DE TEGENWOORDIGE POSITIE DER PERS.

Int. Instituut
Soc. Geschiedenis
Amsterdam
No* 528 1 November 1936
Adres voor Redactie en Administratie:
Stalpertstraat 65, Den Haag. (Tel. 775417)
Redacteur:
D. HANS
Illlflllfl
Dit blad verschijnt ten minste
éénmaal per maand.
DE TEGENWOORDIGE POSITIE DER PERS.
Ik heb op mij genomen, voor de bespreking van het
onderwerp „De huidige positie der pers" een korte inleiding
te houden. Zij kan kort zijn, omdat de artikelen,
en uittreksels van artikelen, in den laatsten tijd in het
orgaan verschenen, mede als een voorbereiding tot het
debat kunnen worden beschouwd. Waar uit al deze
beschouwingen, van zoo verschillende zijden geleverd,
overtuigend blijkt, dat de positie en het beeld van de pers
in onze dagen veler aandacht boeien, meende het Bestuur
de gelegenheid te moeten openen er ook in onze vergadering
eens over te spreken. Ieder kan nu zeggen,
wat hij op het hart heeft.
De pers is sinds eeuwen een der belangrijkste machten
en organen in en van het publieke leven. Het is daardoor
alleen reeds volkomen begrijpelijk, dat in een tijd, waarin
alles wordt geschokt en beroerd, veel wordt hervormd
en zelfs ontworteld, een tijd van Umwertung aller Werte,
ook de pers daarvan den invloed ondervindt. Over het
ergste, wat zij ondervindt, namelijk de aantasting van
haar vrijheid, zal ik het thans niet hebben. Het valt
buiten het kader dezer discussie. Wij hebben er trouwens
vroeger al in den Kring over gesproken en ons standpunt
bepaald. Met diepe bezorgdheid aanschouwen wij
natuurlijk, in hoe vele landen de vrijheid der pers is
beknot. Nieuw is dit niet. De dictatuur, die ook niet
nieuw is, heeft in alle tijden, waarin zij opkwam, getracht
andere machten naast zich te vernietigen. Al het
vergankelijke — zei Goethe — is slechts gelijkenis. Wat
wij elders zien, stemt ons des te dankbaarder, dat wij
in ons vaderland nog leven in een sfeer van geestelijke
vrijheid. En overigens ben ik voor mij rotsvast overtuigd,
dat onderdrukking en vernietiging der persvrijheid nooit
blijvend kan zijn. De geest is, in al zijn uitingen en verschijnings-vormen,
als een veer: men kan hem tijdelijk
indrukken, straks springt hij onweerstaanbaar opnieuw
naar boven. Onuitroeibaar zit de vrijheidszin den mensch
in het bloed geboren.
Ik bepaal mij dus thans tot enkele punten met betrekking
tot de positie en het beeld der pers in ons vaderland.
En dan begin ik met de opmerking, dat het aange­
Rede van den Kring-Voorzitter, in
de Alg. Verg. van 24 October j.l.
zicht der publiciteit in betrekkelijk-korten tijd grondig
is veranderd. Ik zeg: publiciteit. Dit is een ruimer begrip
dan pers. De pers, de journalistiek, is een der vormen
van de publiciteit. En zij heeft moeten ondervinden, dat
in latere jaren andere vormen zijn opgekomen, en zich
op zeer snelle en sensationeele wijze hebben ontwikkeld.
Ik noem de radio en de [Urn. Reeds sinds de opkomst
der democratie in haar verschillende uitingen in ons
vaderland had de pers haar min of meer monopolistisch
karakter van orgaan der publiciteit, dat geregeld met het
publiek in contact kwam en het publiek voorlichtte,
moeten missen. De uitbreiding van het vereenigings- en
vergaderleven, in ons land allengs zoo sterk ontwikkeld;
de toeneming van allerlei instituten, waarin en waardoor
het publiek werd ingelicht en opgevoed, vaak langs den
weg der populaire wetenschap, dit en nog meer had
medegebracht, dat de voorlichting der pers niet meer
alleen stond. Doch dit alles is niet van zoo ingrijpende
beteekenis geweest als de ontwikkeling van radio en
film, omdat deze het publiek, evenals de pers, van dag
tot dag, ja, zelfs van uur tot uur bereiken en beroeren,
en, wat de radio betreft, daarbij heel dikwijls op de pers
een zeer stelligen voorsprong heeft, waartegen wij zelfs
met onze bulletins en extra-nummers niet meer op
kunnen. De jongste gebeurtenissen in ons vaderland
hebben dit overvloedig bewezen. Laat ons maar ronduit
bekennen, dat de verloving onzer Prinses en alles wat
daarmede verband hield een zeer bijzonder accent hebben
gekregen door radio en film. De toespraken, door de
vorstelijke personen bij die gelegenheid gehouden, zouden
ongetwijfeld ook zeer hebben getroffen, indien zij alleen
in de krant hadden gestaan, maar het diepe menschelijke
accent, het contact van ziel tot ziel, de persoonlijke aanraking,
kregen zij door de radio. Kan, mutatis mutandis,
niet hetzelfde gezegd worden van de rede, welke kort
daarna onze Minister-President in een vroegen morgenstond
hield over de monetaire kwestie? En hoe knap en
geestdriftig de beschrijvingen in onze dagbladen ook
waren van de tooneelen, welke zich in de residentie
afspeelden gedurende de eerste verlovings-dagen, op
de cinéae's had een bestorming plaats zooals nog nooit

122 DE J O U R N A L I S T
te voren het geval was geweest. Radio en film, de nieuwe
vormen der publiciteit, brachten hier, wat de pers niet
brengen kón en kan.
Zie hier, hoe wij nieuwe concurrenten naast ons gekregen
hebben, concurrenten, die wij zelve dienen, want
verscheidenen onzer gehoorzamen aan de stem deiradio,
wanneer deze op hen een beroep doet. In het begin
heb ik persoonlijk dit wel eens met eenigen schroom
gedaan. Later niet meer. Men kan de ontwikkeling van
zulke zaken niet beletten door een persoonlijke negatie.
Beteekent dit nu een bedreiging onzer positie? Om
drie-erlei redenen: neen. In de eerste plaats bereiken
radio en film tenslotte slechts een deel van het publiek.
In de tweede plaats bewijst de ervaring overvloedig, dat,
•wat de menschen gezien en gehoord hebben, zij ook
gaarne nog eens willen lezen. In de derde plaats hebben
radio en film nu eenmaal een zeer bijzonder karakter;
zij zijn gebonden aan tijd, vorm, plaats; het gesproken
woord komt wel in huis, maar het vervluchtigt op hetzelfde
oogenblik dat het gesproken is en het bereikt
slechts de menschen, die er op dat oogenblik naar luisteren;
wil het anderen bereiken, dan moet het op mechanische
wijze herhaald worden, later. En naar de film
moet men heengaan, op bepaalde uren. De krant echter
valt in de bus; behoeft niet herhaald te worden; is voor
de kennisneming niet gebonden aan tijd, plaats en persoon.
De krant heeft voordeelen, welke radio en film
nooit kunnen bereiken; haar positie blijft ongeschokt.
En bovendien is er nog een groot verschil', en hiermee
kom ik in het hart van de kwestie zooals ik haar stellen
wil. De krant geeft iets, dat bij radio en film nooit het
centrale punt kan worden: voorlichting en als gevolg
daarvan leiding. Als zoodanig behoudt de pers, kan zij
althans behouden, een beteekenis, waarvan de invloed
moeilijk kan worden overschat en die door radiocursus
en radio-voordracht zelfs uit de verte niet kan
worden benaderd. De voorlichting, de beschouwing, het
artikel, de periodieke, dagelijksche invloed; ziedaar wat
het geheel eigene blijft van onze pers. Zeker, een krant
is nieuwsblad. Het publiek is daar op afgericht. Juist
op dit punt spitst zich dan ook de concurrentie van radio
en film toe: het nieuws, de reportage, het journaal. En
ongetwijfeld kan een krant zich een reputatie ten goede
of ten kwade veroveren door haar betrouwbaarheid als
nieuws-orgaan; nationaal en internationaal kennen wij
allen de voorbeelden daarvan, voorbeelden ook van oppervlakkige,
on-gefundeerde, fantasie-rijke reportage.
Maar het eigenlijke gezag van een krant, haar invloed,
haar cultureele plaats, hangen veel meer af van de beschouwing,
van het oordeel, van de voorlichting, dan
van het nieuws en van haar technische vaardigheid en
van haar prachtige en vlugge illustratie. Kranten kunnen
in dit laatste uitblinken en toch geen of weinig gezag
hebben. Omgekeerd evenzoo. Het is in dezen gedachtengang
duidelijk, dat de pers er naar moet streven de
beschouwende taak, welke zij op radio en film voor
heeft, zoo goed mogelijk te blijven vervullen.
En ziedaar nu, ik spreek het openhartig uit gelijk ik
het openhartig geschreven heb, wat ik de fout vind in
onze pers van vandaag: het gebrek of het tekort aan
algemeene voorlichting.
Ik was getroffen door de blijken van instemming welke
ik kreeg, nadat ik in dien geest had geschreven, en ik
acht mij van een uitvoerige herhaling der motieven ontslagen.
Ik ben van oordeel, dat de voorlichting, de beschouwing,
het hoofdartikel in de verdrukking is gekomen.
Dat het op den achtergrond is gedrongen; dat
het te eenzijdig slechts bepaalde onderwerpen behandelt
en te veel is verzakelijkt; dat het ook typografisch met
te weinig onderscheiding wordt behandeld. En deze
dingen klemmen te meer en te sterker in den tijd dien
wij beleven, en die ook voor ons een nieuwe taak meebrengt.
Verschillende gezaghebbende personen zijn,
geheel onafhankelijk van elkander, tot deze conclusie
gekomen. Elout schreef, dat de pers niet meer bezielt;
dat de krant, die vroeger ook een zaak was, tegenwoordig
bovenal een zaak is geworden. Lievegoed riep uit: wij
hebben nieuwe journalisten noodig, die de gespecialiseerde
verdeeldheid van het moderne dagblad opheffen
in een eenheid van leiding, een eenheid die moet wortelen
in en leven uit den geest. „Veranderde journalisten"
noemde Stephen Wood hen in een boek. Llit
ons orgaan is u reeds gebleken, dat in het midden onzer
dit alles weerklank vond. Zegt dit alles ons niets? Zien
wij niet onze nieuwe taak? Als Huizinga betoogt, en
hij niet alleen, maar tal van andere cultuur-historici mèt
hem, dat er öf geen nieuwe cultuur zal komen, óf een
cultuur die geestelijk, meta-physisdh gericht is, als hij
uitroept (en dit is misschien wel de belangrijkste zin
uit heel zijn jongste boek): ,,Het is enkel op de onverzwakte
en onwrikbare basis van een levend metaphysisch
besef, dat een absoluut waarheids-begrip, met zijn uitvloeisel
van volstrekt geldige normen van zedelijkheid en
gerechtigheid, veilig is tegen den wassenden stroom van
instinctieven levensdrang", denkt gij dan, dat de pers.
dat wij, journalisten, buiten die cultuur en buiten dat
alles öm kunnen gaan? Dat zij een anderen weg kunnen
volgen: een neutralen weg, of dien der onverschilligheid,
of der politieke of economische onzijdigheid?
En deze dingen mogen niet gemonopoliseerd worden
voor de kerk of voor een bepaalde andere groep in onze
samenleving, en zij zijn niet het specifieke terrein van
en voor een bepaalde rubriek in onze kranten, naast sport
en financiën en gemengde berichten: zij betreffen onmiddellijk
de centrale leiding zelve en haar voorlichting. Is
de pers bereid aan deze taak te voldoen? Zijn er de
leidende journalisten voor, die, naar Lievegoeds woord,
,,leven uit den geest", wat eigenlijk zeggen wil: leven
uit de religie — het begrip religie hier dan genomen in
zijn breedst-mogelijken zin? Zijn zij er, die ook in het
dagblad de dingen van dezen tijd kunnen en durven
stellen onder eeuwigheidslicht? Eén ding hoop ik, dat
men zich bij dit alles niet zal beroepen op de neutraliteit.
Er is, ook in de pers helaas, een neutraliteit, die alle ziel,
alle persoonlijkheid, alle waarlijke leiding en voorlichting
doodt. Neutraliteit tegenover de geweldige vragen van
onzen tijd is een onding. Men moet het mij niet kwalijk
nemen dat ik het zeg, maar in onzen dagen maakt het
woord neutraliteit mij, ter aanduiding van de taak en de
positie der pers, obstinaat. Een krant is — zoo las ik
onlangs in een onzer weekbladen, de Haagsche Post —
een missionaris. Zoo is het. Neutraliteit — hoe men het
begrip ook neme, positief of negatief — miskent wat het
wezen en de roeping van elke krant moet zijn. Zij is
gewoonlijk het resultaat van zakelijke, economische overwegingen.
Zoo maakt zij eerst recht een cultureel goed
tot winst-object en zet feitelijk den aandeelhouder op den
stoel der redactie. Toch verkies ik haar nog boven een
journalistiek, waarop de woorden toepasselijk zijn, die
Thorbecke eens gebruikte om de staatkunde van van Hall
te geeselen; een beleid, zonder ideeëlen inhoud, dat zich
slingert om elke nieuwe en opkomende volksbeweging.
Voor mij heeft een krant evengoed een roeping en een
opdracht in deze wereld als een mensch, ziet zij evengoed
een taak voor zich die met overtuiging, karakter
en geloof moet worden vervuld. Er zijn problemen, gevaren,
bedreigingen waartegen neutraliteit in wezen een
onmogelijkheid is, er zijn waarden in een volksleven
die boven eiken partijstrijd uitgaan en terwille van waarheid,
zedelijkheid, gerechtigheid en vrijheid alleen reeds
moeten worden gediend. Een pers, die dit niet doet.
verloochent haar roeping.
Het feit, dat ik besprak, het terugdringen van het
hoofdartikel, het beperkte karakter van de beschouwing
en de voorlichting, houdt onmiddellijk verband met andere
verschijnselen, welke de tweede belangrijke taak van
het dagblad raken: de nieuwsvoorziening. Het karakter
dezer verschijnselen draagt een economischen en een
ideëelen kant,
Wij weten allen wat ik bedoel. Meer en meer is de
nieuwsvoorziening gecentraliseerd en, gemechaniseerd,
totdat dit zijn bekroning vond in de oprichting van het
A.N.P. ,,De krant" — ik citeerde Elout reeds — „die
vroeger ook een zaak was, is tegenwoordig vooral een

