In de kijker - Nice

Evenwicht en variatie zijn sleutelwoorden voor een gezonde voeding. De laatste decennia is het
aanbod aan voedingsmiddelen alsmaar toegenomen. Gevarieerd eten is gemakkelijker dan ooit.
Maar tegelijkertijd is er een nieuw fenomeen ontstaan: keuzestress. Het etiket kan helpen. Weer meer
voeling krijgen met basisproducten – zij worden meestal aangeboden zonder etiket - is eveneens een
interessante optie. In elk nummer van Nutrinews zetten we een basisproduct in de kijker.
© Shutterstock In
de kijker
Nutritionele
samenstelling
Waarom is brood een gezonde
energieleverancier?
Brood levert energie in de vorm van complexe koolhydraten
(zetmeel) in combinatie met essentiële voedingsstoffen
zoals voedingsvezels, eiwitten, mineralen
en vitaminen (vooral van de B-groep). Naarmate brood
meer van de volledige graankorrel bevat - de uitmalingsgraad
van de gebruikte bloem is hoger - zitten er
ook meer voedingsvezels, vitaminen en mineralen in.
Volkorenbrood, waarin nagenoeg de volledige tarwekorrel
is verwerkt, bevat dus meer essentiële voedingsstoffen
dan wit brood dat wordt bereid met meer
geraffineerde bloem. Volkorenbrood is een bron van
eiwitten, voedingsvezels, kalium, ijzer, magnesium,
zink, niacine (vitamine B3) en foliumzuur en rijk aan
vitamine B1, koper en fosfor (1,2). De meeste broodsoorten
zijn ook vetarm.
Brood
“Brood is al eeuwenlang een van onze basisvoedingsmiddelen.
De platte koek van geplet graan van de Egyptenaren vier eeuwen
voor Christus, heeft plaats gemaakt voor een actueel en
modern product. Vertrekkend van eenvoudige basisingrediënten
biedt de bakker vandaag een rijk assortiment aan verschillende
brood types met talrijke gebruikstoepassingen in het
kader van een gezonde voeding.”
www.vigez.be
De minimale dagelijkse aanbevolen hoeveelheid volkorenbrood
voor een volwassen persoon (7 sneden of 245 gram) levert 1
• 79 % van de aanbevolen hoeveelheid fosfor;
• 76 % van de aanbevolen hoeveelheid vitamine B1;
• 76 % van de aanbevolen hoeveelheid koper;
• 63 % van de aanbevolen hoeveelheid niacine;
• 54 % van de aanbevolen hoeveelheid eiwit;
• 50 % van de aanbevolen hoeveelheid ijzer;
• 48 % van de aanbevolen hoeveelheid voedingsvezels;
• 44 % van de aanbevolen hoeveelheid magnesium;
• 40 % van de aanbevolen hoeveelheid koolhydraten;
• 38 % van de aanbevolen hoeveelheid kalium;
• 38 % van de aanbevolen hoeveelheid zink;
• 37 % van de aanbevolen hoeveelheid foliumzuur;
• en slechts 6 % van de aanbevolen hoeveelheid vet.
Nutrinews • nr 1 | 2012 | 11

In de kijker • Brood
Hoe bruiner, hoe meer vezels?
Brood bakken met bloem met een hoge uitmalingsgraad – er
blijft meer van de volledige graankorrel behouden - levert
donkerder brood op en bevat meer voedingsvezels. Vandaar
het ezelsbruggetje: hoe donkerder het brood, hoe meer vezels
het bevat. Dit gaat vandaag echter niet altijd meer op. Brood
waaraan 2 tot 6 % meel van mout is toegevoegd is eveneens
donkerder van kleur maar bevat niet noodzakelijk meer voedingsvezels.
Meel van mout wordt bekomen door tarwe- en
gerstkorrels te laten kiemen in een vochtige omgeving en ze
vervolgens te roosteren of te branden. Tijdens het kiemproces
zetten enzymen het aanwezige zetmeel om in maltose, waardoor
moutmeel zoeter smaakt. Roosteren of branden zet deze
omzetting stop en kleurt het meel bruin. Sommige witte
broodsoorten kunnen toch vezelrijk zijn omdat er kleurloze
(transparante) vezels zoals inuline aan zijn toegevoegd. Ten
slotte brengen toegevoegde vruchten, noten, zaden en pitten
ook extra voedingsvezels, vitaminen en mineralen aan maar
doorgaans ook meer energie (calorieën) (3,4). Nieuwe recepturen
maken dus dat de kleur van een brood niet per definitie
iets over het vezelgehalte vertelt. Wil je meer info over de
ingrediënten en het precieze vezelgehalte, raadpleeg dan het
etiket op voorverpakt brood of vraag meer uitleg aan de bakker
of het winkelpersoneel.
