisal of Indicators, Research and Evaluation
ANIOS Arts Niet In Opleiding tot Specialist
DBC Diagnose Behandeling Combinaties
EPD Elektronisch Patiënten Dossier
GUA Gynaecoloog met Urogynaecologie als Aandachtsgebied
ICS International Continence Society
IGZ Inspectie voor de Gezondheidszorg
MUS MidUrethrale Sling
NFU Nederlandse Federatie van Universitair medische centra
NPCF Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie
NVOG Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie
NVU Nederlandse Vereniging voor Urologie
NVZ Vereniging van Ziekenhuizen
OMS Orde van Medisch Specialisten
PFMT Pelvic floor muscle training
SBP Stichting Bekkenbodem Patiënten
TVT Tension-free Vaginal Tape
TVTO Tensionfree Vaginal Tape Obturatorius
UKL Urogenitale KlachtenLijst
VWS Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
ZA-code ZorgActiviteiten-code
ZN Zorgverzekeraars Nederland
30