zaak geworden". Treffend bevestigt zich dit in het
streven der directies, om door middel van een centralen
nieuwsdienst alles in eigen hand te krijgen en door
middel van de telex alles gelijktijdig te bereiken, ten
koste van de economische nadeelen voor de journalisten
en van de ideëele nadeelen voor de journalistiek, daaraan
verbonden. Het is uitermate teekenend, dat letterlijk
alle tendenzen en verschijnselen van de latere jaren op
dit terrein een bedreiging zijn voor het economische
belang van den journalist. De vorming van dagbladconcerns,
met de daaraan verbonden uniforme copie voor
verschillende tot het concern behoorende bladen; de
onderhandsche verkoop van nieuws, en zelfs van heele
pagina's, door grootere aan kleinere en door Nederlandsche
aan Indische bladen, zonder dat de betrokken
journalisten daarin worden gekend of er voordeel van
genieten; de oprichting van allerlei kleine persbureaux,
die steeds maar weer aftrek schijnen te vinden; de oprichting
ook van onderlinge pers-vereenigingen en belangen-gemeenschappen,
gelijk er in de laatste dagen
wederom één is bijgekomen; en nu de centralisatie der
nieuwsvoorziening in het A.N.P., het beteekent alles
inperking van het arbeidsveld voor den journalist; beperking
ook van het aantal journalisten; aanzienlijke
verkleining van zijn kans op bijverdiensten. Het is deze
ontwikkeling, die mij niet zonder zorg doet zijn.
En daarbij komt dan nog het ideëele nadeel. Door
al deze dingen, in het bijzonder door deze centralisatie
der nieuws-voorziening, die niet volstrekt nieuw is, maar
zich thans scherp heeft toegespitst, veranderen de trekken
van het aangezicht der journalistiek, en zij worden er
niet schooner op.
De reportage heeft den tijd gekend van de romantiek.
Zij was toen een bohémien. Een vrije vogel. Onder de
leus: ,,Een vliegende kraai heeft altijd wat!'' — de oudsten
onder ons herinneren het zich en zien het beeld
van tal van voortreffelijke nieuws-reporters voor zich
opdoemen — gingen journalisten de straat op en brachten
altijd wat mee. Goed — ideaal was het niet. En de
bohémien kan geen standaard-type zijn; dan is hij trouwens
geen bohémien meer. De tijd kwam dan ook van
een meer serieuze, meer systematische reportage, in onderlingen
wedijver. Men kon er vrede mee hebben. Maaide
evolutie van de wilde bergbeek, die zich daar neerstortte
uit de hoogten der journalistiek, tot het keuriggegraven,
maar levenlooze kanaaltje van tegenwoordig,
van den journalistieken bohémien tot den notaris-klerk
van thans, — die is mij te bar. Met de mechanisatie en
rationalisatie van het nieuws mechaniseeren en rationaliseeren
wij den geest mee. De vrije vogel is gekortwiekt.
Humoristisch, en zielig tegelijk, is het om te zien, hoe
hij af en toe nog zijn besnoeide vlerken poogt uit te
slaan, door van een paar centimeters afzonderlijk nieuws
een meter te maken, een kauwgummie-journalistiek die
eenige beruchtheid gaat krijgen, of hoe hij het mechanische,
van de telex ontvangen nieuws, eenigszins verandert,
eenigszins boetseert, een paar tierlantijntjes er
bijmaakt en er dan boven zet: ,,Van onzen eigen correspondent".
Het publiek loopt er misschien in; de vakgenoot
niet. Alle variatie is weg. Er is een vlakke
uniformiteit, die ook het geestelijk-sportieve doodt, dat
vroeger in de vrije concurrentie gelegen was. Wij hebben
alles allemaal en alles allemaal gelijk en omdat
we alles allemaal moeten hebben, moeten de kleurloosheid
en het mechanische van het nieuws ten top worden
gedreven, moet elk persoonlijk cachet aan de reportage
ontbreken. In het orgaan der Katholieke Journalisten-
Vereeniging gewaagt iemand terecht van ,,de eenheidsworst
van den telex". Als we maar eenigszins kunnen,
vragen we bovendien alk redevoeringen en gegevens
nog vooruit ook. Wij drukken de meest volledige verslagen
al keurig af, vóór er iets van hetgeen er in staat
heeft plaats gehad. De goede, groote verslaggever en
reporter, een van de mooiste figuren in de journalistiek,
wordt weggemechaniseerd. Al deze nadeelen en gevaren
worden, ook in economisch opzicht, des te grooter, wanneer
het persbureau — ik spreek hier nu van deze
DE J O U R N A L I S T 123
instelling in het algemeen — ook artikelen, schetsen,
critieken gaat leveren. Een paar stappen verder, en de
mechanische journalist is uitgevonden als verlengstuk
van de telex. Dan zullen er geen houtjes genoeg zijn
om op te bijten voor hen, die zich nog journalist gevoelen.
Reeds nu kan men herhaaldelijk de funeste opmerking
hooren, dat men ergens niet heengaat voor een verslag,
want het A.N.P. gaat er naar toe. De telex tikt het
wel binnen.
Men begrijpe mij goed. ,,Als de ziele luistert, spreekt
het al een taal, dat leeft!" schreef Gezelle. Ik wil ook
in het ratelende geluid van de telex een taal hooren,
een taal die gewaagt van ondernemings-geest, van durf,
van vaardigheid, de taal van een technisch wonder, een
triomf van menschelijk vernuft. Ik weet heel goed dat
achter elke nieuwe technische vinding de geest staat.
Maar ik ben van oordeel, dat tusschen de toetsen van
dat technische wonder niet alleen een belangrijk deel van
onze economische mogelijkheden, maar ook van de vrije
journalistiek in haar geestelijke variaties wordt doodgeknepen.
En ik houd te veel van mijn beroep, om dit
niet te betreuren.
Ik kom aan het eind van deze korte inleiding. Heb ik
te zware registers uitgetrokken? Had mijn palet te zwarte
kleuren? Dan heb ik in ieder geval toch op bedenkelijke
verschijnselen en tendenzen gewezen. Een gewaarschuwd
mensch geldt voor twee. Ik heb overigens slechts
enkele punten aangestipt. Over het aspect van de moderne
krant; over de koppen; over het on-evenwichtige
in het uiterlijk; over de vraag der sensatie en over andere
zaken heb ik gezwegen. Ik heb alleen willen wijzen
op enkele hoofd-gevaren, die ik in de huidige positie van
ons dagblad ontwaar. Er blijft ook nog deze vraag, of
het inderdaad juist is, wat sommigen beweren, dat de
invloed der directies op den inhoud der krant toeneemt.
Ik voor mij ben van oordeel, dat deze vraag niet in het
algemeen te beantwoorden valt. Het zuivere journalistieke
standpunt in ons land is altijd geweest, dat, met
behoud van alle mogelijke overleg en met inachtneming
van alle wenken en adviezen, de beslissing — immers
ook de verantwoordelijkheid — ligt bij den hoofdredacteur.
Ons land en onze journalistiek zijn bij deze practijk
wel gevaren. Zij hebben de vruchten er van geplukt. Ik
druk allen op het hart in dezen geest te blijven werken,
eigen persoonlijkheid en eigen taak en eigen verantwoordelijkheid
te handhaven, ook, als het moet, tegenover
de directies. Ik weet, en het leven heeft mij
dit genoegzaam en aan den lijve geleerd, dat niemand
zijn beginselen kan voortdragen zonder concessies te
doen, waartoe de strijd om het bestaan verplicht. Maar
wij behoeven het vaandel niet uit handen te geven, ook
al wordt het een enkele maal in dien strijd doorschoten
en gescheurd. Mogen onze handen in ieder geval geklemd
blijven om den stok.
,,Laat ons" — zoo zei mr. Plemp van Duiveland eenmaal
— ,,ons beroep zeer fier hoog houden, in het bewustzijn,
dat, hoe onmisbaar ook de kapitaal-kracht, de
ondernemingsgeest, de commercieele eigenschappen zijn,
die een dagblad-onderneming evenzeer behoeft als elke
andere, het tenslotte de geest, de bekwaamheid en de
aanleg van de journalisten zijn, waarvan het afhangt
of de courant naar behooren voorziet in een levensbehoefte
van honderdduizenden".
In deze dagen van wilde geestelijke verwarring aan
den eenen, en van journalistieke industrialisatie en
massa-productie aan den anderen kant, kunnen wij die
wetenschap meedragen als een schoone troost.
De directeur van de firma waar ons orgaan
wordt gedrukt, collega Pier Westerhaan, heeft
spontaan aangeboden de inleiding van den Voorzitter
over ,,De tegenwoordige positie der Pers"
belangeloos als afzonderlijk geschriftje aan onze
leden toe te zenden, met een marge voorzien voor
het eventueel maken van aanteekeningen. Dit
aanbod is gaarne en dankbaar aanvaard. Binnenkort
ontvangen onze leden dit geschriftje.

124 DE JOURNALIST
INHOUD: De tegenwoordige positie der pers. — Officieèle
Mededeeling; Verslag Algemeene Vergadering; Rapport Congres
F.I.J.; Bestuursvergadering; Ledenlijst; Waarschuwing Royement;
Agenda Algemeene Vergadering; Lidmaatschap en Persvrijheid. —
Allerlei Onderwerpen: Pers en Persbureaux; Volontairs; Jubilarissen;
Drukpersvrijheid; Waar zijn de grenzen?; Onze Vergaderingen. —
Allerlei Berichten.
Officiëele Mededeelingen.
ALGEMEENE LEDENVERGADERING
op 24 October te 's-Gravenhage.'
Geopend te 3 uur precies.
Opening.
Aanwezig zijn de gewone leden: D. Hans, H. Dekking, T.
Cnossen, P. Bakker, L. J. v. Looi, S. J. Hirsch, H. P. Danz,
L. Stork, Jhr. J. W. Witsen Elias, G. P. v. Overbeek, S. Staal,
M. Sluyser, G. J. Kruseman Aretz, D. A. Klomp, H. v. d. Weg,
A. E. Mendell, S. v. d. Velde, G. J. Wisse, J. J. v. d. Laan,
Tj. N. Adema, mr. J. C. de Wit, L. A. Pam, J. W. Pijnappel,
Th. B. F. Hoyer, W. F. Beeremans, H. J. Lindt, J. Spier, J.
Lamers, J. Hollander, S. de Vries, J. Paauw, A. C. P. Seyffert,
J. D. Rempt, Chr. Geudeker, J. J. Liber, J. Breunis, G. Polak
Daniels, J. A. Wiersma, A. Scheffer, P. Derjeu, M. C. v. Vooren,
A. v. d. Meulen, B. Bruins, C. A. Faber, E. Wijga, Sj. v. d.
Schaaf, P. E. Peaux, C. K. Elout (eere-lid), J. H. Bergmeyer,
Jac. v. Dam, Mej. R. v. d. Heide, Th. Rademakers, P. A. Donker,
S. Carmiggelt, A. J. Luikinga, J. C. Polak, K. Polak, W. C. F.
Scheps^L. Schotting, A. C. de Gooyer, P. Westerbaan, G. Werkman,
C. A. Crayé, G. J. Lammers, G. N. Leenders, J. W. Matthijsen,
C. L. F. Sarlet de Soiron, Mej. A. Ch. P. de Ridder,
F. Primo, A. Cohen, J. C. Rugaart, J. Schraver, P. Sanders, S.
Witteboon, G. Hoek, M. Stavinga, J. J. F. v. d. Bergh, H. R. Klein,
H. Schlick, Mevr. R. v. Oven, Mevr. G. Buininn, Is. Leman,
J. Werkman, G. Koopmans, A. v. Eek, Mej. M. Pos, A. D.
Lissauer, L. de Wolff, J. Nunes Vaz, J. A. Leerink, A. G. Biemond,
J. Cpucke, J. E. v. d. Wielen, mr. E. Elias, J. G. Gleichman,
B. Hansen, M. Nitzowitsch, mr. E. C. A. Kuyper, J. M. A. Kroes,
P. v. 't Veer, W. R. C. Boetzelaer, Q. A. de Ridder, P. H. de
Wit, C. Wildenberg, H. Kroon Jr., H. H. J. v. d. Pol, H. W.
de Wal, K. Voskuil, dr. E. van Raalte, W. R. C. v. Boetzelaer,
W. A. Zuurbier, A. J. Sanders, H. S. M. v. Wickevoort Crommelin,
H. Koops Jr., Tj. Douwes, Is. Sanctroos en de buitengewone leden:
C. Riezebos, A. J. Lievegoed, D. J. Lambooy, Jacq. Harms Tiepen
en dr. H. W. v. d. Vaart Smit. (Eén naam is onleesbaar).
De Voorzitter, de heer D. Hans, gedenkt de leden, sinds de vorige
vergadering gestorven. Een die al rustende was, E. W. de Jong,
die veel arbeid geleverd heeft, ook vele functies in ons verenigingsleven
vervulde. Dan G. van Lissa, die tot de ouderen behoorde,
die op zeer eervol werk zoowel in Indië als in Europa kon terugzien.
En vier anderen, die midden uit den strijd werden weggenomen:
E. O. H. Ruempol te Rotterdam, G. C. Kleyse te Breda. Terwijl
plotseling uit het werk in den meest letterlijken zin weggenomen
werd J. W. Bosch en ook Job Sand. Met eerbied en groote waardeering
herdenken wij hen. „Als ik de namen der dooden doorschrap
op de ledenlijst, stokt de pen soms op het papier. Dat oogenblik
van doorschrappen komt voor ons allen Midden in ons drukke
leven zullen de beeltenissen van deze kameraden nog wel eens
voor ons staan. Hun namen blijven met eerbied bewaard".
Notulen.
De notulen van de jaarlijksche algemeene vergadering worden
goedgekeurd.
Ingekomen stukken.
Ingekomen is een voorstel van de Icden-Klomp es., dat de
strekking heeft te bepalen, dat bestuursleden voortaan periodiek
moeten aftreden, en niet herkiesbaar zijn.
Het zal geplaatst worden op de agenda van de volgende algemeene
vergadering.
Verkiezing Bestuurslid.
Aan de orde is de verkiezing van een bestuurslid in de vac-
Is. Santcroos.
De Voorzitter constateert dat de afgetredene een voortreffelijk
bestuurslid is geweest, gewaardeerd zoowel om zijn persoon als
om zijn zakelijke adviezen. Spr. wenscht hem in zijn nieuwen werk'
kring veel succes. (Applaus).
Candidaat gesteld zijn door De Amsterdamsche Pers de heer
J. J. F. van den Bergh, door verschillende leden de heer G. P. J.
van Overbeek.
De heer S. de Vries (Amsterdam) spreekt over de candidatuur
der Amsterdamsche Pers. De goede gewoonte in den Kring wil,
dat in een z.g. Amsterdamsche, Rotterdamsche, Haagsche of provinciale
vacature een gelijke candidaat gesteld werd. In het Kringbestuur
willen wij ook de afspiegeling zien van de politieke en
cultureele stroomingen onder de journalisten. De keus wordt dan
bepaald op hen, die getoond hebben in ons midden goed werk te
kunnen doen. Van die tweede gewoonte heeft de A.P. moeten
afwijken. Zij meende aanvankelijk in collega P. O. Bakker een
geschikt candidaat te hebben, een getraind bestuurslid der A.P. óók
werkzaam aan de Arbeiderspers gelijk het afgetreden bestuurslid.
Hij weigerde het laatste oogenblik die candidatuur, en wees op zijn
collega Van Overbeek, juist van Den Haag naar Amsterdam overgeplaatst,
en die onder de zijnen geldt voor een puik organisatieman.
Na de weigering van collega Bakker heeft de voorzitter der A.P.
zich gewend tot collega's dr. Wiardi Beekman en Winkler. Op
verschillende gronden nebben beide collega's, na beraad, voor een
candidatuur bedankt en gewezen op collega Van Overbeek, (toen
nog geen lid der A.P.). Hieruit bleek een tendenz, ons een candidaat
op te ' dringen. Een weigering, de A.P. te noodzaken met den
candidaat te komen, dien de Arbeiderspers in eigen kring begeert.
Wij passen daarvoor. Wij wenschen alleen het belang van den
Kring als maatstaf aan te nemen. Met de grootst mogelijke meerderheid
was het bestuur der A.P. tegen de candidatuur-Van Overbeek.
Wij konden niet aan den indruk ontkomen, dat men den
voorzitter van een personeelsvereniging in het Kringbestuur wilde
brengen. Dit achtten wij in strijd met de traditie: een vertegenwoordiger
van een belangengroep in het bestuur! Kunnen er voor hem
geen conflicten van plichten uit voortkomen? Wij dachten aan de
mededeeling, dat de Arbeiderspers een pensioenregeling heeft gesloten
buiten die van den N.J.K. om.
De Voorzitter: Moeten wij dit punt nu behandelen? Laat men de
eigen candidatuur verdedigen, maar niet de andere bestrijden.
De heer De Vriest Ik leg uit, hoe de A. P. tot haar candidatuur
is gekomen. De heer Van Overbeek is de man, die deze pensicenzaak
heeft geregeld. Nooit is de mededeeling terzake in de bestuursvergadering
van 25 April (van het Kringbestuur) een tegenspraak
gekomen.
Stemt Dat is onjuist.
De heer De Vriest Toen de zaak zoo stond, heeft het bestuur
der A.P. besloten een anderen candidaat aan te bevelen, en de
ledenvergadering der A.P. heeft met 27 tegen 14 stemmen en 2
blanco's besloten collega Van den Bergh te stellen. Ter aanbeveling
zegt spr. dat v. d. Bergh jarenlang gedelegeerde is. Hij heeft de
candidatuur niet met vreugde aanvaard, want, gekozen, zal hij
moeten bedanken als vice-voorzitter der A.P., een post waaraan
hij zeer gehecht is.
De heer Rugaart (Apeldoorn) deelt mee, dat de Oostelijke Pers
besloten heeft de candidatuur der A. P. te steunen (met op 2 na
algemeene stemmen). Spr. spijt het, dat een vorige maal, toen een
bestuurslid uit Deventer aftrad, men zich niet aan de traditie gehouden
heeft.
Stemment Er is toch weer iemand uit de provincie gekozen!
De heer Matthijsen (Amsterdam) constateert dat 54 onderteekenaars
de candidatuur-van Overbeek hebben ingediend. Moet nu
een groote groep leden in een bestuur (dat bestaat uit liberalen plus
een anti-revolutionair, en collega Schotting) niet langer een collega
hebben, die tot de Arbeiderspers behoort? Wat ons treft dat is,
dat onze candidaat wordt geweerd, omdat hij volgens zijn naaste
collega's de geschiktste is. Dat heeft hij ons getoond juist in de
behandeling van de zaak van de pensioneering. Twee jaar geleden
is een pensioenfonds opgericht aan de Arbeiderspers. Het bestuur
van de personeelsvereeniging heeft meegedeeld, dat het daartegen
bezwaar had en aan het bestuur van den N.J.K. daarvan mededeeling
gedaan. Anderhalf jaar heeft de briefwisseling geduurd tusschen
de personeelsvereeniging en het bestuur der NV. Arbeiderspers,
vóór de Kringregeling werd aanvaard. Zoo robust is het
bestuur der personeelsvereeniging opgetreden, dat de journalisten
van de Arbeiderspers het daarvoor grooten dank schuldig zijn. En
moet Van Overbeek daarom worden geweerd als bestuurslid? Van
geen der onzen is te verwachten, dat hij daaraan meedoet. De
regeling is wel gesloten bij de Olveh, maar de regeling is in menig
punt gunstiger dan de N.J.K.-regeling bij de Nationale.
De Penningmeester, de heer Dekkingt Volkomen onjuist.
De heer Matthijsent Willen wij de candidatuur doordrukken?
Neen, maar wij komen er tegen op, dat hij, als de meest geschikte
onder ons voor zijn personeelsvereeniging, niet geschikt zou zijn
voor lid van het bestuur van den Kring.
De heer Beeremans (Haarlem) dankt namens den Haarlemschen
Journalistenkring, voor het tijdig meedeelen van de candidaten,
waardoor in Haarlem bespreking mogelijk was. De heer Matthijsen
bedoelde zeker de soc.-democratische arbeiderspers? met zijn „de