Kan brood in België een tekort aan
jodium helpen tegengaan?
In Nederland wordt al sinds de jaren 60 van de vorige eeuw
jodium toegevoegd aan broodzout. Brood is er intussen de
belangrijkste voedingsbron van jodium: 50 % van het ingenomen
jodium is afkomstig van brood. Deze maatregel heeft
ertoe bijgedragen dat er momenteel geen jodiumtekort meer
is bij de gemiddelde Nederlander. In het kader van het Belgisch
Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan (NVGP-B) werd geopteerd
om het milde jodiumtekort bij de Belgische bevolking
eveneens te bestrijden door het gebruik van gejodeerd zout in
de bakkerijsector te stimuleren. Het NVGP-B voorziet voorlopig
enkel in een vrijwillig engagement van de bakkerijsector. De
federaties van de artisanale en industriële bakkerijen, de federatie
van de distributiesector en de federaties van de toeleveranciers
aan de bakkerijen hebben zich op 2 april 2009 geëngageerd
om de Belgische bakkers te sensibiliseren om gejodeerd
zout te gebruiken. Op basis van de aankoopcijfers van
gejodeerd versus niet-gejodeerd zout schat men dat in 2011
bijna 70 % van het brood op de Belgische markt ongeveer
19 µg jodium per 100 g brood bevat. De minimaal aanbevolen
7 sneetjes brood per dag leveren een volwassene op die
manier bijna 25 % van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid
jodium. Op voorverpakt brood vertelt het etiket of het brood al
dan bereid is met gejodeerd zout. Brood van bij de bakker
moet niet van een etiket worden voorzien. De bakker of het
winkelpersoneel kan de nodige informatie geven (5,6).
1 Tabel: Nutritionele samenstelling van verschillende broodsoorten en de
procentuele bijdrage van volkorenbrood aan de aanbevolen dagelijkse inname
(ADI). Zie www.nice-info.be > Zoeken op thema > Voedingsmiddelen
> Graanproducten > Q&A Brood
12 | Nutrinews • nr 1 | 2012
Brood en
gezondheid
Wat doen de voedingsvezels in brood
voor onze gezondheid?
In brood worden voornamelijk de volgende voedingsvezels aangetroffen:
arabinoxylanen, bèta-glucanen, cellulose, fructanen (o.a. inuline),
oligosachariden, resistent zetmeel en lignine (7). Deze vezels bevorderen
de passage van het voedsel door het maagdarmkanaal en vergroten
het volume van de ontlasting. Dit bevordert een vlotte stoelgang
en helpt constipatie en andere aandoeningen van de darm zoals
diverticulose en darmkanker te voorkomen. Een hogere inname van
voedingsvezels uit granen is eveneens geassocieerd met een lager
risico op hart- en vaatziekten. Voor dit positieve gezondheidseffect
zijn verschillende verklaringen mogelijk. De vezels kunnen het bloedcholesterolgehalte
verlagen en de absorptie van vet en koolhydraten
vertragen waardoor de insulinesensibiliteit toeneemt en de triglyceridewaarden
dalen. Meer vezels innemen doet ook de bloeddruk lichtjes
dalen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan voedingsvezels worden trager
verteerd en geven geen aanleiding tot hoge pieken van de bloedsuikerspiegel.
Ze zijn daarom belangrijk in het kader van de preventie
en de behandeling van diabetes type 2. Ten slotte zorgen vezels voor
een groter verzadigingsgevoel waardoor men minder snel opnieuw
honger krijgt. Op die manier dragen vezels ook bij tot de preventie van
overgewicht (8,9).
Is brood een dikmaker?
Brood is geen dikmaker. Een snede brood levert gemiddeld zo’n
85 kcal en bevat gemiddeld maar 1 g vet. Van normale porties brood
op zich word je niet dik. Broodbeleg kan daarentegen wel veel vet en
calorieën aanbrengen. Smeer dus niet te dik en wees matig met vette
en zoete toespijzen (zie: Wat leg ik tussen mijn brood?). Luxebrood
zoals melkbrood, suikerbrood en rozijnenbrood bevatten doorgaans
meer calorieën omdat er meer vet en/of suiker aan het brood is toegevoegd.
