22.09.2013 Views

Bevindingen en conclusies Expertmeeting 25 mei 2010 - Mobiele ...

Bevindingen en conclusies Expertmeeting 25 mei 2010 - Mobiele ...

Bevindingen en conclusies Expertmeeting 25 mei 2010 - Mobiele ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Symposium "Nationaal Register Mobiel Erfgoed"<br />

Hoe kan het register optimaal b<strong>en</strong>ut word<strong>en</strong> als leidraad voor beleid t<strong>en</strong> behoeve van het behoud<br />

<strong>en</strong> de pres<strong>en</strong>tatie van mobiel erfgoed?<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong><br />

- dd 100629 (na bespreking MCN-bestuur); gemaakt door Max Popma op basis van het verslag van<br />

Marc R<strong>en</strong>ss<strong>en</strong> (Hav<strong>en</strong>museum Rotterdam)<br />

Inleiding<br />

Op<strong>en</strong>ing <strong>en</strong> welkom door Martine van Lier<br />

Martine van Lier heet de deelnemers van harte welkom. Zij is vicevoorzitter van de FONV, werkzaam<br />

bij BMC <strong>en</strong> initiatiefnemer <strong>en</strong> medeorganisator van het NRME-symposium.<br />

Introductie op de expertmeeting door Jaap Nieweg<br />

Jaap Nieweg is directeur van de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik <strong>en</strong> voorzitter van de stichting<br />

<strong>Mobiele</strong> Collectie Nederland (MCN), waarvan hij, met Arno van der Holst, medeoprichter is.<br />

Dit gebeurde eind jar<strong>en</strong> 1990 op advies van staatsecretaris Rick van der Ploeg <strong>en</strong> bij deze oprichting<br />

war<strong>en</strong> to<strong>en</strong> onder meer de vier koepelorganisaties <strong>en</strong> e<strong>en</strong> aantal belangrijke musea op het gebied<br />

van het mobiel erfgoed betrokk<strong>en</strong>. Tijd<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> werkbezoek van e<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>d bewindspersoon, de<br />

Minister van OCW Ronald Plasterk, aan Rotterdam in november 2009 heeft deze zich uitgesprok<strong>en</strong><br />

voor e<strong>en</strong> Nationaal Register Mobiel Erfgoed als leidraad voor beleid t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van het mobiele<br />

erfgoed voor de Rijksoverheid. Tijd voor de vier sectorale registerorganisaties om tot e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk<br />

register te kom<strong>en</strong>.<br />

Doel van deze bije<strong>en</strong>komst van experts van binn<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong> het mobiel-erfgoedveld is om te bezi<strong>en</strong><br />

hoever we al zijn op de marsroute naar zo'n gezam<strong>en</strong>lijk NMRE.<br />

Toelichting achtergrond<strong>en</strong> bij het gezam<strong>en</strong>lijk Nationaal Register Mobiel Erfgoed<br />

Rein Schuddeboom is bestuurslid bij de stichting (MCN) <strong>en</strong> daar verantwoordelijk voor het opzett<strong>en</strong><br />

van het Nationaal Register Mobiel Erfgoed. De door ICN in sam<strong>en</strong>werking met RCE én de stichting<br />

MCN ontworp<strong>en</strong> methodiek van het Waardestell<strong>en</strong>d kader mobiel erfgoed spreekt hem bijzonder<br />

aan als basis voor e<strong>en</strong> dergelijke register. Rein b<strong>en</strong>adrukt dat het symposium bedoeld is om de<br />

contour<strong>en</strong> te schets<strong>en</strong> mbt de gew<strong>en</strong>ste situatie voor het NRME over zo'n drie tot vijf jaar.<br />

Toelichting op de conceptvoorstell<strong>en</strong> mbt het NRME door Max Popma<br />

Max Popma is ambtelijk secretaris bij de stichting MCN, beheerder a.i. van het Nationaal Register<br />

Mobiel Erfgoed <strong>en</strong> medeorganisator van het symposium. De discussies rond e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk NRME<br />

blijk<strong>en</strong> zich te conc<strong>en</strong>trer<strong>en</strong> rond e<strong>en</strong> drietal thema's:<br />

• Thema 1: Inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>en</strong> register mobiel erfgoed<br />

• Thema 2: Cultuurhistorische waardestelling mobiel erfgoed<br />

• Thema 3: Operationele uitdaging<strong>en</strong><br />

Deze thema's staan tijd<strong>en</strong>s deze expertmeeting c<strong>en</strong>traal. Op elk thema wordt door gespreksleider<br />