arbeiderspers"? Want De (Chr.) Amsterdammer wordt tegenwoordig
ook uitgegeven als een blad van de chr. arbeidersbeweging. Wij
hebben steeds de politiek buiten den Kring gehouden. Nu wil men
een bepaalde richting in het Kringbestuur brengen. Kan de eenheid
daardoor geen gevaar loopen? Wij hebben altijd alleen gelet op
bekwaamheid en geschiktheid. Haarlem heeft besloten zich te verzetten
tegen den voorgestelden candidaat „van eenige leden", en
waarschuwt tegen import van politieke overwegingen. De candidatuur-Van
den Bergh besloot Haarlem gaarne te steunen. Om misverstand
te voorkomen: als een S.D.A.P.'er was aanbevolen, om
zijn bekwaamheid en geschiktheid, dan zou Haarlem gaarne zijn
meegegaan.
De heer Witteboon (Rotterdam) zegt: Gaat het om de bekwaamheid
van de candidaten? Dan kan ik verklaren op grond van ervaring,
dat collega Van Overbeek zéér bekwaam is.
De heer P. Bakker (Amsterdam) stond oorspronkelijk op het
standpunt, dat het goed was een Amsterdamsche vacature te laten
vervullen door een Amsterdammer. En hij vond het aanbod der
candidatuur vereerend. Toen vlak daarop Van Overbeek in Amsterdam
kwam, was voor hem de situatie geheel veranderd en
spreker heeft zich uit eigen aandrang besloten, zijn candidatuur in
te trekken. Niet omdat hij voorzitter was van de personeelsvereeniging,
maar om de qualiteiten, waarvan hij in die functie blijk gaf,
is collega v. Overbeek naar voren gebracht. Ook bij de Amsterdamsche
Pers kijkt men altijd eerst naar de bekwaamheid, maar er
moet toch ook een weerspiegeling zijn van de overtuigingen, onder
ons levende. Ten slotte: is het raadzaam, twee anti-revolutionairen
in het bestuur te brengen, die destijds tegen de motie-persvrijheid
stemden?
De heer Wildenberg (den Haag) deelt mee, dat de H.J.V. met
de kleinst mogelijke meerderheid zich heeft uitgesproken voor de
candidatuur-Van Overbeek. Vijf stemmen op Van Overbeek, vier
op Van den Bergh, vier blanco. Er is geen recht, op een bestuurszetel,
er is een quaestie van beleid. Daarom is het tactisch, aan
de Amsterdamsche Pers de vrijheid te laten voor te dragen, wien
zij wenscht. Als er een bepaalde uitspraak is van een vereeniging,
moet men zich daaraan bij voorkeur houden. Wanneer men zoo
doet als een groep leden hier thans wil kan men in minder dan
geen tijd den N.J.K. uit elkaar trekken. Spr. heeft den indruk dat
collega Bakker na ruggespraak zich heeft teruggetrokken. Wij zien
ons op deze manier iemand „toegewezen". Wij moeten de souvereiniteit
van de plaatselijke vereenigingen hooghouden.
De heer Voskuil (den Haag) wil den indruk wegnemen, dat de
Haagsche J.V. tegen een candidaat van de Arbeiderspers zou
wezen. Slechts 4 leden (geroep 5) waren voor de andere candidatuur.
Er bestond alleen verschil over den meest geschikten persoon
onder de redacteuren van de Arbeiderspers.
De heer Sluyser (Amsterdam) meent ook, dat de Kring zich bevindt
op een zeer gevaarlijken weg. Het lidmaatschap van een
personeelsvereeniging is aan de Kringleden toch niet verboden?
Als men tegen een candidaat alleen ingaat omdat hij lid van een
personeelsvereeniging is, dan gaat men een gevaarlijken weg op.
Dan krenkt men vele leden.
De heer Coucke (den Haag) vraagt te verbieden, van de discussies
iets anders te laten publiceeren dan het communiqué.
De Voorzitter wil dat niet doen, het is in strijd met de gewoonten.
(Applaus). Laat men zich echter houden aan gebruik, om
alleen het communiqué te publiceeren.
De heer Coucke zegt namens een aantal leden, die niet behooren
tot het corps van de Arbeiderspers, dat zij de candidatuur-Van
Overbeek steunen, omdat de jongere krachten ook in het bestuur
hooren, en Van Overbeek getoond heeft een flink organisator
te zijn.
De heer Hoek (Rotterdam) verklaart namens de Rotterdamsche
Journalisten-Vereeniging dat deze besloten heeft, de candidatuur
der Amsterdamsche Pers te steunen, vermeenende dat het een
candidaat van de Arbeiderspers zou wezen. Van welken hooiberg
moet de R.J.V. nu eten? Kunnen de beide groepen van de Amsterdamsche
Pers den strijd niet staken? Wie ook wint, er zal een
zekere wrok blijven. Is het niet mogelijk de vergadering te schorsen
en de Amsterdammers te vragen tot overeenstemming te komen?
De Voorzitter ontraadt dit voorstel, als weinig kans op succes
biedende.'
De heer Santcroos dankt den voorzitter voor de vriendelijke wijze
waarop hij is uitgeluid. Spr. onttrekt zich natuurlijk zooveel mogelijk
aan de discussie over de bestuursverkiezing. Tien jaar geleden is
hij gekozen als opvolger van Ed. Polak. Hij meent zijn bestuurslidmaatschap
in diens geest te hebben opgevat, als vertrouwde van
den N.J.K., niet als vertegenwoordiger van zijn geestverwanten,
en niet als lasthebber van een groep. Wat de pensioenquaestie
betreft, de voorstelling van zaken door een van de verdedigers der
candidatuur-Van Overbeek is volmaakt onjuist. Ware die juist,
dan zou de bestuursverklaring van 25 April wel bestreden zijn.
DE JOUR N A L I S T 125
Die verklaring richtte zich niet alleen tegen de directie, maar
ook tegen de journalisten van de Arbeiderspers.
De Voorzitter herinnert zich niet in eenig debat, ooit in den
Kring gevoerd, zooveel politieke aanduidingen te hebben gehoord
als vanmiddag. Het bestuur mengt er zich niet in, maar „de
politiek" in het debat gemengt, is meer schijn dan werkelijkheid.
Onjuist zal de bewering zijn, wanneer iemand die zou willen weten,
dat öf van den Bergh, óf Van Overbeek gekozen of geweerd wordt
op grond van zijn politieke overtuiging. Het bestuur is geen wiskundige
samenstelling van richtingen en overtuigingen, maar wij
hebben met die richtingen en overtuigingen altijd rekening gehouden,
en dat is ons altijd goed bekomen, want boven alle verschillen
uit hebben wij altijd de eenheid weten te handhaven. Er
zijn in ons vaderland weinig vereenigingen, die ons dat kunnen
nazeggen. Hier wordt niemand gekozen of geweerd öm zijn
politieke standpunt, dit wenscht spr. te constateeren. (Applaus).
De stemming.
111 Gewone en 4 buitengewone leden blijken de presentielijst
te hebben geteekend.
Uitgebracht zijn 111 stemmen, waarvan 2 blanco. Verder verkregen
de heeren J. J. F. van den Bergh 55, G. P. J. van Overbeek
52, Dr. H. B. Wiardi Beekman 2 stemmen. De volstrekte
meerderheid is door eerstgenoemde bereikt. De heer Van den
Bergh is gekozen.
De Voorzitter: Neemt de heer Van den Bergh de benoeming aan?
De heer Van den Bergh: Ik neem de benoeming voorloopig
aan.
De Voorzitter: Dan wensch iku voorloopig geluk. (Groote
vreugde).
Contributieverlaging.
Aan de orde komt het voorstel tot contributieverlaging (pag.
114 van De Journalist vorig nummer).
De Voorzitter stelt eerst aan de orde de principieele
vraag, of men verlaging wenscht of niet.
De heer Coucke (den Haag) is namens een groep leden voor
een aanzienlijke verlaging.
Mr. Leerink (Amsterdam) deelt mee dat de A.P., op twee leden
na, algemeen tegen verlaging is.
De heer Hoek (Rotterdam) verklaart, dat de R.J.V. tegen de
voorgestelde verlaging is. Het Kringbestuur moet de beschikking
hebben over eenig geld, in verband met het werkloos zijn van leden.
Bij zitten en opstaan wordt gestemd over de principieele vraag.
De uitslag is niet duidelijk.
Bij hoofdelijke stemming werd met 55 stemmen tegen 51 (en zes
blanco) uitgemaakt, dat de vergadering geen verlaging van contributie
wenscht.
De huidige positie der pers.
De Voorzitter geeft een inleiding tot de bespreking over het
onderwerp: de huidige positie der pers, en de verhouding tusschen
directie en hoofdredactie, — welke op een andere plaats in dit
nummer is opgenomen.
Debat
Mr. Elias (Voorburg) heeft eenige principieele bezwaren. De
voorzitter heeft te veel op vakstandpunt geplaatst. Geldt het bezwaar
van de uniformiteit der pers voor de lezers van een courant?
De voorzitter heeft zich ook te veel filantropisch ingesteld. De journalisten,
die door de telex vervangen worden zijn niet anders dan
voorloopers geweest van de telex. Ze zijn overbodig gebleken.
Centralisatie zou een bezwaar zijn, omdat het journalisten uit hun
broodwinning stoot?, maar de behoefte aan origineele kopij wordt
sterk gestimuleerd door de telex-kopij. De telex, is niet alleen
mechanisch doch ook geestelijk — als de kopij maar even „geestelijk"
is als de „blauwtjes" van vroeger. Als Brusse b.v. voor
een telexverslag zorgde, zou dat niet „geestelijk" zijn? Hoe kleurloozer
de telex-kopij wordt, hoe meer de goede kopij noodig zal
zijn. De tegenstelling tusschen geestelijk en commercieel is ook te
scherp gesteld. Erger is, dat er couranten zijn, die van twee wallen
eten — b.v. De Res.bode en het Utr. Dagblad, die beide fascistische
bladen drukken.
De heer Mendell (den Haag) stelt voor de discussie te verdagen
tot een nadere vergadering. Uitsluitend en alleen voor dit debat.
De onderwerpen, door den voorzitter besproken, zijn van zooveel
belang, belangrijker dan er sinds jaren in den Kring aan de orde
zijn geweest, dat men er zich rustig op moet beraden.
De Voorzitter zegt, dat er bezwaar is om hedenavond door te
vergaderen. Kunnen wij nu niet nog eenigen tijd blijven doorgaan?
De heer Mendell ontraadt dat. De zaak is te gewichtig voor een
(Zie voor slot op pag. 136

126 DE JOURNALIST
Congres van de F. I.).
Geachte Collega's,
Het 10-jarig bestaan.
Aan het Bestuur van den
NEDERLANDSCHEN JOURNALISTENKRING.
Pari/s, October 1936.
Het tweejaarlijksche Congres van de „Federation Internationale
des Journalistes", van 7—11 September te Bern gehouden, had ditmaal
een bijzondere beteekenis, omdat het samenviel met het tienjarig
bestaan van onze internationale federatie. Het was op 13 Juni
1926 dat de gedelegeerden van 32 naties, te Parijs bijeengekomen,
het Verbond oprichtten, en het hield zijn eerste algemeene vergadering
den 24sten September van hetzelfde jaar, in de groote zaal
van het Internationaal Arbeids-Bureau te Genève.
De algemeene secretaris, onze vriend Stephen Valot, aan wiens
onvermoeiden, intelligenten arbeid en nooit ontmoedigd optimisme
het voor zulk een groot deel te danken is dat de F:I:J: zoo grooten
omvang en beteekenis heeft kunnen krijgen, had voor deze gelegenheid
een zeer uitverig rapport opgesteld, Waarin een overzicht werd
gegeven van hetgeen de Federatie in die tien jaren ondernomen en
bereikt heeft.
Zij is begonnen met een inventaris op te maken van de elementen
waardoor de arbeidsvoorwaarden van- de journalisten in de verschillende
landen bepaald worden: contracten en collectieve overeenkomsten,
wetten en besluiten, statuten van journalistieke vakverenigingen,
enz. Daarover werden twee publicaties samengesteld.
Deze arbeid heeft, als gevolg van de stichting te Genève van de
„Commission consultative des Travailleurs intellectuels", geleid tot
een samenstel van aanbevelingen, door het Int. Arbeids-Bureau gericht
tot de landen die daarbij aangesloten zijn. De bepalingen, die
in een aantal landen in het belang van de journalisten aangenomen
zijn, hebben daaraan voor een groot deel hun ontstaan te danken.
Zonder dezen internationalen steun ware het Statuut van den Franschen
journalist, dat in menig opzicht tot voorbeeld kan strekken,
en dat zulk een nuttige uitwerking heeft gehad voor de levensomstandigheden
van onze vakgenooten in een land waar de organisatie
nog jong en het aantal aangeslotenen naar verhouding weinig
talrijk is, zeker niet zoo spoedig tot stand gekomen.
De F.I.J. schiep daarna de internationale kaart, die op het oogenblik
in het bezit is van meer dan tienduizend journalisten, en die
hun in alle aangesloten landen den steun van de nationale vereeniging
en de aan nationale journalisten toegekende voordeden verzekert.
Ze richtte de journalistieke Eere-rechtbank op, die, al heeft
zij tot dusver geen zaken te berechten gekregen, niettemin van beteekenis
blijft als een uiting van streven naar eerlijkheid en fatsoen
in de internationale verhoudingen. Ze heeft bereikt, dat door de
organismen, die belast zijn met de herziening van de internationale
conventie voor het auteursrecht, een tekst aanvaard is, die in het
vervolg aan dagblad-artikelen eenzelfde bescherming verzekert als
aan alle andere geestes-producten. Ze heeft een statuut uitgewerkt
voor den buitenlandschen correspondent, bestemd om bij conventies
tusschen de landen, die daarvoor aanvankelijk het meest in aanmerking
komen, te worden aangenomen, en dat den correspondent
bij zijn beroeps-werkzaamheid belangrijke waarborgen geeft. Ze
organiseerde het congres, dat in 1934 te Brussel een onderzoek instelde
naar de nieuwe vormen van nieuwsverspreiding (radio, cinema)
en leidde tot de oprichting van het „Office permanent des
nouvelles formes de la presse". Dit alles afgezien van kleiner werk,
zooals het samenstellen van een handleiding voor de organisatie
van een pers-dienst bij zich plotseling voordoende gebeurtenissen
van internationale beteekenis, het organiseeren van hulp — bij gebrek
aan middelen helaas slechts op geringe schaal — aan wegens
ras of politieke overtuiging door hun land uitgestooten journalisten,
enz.
Wat de F.I.J. gedaan en ondernomen heeft is te opmerkelijker,
omdat minstens de helft van haar werkzaamheid samenvalt met
een tijd van crisis op allerlei gebied, die eenerzijds allerminst bevorderlijk
was voor internationale aaneensluiting en samenwerking,
en anderzijds door allerlei bepalingen die kapitaal-uitvoer belemmeren
of geheel verbieden het innen van de onmisbare contributies
zeer bemoeilijkte. Ze had bovendien te kampen met organisatorische
moeilijkheden, zooals het verzekeren van een billijke en toch niet
te zeer overwegende vertegenwoordiging van minoritaire vereenigingen
(politieke, linguistieke, confessionneele) en van buitenlandsche
persvereenigingen.
In weerwil van de tijdsomstandigheden heeft de F.I.J. zich steeds
kunnen uitbreiden, al moesten enkele nationale vereenigingen verwijderd
worden, wegens tegen den geest der federatie ingaande besluiten
(Duitschland) of wanbetaling (Joegoslavië). Zelfs vereenigingen
buiten Europa (Brazilië, de Vereenigde Staten) traden toe.
Met de extra-Europeesche organisaties deden zich echter zekere
moeilijkheden voor, en men zoekt op het oogenblik naar een formule,
die de mogelijkheid schept van een losser federatief verband
met verbonden in andere werelddeelen.
Men heeft op het Congres van alle zijden bewondering uitgesproken
zoowel voor Valot's mooi rapport, dat zulk een volledig
overzicht geeft van tien jaar internationale samenwerking van de
journalisten, als voor het groote aandeel, dat hij persoonlijk in alles
wat de F.I.J. ondernam heeft gehad.
* * *
PERSVRIJHEID. — Reeds op het in Mei te Parijs gehouden
Comité Exécutif was de vraag ter sprake gekomen, of er geen
aanleiding bestond, nu het aantal beperkingen van de persvrijheid
in tal van landen toeneemt, te zoeken naar samenwerking met naties,
dit tot dusver wegens den toestand van ondergeschikheid aan de
regeering, waarin de journalistiek er verkeert, niet tot de F.I.J.
hadden kunnen toetreden. Men had toen besloten deze vraag te
laten rusten tot de enquête, die de heer Hamburger, van het „Institut
de Droit compare", in samenwerking met het secretariaat der
F.I.J., ondernomen heef, beëindigd zou zijn. Op onverwachte wijze
bracht echter het rapport van collega Valot ze weer op het tapijt.
De alg. Secretaris toonde zich daarin n.1. ontsteld over de ontwikkeling
die de beperkingen van de persvrijheid den laatsten tijd
in vele landen genamen hebben. De nieuwe dictatuur in Griekenland,
en de Spaansche burgeroorlog, die, hoe hij ook uitvalt, het behoud
van een vrije pers in Spanje uiterst problematiek maakt, deden in
zijn geest het schrikbeeld rijzen van een F.I.J., die weldra tot nieuwe
amputaties verplicht zou worden. „Wie onzer," zoo schreef hij,
„zou te Bern durven opstaan en zweren dat hij over twee jaar,
als het congres weer bijeenkomt, nog een vrije journalist zal zijn,
van een vrije pers, in een vrij land?" Daarom stelde hij de vraag:
Is het misschien niet beter .wanneer de persvrijheid in Europa langzamerhand
een uitzondering mocht gaan worden, een middel te zoeken,
toch te kunnen blijven samenwerken, door voorloopig de verdediging
van die persvrijheid op den achtergrond te schuiven, en
ons te bepalen tot den strijd voor de vakbelangen in engeren zin,
waaraan alle journalisten kunnen deelnemen, welk ook het régime
is waaronedr zij werken?
De wijze, waarop de alg. secretaris deze vraag stelde, de keus
die hij liet tusschen „un apostolat idéaliste et politique, qui ne sera
pas sans grandeur" en „une activité volontairement limitée aux
objets pour lesquels peuvent travailler oöte a cöte les journalistes
organises de n'importe quel pays, sous n'importe quel régime", gaf
vrij duidelijk zijn eigen preferentie aan. Het is begrijpelijk, dat hij
de F.I.J., voor een zoo groot deel zijn schepping, en die zonder hem
nooit zulk een omvang zou hebben aangenomen, met diep leedwezen
door telkens nieuwe uittredingen bedreigd ziet, en ze wil redden
ten koste zelfs van een tijdelijke verloochening van een harer voornaamste
beginselen. Maar het antwoord, dat het congres er op gegeven
heelt, is niet twijtelachtig geweest. De overgroote meerderheid
der delegaties is met kracht opgekomen tegen het denkbeeld, den
strijd voor vrijheid der pers ook maar tijdelijk op te geven, ten
einde het mogelijk te maken voortaan ook de persvereenigingen der
autoritair geregeerde landen toe te laten.
Natuurlijk moeten over een vraag, waarmee het geheele bestaan
der F.I.J. samenhangt, de aangesloten vereenigingen geraadpleegd
worden, maar de stemming van het congres bleek ten duidelijkste
uit de volgende motie, door de Belgische delegatie voorgesteld en
in de resolutie-commissie eenigszins omgewerkt, waarmee alle gedeleggerden
zich vereenigd hebben.
„Het Congres der F.I.J. bevestigt plechtig zijn trouw aan het
beginsel, dat is uitgesproken in art. 2 van hoofdstuk II der Statuten,
namelijk: „De verdediging, door alle middelen, van de vrijheid van
pers en journalistiek".
Niettemin is het congres van oordeel — gegeven de politieke
evolutie van sommige Europeesche landen, en om te weten door
welke middelen de F.I.J. in staat is de vrijheid van pers en journalistiek
te verdedigen, en of art. 2 elke samenwerking verbiedt met
landen waar de persvrijheid is opgeheven of waar ze in meerdere
of mindere mate beperkt wordt, tegen den wil der journalisten in
— dat er aanleiding bestaat aan de organisaties de volgende vragen
te stellen:
lo. Zijt gij voorstander van de handhaving in zijn tegenwoordigen
vorm van art. 2 van hoofdstuk II der Statuten?
2o. Zijt gij er voorstander van, pventueel in de F.I.J. samen
te werken met de landen die de persvrijheid hebben afgeschaft?
3o. Zijt gij van oordeel, dat men de gehechtheid aan het beginsel
der persvrijheid vereenigen kan met een samenwerking van
professionneelen aard met de journalisten van de landen die dit
beginsel hebben aangetast?
Onder welken vorm stelt ge u eventueel deze samenwerking voor?
Het congres vestigt de aandacht van de organisaties op de
beteekenis van de antwoorden op deze vragen voor de toekomst der
F.I.J. De resultaten van dit referendum moeten vóór 1 Januari
worden ingezonden".
Bij de besprekingen bleek, dat degenen, die van de toestanden
in autoritair-geregeerde landen ervaring hebben, al zeer weinig
verwachtten van eenige samenwerking met hun collega's uit die
landen. Het zijn öf ambtenaren, die opdracht zullen 'krijgen een
bepaalde houding in te nemen en daarvan niet zullen mogen afwijken,
zoodat discussie met hen tot niets leiden kan, öf echte journalisten,
die, schoon door de omstandigheden overwonnen, in hun
hart de persvrijheid zijn trouw gebleven, maar wier invloed dan
ook juist op grond daarvan in hun eigen land slechts zeer gering
kan zijn.
Het zal noodig zijn dat uw Bestuur, wanneer het de in de motie
gestelde vragen door het secretariaat toegezonden krijgt, zich over