Koffiekoeken en croissants bevatten ook beduidend meer
vet en suiker en zijn daarom geen gezonde broodvervangers. Ze
horen thuis in de restgroep van de actieve voedingsdriehoek. Het kan
ter afwisseling, maar overdrijf er niet mee.
Brood bevat zout. Is dit een reden om
geen brood te eten?
Zout is niet alleen een smaakmaker. Het is ook belangrijk voor de
deegontwikkeling, het bakproces en de houdbaarheid. Technisch
gezien is het mogelijk om brood te bakken met weinig of geen zout
maar het resultaat zal veel minder smakelijk, niet aantrekkelijk en
minder lang houdbaar zijn.
Brood is een belangrijk basisvoedingsmiddel in onze eetcultuur. Brood
brengt in de aanbevolen hoeveelheid niet alleen relevante hoeveelheden
essentiële voedingsstoffen aan die we moeilijk in voldoende mate
uit andere voedingsmiddelen kunnen halen, het brengt tegelijkertijd
ook redelijk wat zout aan. Om de zoutinname via brood enigszins te

eperken heeft België, als een van de eerste en enige landen in
Europa, al in 1985 een wetgeving uitgevaardigd die het zoutgehalte
in brood beperkt tot 2 % op de droge stof. Brood gebakken
in België mag dus niet meer dan 1,2 tot 1,4 g zout per 100 g brood
(afhankelijk van het vochtgehalte) bevatten. Het zoutgehalte in
brood verder verplicht drastisch verlagen kan het broodverbruik
hypothekeren omdat het brood dan te flets van smaak wordt en
minder aantrekkelijk is. Wie minder brood eet, riskeert zo ook heel
wat essentiële voedingsstoffen die brood levert, mis te lopen.
Zolang er naast in België gebakken brood ook ingevoerd brood
beschikbaar is dat aan minder strikte nationale zoutnormen is
onderworpen, kunnen dergelijke maatregelen bovendien de
inlandse productie en verkoop bedreigen en zal de verhoopte
gezondheidswinst mogelijk uitblijven. De algemene zoutinname
verder beperken kan eveneens door tal van andere maatregelen,
bijvoorbeeld geen zout meer gebruiken in de keuken of op tafel,
minder kant-en-klaarmaaltijden en gezouten smaakmakers en
sauzen gebruiken en de voorkeur geven aan minder gezouten
vleeswaren en kazen. Wie een strikt zoutloos of zoutarm dieet
moet volgen, kan meestal terecht bij de bakker voor een beperkt
aanbod aan zoutloos (max. 5 mg Na per 100 g brood) of zoutarm
brood (9).
Wat zijn gluten en zijn ze slecht voor
de gezondheid?
Gluten zijn eiwitbestanddelen die voorkomen in bepaalde graansoorten,
namelijk in tarwe, rogge, gerst, spelt, kamut en in mindere
mate in haver. Deze eiwitten spelen een belangrijke rol bij de
bereiding van brood. Ze vormen samen met vocht een stevig
elastisch netwerk (het glutenskelet) in het brooddeeg dat lucht,
ingebracht via het kneden, en koolzuurgas (CO2), gevormd door de
inwerking van gist op glucose, vasthoudt. Tijdens het bakproces
verstijft het glutennetwerk en bekomt men het typische kruim van
brood. Graansoorten die gluten van een goede kwaliteit bevatten,
bijvoorbeeld tarwe, zijn het best geschikt om brood mee te bakken.
Gluten worden door het overgrote deel van de mensen makkelijk
verteerd. Ongeveer 1 op 300 Europeanen (0,3 %) lijdt echter aan
coeliakie of glutenintolerantie. De inname van gluten geeft bij hen
aanleiding tot een abnormale immunologische reactie die leidt tot
ontstekingen en weefselbeschadiging. De enige manier voor coeliakiepatiënten
om symptomen en complicaties weg te nemen is
levenslang een glutenvrij dieet volgen (10). Brood is toegestaan in
een glutenvrij dieet, mits het is gemaakt met glutenvrije ingrediënten.