Léontine Meijer - Van M<strong>en</strong>sch e<strong>en</strong> beknopte inleiding gegev<strong>en</strong>. Daarna vindt onder haar leiding de<br />

discussie plaats aan de hand van vooraf geformuleerde themavrag<strong>en</strong>, waarna Léontine e.a.a.<br />

sam<strong>en</strong>vat.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 1


Thema 1: Inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>en</strong> register<br />

o Het wordt zinvol geacht e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk onderscheid te mak<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> "inv<strong>en</strong>tarisatie" <strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

"register" van mobiel erfgoed.<br />

o Dat onderscheid bestaat onder andere hieruit, dat object<strong>en</strong> in het Nationaal Register Mobiel<br />

Erfgoed (NRME) tot het "erfgoed" kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> gerek<strong>en</strong>d. Object<strong>en</strong> in de inv<strong>en</strong>tarisatie<br />

word<strong>en</strong> niet tot erfgoed gerek<strong>en</strong>d. Opname in het NRME geeft het object e<strong>en</strong> bepaalde waarde.<br />

Door e<strong>en</strong> toets aan de hand van minimale criteria wordt vastgesteld dat het hier in ieder geval om<br />

erfgoed gaat<br />

o Daarmee doet zich de vraag voor, wat erfgoed is <strong>en</strong> wanneer e<strong>en</strong> object tot erfgoed kan word<strong>en</strong><br />

gerek<strong>en</strong>d. 1 Duidelijk is, dat e<strong>en</strong> object pas echt erfgoed is, als er draagvlak bestaat voor het<br />

behoud ervan. In de sector weg bijvoorbeeld zou je kunn<strong>en</strong> zegg<strong>en</strong> dat e<strong>en</strong> auto van e<strong>en</strong> bepaald<br />

type tot pot<strong>en</strong>tieel erfgoed wordt, als er club voor wordt opgericht. Die club moet dan wel<br />

activiteit<strong>en</strong> ontplooi<strong>en</strong> met erfgoedrelevantie, zodat er e<strong>en</strong> maatschappelijke basis ontstaat voor<br />

het behoud van auto's van dat type. E<strong>en</strong> register als het NRME is voor zo'n club e<strong>en</strong> manier e<strong>en</strong><br />

waardevol deel van de sam<strong>en</strong>leving te zijn.<br />

o Maatschappelijk draagvlak kan echter niet het <strong>en</strong>ige criterium zijn. Als voorbeeld geldt het<br />

behoud van windmol<strong>en</strong>s, waar zoveel draagvlak voor bestond (toerisme!), dat bijna alle<br />

windmol<strong>en</strong>s in het Monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>register terecht kwam<strong>en</strong> <strong>en</strong> nu in het nationale<br />

Monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>bestand zwaar oververteg<strong>en</strong>woordigd zijn teg<strong>en</strong>over de andere soort<strong>en</strong><br />

monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>. Voor watermol<strong>en</strong>s daar<strong>en</strong>teg<strong>en</strong> bestond veel minder draagvlak <strong>en</strong> deze zijn zwaar<br />

onderverteg<strong>en</strong>woordigd. Deskundig<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol blijv<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> om onder de aandacht te<br />

br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> wat erfgoed is <strong>en</strong> wat niet.<br />

o Belangrijk onderscheid<strong>en</strong>d k<strong>en</strong>merk van e<strong>en</strong> register teg<strong>en</strong>over e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie: Opname van<br />

e<strong>en</strong> object in het NRME br<strong>en</strong>gt voor de eig<strong>en</strong>aar / beheerder van dat object<br />

verantwoordelijkhed<strong>en</strong> met zich mee. Van de eig<strong>en</strong>aar/beheerder van e<strong>en</strong> object in het NRME<br />

wordt verwacht dat hij/zij zich als "hoeder van het erfgoed opstelt" <strong>en</strong> zich daarbij aan bepaalde<br />

principes <strong>en</strong> uitgangspunt<strong>en</strong> houdt, bijvoorbeeld op het gebied ontsluiting voor publiek <strong>en</strong><br />

pres<strong>en</strong>tatie in het algeme<strong>en</strong>.<br />

o Van belang is daarbij de wisselwerking: als de teg<strong>en</strong>prestatie voor het behoud <strong>en</strong> de pres<strong>en</strong>tatie /<br />

ontsluiting van het object moet de eig<strong>en</strong>aar / beheerder van dat object ook kunn<strong>en</strong> rek<strong>en</strong><strong>en</strong> op<br />

faciliteit<strong>en</strong>, ontheffing<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel subsidies. Hiermee word<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> / beheerders ook<br />