de beantwoording ernstig beraadt. Misschien zouden ze op de
najaarsvergadering ter sprake gebracht kunnen worden, om de
opvatting ook van de leden van den Kring te vernemen.
* * *
INTERNATIONALE KAART. — Bij de bespreking van den
wensch der Internationale Directeuren-Vereeniging, medezeggenschap
te krijgen bij het uitreiken van de internationale kaart, werd
een motie aangenomen, waarin den gedelegeerden der F.I.J. op
de gemeenschappelijke vergadering met die der F.I.A.D.E.J. (op
18 Sept. te Zurich gehouden) werd opgedragen met de gedelegeerden
der directeuren de mogelijkheid van samenwerking te bestudeeren,
mogelijkheid, die door de makers der intern, kaart reeds
is voorzien, aangezien daarop een plaats is aangegeven voor een
visa van directeuren of hoofdredacteur. Tot dusver hebben de
directeuren daarvan slechts zelden gebruik gemaakt. De eventueele
voorstellen der directeuren voor zulk een deelneming moeten door
het Comité Exécutif der F.I.J. in den ruimsten zin van samenwerking
bestudeerd worden.
VERKEERS-FACILITEITEN. — Op het laatstgehouden Comité
Exécutif was besloten, dat een enquête geopend zal worden naar
de faciliteiten bij vervoer en verkeer, die de journalisten in de verschillende
landen genieten, ten einde te trachten die zooveel mogelijk
uitgebreid en geuniformiseerd te krijgen. Het Congres besprak
deze vraag opnieuw, en nam de volgende motie aan:
„Het Congres der F.I.J. is van oordeet, dat het om profession'
neele redenen van belang is, vervoer en verbindingen voor journalisten
te vergemakkelijken, ten einde de uitwisseling van denkbeelden
en het verkrijgen van inlichtingen te bevorderen.
Het verklaart dat, in het belang zoowel van de directeuren als
van de journalisten, vaste, algemeen-geldende regels moeten worden
aangenomen, bij voorbeeld dat reducties van 50 % op de tarieven
van telegraaf, telefoon en transportdiensten (per rail, te water, in
de lucht) moeten worden toegestaan, die van rechtswege aan beroeps-journalisten
toekomen.
Het draagt het Dagelijksch Bestuur op de noodige stappen te
doen bij het internationale bureau voor telefoon en telegraaf, bij het
internationale spoorweg-bureau, en bij de stoom- en luchtvaartmaatschappijen.
Het verzoek den gedelegeerden in de permanente gemengde commissie
de directeuren te doen deelnemen aan deze stappen, ten
einde de internationale telegram- en telefoon-tarieven, en eventueel
ook de vervoer-tarieven, verlaagd te krijgen".
DIVERSE MOTIES. — Verder werden o.a. nog wenschen aangenomen:
over het tegengaan van onjuiste berichten (den journalisten
wordt daarin op het hart gedrukt de juistheid van de berichten
die zij ontvangen met nauwgezetheid te contröleeren), over
een betere bescherming van het leven van oorlogs-correspondenten
(naar aanleiding van het fusilleeren van den Franschen correspondent
Guy de Traversay op Majorca), over een internationale persconferentie
voor den vrede, te zamen met de directeuren-vereeniging
en in overleg met den Volkenbond (voorstel van Engeland), en
over het statuut van den buitenlandschen correspondent (naar aanleiding
van een voorstel der Tsjechoslowaaksche regeering voortaan
geen buitenlandschen correspondent het land uit te zetten zonder
eerst het advies te hebben ingewonnen van een gemengde commissie
van journalisten en ambtenaren).
VOORZITTERS-VERKIEZING. — De verkiezing van een
nieuwen voorzitter, nu de Zwitser Paul Bourquin, die een van de
beste voorzitters gebleken is die de F.I.J. ooit gehad heeft, zijn
twee jaar beëindigd had, heeft lange besprekingen noodig gemaakt.
Er waren twee Candidaturen gesteld: die van den voorzitter
van de Deensche Journalisten-vereeniging, Karl E. Eskelund, en
die van den aftredenden vice-president, Ladislas Boros uit Boedapest.
Het waren de Engelschen en de Polen, die de laatste candidatuur
naar voren hadden gebracht, en ongetwijfeld zou collega
Boros een uitstekende president geweest zijn. Men voerde echter
in de langdurige vergadering van de leiders der delegaties, die
aan de verkiezing voorafging, aan, dat Eskelund, die al in 1932
zijn candidatuur voor die van Herman Dons had ingetrokken,
oudere rechten had, dat men steeds den regel had gevolgd een
aftredenden vice-president niet dadelijk tot voorzitter te kiezen,
omdat men het gevaar van automatisme vermijden wil, en dat,
nu de verdediging van de persvrijheid opnieuw zoo op den voorgrond
geplaatst was, het de voorkeur verdiende als voorzitter van
de F.I.J. een vertegenwoordiger te kiezen van een land, waar die
persvrijheid nog volkomen onaangetast gebleven is. De Engelschen,
die zich in een moeilijke positie bevonden, omdat een hunner gedelegeerden
op een vorige bijeenkomst lichtvaardiglijk aanmoedigingen
aan beide candidaten had gegeven, besloten op grond daarvan
zich te onthouden, en de voorstemming viel nu ten bate van
Eskelund uit. Als gevolg daarvan werd de candidatuur-Boros ingetrokken
(hij krijgt waarschijnlijk over twee jaar zijn beurt) en Eskelund
werd daarna in de alg. vergadering gekozen met 47 van de
58 stemmen. Zooals reeds bericht werd, koos men mij tot penningmeester,
in de plaats van collega Raper, die wat oud werd, en
daarom verzocht had van dien post ontheven te worden.
DE JOURNALIST 127
De moeilijkheden, bij de presidentskeuze ondervonden, hadden de
vergadering van leiders der delegatie aanleiding gegeven, op voorstel
van den Franschen gedelegeerde René Sudre eenige regels op
te stellen, die voortaan bij de verkiezingen zullen gelden. Het congres
vereenigde zich daarmede. Ze luiden als volgt: „lo. Voor de
verkiezing tot lid van het Dagelijksch Bestuur behoeft vooruit geen
candidatuur te worden gesteld. 2o. Wordt vooraf een candidatuur
aan het secretariaat
opgegeven, dan
wordt deze in het
Bulletin vermeld,
zonder dat daaraan,
van welke zijde ook,
eenigerlei aanbeveling
verbonden mag
worden. 3o. De verschillende
functies
van het Dagelijksch
Bestuur zijn onafhankelijk
van elkaar,
en er bestaat geen
enkel recht van hetzij
onmiddellijke, hetzij
vertraagde successie
van de eene op de
andere. 4o. De organisaties
hebben zich
te onthouden van
voorafgaande beloften,
afspraken of wederzijdscheverbintenissen,
ook al geven
ze haar gedelegeerden
voor de verkiezing
een imperatief
mandaat. 5o. Indien
een candidagt zich
terugtrekt, geeft hem
dit geenerlei recht op
een latere verkiezing."
Mr. M. C. M. YOORBEYTEL.
de nieuwe penningmeester van de F.I.J.
Deze regels, die uitstekend zijn, en het noodige voorafgaande
overleg voor de verkiezingen niet uitsluiten, worden in het Huishoudelijk
Reglement opgenomen.
FINANCIËN. — Ten gevolge van het uittreden van Duitschland
drie jaar geleden, het schrappen van Joegoslavië wegens wanbetaling,
en het achterlijk blijven in hun contributie-betaling van enkele
andere landen, onder welke er zijn die groote moeite hebben vergunning
te krijgen voor den uitvoer van de noodige fondsen, werd
er over het loopende jaar een tekort geraamd van ruim tienduizend
francs. Er bestaat echter gegronde hoop, dat het ten slotte aanzienlijk
minder zal blijken. Nu intusschen de Fransche franc gedevalueerd
is, terwijl de betalingen in goudfranken plaats hebben,
wordt het tekort daarmee waarschijnlijk geheel gedelgd. Voor de
landen die met de devaluatie hebben meegedaan, Nederland, Zwitserland
en Tsjechoslowakije, brengt de devaluatie een verhooging
van contributie mee, evenredig aan het percentage waarmee de
goudwaarde van de nationale munt verminderd is.
Op het congres volgde voor de deelnemers een rondreis door
de vier taalkundig-verschillende deelen van Zwitserland, die schitterend
was, en waarbij de Zwitsers zich volgens hun gewoonte volmaakte
gastheeren toonden.
Na afloop daarvan had op 18 Sept. te Zurich een bijeenkomst
plaats van de gemengde commissie uit de F.I.J. en de F.I.A.D.E.J.,
de internationale vereeniging van directeuren. Als plaatsvervangend
gedelegeerde had ik deze vergadering kunnen bijwonen, maar nu
er genoeg vertegenwoordigers der F.I.J. aanwezig waren, en mijn
werk mij terugriep naar Parijs, deed ik dit niet. Aangezien van den
aanvang af overeengekomen is dat buiten de officieele communique's
uit deze gemengde vergaderingen niets zal worden gepubliceerd,
vermeld ik van hetgeen ik daarover vernam slechts dat de stemming
ter vergadering uitstekend was, en dat bij de directeuren een
even groote geneigdheid bleek tot het met matiging en ruimte van
blik behandelen van allerlei quaesties waarbij samenwerking mogelijk
en nuttig is, als bij onze collega's.
Het eerstvolgende Comité Exécutif heeft — wegens de wereldtentoonstelling
— het volgende voorjaar hier te Parijs plaats. De
nationaliteit van den nieuwen voorzitter wijst automatisch als plaats
voor het Congres van 1938 Kopenhagen aan.
Met collegiale groeten,
Uw Dw.
M. C. M. VOORBEYTEL.
— Collega J. Nunes Vaz is voor het komende zittingsjaar
benoemd tot parlementair verslaggever van het
A.N.P. en als zoodanig voorloopig overgeplaatst van de
Amsterdamsche naar de Haagsche redactie van het
A.N.P. Zijn adres te Den Haag is: Breitnerlaan 97.