Er zijn glutenvrije mengsels om zelf brood te bakken. Steeds
meer bakkers bieden ook een assortiment aan glutenvrij brood
aan. De termen “glutenvrij” en “met zeer laag glutengehalte” zijn
sinds 1 januari 2012 door een Europese richtlijn gedefinieerd. Een
glutenvrij voedingsmiddel mag niet meer dan 20 mg gluten bevatten
per kilogram en een voedingsmiddel met een zeer laag glutengehalte
niet meer dan 100 mg per kilogram (11).
Loutere vermoedens van coeliakie op basis van diffuse ongemakken
in de buik zijn onvoldoende om voortaan glutenvrij te eten. Dit
kan leiden tot nutteloze en zelfs schadelijke dieetmaatregelen en
ernstige voedingstekorten. Gezien de grote impact die het volgen
van een glutenvrij dieet kan hebben op het dagelijks leven en het
sociaal functioneren, moet de diagnose zeker zijn en is een professionele
begeleiding door een arts en diëtist essentieel.
Praktische
aanbevelingen
Hoeveel boterhammen eet ik
best per dag?
De gemiddelde broodaanbeveling varieert van 5 tot 9
sneden (in totaal 175 tot 315 gram) per dag voor kinderen
van 6 tot 12 jaar en voor 55-plussers en van 7
tot 12 sneden (in totaal 245 tot 420 gram) per dag
voor volwassenen en adolescenten. Wie zware lichamelijke
arbeid verricht, intensief sport of een groeispurt
doormaakt, heeft doorgaans meer energie
nodig. Hij of zij haalt dit best grotendeels uit de voedingsgroep
van graanproducten en aardappelen, bijvoorbeeld
uit enkele boterhammen extra (12).
Volkorenbrood en bruin brood krijgen de voorkeur.
Wit brood, melkbrood, rozijnenbrood en suikerbrood
behoren in de actieve voedingsdriehoek tot de categorie
“Kies als middenweg”. Zij brengen minder vitaminen,
mineralen en vezels aan dan bruine en volkoren
soorten en mogelijk wat meer vet en/of suiker.
Eten we genoeg brood?
Neen. Uit de Belgische voedselconsumptiepeiling
blijkt dat de Belg ouder dan 15 jaar maar gemiddeld 4
sneden brood (of 133 g) per dag eet. Dit ligt ruim
onder de aanbevolen hoeveelheid. Slechts 20,7 % van
de Belgen voldoet aan de minimumaanbeveling voor
brood, beschuit of ontbijtgranen. De jongste leeftijdsgroep
(15-18 jaar) gebruikt het meest ontbijtgranen.
De leeftijdsgroepen 19-59 jaar en 60-74 jaar gebruiken
het meest brood (13).
Vanaf welke leeftijd mag mijn
kind (volkoren)brood eten?
Vanaf de leeftijd van 8 maanden mag een kind geleidelijk
aan wat brood eten. Start bijvoorbeeld met
stukjes lichtbruin brood geweekt in de melkvoeding of
laat de baby af en toe op een broodkorstje knabbelen.
Geef na een paar keer wat brood naast de melkvoeding.
Besmeer het brood met vetstof en leg er eventueel
wat zacht beleg op. Brood dat 1 tot 2 dagen oud is,
is minder plakkerig en makkelijker te kauwen.
Meergranenbrood met hele korrels is niet geschikt
voor kinderen jonger dan 1 jaar. Wacht met volkorenbrood
en andere volkoren producten tot de leeftijd
van 18 maanden. Te veel voedings vezels in de voeding
kan bij kleine kinderen krampen en winderigheid
geven. Het kan ook zodanig verzadigend werken dat
ze te weinig eten en bijgevolg te weinig energie en
essentiële voedingsstoffen binnenkrijgen (15).
Nutrinews • nr 1 | 2012 | 13

In de kijker • Brood
Mag ik brood vervangen door
andere graanproducten?
Een snede brood (35 g) levert ongeveer 85 kcal.
Dit komt ongeveer overeen met
• een halve sandwich;
• 30 gram stokbrood (of een kwart stokbrood);
• 3 rijstwafels natuur;
• 2 beschuiten;
• 25 g cornflakes (een kleine kop);
• 20 g muesli of havermout.
Sandwiches, piccolo’s, pistolets en stokbrood behoren in de
actieve voedingsdriehoek tot de categorie “Kies als middenweg”.