geënthousiasmeerd om hun mobiel erfgoed te behoud<strong>en</strong> <strong>en</strong> te pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>. Ook dat is e<strong>en</strong><br />

onderscheid<strong>en</strong>d k<strong>en</strong>merk van e<strong>en</strong> register teg<strong>en</strong>over e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie.<br />

o Naast het register is het de vraag of het zinvol is om e<strong>en</strong> aparte inv<strong>en</strong>tarisatie bij te houd<strong>en</strong>. De<br />

vraag is hoe die inv<strong>en</strong>tarisatie moet het<strong>en</strong>; toelatingscriteria voor de inv<strong>en</strong>tarisatie word<strong>en</strong><br />

vooralsnog niet nodig geacht.<br />

o Voor opname in het NRME moet<strong>en</strong> toelatingscriteria (of: minimale criteria) geformuleerd word<strong>en</strong><br />

Die zoud<strong>en</strong> zoveel mogelijke geme<strong>en</strong>schappelijk moet<strong>en</strong> zijn (zie onder <strong>en</strong> bij ook thema 3:<br />

operationalisering)<br />

o Met "selectie aan de poort" van het register moet zeer zorgvuldig omgegaan word<strong>en</strong>; m<strong>en</strong> kan op<br />

e<strong>en</strong> later tijdstip spijt krijg<strong>en</strong> van het uitsluit<strong>en</strong> van object<strong>en</strong>. Het is verstandig eerst te bekijk<strong>en</strong> of<br />

e<strong>en</strong> object als mobiel erfgoed in het register ingeschrev<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong>, om pas daarna e<strong>en</strong><br />

cultuurhistorische waardestelling uit te voer<strong>en</strong> (zie thema 2).<br />

o Bij alle vier de sectorale registers speelt de Nederlandse relevantie van het object e<strong>en</strong> rol. In de<br />

sector rail gaat het daarbij ook om de (voormalige) Nederlandse koloniën.<br />

1 In verband met het symposium is daarvan door MCN e<strong>en</strong> werkdefinitie gegev<strong>en</strong> in de begripp<strong>en</strong>lijst op de<br />

website van MCN: http://www.mobiel-erfgoed.nl/kolom2_meer_symposium_begripp<strong>en</strong>.htm<br />

Hier wordt ook ingegaan op e<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel definitieverschil tuss<strong>en</strong> "mobiel erfgoed" <strong>en</strong> "historische<br />

vervoermiddel<strong>en</strong>".<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 2


o E<strong>en</strong> object met Nederlandse relevantie kan zich (nog) in het buit<strong>en</strong>land bevind<strong>en</strong>.<br />

o Vaak gaat het in de registers niet zozeer om het object zelf, maar om het type, dat het object<br />

repres<strong>en</strong>teert. 2<br />

o Naast de Nederlandse relevantie speelt één of andere vorm van leeftijdscriterium e<strong>en</strong> rol. De<br />

leeftijd verschilt per sector. De verschill<strong>en</strong>d lijk<strong>en</strong> <strong>en</strong>ige relatie te verton<strong>en</strong> met de verschill<strong>en</strong> in<br />

(soms technische, soms economische) afschrijvingstijd tuss<strong>en</strong> de sector<strong>en</strong>.<br />

o E<strong>en</strong> interessant verschil tuss<strong>en</strong> sommige van de registers is het "leeftijdscriterium" versus het<br />

"buit<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st gesteld zijn". Het laatste criterium kan relevant zijn bij bedrijfsmatig gebruikte<br />

vervoermiddel<strong>en</strong>, meestal niet bij vervoermiddel<strong>en</strong> die voor het plezier word<strong>en</strong> gebruikt.<br />

o Het gevaar bestaat, dat bij te strak vasthoud<strong>en</strong> aan het leeftijdscriterium, mobiel erfgoed verlor<strong>en</strong><br />

gaat. Oplossing zou zijn aan " spotting" te do<strong>en</strong>; mogelijk bedreigde soort<strong>en</strong> vervoermiddel<strong>en</strong> te<br />

volg<strong>en</strong> <strong>en</strong> bij de leeftijdsgr<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> "ja, mits / nee, t<strong>en</strong>zij" beleid te voer<strong>en</strong>.<br />

o Ook komt het voor dat erfgoed vóór de "kritische leeftijd" al in e<strong>en</strong> museale collectie wordt<br />

opg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>, waarmee het (per definitie) erfgoed wordt. 3<br />

o Er heerst het gevoel dat de toelatingscriteria van de vier deelregisters goed naast elkaar kunn<strong>en</strong><br />