128 DE J O U R N A L I S T
BESTUURSVERGADERING.
Het Bestuur van den Kring vergaderde op 10 Oct. j.1.
in het Hotel „Victoria".
Aanwezig waren alle bestuursleden (1 vac.) en de
gedelegeerden van Amsterdam, Rotterdam en Haarlem.
Met kennisgeving afwezig de gedelegeerde van Friesland.
Notulen. — De notulen der vorige vergadering werden
goedgekeurd.
Candidaturen. — Ten aanzien van twee in het vorige
nummer voorgedragen gewone leden wordt geconstateerd,
dat art. 5 van de Statuten aanneming van deze
leden verhindert, voor een der betrokkenen, omdat hij
nog geen jaar de journalistieke functie als hoofdbezigheid
uitoefent, en voor den ander omdat hij verbonden
is aan een maandblad.
Bestuursvacature. — Ingekomen zijn eenige brieven
betrekking hebbende op de vac.-Santcroos. De Amsterdamsche
Pers heeft als candidaat gesteld den heer J. J.
F. v. d. Bergh; een aantal leden van den Kring uit verschillende
plaatsen den heer G. }. P. v. Overbeek. De
heer Kouwenaar geeft een nadere toelichting van het
verloop der candidaatstelling in de A.P. Mededeeling
van de candidaatstelling zal worden gedaan aan de
aangesloten vereenigingen.
Steun. — Eenige verzoeken om steun worden afgehandeld.
Arbiter. — De voorzitter deelt mede, dat hij inzake
een geschil (het al of niet preferente van een salarisvordering)
Arnhemsche Courant (in liquidatie)-mevrouw
weduwe v. Lissa een verklaring voor den door de rechtbank
aangestelden arbiter zal afleggen.
Volontairs. — Een schrijven inzake Volontairs wordt
in handen van den Redacteur gesteld.
Huwelijk Prinses Juliana. —Aan de betrokken plaatselijke
vereenigingen (in de eerste plaats de H.J.V.) zal
worden gevraagd een eventueele regeling der perszaken
en ontvangst van buitenlandsche journalisten en
andere pers-aangelegenheden bij het a.s. huwelijk van
Prinses Juliana op zich te nemen.
Lidmaatschap voorstanders van dictatuur. — Na een
nadere bespreking van dit onderwerp, waarover de meeningen
zeer uiteenliepen, wordt besloten een verklaring
te publiceeren, waarin herinnerd wordt aan het door
den Nederl. Journalisten-Kring ingenomen standpunt
inzake de persvrijheid. Deze verklaring (zie elders) zal
aan zich aanmeldende candidaten worden toegezonden,
Buitengewoon lidmaatschap Plaatselijke Vereenigingen.
— De commissie deelt mede in de volgende vergadering
haar rapport te zullen uitbrengen. De zaak zal
zoo spoedig mogelijk tot een beslissing worden gebracht.
Arbeidsvoorwaarden. — Eenige bespreking wordt gevoerd
over de arbeidsvoorwaarden. Afgewacht zal worden
de ontwikkeling van de depreciatie van den gulden.
Pensioen-regeling Kring. — Een nadere bespreking
wordt gevoerd over de bestaande Pensioen-regeling.
Ingewonnen informaties van den Penningmeester hebben
den indruk bevestigd, dat deze regeling nog steeds als
gunstig voor de leden moet worden gezien.
Vreemde journalisten. — De penningmeester verzoekt
dringend buitenlandsche journalisten, die om financieele
hulp vragen, niet naar hem te verwijzen. De Kringkas
kan daarvoor niet disponibel worden gesteld.
Persbureaux. — De behandeling van dit onderwerp
wordt tot een volgende vergadering aangehouden.
LIDMAATSCHAP EN PERSVRIJHEID.
In de jongste bestuursvergadering is de volgende verklaring
vastgesteld:
Het Kringbestuur,
herinnerend aan de motie, door de Algemeene Vergadering
van 18 Maart 1933 aangenomen, en waarin de
uitspraak voorkomt, „dat aan de persvrijheid, als waarborg
voor de handhaving der volksrechten, ook ten
opzichte van de handelingen van het openbaar gezag,
onwrikbaar dient te worden vastgehouden";
herinnerend voorts aan de actie, in samenwerking met
andere pers-vereenigingen gevoerd tegen een eventueele
wijziging van art. 7 der Grondwet;
gelet op ingekomen bezwaren tegen enkele candidaten
voor het lidmaatschap, van wie vermoed wordt dat zij
behooren tot of sympathiseeren met groepen, welke o.a.
de opheffing der persvrijheid beoogen;
spreekt nogmaals als zijn meening uit, dat behoud der
persvrijheid een levensbelang is voor de journalistiek,
een voorwaarde voor haar zuivere positie en gezonde
ontwikkeling,
en besluit aan candidaten voor het lidmaatschap een
afdruk van deze uitspraak toe te zenden.
LEDENLIJST.
Aangenomen als gewoon lid:
W. D. A. Belmer, A.N.P., Rustenburgerstr. 295 I,
Amsterdam.
M. Rekman, De Telegraaf, Overtoom 4921, Amsterdam.
Voorgedragen als gewoon lid:
Mr. Alex. Salomon Lissauer, A.N.P., 's-Gravenhage.
Sam. Smit, De Arbeiderspers, Smaragdstr. 131, Amsterdam.
H. W. Eldermans, De Telegraaf, Pieter de Hoogweg
120, Rotterdam.
Overgeschreven van gewoon naar buitengewoon lid:
L. Bochardt, Nieuwe Binnenweg 240 C, Rotterdam.
G. H. Knap, Amstellaan 11, Amsterdam.
W. Dalmeyer Jr., Stadionweg 231, Amsterdam (Z.).
Adreswijziging:
J. L. Rodrignes, A.N.P., naar Roompotstr. 15, Amster
dam-Z,
H. P. Danz, Arbeiderspers, naar Plantageweg 98a,
Rotterdam.
George Nijpels. Alg. Hdbld., naar Schwarzenbergplatz
7, Wèenen III.
J. J. v. d. Laan, naar Anthony Duyckstr. 161, Den
Haag.
Dr. A. Sternheim naar Titiaanstr. 20, Amsterdam-Z.
Mej. T. Lepoutre naar Z. Amstellaan 177III, Amsterdam-Z.
Mej. Mr. J. W. de Stoppelaar, naar Amstelkade 184 II,
Amsterdam-Z.
P. A. Donker, naar Singel 265, Amsterdam C.
H. W. J. Schaap, naar Singel 265, Amsterdam-C.
H. C. v. Houten, naar Grand Hotel, Imperial, Dubrovnik,
Jugoslavië.
J. Joosten, De Locomotief, naar Meer en Boschlaan 42,
Heemstede.
Mej. A. Ruygrok, naar Zeestraat 63a, Den Haag.
W. R. C. van Boetzelaar, naar Sweelincklaan 26,
Bilthoven.
J. Breunis, naar Citroenstr. 62, Den Haag.
H. J. Kraus, naar Bilderdijkkade 24, Amsterdam.
J. Pieters, naar Stuyvesantstr. 305, Den Haag.
G. A. v. Borene, Sportlaan 123, Den Haag.

ALGEMEENE LEDENVERGADERING
op Zaterdag 28 November a.s., des middags
half 4, in Hotel Victoria, Spuistraat 18,
Den Haag.
AGENDA:
1. Opening.
2. Notulen der Alg. Vergadering van 24 October j.1.,
te 's-Gravenhage gehouden.
3. Verdere bespreking van het onderwerp: „De huidige
positie der pers".
4. Rondvraag.
* * *
Op veler verlangen is de aanvang der vergadering een
uur later gesteld, met de bedoeling dat zij tot ongeveer
6 uur zal duren en daarna des avonds zal worden voortgezet.
Het onderwerp van plaats en tijd onzer bijeenkomsten
zal overigens in de volgende bestuursvergadering
onder de oogen worden gezien. Teneinde het zooveel
mogelijk leden — met name ook die „uit de provincie"
— mogelijk te maken de vergadering van
28 November a.s. bij te wonen, zal er om 6 uur een
gezamenlijke eenvoudige maaltijd plaats hebben, waarvan
de kosten uit de Kringkas zullen worden betaald.
Deze maaltijd wordt den leden dus aangeboden.
WAARSCHUWING ROYEMENT
Onderstaande leden zullen, volgens bestuursbesluit,
-worden geroyeerd indien zij hun contributie-achterstand
niet voor 15 November met den penningmeester hebben
geregeld:
A. G. A. Bollée, Amsterdam.
B. Bruins, Rotterdam.
C. Doelman, Rotterdam.
P. Kloppers, Blaricum.
H. A. Lunshof, Amsterdam.
Joh. Koning, Voorburg.
Aangesloten Vereenigingen.
ROTTERDAMSCHE 30URNALISTEN-VEREENIGING.
Op 7 October heeft de R.J.V. vergaderd ter bespreking
van de agenda-punten, die op de Kringvergadering
aan de orde zouden komen.
Bij den aanvang heeft de voorzitter, Mr. P. C. Swart,
met eenige gevoelige woorden wijlen collega E. O. H.
M. Ruempol herdacht. Deze woorden werden staande
aangehoord.
Het voorstel inzake contributie-verlaging van den
N.J.K. werd onderwerp voor een zeer levendige discussie.
Met groote meerderheid van stemmen werd besloten,
dat de Rotterdamsche afgevaardigden tegen contributieverlaging
zouden stemmen, om den Kring in de gelegenheid
te stellen zoo noodig iets meer te doen voor werklooze
Kringleden.
Ten aanzien van de vacature-Santcroos in het Kringbestuur
werd besloten in deze „Amsterdamsche" vacature
den candidaat van „De Amsterdamsche Pers" te
steunen; de verwachting werd daarbij uitgesproken, dat
men in de A.P. het wel eens zou worden over een candidaat
van de „A.P."
Een zeer belangwekkende bespreking werd gevoerd
over de mechanisatie in de journalistiek. Met vele voor­
DE J O U R N A L I S T 129
beelden werd aangetoond, welke funeste werking de
telex kan hebben voor de ontwikkeling van het vak,
indien het A.N.P. zich bij haar berichten niet bepaalt
tot korte, zakelijke berichten, doch ook interviews, reportages
en uitvoerige verslagen uitzendt. De wensch werd
uitgesproken, dat het Kringbestuur zijn invloed zal aanwenden,
om ook in breeder kring de overtuiging ingang
te doen vinden, dat eenvormigheid op den duur het belang
van de pers in het algemeen zal schaden. Een motie
werd niet gesteld, omdat het raadzaam werd geacht
eerst de rede van den Kringvoorzitter af te wachten.
Bij de rondvraag kwam o.m. ter sprake de houding,
aan te nemen tegenover voorstanders van de dictatuur
en onderdrukking van de persvrijheid, terwijl uitvoerig
het volontair-vraagstuk aan de orde werd gesteld.
Met op een na algemeene stemmen werd besloten met
den hoofdcommissaris van politie een regeling te treffen
om, ingeval politieautoriteiten zouden meenen gerechtvaardigde
klachten te hebben over het optreden van
journalisten (leden van de R.J.V.), deze klachten eerst
in den kring van het R.J.V.-bestuur te behandelen en
dan naar bevind van zaken op te treden.
Bij het koninklijk bezoek aan Rotterdam, op 9 Oct.
heeft de R.J.V. bemiddeling verleend voor het verkrijgen
van een goede regeling bij rijtoer en boottocht.
Ten stadhuize werd een bloemstuk bezorgd, waarvoor
wij een dankschrijven van den secretaris van H. K. H.
Prinses Juliana mochten ontvangen.
Voor de goede orde zij nog eens vermeld, dat het
secretariaat thans is gevestigd: Boreelstraat 53a.
DE AMSTERDAMSCHE PERS.
G. H. HOEK, secr.
De ledenvergadering van de Vereeniging „De Amsterdamsche
Pers" heeft op 28 September 1.1. in de
plaats van wijlen collega J. C. E. Sand tot secretaris
benoemd collega S. de Vries, tot nu toe tweede
secretaris.
In de vrijgekomen bestuursplaats is gekozen collega
N. R. Klein, van het A.N.P., zoodat het Bestuur thans
als volgt is samengesteld: D. Kouwenaar, voorzitter, S.
de Vries, secretaris (adres Alg. Handelsblad of Beethovenstraat
115 1, Amsterdam-Z.), J. H. Rogge, penningmeester,
J. J. F. van den Bergh, vice-voorzitter, N. R.
Klein, tweede secretaris, H. D. F. Meiners en P. O.
Bakker.
Voor het lidmaatschap van onze vereeniging hebben
zich aangemeld de collega's mej. Ellen Kahn (N.R.Ct.),
H. L. Kool, J. Spiesz en G. P. J. van Overbeek van
Het Volk. Èventueele bezwaren worden binnen acht
dagen ingewacht bij den secretaris.
S. DE VRIES.
ALL-ROUND-JOURNALISTEN.
Advertentie uit het weekblad Het Vrije Woord:
„Welke drukkerij heeft plaats voor smout- en advertentie-zetter.
(Ongeorganiseerd). Steller dezes is tevens
corrector en journalist. Condities n.o.t.k. Brieven worden
verzocht No. D. 26 Postbus C 569. Amsterdam".
* *
*
Nog een advertentie, nu uit De Nederlandsche Werkgever:
„Een Nederlandsche JOURNALISTE, welke zich in
Frankrijk gaat vestigen, wenscht eveneens de vertegenwoordiging
voor Frankrijk op zich te nemen van Nederlandsche
fabrikanten van kunstvoorwerpen en van speelgoed,
voorzoover deze artikelen niet gecontingenteerd
zijn".

130
Allerlei Onderwerpen.
PERS EN PERSBUREAUX.
V.
DE J O U R N A L I S T
De verhuizing van het „Nederlandsch Christelijk
Persbureau" heeft niet alleen op de uiterlijke omstandigheden
haar invloed doen gelden, ook de positie van
het bureau, of zoo men wil, de positie van den leider,
is gelijktijdig gewijzigd.
In een der vorige artikelen merkte ik reeds op, dat
het N.C.P. een uitvloeisel was van de Conferentie van
Stockholm, die ten doel had de „Oeffentlichkeit der Kirche".
De commissie, die hier in Nederland een centrum
Stichtte, vanwaar de nieuwsvoorziening welke die
„Oeffentlichkeit" kon bevorderen, een aanvang moest
nemen, bestond uit negen predikanten en hoogleeraren,
die alle geloofsrichtingen vertegenwoordigden. Nu was
oorspronkelijk de toestand aldus, dat in het bestuur van
de Stichting Nederlandsch Christelijk Persbureau o.a.
zitting had (en nog heeft, doch thans alleen als toegevoegd
secretaris) dr. H. W. van der Vaart Smit, die
tegelijkertijd als directeur der stichting zou optreden en,
benoemd en gesteund door het bestuur, doch financieel
geheel op eigen risico, een begin maakte met de uitvoering
van de plannen der „negen mannen".
Het bureau, dat te Zwijndrecht gevestigd was vóór
zijn overgang naar Den Haag, beteekende voor dr. Van
der Vaart Smit een werkzaamheid, die naast zijn predikantschap
zou komen te staan, hetgeen ook inderdaad
geschiedde. Als inkomsten golden de abonnementsgelden
der geabonneerde krantenredacties, daarnevens de
donaties van particulieren, die met het doel sympathiseerden.
De administratie dier laatste gelden geschiedde
door den penningmeester van het stichtingsbestuur en
werd daarna ter beschikking van den directeur gesteld.
Ook nu is deze toestand zoo. Het groote verschil met
den Zwijndrechtschen tijd is echter, dat het bureau in
Den Haag thans de hoofdbron van inkomsten beteekent
voor den directeur, wijl dr. Van der Vaart Smit eervol
ontslag uit het predikambt heeft verzocht en verkregen.
Kon dus tijdens de Zwijndrechtsche periode gesproken
worden van een uitsluitend ideëele instelling —
immers niet vormende een hoofdbron van inkomsten —
sinds dr. Van der Vaart Smit zijn predikantschap heeft
neergelegd en uitsluitend in het drijven van dit bureau
een levensonderhoud moet vinden, mogen we spreken
van een samensmelting van ideëele en zakelijke motieven.
Dit feit — op zichzelf allerminst laakbaar, wijl deze
beide factoren het practische leven doorgaans volkomen
beheerschen — moet de krantenredacties op den duur
bewegen tot het innemen van een ander standpunt bij
de beoordeeling van de vraag, of zij, en welke, relaties
zij met het N.C.P. onderhouden. Indien de directeur op
een bepaald oogenblik het zakelijke gedeelte zwaarder
zou doen wegen dan het ideëele — de kans daartoe is
nu grooter dan in de voorafgaande periode het geval
is geweest — zullen ook de krantenredacties zich bij
het continueeren van hun abonnement een oogenblik
afvragen of de ideëele roeping, die hen beiden tezamen
bindt, eenig gevaar dreigt.
Met andere woorden: nu het uitsluitend ideëele ontbreekt,
is het gevaar, dat andere ideeën dan de oorspronkelijke
de krantenkolommen binnendringen, grooter
dan eertijds.
* * *
Iedere redacteur weet, dat het Persbureau Industria
het machtige millioenenconcern der Philips Fabrieken
achter zich heeft, wie derhalve de financiëele fundamenten
levert, en ieder kan zich bij het bepalen van zijn
houding — beoordeeling der kopij, het weren van
reclame-elementen — daarnaar richten.
Wie zijn echter de geldschieters van het N.C.P.?
Zoolang ideaal en zaak onevenredig aan elkaar waren,
d.w.z. de zaak ten achter stond bij de idee, behoefde
deze vraag niet te worden gesteld. Nu echter ideaal
en zaak elkander in evenwicht houden, wordt ze belangrijker.
Kan een geldschieter invloed uitoefenen op
den inhoud der persdiensten? Kan hij bij het toezeggen
van een jaarlijksche donatie eischen stellen ten aanzien
van de tendenz der berichten?
Het is niet gemakkelijk op deze vragen eenig antwoord
te geven. Er is geen overtuigend bewijs, dat een
bevestiging waarheid bevat. Bovendien oefent het bestuur
der stichting nog altijd controle uit op de handelingen
van den directeur, al zal in de praktijk die controle
dikwerf achterwege blijven. Dr. Van der Vaart
Smit heeft zich n.1. bij de huidige situatie te richten
naar de verlangens van het bestuur der stichting. Indien
er dus eischen gesteld zouden worden bij het doteeren,
dan zou zulks moeten geschieden aan het adres van het
bestuur en niet aan dat van den directeur.
Zoo bezien, moet onze vrees, dat het ideëele door het
zakelijke zal worden overvleugeld, of dat de oorspronkelijke
idee kan worden vertroebeld door de eischen
van een enkelen geldschieter, ongegrond zijn. Niettemin
heeft het mij verontrust, dat de persdiensten van het
N.C.P. niet die objectiviteit vertoornen, die men zou en
mag verwachten. Zou verwachten, omdat het persbureau
een meerhoofdige contröleerende macht boven zich heeft;
mag verwachten, omdat in de brochure „Het Nederl.
Chr. Persbureau" extra gewezen wordt op de objectiviteit,
die het bureau wil betrachten zooveel in 's menschen
macht mogelijk is.
Hieronder volgt een voorbeeld, waaruit ik meen te
mogen concludeeren, dat de objectiviteit niet zoodanig
is betracht als wel mogelijk is. In een gesprek, dat ik
met dr. Van der Vaart Smit heb gehad, heeft deze zijn
zienswijze omtrent den vorm, waarin het desbetreffende
bericht is neergelegd, voor mij verklaard, o.a. met de
mededeeling, dat de kranten, waaraan dit bericht ontleend
is, alle aldus oordeelen en dat het bericht van het
persbureau zelf van dit oordeel nog maar een zwakke
weerspiegeling is. Ik ben echter van mening, dat de
resultante van verschillende kranten-meeningen op zichzelf
nog geen objectiviteit levert. Niet de som. van verschillende
meeningen is objectiviteit. Objectiviteit wordt
het meest benaderd door het weglaten van elk oordeel,
hetzij goed, hetzij kwaad!
Hieronder volgt het bericht, waarin ik de woorden,
welke aan die objectiviteit afbreuk hebben gedaan,
cursiveer:
„De beruchte Spaansche communiste La Passionaris, over wier
werk ten bate van de Spaansche regeering o.a. in Frankrijk, herhaaldelijk
berichten in de pers verschenen, heet eigenlijk Dolores
Ibaruri. Ze stamt uit Oviedo en onderscheidde zich twee jaar
geleden bij den opstand in Asturië zoodanig, dat ze de aandacht
trok van Stalin en Dimitroff en in de Derde Internationale tot hooge
posten opklom. Te Parijs nam zij deel aan de vergadering van
het Parijsche bureau der Komintern, waaronder ook Spanje behoort.
Ze geldt foor zeer bloeddorstig. De bladen vermelden van haar
(welke bladen? — Rempt), dat ze de roode militie, die naar het
front vertrok, in toespraken den raad meegaf ook de vrouwen en
de kinderen der vijanden niet te sparen".
Zoo'n bericht is niet objectief, integendeel. We hebben
er reeds eerder op gewezen hoe de strijd van en door
de kerk moeilijk of in het geheel niet te scheiden is
van den maatschappelijken strijd, welke door de politieke
partijen wordt gevoerd. En daar het N.C.P. in den
strijd om de „Oeffentlichtkeit der Kirche" veelal moeilijk
een werkelijk objectief standpunt zal kunnen innemen,
nemen de krantenredacties, die zich op zijn persdiensten
hebben geabonneerd en een bepaalde subjectiviteit daarmede
niet ongewenscht achten, die subjectieve berichten,
zoo zij in hun kraam te pas komen, gaarne over.
In verband met de door het N.C.P. zelf ingenomen
standpunt der objectiviteit naar menschelijk kunnen,
hoort een dergelijk bericht als van La Passionaria in
dezen vorm niet in zijn persdienst thuis. De door mij
gecursifeerde gedeelten hadden weggelaten dienen te
worden. De objectiviteit zou dan meer benaderd zijn.
JAN D. REMPT.