Zij kunnen dus ter afwisseling. Het assortiment ontbijtgranen
is groot. Raadpleeg het etiket want vele bevatten veel toegevoegde
suiker en zijn in tegenstelling tot bruin brood niet
altijd een bron van vezels (minstens 1,5 g vezels per 100 kcal of
3 g per 100g ). Koffiekoeken, croissants, koekjes, wafels en
gebak kunnen brood niet volwaardig vervangen. Ze bevatten te
veel vet en suiker en te weinig vezels, vitaminen en mineralen.
Zij behoren in de actieve voedingsdriehoek tot de restgroep.
Wat leg ik tussen mijn brood?
Gezond beleg is vooral een kwestie van variatie en matigheid.
Neem voor een dubbele boterham steeds enkel beleg (1 plakje,
1 eetlepel hartig smeerbaar beleg of 1 koffielepel zoet beleg). Kies
voor de helft hartig en voor de helft zoet beleg. Geef de voorkeur
aan magere vleeswaren en magere kazen (≤ 20 g vet per 100 g
kaas). Ook vis is lekker en gezond als broodbeleg.
Af en toe eens een gekookt eitje, een spiegelei of een roerei op
smaak gebracht met bijvoorbeeld ui, champignons of andere
groenten brengt afwisseling in het dagelijkse broodbeleg.
Vruchtenmoes of vers rijp fruit genieten de voorkeur als zoet
beleg. Confituur, honing of stroop zijn rijk aan suiker maar
bevatten geen vet. Ze kunnen dagelijks maar met mate. Choco,
speculaaspasta en pindakaas bevatten naast suiker ook veel vet
en worden daarom best niet elke dag gebruikt. Rauwkost past
ook goed tussen twee boterhammen. Ze geven niet alleen extra
smaak maar ook extra kleur (14).
Meer lezen?
www.nice-info.be > Zoeken op thema > Voedingsmiddelen
> Graanproducten
Inspiratie voor recepten met brood?
www.lekkervanbijons.be, www.versvandebakker.be
(vanaf 1 mei 2012), www.alledagenbrood.be,
www.wakkerebakker.be.
LITERATUUR
De literatuurlijst van dit artikel vindt u op pagina 17 of online.
Surf naar www.nice-info.be > Nutrinews > Nutrinews maart 2012.
14 | Nutrinews • nr 1 | 2012
Kopen en bewaren
Welke soorten brood zijn er?
Bij de bakker vind je een rijk assortiment aan diverse broden: rond,
vierkant, groot (ongeveer 800 gram), klein (ongeveer 400 gram), wit,
bruin, volkoren, op basis van tarwebloem of op basis van zes, zeven
of tien granen met onder meer rogge, spelt, haver, boekweit en soja,
puur of met extra smaakmakers zoals rozijnen, noten, suiker, melk,
eieren, gekonfijt fruit en chocoladekorrels. De Belgische bakker biedt
vandaag ook meer “exotische” broodsoorten aan zoals stokbrood of
baguette (Frankrijk), pompernikkel (Duitsland), ciabatta en focaccia
(Italië), naanbrood (Indië), Turks en Marokkaans brood. Pistolets, piccolo’s,
kaiserbroodjes, sandwiches en andere broodjes in miniformaat
vullen het assortiment verder aan. Om het brooddeeg te doen
rijzen wordt meestal gebruik gemaakt van gist (Saccharomyces
cerevisiae). Daarnaast is er ook brood bereid met zuurdesem met
een typisch zurige smaak. Binnen het gamma van niet-gerezen
broodsoorten zijn er ten slotte nog tortilla’s en matses. Kortom, er is
brood naar ieders smaak.
Hoe bewaar ik brood het best?
Brood bewaar je best op kamertemperatuur in een gesloten trommel
of in een broodlade met ventilatiegaatjes en verpakt in de broodzak
van bij de bakker. De broodzak van de warme bakker is niet zomaar
een papieren zak. Het is een paraffinen broodzak, ideaal om brood
beter te beschermen tegen uitdroging en bederf. Bewaar brood niet
in de koelkast want dan wordt het sneller oudbakken.
Je kan vers brood ongeveer een maand diepgevroren bewaren in een
plastic diepvrieszak. Verdeel het brood in dagporties want eenmaal
ontdooid, mag je het niet opnieuw invriezen (16). Gooi beschimmeld
brood altijd weg. Alleen de schimmel verwijderen is niet voldoende.