bestaan <strong>en</strong> dat ev<strong>en</strong>tuele verschill<strong>en</strong> uitlegbaar zijn.<br />

o De toelatingscriteria (bijvoorbeeld buit<strong>en</strong> di<strong>en</strong>ststelling of leeftijd, Nederlandse relevantie) zijn<br />

minimale criteria; e<strong>en</strong> minimale, maar ge<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>de voorwaarde voor eeuwigdur<strong>en</strong>de in<br />

opname in het NRME. Er is brede cons<strong>en</strong>sus over de w<strong>en</strong>selijkheid van de uitgebreidere<br />

beschrijving van het object. Daartoe is de Objectbeschrijving voor het mobiel erfgoed ontwikkeld. 4<br />

o Hoewel brede cons<strong>en</strong>sus bestaat over de w<strong>en</strong>selijkheid van de objectbeschrijving, zijn de<br />

sectorale registers nu nog niet allemaal op deze objectbeschrijving gebaseerd. Het is, zeker in de<br />

huidige overgangsfase, maar ook in e<strong>en</strong> later stadium, acceptabel dat object<strong>en</strong> uit de<br />

deelregisters kunn<strong>en</strong> doorschuiv<strong>en</strong> naar het NRME, zonder dat reeds e<strong>en</strong> volledige<br />

objectbeschrijving heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Hoe daar mee om te gaan, <strong>en</strong> welke periodes word<strong>en</strong><br />

gehanteerd, is e<strong>en</strong> kwestie van operationalisering.<br />

o In de monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>wereld wordt, net als in de erfgoedwereld in het algeme<strong>en</strong>, gepleit voor het<br />

afschaff<strong>en</strong> van de leeftijdsgr<strong>en</strong>s. In e<strong>en</strong> gemoderniseerde monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>zorg bestaat die<br />

leeftijdgr<strong>en</strong>s ook niet meer.<br />

o Gezi<strong>en</strong> de <strong>en</strong>orme aantal<strong>en</strong> die te verwacht<strong>en</strong> zijn, zal e<strong>en</strong> systeem word<strong>en</strong> ontwikkeld, waarbij<br />

eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> zélf hun object<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> inschrijv<strong>en</strong>.<br />

2 Zo neemt de Aviodrome, om e<strong>en</strong> repres<strong>en</strong>tatief beeld van de Nederlandse luchtvaartgeschied<strong>en</strong>is te aan<br />

het publiek te pres<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>, soms noodgedwong<strong>en</strong> z'n toevlucht tot e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>lands object. Als van e<strong>en</strong><br />

belangrijke ontwikkeling of e<strong>en</strong> beeldbepal<strong>en</strong>d vliegtuigtype in de geschied<strong>en</strong>is van de Nederlandse<br />

luchtvaart ge<strong>en</strong> Nederlandse repres<strong>en</strong>tant meer voorhand<strong>en</strong> is, wordt e<strong>en</strong> buit<strong>en</strong>lands exemplaar<br />

aangeschaft <strong>en</strong> in Nederlandse kleur<strong>en</strong> uitgedost.<br />

3 De Aviodrome probeert de laatste Fokker 100 te verwerv<strong>en</strong>. Dit vliegtuig repres<strong>en</strong>teert e<strong>en</strong> zeer belangrijke<br />

ontwikkeling in de Nederlandse vliegtuigbouw <strong>en</strong> is beeldbepal<strong>en</strong>d geweest in de Nederlandse luchtvaart.<br />

Het vliegtuig is echter relatief jong <strong>en</strong> zal niet aan de minimale criteria voor het Nationaal Register<br />

Vlieg<strong>en</strong>de Monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong>.<br />

4 Zie: Erfgoed dat Beweegt, 2 e druk (2009), blz 23.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 3


Conclusies "Inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>en</strong> Register" m.b.t. het NRME als beleidsinstrum<strong>en</strong>t:<br />

• Er bestaat e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk onderscheid tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> inv<strong>en</strong>tarisatie <strong>en</strong> e<strong>en</strong> register.<br />

• In het register is het mobiel erfgoed ingeschrev<strong>en</strong>, in de inv<strong>en</strong>tarisatie de object<strong>en</strong>, die<br />

(nog) niet als erfgoed zijn erk<strong>en</strong>d.<br />

• Opname van e<strong>en</strong> object in het NRME br<strong>en</strong>gt voor de eig<strong>en</strong>aar / beheerder van dat object<br />

verantwoordelijkhed<strong>en</strong> met zich mee op het gebied van behoud <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie.<br />