VOLONTAIRS.
In het hoofdartikel van De journalist van 1 September
1936, getiteld Volontairs, wordt een verdediging gegeven
van het standpunt, dat het bestuur van den N.J.K.
heeft ingenomen ten aanzien van de salaris-regeling van
leerlingen of volontairs. Het bestuur van den N.J.K.
heeft namelijk aan een directie meegedeeld, dat „de overeenkomst
zich niet verzet tegen een vierjarige periode
van volontairs".
Deze interpretatie van de salarisovereenkomst lijkt mij
volkomen onjuist. Hieronder wil ik aantoonen waarom,
doch vooraf wil ik even wijzen op het belang van nauwkeurige
handhaving van de overeenkomst, een belang,
dat niet slechts bestaat voor de leerlingen of volontairs,
doch evenzeer voor de andere klassen journalisten. Onze
salarisregeling met de Dagbladpers is gebaseerd op een
indeeling van de journalisten in klassen, en op een
getalsverhouding. Er zijn volontairs, a-, b-, en c-redacteuren.
Zijn er zooveel c-redacteuren, dan mogen er
zooveel b-redacteuren zijn, zijn er zooveel b-redacteuren,
dan moet het aantal a-redacteuren zoo en zoo groot zijn.
Indien er aan een krant te veel leerlingen zijn, b.v. vier
in plaats van het geoorloofde aantal (b.v. 2), dan moeten
2 leerlingen c-redacteuren worden, wat weer waarschijnlijk
zal impliceeren dat eenige c-redacteuren bredacteur
worden enz. Dus niet alleen de leerlingen of
volontairs hebben belang bij een nauwkeurige handhaving
van de in de overeenkomst voor de salarieering van leerlingen
of volontairs gestelde regels.
Thans ter zake.
Het bestuur van den Kring heeft toegegeven, dat men
vier jaar leerling mag zijn. In het hoofdartikel in De
Journalist, dat dit standpunt verdedigt, is wel ontdekt
dat art. 6 van de salaris-regeling begint met de zinsnede:
„Leerlingen en volontairs mogen alleen zijn zij, die nog
geen drie jaar in de journalistiek werkzaam zijn", maar
bij vergelijking met art. 8 (het artikel met de salarisschaal)
constateeren het hoofdartikel en het bestuur van
den Kring een tegenstrijdigheid. Deze tegenstrijdigheid
is echter geenszins aanwezig. In het artikel Volontairs
staat te lezen: „Als een volontair niet langer dan drie
jaar in functie mag zijn, kan hij nooit drie (jaarlijksche)
opklimmingen hebben, doch slechts twee". Het Kringbestuur
meent blijkbaar dat de salaris-schaal voor den
volontair drie jaarlijksche opklimmingen impliceert. Doch
dit is volkomen onjuist! In art. 8 staat dat de leerling
drie jaren van opklimming heeft. Er staat niet: de leerlingen
heeft drie jaarlijksche opklimmingen. Drie jaren
van opklimming beteekent twee jaarlijksche verhoogingen.
Er bestaat dus geen tegenstrijdigheid tusschen de
art. 6 en 8.
Is men nog niet overtuigd dat een leerling slechts drie
jaar leerling mag zijn, Ie omdat het in den eersten zin
van art. 6 staat, 2é omdat art. 8 drie jaren van opklimming,
dus twee verhoogingen impliceert, dan is er
nog een derde argument.
Wanneer men salaris-schalen samenstelt, dan zal men
voor het jaarlijksche salaris een rond getal nemen, dat
door 12 deelbaar is, en dat bij deeling door twaalf weer
een rond getal oplevert. Volgens mijn opvatting (drie
jaar leerling) ontvangt een leerling te Amsterdam die
op ƒ 80.— per maand is begonnen, na een jaar ƒ 115.—
na twee jaar ƒ 150.—. Deze bedragen behoort hij althans
te ontvangen. Het zijn keurige ronde getallen. Volgens
de opvatting van vele directies, van het Kringbestuur
en van den schrijver van het artikel Volontairs ontvangt
een leerling te Amsterdam na een jaar ƒ 103.3333333 enz.
Na twee jaar ƒ 126.6666666 enz. per maand. Vreemd,
nietwaar?
Indien men hieraan nog niet genoeg heeft om overtuigd
te zijn dat het Kringbestuur er bij zijn beslissing,
en de schrijver van Volontair er bij het schrijven van
zijn artikel, volkomen naast waren, dan is er nog iets.
En wel dit. Art. 1379 van het B.W. zegt dat, indien de
bewoordingen van een overeenkomst voor onderscheiden
DE J O U R N A L I S T 131
i
uitleg vatbaar zijn, men veeleer moet nagaan welke de
bedoeling der handelende partijen geweest is, dan zich
aan den letterlijken zin der woorden te binden. In de
kwestie drie of vier jaar volontair kan er m.i. geen
sprake zijn van onderscheiden uitlegging, het Kringbestuur
gelooft dit echter wel (de tegenstrijdigheid!).
Dan had dus het Kringbestuur de bedoeling den doorslag
moeten laten geven. 1 ) Wat de bedoeling is van de
overeenkomst heeft het Kringbestuur, mitsgaders de
auteur van Volontairs, ontdekt. „De interpretatie van
ons Bestuur al is de bedoeling geweest, de volontairs-periode
tot 3 jaar te beperken".
Het is toch wel heel jammer dat het Bestuur desalniettemin
aan een directie verzekert, dat de salarisregeling
zich niet verzet tegen een volontairs-periode van
vier jaar.
Wat is het gevolg hiervan?
In de eerste plaats dat directies, die de salarisregeling
ten aanzien van de volontairs juist interpreteerden, hierop
zouden kunnen terugkomen, en hun leerlingen niet
meer b.v. ƒ80, ƒ115 en ƒ150 betalen, doch ƒ80,
ƒ 103,3333 en ƒ 126.66666. Dat scheelt een journalist in
de eerste vier jaren van zijn loopbaan in het gestelde
geval ƒ 720. Zijn geheele leven blijft hij een jaar achter.
In de tweede plaats dat c-redacteuren minder snel bredacteur
worden, b-redacteuren minder snel a-redacteur,
wanneer aan hun krant leerlingen verbonden zijn die op
onjuiste wijze worden gehonoreerd. In de derde plaats is
het gevaar aanwezig, dat de directies steeds meer de
hand lichten bij de toepassing van de salarisregeling, nu
gebleken is dat het Kringbestuur aan de bepalingen niet
vasthoudt.
Het lijkt mij dus wel uitermate wenschelijk dat het
Kringbestuur, in het belang van alle journalisten en ter
wille van de rechtvaardigheid, zijn standpunt in deze
aangelegenheid herziet, en aan de directies hiervan mededeeling
doet.
Mr. E. C. A. KUYPER.
x ) Daar waar ik art. 1379 B.W. in het geding heb gebracht zal
men mij wellicht willen tegenwerpen: de salarisregeling is geen
overeenkomst. Dat houdt echter niet in dat art. 1379 in dit verband
niet mag worden toegepast. Wanneer bovendien een directeur een
leerling heeft aangesteld en hem heeft meegedeeld dat de aanstelling
is geschied op grondslag van de salarisregeling van den Kring,
dat is deze salarisregeling wel een overeenkomst.
* * *
De lezing van het bovenstaande doet ons denken aan
het: wie te veel bewijst, bewijst niets. Onze collega heeft
te veel willen bewijzen. Er staat: drie ;aren van opklimming,
maar dit beteekent niet drie jaarlijksche opklimmingen,
zegt hij. Het beteekent er... twee. Nu ja, elke ketter
vindt zijn letter. Drie jaren van opklimming beteekent
driemaal een opklimming, en de natuurlijke periode tusschen
twee opklimmingen is een jaar. Zóó is het, en
anders niet. Zoo moet het ook voor de salarissen der
journalisten (niet-volontairs) worden beschouwd. Vijf
jaren van opklimming beteekent vijfmaal een opklimming.
Wij, die in de tot-stand-koming van deze regeling aandeel
hadden, kunnen hem verzekeren, dat het nooit anders
is „bedoeld". Wij hebben die bedoeling dus niet
„ontdekt", maar wij waren bij haar geboorte aanwezig.
Volgens zijn eigen theorie, dat bij twijfel de bedoeling
moet vooropstaan, heeft hij het dus mis. Nog zwakker
is het tweede „bewijs": dat, in onze lezing, het salaris
geen rond getal per maand oplevert. Onze collega zal
den kost moeten geven aan de journalisten, wier salaris
evenmin „een rond getal" per maand vormt. Dit bewijs
heeft niet de minste waarde. Voor zijn derde argument
echter is iets te zeggen: dat, bij tegenstrijdigheid, de
bedoeling voorrang zou hebben. Daarom hopen wij, dat
de directies aan deze overweging gelding zullen verkenen.
Misschien zal het Bestuur in die richting nog een
wenk willen geven; het onderwerp komt in de volgende
bestuursvergadering opnieuw aan de orde. — Redactie.

132 DE J O U R N A L I S T
JUBILARISSEN.
i.
D. A. P. DE ZEEUW.
De heer D. A. P. de Zeeuw heeft afscheid genomen
als hoofdredacteur van de Vlissingsche Courant, waaraan
hij 35 jaar arbeidde. Zijn blad meldde 1 October:
Al kon het dan
geen officieel afscheid
worden,
toch hebben wij
onzen ouden
vriend de Zeeuw
hedenmorgen in
ons midden gehad
om onder
het genot van
wat smakelijke
natitgheid en een
rookertje persoonlijk
afscheid
te nemen. Het is
geen „plechtigheid"
geworden.
En dat was ook
allerminst de bedoeling,
zooals
wij gisteren reeds
schreven. Maar
juist doordat alle
officieele vertoon
achterwege bleef,
kon des te duide­
A. P. DE ZEEUW,
Middelburg.
lijker bermerkt worden welk een groote plaats de heer
de Zeeuw inneemt in de harten van de velen, waarmede
hij zoo talrijke jaren lief en leed heeft gedeeld.
Nadat Mevrouw en de heer de Zeeuw op het privékantoor
door de directie waren ontvangen, begaven allen
zich naar de drukkerij, waar in tegenwoordigheid van
het geheele personeel de heer ]. Marijs den scheidenden
hoofdredacteur hartelijk heeft toegesproken. Hij wist
hierbij den juisten toon te treffen, waardoor de kleine
plechtigheid het prettige, warm-kameraadschappelijke karakter
verkreeg, dat bij zulk een gelegenheid zoo goed
doet. Daardoor werd het een woord van hart tot hart,
waarbij de spreker herinneringen ophaalde aan de lange
jaren van samenwerking en speciaal den nadruk legde
op de goede persoonlijke verhouding die steeds ongerept
behouden kon blijven en waardoor het mogelijk werd,
dat men wat van elkaar wist te verdragen, als dat in
momenten van groote drukte noodig was.
Uit naam van allen die aan de Vlissingsche Courant
hun arbeid verrichten, technisch personeel, administratie,
redactie, enz., overhandigde de heer Marijs den scheidenden
hoofdredacteur een fraaie zilveren sigarenkist met
een aardige woordspeling, waarbij hij er op wees, dat
de heer De Zeeuw wel niet van geuren houdt, maar dat
dit aandenken toch wel in den smaak zou vallen.
En dit bleek ook inderdaad het geval te zijn. De heer
de Zeeuw heeft in een ongekunsteld en daardoor juist
zoo treffend speechje allen hartelijk dank gezegd voor
de aangeboden geschenken: de heeren Van de Velde
voor het prachtige schilderstuk van den heer Jacobs, hem
den vorigen avond aangeboden, en het personeel voor
het gewaardeerde cadeau, maar vooral voor hetgeen wij
elkaar in lange jaren van nauwe kameraadschappelijke
samenwerking waarin de goede verstandhouding nooit
werd verstoord, hebben kunnen schenken.
Hierna kregen allen gelegenheid persoonlijk afscheid
te nemen Maar wij nemen dit afscheid zoo zwaar niet,
mijnheer de Zeeuw, want als alles in de wereld zoo
twijfelachtig was als het feit dat U natuurlijk nog
menigmaal komt aanwippen, dan zouden er niet veel
problemen meer om oplossing vragen. Dit is dus een
afscheid, maar allerminst een vaarwel!
II.
H. T. LIJSEN.
Eind September herdacht de heer H. T. Lijsen, chef
van de redactie van de Haagsche Courant, het feit, dat
hij 25 jaar geleden in dienst van dit blad trad. Het heele
personeel had zich omstreeks elf uur in de expeditieruimte
verzameld, toen de jubilaris, vergezeld van zijn
familieleden, arriveerde.
Als eerste spreker trad naar voren de heer A. W.
Sijthoff, directeur der Haagsche Courant. Spr. zeide, dat
het hem een groot genoegen was eenige woorden tot
den jubilaris te mogen richten. De heer Sijthoff sprak
zijn groote erkentelijkheid uit over het werk van den
heer Lijsen. Spreker bood hierop den jubilaris een gouden
horloge met inscriptie aan.
Vervolgens nam de heer B. C. Spoel het woord namens
de redactie, en de correctie-afdeeling. Spr. dankte
den heer Lijsen voor de aangename wijze van samenwerking
en memoreerde den goeden geest op de redactie.
Een boekwerk en een schilderstuk werden aangeboden.
Mej. C. C. Gerritsen bood namens de redactie en
de correctie-afdeeling aan mevr. Lijsen een bouquet
bloemen aan.
Daarna trad naar voren de
heer W. K. N. Stutterheim,
hoofdadministrateur der Haagsche
Courant. ,,U hebt reeds",
aldus spr., „vele woorden van
hulde in ontvangst moeten nemen
van de afdeelingen, die
dichter bij u staan dan de administratie.
Toch wil ik de
prettige samenwerking met de
administratie-afdeeling hier memoreeren,
die wij allen steeds
op hoogen prijs hebben gesteld".
Spr. herinnerde daarop H. T. LIJSEN
aan eenige persoonlijke ge- Den Haag. '
beurtenissen uit den tijd, toen
hij zelf op de redactie werkzaam was. Namens de administratie-afdeeling
en het Planetarium, en de afdeeling
zincoi-grafie, deed spr. zijn gelukwenschen vergezeld
gaan van eenige geschenken.
Vervolgens was het woord aan den heer G. Th. Ros,
chef van het technisch personeel. „U hebt ons", aldus
spr., „op de zetterij heel wat werk gegeven in de 25
jaar die achter ons liggen. Maar de samenwerking was
altijd zeer aangenaam". Namens het technisch personeel
bood spr. den heer Lijsen een rooktafel en een kleurenets
aan.
De heer Lijsen dankte daarop voor de hem gebrachte
hulde. In de eerste plaats dankte hij de directie, die
klaarblijkelijk — daarbij doelende op het hem aangeboden
gouden horloge — ook thans den gouden standaard
heeft gehandhaafd. Ik ben dankbaar, aldus spreker, voor
de waardeerende woorden tot mij gericht en voor het
in mij gestelde vertrouwen. Ik kan op een dag als dezen
niet nalaten in de herinnering terug te roepen den stichter
van de Haagsche Courant, den heer A. Sijthoff en den
te vroeg gestorven directeur, den heer Henri O Sijthoff.
Spreker dankte hierop achtereenvolgens degenen, die
hem hadden toegesproken voor de sympathieke woorden
tot hem gericht. Spr. eindigde met een „Lang leve de
Haagsche Courant", dat door alle aanwezigen met een
driewerf hoera werd onderstreept.
Mogen wij de leden krachtig opwekken tot
bijwoning der Algemeene Vergadering op 28
November a.s.? Laat onze bijeenkomsten zeer goed
bezocht worden, ook al is er niet „iets" aan het
handje. En eigenlijk is er nu wel „iets" aan het
handje; de bespreking van een zeer belangrijk
onderwerp, dat ons aller aandacht verdient.