Als ontbijt en lunch,
‘s avonds of tussendoor
Idealiter neem je elke dag drie hoofdmaaltijden waarvan één warme
maaltijd en twee broodmaaltijden. Het ontbijt is traditioneel de eerste
broodmaaltijd. De tweede broodmaaltijd kan ’s middags of
’s avonds worden genomen. Brood kan ook op andere momenten van
de dag. Twee tot drie slimme tussendoortjes per dag kunnen de
maaltijden gezond aanvullen. Een boterham met goed gekozen beleg
is zo’n slim tussendoortje. Zo krijg je extra essentiële voedingsstoffen
binnen voor weinig calorieën. Vooral kinderen kunnen baat hebben
bij een boterham als tien- of vieruurtje. Het is gezonder dan altijd een
koek of een zoete of vette snack. In heel wat culturen wordt brood
ook bij de warme maaltijd genomen. Een goed idee ter variatie van
aardappelen, pasta of rijst. Brunchen of picknicken? Ook daar hoort
brood bij. Er zijn geschikte broodsoorten in overvloed voor dergelijke
speciale eetmomenten. En waarom geen brood als basis voor een
aperitiefhapje of een dessert. Met brood kan je eindeloos variëren.
De vele kooksites bieden inspiratie.

LITERATUUR
1. Verordening (EG) Nr. 1924/2006 - Rijk aan vitaminen en mineralen:
een portie levert 30 % van de in de bijlage van de Richtlijn
2008/100/EG aangegeven aanbevolen dosis - Bron van vitaminen
en mineralen: een portie levert 15 % van de in de bijlage van de
Richtlijn 2008/100/EG aangegeven aanbevolen dosis - Rijk aan
eiwitten: minimaal 20 % van de energetische waarde van het
levensmiddel wordt geleverd door eiwitten
2. Belgische voedingsmiddelentabel. www.internubel.be
(geraadpleegd op 24 november 2011)
3. Vanhee P. Waarom? Daarom: Volkorenbrood is bruin brood maar
bruin brood is niet altijd volkorenbrood. Waarom? Nutrinews
december 2006– ook te raadplegen via www.nice-info.be >
Nutrinews
4. www.brood.net > Brood en gezondheid > Vraag en antwoord
5. De Geeter H. Waarom? Daarom. De jodiuminname van de Belgische
bevolking is reden tot bezorgdheid. Waarom? Nutrinews maart
2009– ook te raadplegen via www.nice-info.be > Nutrinews
6. www.alledagenbrood.be > Brood lekker gezond > Brood met
gejodeerd zout.
7. Volkoren en gezondheid. Literatuurstudie 2011. Productschap
akkerbouw - http://www.productschapakkerbouw.nl/files/
Onderzoek_Brochure-volkoren-gezondheid.pdf .
8. De Geeter H. Voedingsvezel, de feiten op een rij. Nutrinews
september 2011 – ook te raadplegen via www.nice-info.be >
Nutrinews
9. De Geeter H. Waarom? Daarom : Brood blijft een gezonde
energieleverancier ondanks het feit dat het zout bevat. Waarom?
Nutrinews juni 2008 – ook te raadplegen via www.nice-info.be >
Nutrinews
10. Coene I. Het glutenvrije dieet: makkelijk in theorie, moeilijk in de
praktijk. Nutrinews maart 2006 – ook te raadplegen via
www.nice-info.be > Nutrinews
11. Verordening (EG) Nr. 41/2009) betreffende de samenstelling en de
etikettering van levensmiddelen die geschikt zijn voor personen
met een glutenintolerantie - http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/
LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:016:0003:0005:NL:PDF
12. Vanhauwaert E. De actieve voedingsdriehoek. Eerste druk 2012.
Uitgeverij Acco. ISBN 978-90-334-8639-5 – www.vigez.be >
webwinkel
13. Belgische voedselconsumptiepeiling 2004 - https://www.wiv-isp.be/
nutria/
14. Coene I. Waarom? Daarom: Gezond beleg is een kwestie van
variatie en matigheid. Waarom? Nutrinews september 2010 –
ook te raadplegen via www.nice-info.be > Nutrinews
15. www.kindengezin.be > Eten en drinken > vanaf 8 maanden
> op het menu
16. http://www.wakkerebakker.be/haalmeeruitjebrood/bewaartips
Nutrinews • nr 1 | 2012 | 15