• Anderzijds mag de eig<strong>en</strong>aar / beheerder rek<strong>en</strong><strong>en</strong> op faciliteit<strong>en</strong>, ontheffing<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel<br />

subsidies.<br />

• Voor erfgoed is maatschappelijk draagvlak nodig, maar ook het oordeel van deskundig<strong>en</strong>.<br />

• Voor opname in het NRME word<strong>en</strong> geme<strong>en</strong>schappelijke toelatingscriteria geformuleerd,<br />

die per sector verschill<strong>en</strong>d kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgewerkt.<br />

• Met "selectie aan de poort" moet zorgvuldig omgegaan word<strong>en</strong>.<br />

• In die toelatingscriteria spel<strong>en</strong> de Nederlandse relevantie <strong>en</strong> leeftijdscriterium /<br />

buit<strong>en</strong>di<strong>en</strong>ststelling e<strong>en</strong> rol.<br />

• Bij de leeftijdsgr<strong>en</strong>s wordt e<strong>en</strong> "ja, mits / nee, t<strong>en</strong>zij" beleid gevoerd.<br />

• Na opname in het NRME wordt binn<strong>en</strong> zekere tijd e<strong>en</strong> uitgebreidere beschrijving van het<br />

object uitgevoerd volg<strong>en</strong>s de Objectbeschrijving voor het mobiel erfgoed.<br />

• Er wordt e<strong>en</strong> digitaal systeem ontwikkeld, waarbij eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> zélf hun object<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />

inschrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> de objectbeschrijving kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>.<br />

Verdere besluitvorming nodig:<br />

• Als object<strong>en</strong> in de inv<strong>en</strong>tarisatie (nog) niet tot het mobiel erfgoed word<strong>en</strong> gerek<strong>en</strong>d, hoe<br />

word<strong>en</strong> deze object<strong>en</strong> dan g<strong>en</strong>oemd? Historische vervoermiddel<strong>en</strong>?<br />

• Hoe wordt dit overzicht dan g<strong>en</strong>oemd? De Nationale Inv<strong>en</strong>tarisatie Historische<br />

Vervoermiddel<strong>en</strong>?<br />

• Hoe komt de inv<strong>en</strong>tarisatie tot stand? Ook uitsluit<strong>en</strong>d via de sectorale registers /<br />

inv<strong>en</strong>tarisaties (zie bijzonderhed<strong>en</strong>)?<br />

• In de monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>wereld wordt, net als in de erfgoedwereld in het algeme<strong>en</strong>, gepleit voor<br />

het afschaff<strong>en</strong> van de leeftijdsgr<strong>en</strong>s. Hoe gaat het mobiel erfgoed daarmee om?<br />

Bijzonderhed<strong>en</strong>:<br />

• Het kan niet voldo<strong>en</strong>de b<strong>en</strong>adrukt word<strong>en</strong>, dat waar "inschrijving", "registratie", "opname<br />

in het NRME" o.i.d. staat, eig<strong>en</strong>lijk wordt bedoeld: opname in één van de sectorale<br />

registers van het NRME, waarna, voor zover van toepassing, automatisch opname <strong>en</strong><br />

pres<strong>en</strong>tatie in het NRME volgt (zie conv<strong>en</strong>ant).<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 4


Thema 2 : Cultuurhistorische waardestelling<br />

o Algeme<strong>en</strong> gesteld, geeft e<strong>en</strong> cultuurhistorische waardestelling de red<strong>en</strong> om e<strong>en</strong> object voor het<br />

nageslacht te bewar<strong>en</strong>. Die red<strong>en</strong> moet gecommuniceerd kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> (naar<br />

belanghebb<strong>en</strong>d<strong>en</strong>, naar overhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere beslissers, naar het publiek).<br />

o E<strong>en</strong> cultuurhistorische waardestelling maakt bijvoorbeeld de restauratiebehoefte<br />

kwantificeerbaar <strong>en</strong> levert meer in het algeme<strong>en</strong> nuttige of zelfs noodzakelijke informatie t<strong>en</strong><br />

behoeve van (het beleid met betrekkin tot) behoud <strong>en</strong> pres<strong>en</strong>tatie van het mobiel erfgoed. Zo kan<br />

bijvoorbeeld de vraag word<strong>en</strong> beantwoord of van elk type al e<strong>en</strong> exemplaar is behoud<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

veiliggesteld....<br />

o Voor cultuurhistorische waardestelling zijn criteria nodig. De criteria voor het mobiel erfgoed<br />

lijk<strong>en</strong> vooral uit de museale wereld te kom<strong>en</strong> (bijvoorbeeld Deltaplan) <strong>en</strong> minder uit de<br />

monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>wereld (bijvoorbeeld criteria voor de landelijke <strong>en</strong> geme<strong>en</strong>telijke<br />

Monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>registers). De Cultuurhistorische waardestelling voor het mobiel erfgoed zou, net als<br />

bij monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, ook kunn<strong>en</strong> di<strong>en</strong><strong>en</strong> om te bepal<strong>en</strong> hoe met het mobiel erfgoed om te gaan. In<br />

de "Monum<strong>en</strong>t<strong>en</strong>beschrijving" word<strong>en</strong> bijvoorbeeld de monum<strong>en</strong>tale, te bescherm<strong>en</strong> aspect<strong>en</strong><br />

van het object b<strong>en</strong>oemd. 5<br />

o In 2005 is het Waardestell<strong>en</strong>d kader mobiel erfgoed ontwikkeld, waar criteria word<strong>en</strong> aangereikt<br />

om e<strong>en</strong> cultuurhistorische waardestelling te kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>.<br />

o Het Waardestell<strong>en</strong>d kader maakt nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>de waardestelling als, in aangepaste vorm,<br />

hiërarchische waardestelling mogelijk. Over de w<strong>en</strong>selijkheid van e<strong>en</strong> nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>de<br />

waardestelling bestaat brede cons<strong>en</strong>sus.<br />

o Het Waardestell<strong>en</strong>d kader maakt, in aangepaste vorm, ook hiërarchische waardestelling mogelijk.<br />

o Over de w<strong>en</strong>selijkheid van e<strong>en</strong> hiërarchische waardestelling zijn de m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> verdeeld. Bij<br />

sommige partij<strong>en</strong> (in de sector<strong>en</strong> rail <strong>en</strong> lucht <strong>en</strong> in de deelsector weg-museaal) bestaat hieraan<br />

e<strong>en</strong> duidelijke behoefte <strong>en</strong> daar gebeurt het ook al zo lang als de registers in die sector<strong>en</strong><br />

bestaan. Soms bestaat die behoefte op termijn of wordt de mogelijkheid op<strong>en</strong>gehoud<strong>en</strong> dat het<br />

ooit gebeurt (in de deelsector water-museaal).<br />

o Die hiërarchische waardestelling kan tot uitdrukking kom<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> letter, zoals in het Deltaplan<br />

Cultuurbehoud (A, B, C, D), maar ook in term<strong>en</strong> als brons, zilver <strong>en</strong> goud. Fonds<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />

behoefte hebb<strong>en</strong> zo'n hiërarchische waardestelling bij de aanvraag tot subsidie. Zij zoek<strong>en</strong><br />

immers e<strong>en</strong> kader om vast te stell<strong>en</strong> of het object het juiste is om subsidie aan te verl<strong>en</strong><strong>en</strong>. E<strong>en</strong><br />

categorisering in bijvoorbeeld brons, zilver <strong>en</strong> goud zou daarbij help<strong>en</strong>.<br />

o In het register van de sector water is deze behoefte duidelijk niet aanwezig <strong>en</strong> wordt<br />

hiërarchische waardestelling ook niet op prijs gesteld. Er wordt wel hiërarchisch gewaardeerd,<br />

maar op auth<strong>en</strong>ticiteit. Daartoe zijn zeer nauwgezette criteria voor ieder type schip gedefinieerd,<br />

die gebruikt word<strong>en</strong> om object<strong>en</strong> van dat type op auth<strong>en</strong>ticiteit te beoordel<strong>en</strong>.<br />

o Hoewel cons<strong>en</strong>sus bestaat over de w<strong>en</strong>selijkheid van nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>de waardestelling, gebaseerd<br />

op het Waardestell<strong>en</strong>d kader mobiel erfgoed, zijn de sectorale registers nu nog niet allemaal<br />

gebaseerd op dat Waardestell<strong>en</strong>d kader. Het is, zeker in de huidige overgangsfase, maar ook in<br />

e<strong>en</strong> later stadium, acceptabel dat object<strong>en</strong> uit de deelregisters kunn<strong>en</strong> doorschuiv<strong>en</strong> naar het<br />

NRME, zonder dat reeds e<strong>en</strong> volledige beschrijving <strong>en</strong> waardestelling heeft plaatsgevond<strong>en</strong>. Hoe<br />

daar mee om te gaan is e<strong>en</strong> kwestie van operationalisering.<br />

o In het mobiel erfgoed is het operationeel behoud versus statisch behoud e<strong>en</strong> belangrijk item,<br />

waar altijd veel discussie over is. E<strong>en</strong> deel van het werkveld me<strong>en</strong>t dat operationeel behoud<br />