DE J O U R N A L I S T 133
III.
Dr. L. A. RADEMAKER.
Op 15 October
was dr. L. A.
Rademaker een
kwart eeuw aan
Het Vaderland
verbonden. Hoewel
de jubilaris
alles gedaan had
om zijn omgeving
van dit feit
onkundig te laten,
werd hij
(zoo meldt zijn
blad) in de directiekamernamens
directie en
commissarissen
der krant gehuldigd
in woord
en geschenk en
in het middaguur
op de groote
redactiekamer te •»•*«»«.«
.,, Dr L. A. RADEMAKER
midden van vrij- '
wel al zijn colle- Den Haa 9ga's,
toegesproken door den hoofdredacteur, den heer
C. M. Schilt ,die de algemeene vriendschap van de aanwezigen
vertolkte voor den jubilaris, wiens gouden hart
niet is gedevalueerd en de waardeering voor zijn stoeren
en veelzijdigen arbeid voor de krant, die hem nooit te
veel is. De spreker overhandigde dr. Rademaker daarbij
de geschenken, die de redactie hem had toegedacht.
Daarna sprak nog een der redacteuren, de heer G. H.
's-Gravesande, met den heer G. Polak Daniels de eenige,
die den jubilaris in al die 25 jaar aan Het Vaderland
heeft meegemaakt, en ten slotte dankte dr. Rademaker,
die als curiositeit in herinnering bracht, dat zijn eerste
contact met de krant al van veertig jaar geleden dagteekent,
toen hij door mr. Macalester Loup was aangezocht
het studentenspel te Utrecht te „verslaan".
Van de andere afdeelingen der courant en ook van
buiten het bedrijf ontving de jubilaris — ook uit Indië —
nog vele bewijzen van hartelijkheid in den vorm van
bloemstukken vooral.
IV.
G. ). NIJLAND.
De sportredacteur van Het
Handelsblad, de heer G. J. Nijland,
was 15 October vijf en
twintig jaar in dienst van dat blad,
een gebeurtenis waaraan op verzoek
van den jubilaris geen ruchtbaarheid
was gegeven, doch waarbij
directie en hoofdredactie binnenskamers
toch even wenschten
stil te staan.
In tegenwoordigheid van me­
G. 3. NIJLAND,
Amsterdam.
vrouw Nijland en de chefs van
afdeelingen der redactie en administratie
gaf (zoo lezen we in
het betrokken blad) de directeur,
de heer Heldring, uiting aan zijn waardeering voor het
werk van den heer Nijland en de wijze waarop deze met
de hem eigen opgewektheid en energie het blad bij gebeurtenissen
op het gebied van sport of luchtvaart vertegenwoordigt
en vooral het levende contact tot stand weet
te brengen tusschen de sportbeoefenaren en de sportlievende
Handelsblad-lezers. Heel duidelijk is deze verdienste
van den jubilaris nog bij de jongste Olympische
Spelen aan het licht getreden. Het geschenk der directie
deed spr. vergezeld gaan door een woord van hulde
aan mevrouw Nijland.
Ook de hoofdredacteur, de heer von Balluseck, heeft
daarna nog eenige hartelijke woorden gesproken.
Q. A. DE RIDDER.
De heer Q. A. de Ridder, chef-redacteur van het
christelijk-historisch dagblad De Nederlander, zal op
1 November a.s. zijn 25-jarig jubileum als journalist
vieren. Onder voorzitterschap van prof. dr. J. de Zwaan
is een comité gevormd om hem op 7 November een huldiging
te bereiden. In het- eere-comité hebben zitting
de heeren H. Diemer, jhr. mr. D. J. de Geer, prof. dr.
F. C. Gerretson, dr. F. A. de Graaf, Jan ter Haar jr.,
D. Hans, mej. mr. C. Frida Katz, A. J. Lievegoed, dr.
L. D. T. Poot, mr. dr. A. A. van Rhijn, luit.-gen. jhr.
W. Roëll, prof. jhr. mr. dr. B. C. de Savornin Lohman,
dr. J. Schokking, prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine,
H. W. Tilanus, mr. J. A. de Visser, J. N. Voorhoeve,
mr. W. L. baron De Vos van Steenwijk.
Het is wel merkwaardig — maar dezelfde, die thans
de aandacht vraagt voor het zilveren jubileum van onzen
collega, den heer Q. A. de Ridder, heeft wel eens met
zekeren wrevel ons Kring-orgaan ingezien, dat menigmaal
meer het karakter had van een soort familie-album,
dan van een vakblad voor journalisten. En toch
nu zijn leermeester en collega binnenkort het feit herdenkt,
dat hij voor 25 jaren de eerste schreden zette op
het journalistieke pad, wordt het hem volkomen klaar,
hoe juist dit soort bijdragen
met een zekeren regelmatigheid
den redacteur
bereikt.
Het ligt niet in onzen
aard om veel woorden te
verspillen aan de waardeering,
die men voor elkander
koestert. Men is
gewoon schouder aan
schouder te arbeiden aan
de taak, die ons hart
heeft. We weten doorgaans
precies, wat we
aan elkander hebben en
wat we waard zijn, doch
Q. A. DE RIDDER, Den Haag
meestal praten we daar
niet over. In den kleinen,
besloten kring van een redactie is dat ook wellicht niet
noodig. Daar zijn het ten slotte de daden, waar het
op aankomt en de collegialiteit, die tot warme vriendschap
kan uitgroeien.
Het ligt niet in onzen aard om veel woorden te verspillen
aan de waardeering, die men voor elkander
koestert. Men is gewoon schouder aan schouder te arbeiden
aan de taak, die ons hart heeft. We weten doorganas
precies, wat we aan elkander hebben en wat we waard
zijn, doch meestal praten we daar niet over. In den
kleinen, besloten kring van een redactie is dat ook wellichr
niet noodig. Daar zijn het ten slotte de daden,
waar het op aankomt en de collegialiteit, die tot warme
vriendschap kan uitgroeien.
Doch wie zou de gelegenheid niet met beide handen
aangrijpen, wanneer deze zich voordoet, om ook eens
in breederen kring getuigenis af te leggen van de gevoelens
van achting en genegenheid, die men voor een
vakgenoot heeft? De jubilaris, dien we hier op het oog
hebben, zou de eerste zijn om met groote warmte daarin
voor te gaan.
Met groote warmte. Dat is ongetwijfeld zijn meest
sprekende karaktertrek. Hij leeft intens en de spontanëiteit
stempelt zijn daden Ieder onrecht op zijn weg
vindt in hem een fel bestrijder, waarbij niemand en niets
gespaard wordt om de atmosfeer te zuiveren. Dan fonkelen
zijn oogen achter de brilleglazen en trilt zijn stem

134 DE J O U R N A L I S T
van verontwaardiging. Maar een moment later kan die
stem breken van ontroering, wanneer het leed van den
naaste hem treft. Dan kan hij gebukt gaan onder de
problemen, die voor ons menschen zoo vaak geen oplossing
vinden. Totdat zijn rotsvast geloof hem weer licht
schenkt in de duisternis en hem de kracht geeft met
nieuwen moed voort te gaan.
De heer de Ridder is iemand, met wien het voor de
jongeren een voorrecht is in contact te komen. Zijn
leiderschap als chef-redacteur van De Nederlander, is
niet scheidbaar en ook niet goed denkbaar, zonder zijn
vriendschap en hartelijk medeleven. In zijn oog zijn het
allen werkers, die een gemeenschappelijk doel nastreven.
Hij eischt den geheelen mensch, zooals hij zelf van den
morgen tot den avond vervuld is van de krant. Maar
anderzijds staat hij open voor ieders moeilijkheden en
zorgen en niemand, die zijn steun zoekt, zal tevergeefs
bij hem aankloppen.
Zoo de mensch, zoo de journalist. De psyche van den
mensch treedt in ons beroep wel heel sterk op den voorgrond.
De heer de Ridder staat in de volheid van het
leven en dat weerspiegelt zich in zijn arbeid. Zijn grootste
vreugde is te scheppen en zijn belangstelling gaat
daarbij uit naar alles, wat de aandacht waard is. Er
is schier geen terrein, of hij zal het betreden en in kaart
brengen, wat hij waarneemt. Daarbij bezit hij de gave
om alles in scherp omlijnde beelden voor zich te zien,
zoodat hij niet alleen helder en klaar, maar ook sterk
plastisch kan weergeven, wat zijn aandacht heeft. De
veelzijdigheid zou wellicht leiden tot oppervlakkigheid.
Doch een scherp verstand en de kunst om zuiver te analiseeren
zijn daarbij gidsen, die schijn en wezen nauwkeurig
weten te scheiden. Zoo heeft de heer de Ridder
in den loop der jaren ontzaglijk veel geproduceerd: op
letterkundig gebied, op historisch terrein, de politiek,
schetsen, critieken, kortweg, alles levert stof voor zijn
welversneden pen. Wanneer de geest over hem vaardig
wordt, vliegt zijn hand in ijlende vaart over het papier
en blaadje na blaadje, volgepend in zijn karakteristiek
handschrift — de wanhoop der zetters — vindt in korte
opeenvolging zijn weg ter zetterij. Betreedt men zijn
werkkamer, dan is de spanning bijna tastbaar en deze
wijkt eerst, wanneer de laatste regel geschreven is.
Het is ongetwijfeld een voorrecht, wanneer men na
25 jaar arbeid nog blijk geeft van een frischheid, die
menig jongere beschaamd doet staan. De jubilaris is dan
ook geenszins „door den dienst vergrijsd"; veeleer heeft
deze hem het hart jong gehouden, ondanks menige teleurstelling
en zware slagen in zijn persoonlijk leven.
Moge het hem gegeven zijn nog vele jaren zijn krachten
te kunnen wijden aan het blad, dat hem lief is. Dat is
de oprechte wensch van alle leden der redactie van
De Nederlander.
T. CLAUS.
STOPPERS. Een lunch met een leeuw.
Een journalist is iemand, die bang is voor niemand. — Oito
Kemmerich, vroeger een bekend zwemmer op lange afstanden, is
thans leeuwentemmer, of juister temmer van één leeuwin en daarmee
zou hij in het Arena-theater te Rotterdam optreden. Om aan te
toonen, hoe mak Lea, de vijfjarige Berber-leeuwin wel is, waren wij
uitgenoodigd, om op het tooneel van Arena het noenmaal te komen
gebruiken, waarbij Lea mede aan tafel zou zitten. Kemmerich treedt
ril. niet op achter tralies, er komen geen zweepen, geen revolvers
en geen triedanden aan te pas, men hoort geen leeuwengebrul: Lea
zit rustig op haar stoeltje. Maar toch, als het gordijn is gehaald,
ats daar een gedekte tafel op het tooneel klaar staat en men u
uitnoodigt plaats te gaan nemen, dan aarzelt men toch wel even,
als men daar aan die tafel een prachtige leeuwin ziet zitten, die
hautain de zaal in kijkt en heelemaal geen notitie blijkt te nemen
van de heeren, die zich onder aan het tooneeltrapje uitputten in
beleefdheidsfrase's en die o zoo graag een ander voor willen laten
gaan. Maar tenslotte staan toch allen op de planken, men schikt
zich om de tafel en men kijkt verbluft toe, hoe Lea zich de lekkere
hapjes laat smaken, die haar baas haar in den muil stopt, hoe zij
met hem uit één glas drinkt en hoe zij hem uit erkentelijkheid een
lik met haar grooten tong geeft. — (N. R. Cf.).
DRUKPERSVRIJHEID.
Aan het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer over
de voorstellen-Grondwets-herziening is het volg
ontleend:
,,Dat de Regeering is teruggekomen op haar aanvankelijke voornemen
tot wijziging van de grondwettelijke bepaling met betrekking
tot de vrijheid van drukpers, meenden sommige leden als een bewijs
van zwakte te moeten beschouwen. Deze leden wezen er op, dat
wijziging van artikel 7 een der drie punten was, waarvoor blijkens
de Nota naar aanleiding van het Verslag over Hoofdstuk 1 der
Rijksbegrooting voor 1936 de geheele grondwetsherziening werd
begonnen. In de door den Voorzitter van den Ministerraad bij her.
openbare debat over dat begrootingshoofdstuk gehouden rede werd
toen nader aangeduid, in welke richting die wijziging zou gaan.
Eerst later werd besloten, de voorbereiding van de grondwetsherziening
aan een staatscommissie op te dragen. Het had niet nagelaten
bij de hier aan het woord zijnde leden verwondering te
wekken, dat, nu de Staatscommissie gemeend had op dit punt de
Regeering te kunnen volgen, deze laatste achteraf het roer
gewend.
Andere leden betreurden het evenzeer, dat de Regeering her.
voorstel van de Staatscommissie niet heeft gevolgd, al onderschreven
zij niet de meening der tevoren aan het woord zijnde
leden over de oorzaak, waaraan die houding moet worden roegeschreven.
Het argument, waarmede de Regeering die houding
zelf verdedigt, n.1. dat dit vraagstuk een sterk politieker- inslag
zou hebben, konden zij niet als juist erkennen. Naar hun oordeel
zou dit probleem in een rustige sfeer behandeld kunnen worden,
omdat in verschillende politieke partijen de meeningen te dezen
opzichte verdeeld zijn.
Vele leden daarentegen juichten het toe, dat de Regeering inzake
de drukpersvrijheid op haar aanvankelijke voornemen is teruggekomen.
Verscheidene dezer leden stelden voorop, dat zij zich met
betrekking tot de vraag, of artikel 7 der Grondwet, zooals dat
thans luidt, censuur in den vorm van een verschijningsverbod
toelaat, onvoorwaardelijk schaarden aan de zijde van hen, die
deze vraag in ontkennenden zin beantwoorden. Dat de Regeering
deze opvatting niet deelt en, blijkens hetgeen zij ter zake op
bladz. 4 der onder no. 3 gedrukte Memorie van Toelichting
mededeelt, onder de heerschappij van het tegenwoordige artikel 7
voor zulk een verschijningsverbod ruimte acht, verontrustte
deze leden. Zulk een verbod toch achtten zij preventieve censuur
in de ergste gedaante. Het maakt de verschijning van een
uitgave onmogelijk, zelfs zonder dat tevoren onderzocht is.
of die iets laakbaars inhoudt. En het is te bedenkelijker, wijl het
in zijn gevolgen van zeer verre strekking kan zijn. Een verschijningsverbod
van zelfs betrekkelijk korten duur kan een dagblad
ruïneeren, zocdat het genoodzaakt 'is te verdwijnen. Bij dit
alles dient dan nog te worden bedacht, dat het tegen de ergste
excessen der drukpersvrijheid, die zich niet in dagbladen en
periodieken, maar in ongeregeld uitgegeven biljetten en brochures
voordoen, niet kan baten. Zoo moet naar de meening der hier
aan het woord zijnde leden een verschijningsverbod worden gezien
als een ernstige inbreuk op een der belangrijkste volksrechten
op een wijze, welke geen practisch nut kan doen verwachten
en slechts tot groote nadeelen kan leiden. Intusschen werd,
naar deze leden opmerkten, het vraagstuk van de draagwijdte van
artikel 7, voorzoover zij in de Staatscommissie een onderwerp van
bespreking had uitgemaakt, er een van slechts academische beteekenis,
toen die commissie besloot een voorstel tot wijziging van
het genoemde artikel te doen, dat uitdrukkelijk de mogelijkheid
tot het uitvaardigen van een verschijningsverbod zou openen.
Na het hierboven weergegevene behoeft het wel geen nader betoog,
dat zij volkomen instemden met het standpunt, tegenover dit voorstel
door de leden der Staatscommissie Albarda, van den Beren.
Joekes en Kranenburg in hun desbetreffende minderheidsnota ingenomen.
Wel erkenden de hierbedoelde leden, dat de wijze,
waarop in den laatsten tijd van sommige zijden van het recht
van openbare meeningsuiting gebruik wordt gemaakt, zorg baart.
Daartegen wenschten zij echter uitsluitend repressief te zien opgetreden.
In dit opzicht kan heel wat meer gedaan worden dan
thans geschiedt. Een bewuste en krachtige hanteering van de
strafrechterlijke repressie-middelen is naar hun meening allerzins
doelmatig en_ voldoende.
Anderen hunner, die zich met de algemeene strekking van dit
betoog niet konden vereenigen, grondden hun afwijzend standpunt
uitsluitend op de overweging, dat van een regeling als de hierbedoelde
geen practisch nut kan worden verwacht.
Vele leden bepleitten naast en mede in het belang van een
krachtige repressie het opnemen in onze wetgeving van een
bepaling, welke voorschrijft, dat elk geschrift duidelijk moet vermelden,
waar het is gedrukt. Ook gevoelden deze leden voor een
voorschrift, dat het mogelijk maakt, bladen, die misbruik maken
van de persvrijheid, te verplichten tot het opnemen van een antwoord
— zonder bij- of onderschrift en op een in het oog vallend?
plaats — van dengene, wiens wensch daartoe door een bevoegde
autoriteit rechtmatig is geacht. Van zulk een „droit de réponse".
waaraan, naar uit' haar verslag blijkt, ook de Staatscommissie
heeft gedacht, zou naar hun meening mede een invloed ten goede
kunnen uitgaan. Gevraagd werd in dit verband, of naar de meening
der Regeering de invoering van een droit de réponse, als hier
omschreven, zonder voorafgaande wijziging van de Grondwet
mogelijk zou zijn. Mocht dit niet het geval zijn, dan zou men gaarne

deze ontwerpen met een desbetreffende bepaling zien aangevuld.
Zoo voor het nemen van krachtige repressieve maatregelen
nadere wettelijke voorzieningen noodig mochten blijken, zouden
zoodanige voorzieningen bij vele leden geen bezwaar ontmoeten,
mits de behandeling van de desbetreffende zaken niet aan de
rechterlijke macht wordt onttrokken en de normen voor het
optreden in dezen volledig in de strafwet blijven opgenomen.
Overigens waren deze leden van oordeel, dat in dit opzicht aan
de rechterlijke macht reeds thans vrij doeltreffende middelen ten
dienste staan. Veel hangt natuurlijk af van de wijze, waarop die
middelen worden toegepast. Zonder het prijs geven van het stelsel
van het algemeene minimum voor drukpersdelicten te bepleiten,
meenden sommige leden er toch wel de aandacht op te moeten
vestigen, dat een toepassing welke niet gericht is op minimale
straffen, de algemeene preventieve werking, welke vooral op dit
gebied van een krachtige repressie uitgaat, zeer ten goede zal
komen. Ook zal men naar het oordeel dezer leden bedacht moeten
zijn op zoo snel mogelijke berechting.
Tegen een verschijningsverbod als bijkomende straf zouden een
aantal der hierbedoelde leden geen bedenking hebben".
WAAR ZIJN DE GRENZEN!
„Er is evenwel in ons land nog een klasse van
menschen, die zich journalisten noemen, die echter
bewuste volksmisleiders zijn, betaalde partij-politici
en — de enkelen niet te na gesproken — daarvoor
past alleen het woord ,,journaille". (Daverend
applaus).
Het bovenstaande is een zin uit het verslag, dat de
Alkmaarsche Courant maakt van een rede van ir. Mussert,
gehouden 25 September j.1. in de Harmonie te Alkmaar.
En de heer Mussert verduidelijkte zijn woorden
nog met het volgende: „Hun taak is aan de grofste
leugens te verdienen, doch hun leugens raken de ziel van
ons volk niet meer en op de nationaal-socialisten hebben
zij geen vat meer". En om niet de kans te loopen, dat
er nog één persoon in de zaal was, die hem nog niet
zou begrijpen, vertelde de heer Mussert bovendien nog,
dat „journaille" een samentrekking was van de woorden
..journalist" en „canaille".
Ziezoo, mijnheer de redacteur, nu weten wij — dat
zijt gij, dat ben ik en dat zijn we allemaal — op enkelen
na — precies wat wij zijn: bewuste volksmisleiders en
leugenaars en wij behooren tot het gespuis, het grauw
van onze bevolking. Werkelijk, duidelijker heeft de leider
der N.S.B, het wel niet kunnen zeggen. Waar hij echter
niet alleen in Alkmaar, maar ook in andere steden gesproken
heeft en waar hij ongetwijfeld nog vele malen
in het openbaar zal spreken en elke verslaggever dan
de kans loopt, dergelijke striemende slagen in zijn gezicht
te kunnen krijgen ten aanschouwe van eenige honderden
N.S.B.ers en onder „een daverend applaus", daar vraag
ik thans: tot hoever gaat de taak van den verslaggever?
Kijk eens, mijnheer de redacteur, de Alkmaarsche
Courant is een neutrale krant en zij verslaat daarom
alle mogelijke politieke vergaderingen. Het spreekt natuurlijk
vanzelf, dat de redactie het lang niet eens is
met al de meeningen, welke op die vergaderingen gelanceerd
worden, maar zij publiceert ze zonder commentaar,
wetende, dat haar lezers, die zij onder alle kringen
der bevolking heeft, een objectief verslag op prijs stellen,
ook wetende, dat door die verslagen van diverse politieke
richtingen de lezers op de hoogte blijven van wat de
politici naar voren meenen te moeten brengen.
Maar er zijn grenzen. Er komt een oogenblik,
waarop men moet zeggen: stop!
Nu zijn er twee mogelijkheden, twee wegen, die de
verslaggever zal kunnen volgen. De eerste is deze: hij
kan de vergadering oogenblikkelijk verlaten en den volgenden
dag in zijn krant een scherp en duidelijk protest
laten hooren. En de tweede is: hij kan, zooals de verslaggever
van de Alkmaarsche Courant deed, blijven
zitten en dan volgenden dag met zijn „objectief" verslag
komen, waarin dan ook bovengenoemde zinnen moeten
voorkomen. Maar dan is m.i. de hoofdredacteur verplicht,
een zeer scherp en veroordeelend artikel te plaatsen naar
aanleiding van de bedoelde uitlatingen.
Persoonlijk prefereer ik de eerste manier. Ik meen, dat
DE J O U R N A L I S T 135
ik, wanneer men de journalistiek zoo naar beneden haalt.
op dat oogenblik mijn taak meer dan vervuld heb. Ik
meen, dat de aanhang van een dergelijke spreker dan
geen enkel belang meer kan hebben bij een verslag van
een volksmisleider en dat de overige lezers van een krant
meer dan voldoende hebben aan een „redactionneele
verklaring".
Ik zou zelfs nog verder willen gaan en zeggen: „Als
gij, mijnheer Mussert, uw woorden niet terugtrekt, verwacht
u dan geen verslaggever meer op uw vergaderingen,
ook dan niet, als er een vriendelijke uitnoodiging
tot de redactie gericht wordt „om de vergadering te
verslaan".
Hoe echter ook, de verslaggever dient te weten, hoe
hij moet handelen in een dergelijk geval. Misschien is
de werkwijze van de Alkmaarsche Courant te prefereeren.
Misschien maar dan zeker niet zonder een
onmiddellijk commentaar.
Hoe denkt u, mijnheer de redacteur, en hoe denkt gij,
leden van den Kring, er over?
J. WERKMAN.
* *
Wat moeten journalisten doen, die er bij zitten als
zulke woorden gesproken worden? Er is slechts één goede
en waardige houding; onmiddellijk opstaan en vertrekken.
Maar blijven zitten, zulke schandelijke beschuldigingen
gedienstig opschrijven en ze publiceeren, is naar
ons gevoel in strijd met elk begrip van waardigheid en
zelfrespect. De „onpartijdigheid" en de „neutraliteit",
die uit dergelijke journalistiek spreken, maken ons vogelvrij.
Wij moeten hierbij voegen, dat de Alkmaarsche
Courant, over de publicatie van die woorden in een ander
blad aangevallen, er haar zeer besliste afkeuring over
heeft uitgesproken. Men zegt, dat zeer enkele journalisten
tot de N.S.B, behooren. Heeft niemand hunner den
moed en het gevoel van solidariteit en van liefde voor
zijn beroep, om tegen de woorden van den leider (die
naar onze meening zeer stellig onder de jongste wijzigingen
der Strafwet vallen) te protesteeren? In dit
verband willen wij meedeelen, dat „de persdienst van
de N.S.B.", in antwoord op het communique van het
Kringbestuur van onlangs, dat blijkbaar heeft ingeslagen,
een stuk aan de bladen heeft toegezonden,
zoo dwaas en zoo fantastisch, dat wij er hartelijk om
hebben gelachen, hoe ergerlijk de verkeerde voorstellingen
er in over waren. Slechts enkele bladen hebben
het opgenomen, en dan nog (zooals het Utrechtsch
Dagblad, de Middelburgsche en de Alkmaarsche) met
een raak onderschrift er bij. Denkt men bij de N.S.B.,
dat „het publiek alles slikt"? — Redactie.
Advertenties.
Gevraagd :
ervaren jong journalist, bij voorkeur wonende te 's-Gravenhage
of Haarlem, voor redactioneele verzorging van
een 2 maal per maand verschijnend orgaan voor Burgerwachten.
Salaris ƒ 1200.—. Sollicitatiebrieven aan Bond van
Nederlandsche Vrijwillige Burgerwachten, Korte Voorhout
6, 's-Gravenhage.
Overzichtschrijver.
gezocht als medewerker aan een weekblad op finantieeleconomisch
gebied, die bereid is zich eenige dagen per
week geheel aan de belangen van het blad te wijden,
besprekingen te houden en vergaderingen bij te wonen
in verschillende plaatsen des lands enz.
Zij, die in het bezit zijn van den titel van Dr. in
de Rechten of in de Economie, zullen de voorkeur
genieten.
Uitvoerige brieven, met overlegging van proeven van
op journalistiek gebied geleverd werk, onder No. 50
aan het Bureau van dit blad.

136
VERSLAG ALGEMEENE VERGADERING (Slot).
broksgewijs debat. Als de rede van den voorzitter in De Journalist
komt kan men zich op het debat voorbereiden.
Met groote meerderheid wordt het voorstel-Mendell aangenomen.
DE J O U R N A L I S T
Rondvraag.
De heer Rugaard (Apeldoorn) vraagt de vergaderingen van den
Kring op een wat geschikter uur te houden. Het Oosten is nu
slechts met twee leden hier. Wij zouden het buitengewoon op prijs
stellen als men wilde bijeenkomen in Utrecht.
De Voorzitter kan zich de vraag voorstellen. Maar wij kunnen
géén uur of dag bepalen, dat niet een belangrijk deel van de leden
zou zijn verhinderd. Wij moeten, dat heeft een proef in Utrecht
bewezen, vergaderen in plaatsen, waar een belangrijk aantal leden
woont.
De heer De Wit (den Haag) verzekert, dat ook van de Haagsche
leden velen verhinderd zijn een vergadering om half drie bij te
wonen.
De heer Mendell stelt voor te vergaderen op Tweeden Kerstdag.
De Voorzitter ontraadt dit.
Anderen vragen: Hemelvaartsdag.
De heer Witsen Elias (Leeuwarden) kan namens Friesland meededen,
dat verschillende leden zullen komen, mits men op een
geschikt uur convoceert.
De heer Wildenberg (den Haag) deelt mee, dat in de H.J.V. het
vraagstuk van de volontairs aan de orde is gesteld, bij de bespreking
over de contributie. De contributieverlaging is nu van de
baan, maar de quaestie van de volontairs niet. Kan het bestuur
die niet in studie nemen, nu het instituut gevaarlijke afmetingen
dreigt aan te nemen?
De Voorzitter belooft, deze aangelegenheid op de agenda van de
bestuursvergadering te zullen brengen.
De heer Biemond (Bestuur) waarschuwt tegen de actie voor het
droit de réponse, dat een grooten druk zou leggen op de vrijheid
van de pers. En die vrijheid kan men niet genoeg beschermen, als
men let op wat in het buitenland gebeurd. Kan de zaak niet behandeld
worden bij het debat over de rede van den voorzitter?
De Voorzitter gelooft niet, dat het gevaar van invoering zoo
groot is. Het bestuur zal paraat zijn.
De heer Matthijsen (Amsterdam): U neemt toch niet aan, dat alle
leden tegen het droit de réponse zijn?
Neen, zegt de Voorzitter.
De heer Voskuil (den Haag) vraagt, of over de toelating tot het
lidmaatschap van de aanhangers der dictatuur niet gepraat kan
worden.
De Voorzitter: Als we dat punt moeten behandelen, dan kunnen
we wel eenige dagen vergaderen. Dat wordt een netelige quaestie.
Er is bij bespreking in het bestuur groot meeningsverschil aan den
dag getreden. Ten slotte hebben wij ons vereenigd op een uitspraak,
die in het e.k. nummer van De Journalist zal worden opgenomen.
Maar die zal niet alle leden bevredigen. Zij concentreert
zich op de vraag van de persvrijheid.
De heer Wildenberg (den Haag) zegt, dat de vraag van collega
Voskuil gevolg is van het debat hierover in de Haagsche Journalisten
Vereeniging. Dat echter opgeschort is, omdat de zaak in
den Kring zou worden behandeld. Zeker, als we ze principieel gaan
bekijken zou een debat vele dagen kunnen duren. Daarom is het
beter —• spr. verwijst naar het laatste nummer van De Journalist, —
zeniet principieel, maar van den practischen kant te bekijken.
De heer De Vries (Amsterdam): De regelmaat van verschijnen
van De Journalist laat wel iets te wenschen over.
De Voorzitter antwoordt, dat het volgend nummer 1 November
verschijnt. In de zomermaanden tracht spr. één nummer uit te
zuinigen, vandaar dan het ongeregeld verschijnen.
De Secretaris, de heer Cnossen, dankt den Voorzitter voor zijn
leiding en zijn inleiding — in zeker opzicht ex aanvulling en
correctie op de rede van Prof. Huizinga.
Tegen zes uur wordt de vergadering gesloten.
ONZE VERGADERINGEN.
Collega Rugaart heeft aan het einde der vergadering in Den
Haag ervoor gepleit, dat bij het vaststellen van uur en plaats der
algemeene vergaderingen van den Kring meer rekening zou worden
gehouden met de belangen der leden in het Oosten en Noorden
en ik heb me namens de Friesche Journalisten-Vereeniging van
harte bij zijn betoog aangesloten. Het lijkt me nuttig, ons standpunt
ook nog even in ons vak-orgaan toe te lichten. Het zal
duidelijk zijn, dat een vergadering die des middags om half drie
in Den Haag gehouden wordt, voor de leden in het verre Oosten
en het hooge Noorden — enkele uitzonderingen daargelaten —
onbereikbaar is. En zelfs de enkelen die dan wel in de gelegenheid
zijn om te gaan, moeten zich daarvoor zeer groote offers aan tijd
en geld getroosten. Nu heeft de Voorzitter wel terecht doen
opmerken, dat het nimmer zal gelukken, een tijdstip en een plaats
voor de vergaderingen vast te stellen, die allen leden convenieeren,
maar de vraag blijft, of dan steeds één en dezelfde groep de dupe
moet worden. Indertijd is jegens de collega's die er bezwaar tegen
hadden, op Zondag te vergaderen, de grootst mogelijke tegemoetkoming
betracht. Ik juich dit van harte toe, maar meen dat er
dan toch ook, billijkheidshalve, met andere bezwaren rekening
gehouden dient te worden. De Voorzitter verwierp de gedachte,
het nog eens met een vergadering in Utrecht te probeeren o.a.
met de motiveering, dat vele collega's niet te bewegen zouden
zijn, naar die stad te trekken. En een vergadering om half zes
uit te schrijven ging ook al niet, in verband met het etensuur.
Ik kan het collegialiteits-gevoel van de leden, die de aanieiding
tot des Voorzitters bezwaren vormden, werkelijk niet heel hoog
aanslaan. Op de aanstaande vergadering komt een onderwerp
ter sprake, dat zeker niet in de laatste plaats van belang is voor
de journalisten in de provincie. De Zaterdag door den Voorzitter
gehouden inleiding en het zich toen reeds ontwikkelende debat
geven recht, te veronderstellen dat de bijeenkomst bij uitstek
instructief zal zijn. Ik vertrouw, dat vele provincialen haar zullen
willen bijwonen. Welnu; men stelle hen in de gelegenheid, dat
te doen!
Leeuwarden, 26 October. WITSEN ELIAS.
* * *
Het onderwerp heeft de aandacht van het Bestuur. Gelukkig
geeft onze geachte collega uit Leeuwarden toe, dat, gezien den
aard van ons werk, steeds op elk tijdstip een belangrijk deel der
leden verhinderd is. Dit kan niet anders. De ervaring heeft ruimschoots
bewezen — men moge het nog zoo zeer betreuren, maar
men moet er rekening mee houden — dat, wanneer men niet
vergadert in een plaats, waar vele leden wonen, de opkomst gering
is. Dat mag niet geriskeerd worden; dan mislukt een vergadering.
Het Dag. Bestuur heeft thans het aanvangs-uur der vergadering
van 28 Nov. a.s. verlaat, met de bedoeling dat er 's avonds wordt
doorvergaderd. Om 6 uur zullen we gezamenlijk op rekening der
Kringkas eten. En verder zal het Bestuur de zaak nauwkeurig onder
de oogen zien. — Redactie.
Allerlei Berichten.
D. KOUWENAAR.
Op zijn 60en verjaardag heeft onze vriend Kouwenaar
onlangs veel belangstelling ondervonden. Fraaie bloemen,
o.a. van den Kring, De Amsterdamsche Pers, het genootschap
Amstelodanum; voorts geschenken, brieven, telegrammen
uit en buiten journalistieken kring. Van B. en
W. van Amsterdam ontving hij een vleienden telegrafischen
gelukwensch. Velen kwamen hem feliciteeren. En
achteraf bleek, dat hij zoo om en de bij zijn 60en verjaardag
ook nog 40 jaar journalist was ook. Hetgeen
hij snoodelijk verzwegen had.
ZESTIEN MEDAILLES TEGELIJK!
De rijksbestuurder van Hongarije, admiraal Horthy,
heeft de Hongaarsche oorlogsherinneringsmedaille Pro
Deo et Patria verleend aan mevrouw Ro van Oven en
de heeren J. J. F. van den Bergh, L. A. P. M. van den
Broeke, H. Burger, F. Cante, A. Cohen, P. Derjeu,
A. C. de Goyer, J. Majoie, J. H. Rullmann, A. J. G.
Strengholt, S. Vaz Dias, W. J. de Voogt, A. J. A. M.
Weehuizen, N. H. Wolf en P. Balazs.
NIEUWE PERSVEREENIGING.
Opgericht is de Vereeniging ,,De Groote Provinciale
Dagbladen", bij afkorting G. P. D. Deze vereeniging
'zal zich evenals de Vereeniging „De Locale Pers" bewegen
op redactioneel terrein. In hoofdzaak stelt zij
zich ten doel de organisatie van redactioneele samenwerking
op verschillende gebieden. Bij haar zijn aangesloten
de volgende bladen: Arnhemsche Courant,
Detftsche Courant, Gooi~ en Eemlander, Haagsche
Courant, Haarlem's Dagblad, Leidsch Dagblad, Nieuwsblad
van het Noorden, Provinciale Noord-Brabantsche
en 's Hertogenbosche Courant, Twentsch Dagblad Tu~
bantia en Utrechtsch Nieuwsblad. Het adres van deze
nieuwe vereeniging is bij het Utrechtsch Nieuwsblad,
te Utrecht.