(beweg<strong>en</strong>) e<strong>en</strong> zeer wez<strong>en</strong>lijk onderdeel is van het mobiele erfgoed. Als beweg<strong>en</strong> niet langer<br />

mogelijk is, blijft het behoud achterwege totdat er niets meer van over is, zo is de red<strong>en</strong>ering. E<strong>en</strong><br />

5 Noot redactie: Bijvoorbeeld Neogotische ornam<strong>en</strong>tiek, kruiskozijn<strong>en</strong>, Hollandse dakpann<strong>en</strong>, hardst<strong>en</strong><strong>en</strong><br />

dorpel, <strong>en</strong>z.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 5


ander deel hecht meer aan materiële integriteit <strong>en</strong> auth<strong>en</strong>ticiteit <strong>en</strong> zweert daarom bij statisch<br />

behoud.<br />

o Enerzijds is er sprake van wederzijds respect t<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong> van de standpunt<strong>en</strong> omtr<strong>en</strong>t statisch <strong>en</strong><br />

operationeel behoud. E<strong>en</strong> statisch vervoermiddel in e<strong>en</strong> museum kan net zo goed bijdrag<strong>en</strong> aan<br />

het repres<strong>en</strong>tatieve beeld van de Nederlandse mobiliteitsgeschied<strong>en</strong>is als e<strong>en</strong> var<strong>en</strong>d, vlieg<strong>en</strong>d of<br />

rijd<strong>en</strong>d monum<strong>en</strong>t. In sommige gevall<strong>en</strong> vindt e<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>aar / beheerder operationeel behoud te<br />

preferer<strong>en</strong>, in andere gevall<strong>en</strong> juist statisch behoud.<br />

o Anderzijds wordt rijd<strong>en</strong>, var<strong>en</strong> <strong>en</strong> vlieg<strong>en</strong> als door veel eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> / beheerders als e<strong>en</strong> wez<strong>en</strong>lijk<br />

onderdeel van het mobiel erfgoed gezi<strong>en</strong> <strong>en</strong> leert de praktijk dat het meeste mobiel erfgoed in<br />

operationele staat wordt behoud<strong>en</strong>.<br />

o Het Waardestell<strong>en</strong>d kader biedt de mogelijkheid via het criterium "staat van het object" ook dat<br />

aspect in de Cultuurhistorische waardestelling mee te nem<strong>en</strong>.<br />

o Operationeel behoud als cultuurhistorische waarde biedt de mogelijkheid om opname in het<br />

register te koppel<strong>en</strong> aan faciliteit<strong>en</strong> die voor dat operationeel behoud noodzakelijk zijn<br />

(ligplaats<strong>en</strong>, vliegveld<strong>en</strong>, spoorlijn<strong>en</strong>, stallingruimte, ontheffing<strong>en</strong> op wet- <strong>en</strong> regelgeving, <strong>en</strong>z).<br />

Zak<strong>en</strong> die dan voor het "gewone verkeer" niet toegankelijk zijn, maar ook het blijv<strong>en</strong>d gebruik van<br />

de "op<strong>en</strong>bare" infrastructuur met dat gewone verkeer.<br />

6 Bij de Stichting Romeo in Rotterdam (historische trams <strong>en</strong> buss<strong>en</strong>) wordt e<strong>en</strong> duidelijk onderscheidt<br />

gemaakt tuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> statische <strong>en</strong> e<strong>en</strong> operationele collectie. Met de operationele collectie word<strong>en</strong> elke<br />

zomer ritt<strong>en</strong> door de stad gered<strong>en</strong> met publiek; de statische collectie is ivm het behoud van de<br />

auth<strong>en</strong>ticiteit (materiële integriteit) voor eeuwig stilgezet.<br />

7 In het (rec<strong>en</strong>te) verled<strong>en</strong> was in de mol<strong>en</strong>wereld alle <strong>en</strong>ergie gericht op het maalvaardig houd<strong>en</strong> van<br />

(vooral) windmol<strong>en</strong>s. Teg<strong>en</strong>woordig wordt steeds vaker de vraag gesteld waarom alle windmol<strong>en</strong>s altijd<br />

zoud<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> mal<strong>en</strong>.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 6<br />

6, 7


Conclusies "Cultuurhistorische waardestelling" m.b.t. het NRME als beleidsinstrum<strong>en</strong>t:<br />

• In 2005 is het Waardestell<strong>en</strong>d kader mobiel erfgoed ontwikkeld, waar criteria word<strong>en</strong><br />

aangereikt om e<strong>en</strong> cultuurhistorische waardestelling te kunn<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong>.<br />

• Het Waardestell<strong>en</strong>d kader maakt nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>de waardestelling mogelijk. Na opname in<br />

het NRME wordt binn<strong>en</strong> zekere tijd e<strong>en</strong> dergelijke Cultuurhistorische waardestelling van<br />

het object uitgevoerd.<br />

• Het Waardestell<strong>en</strong>d kader maakt, in aangepaste vorm, ook hiërarchische waardestelling<br />

mogelijk. Over de w<strong>en</strong>selijkheid van e<strong>en</strong> hiërarchische waardestelling zijn de m<strong>en</strong>ing<strong>en</strong><br />

verdeeld.<br />

• In het mobiel erfgoed is het operationeel behoud versus statisch behoud e<strong>en</strong> belangrijk<br />

item, waar altijd veel discussie over is. Het Waardestell<strong>en</strong>d kader biedt de mogelijkheid via<br />

het criterium "staat van het object" ook dat aspect in de Cultuurhistorische waardestelling<br />

mee te nem<strong>en</strong>.<br />

• Operationeel behoud als cultuurhistorische waarde di<strong>en</strong>t gekoppeld te word<strong>en</strong> aan<br />

faciliteit<strong>en</strong> die voor dat operationeel behoud noodzakelijk zijn.<br />

Verdere besluitvorming nodig:<br />

• Hoe om te gaan met de verschill<strong>en</strong>de inzicht<strong>en</strong> rond hiërarchische waardestelling?<br />

Sommige organisaties will<strong>en</strong> dit absoluut niet, andere wel.<br />

• Hoe om te gaan met de bestaande onwil om hiërarchische waardestelling uit te voer<strong>en</strong>?<br />

• Is er bij hiërarchische waardestelling e<strong>en</strong> vorm van weging nodig?<br />

• Moet cultuurhistorische waardestelling ingezet word<strong>en</strong> om te selecter<strong>en</strong>?<br />

Bijzonderhed<strong>en</strong>:<br />

• Het kan van belang zijn, te b<strong>en</strong>adrukk<strong>en</strong> dat sommige sector<strong>en</strong> hiërarchisch waarder<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

andere alle<strong>en</strong> nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>d. Onderzocht kan word<strong>en</strong> of dat onacceptabele gevolg<strong>en</strong><br />

heeft voor e<strong>en</strong> gezam<strong>en</strong>lijk NRME, zoals dat gevoed wordt door de onderligg<strong>en</strong>de sectorale<br />

registers.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 7


Thema 3: Operationalisering<br />

o Er zijn in het registratieproces aan aantal respectievelijke activiteit<strong>en</strong> te onderscheid<strong>en</strong>:<br />

aanvraag tot inschrijving<br />

inschrijving met informatie omtr<strong>en</strong>t de toelatingscriteria:<br />

- de "objectaanduiding" (die het object van andere object<strong>en</strong> onderscheidt)<br />

- bouwjaar<br />

- ev<strong>en</strong>tueel jaar van buit<strong>en</strong>di<strong>en</strong>ststelling<br />

- wat de Nederlandse relevantie is<br />

toetsing (controle) op toelatingscriteria<br />

beschrijving volg<strong>en</strong>s de Objectbeschrijving voor het mobiel erfgoed<br />

toetsing van de beschrijving<br />

cultuurhistorische waardestelling volg<strong>en</strong>s het Waardestell<strong>en</strong>d kader mobiel erfgoed; voorstel<br />

door de eig<strong>en</strong>aar / beheerder<br />

- nev<strong>en</strong>schikk<strong>en</strong>d<br />

- hiërarchisch<br />

toetsing van de cultuurhistorische waardestelling door (e<strong>en</strong> commissie van) deskundig<strong>en</strong><br />

o Er is in principe overe<strong>en</strong>stemming, dat de informatie die moet per object word<strong>en</strong> vastgelegd in<br />

grote lijn<strong>en</strong> wordt weergegev<strong>en</strong> door de veld<strong>en</strong> van de g<strong>en</strong>oemde Objectbeschrijving <strong>en</strong> de<br />

criteria van het Waardestell<strong>en</strong>d kader.<br />

o De voorkeur gaat uit naar het door de eig<strong>en</strong>aar zelf lat<strong>en</strong> uitvoer<strong>en</strong> van deze activiteit<strong>en</strong>. Toetsing<br />

(controle / schouw<strong>en</strong>) moet echter plaatsvind<strong>en</strong> door deskundig<strong>en</strong>. Liefst e<strong>en</strong> commissie van<br />

deskundig<strong>en</strong>, waar verschill<strong>en</strong>de soort<strong>en</strong> deskundighed<strong>en</strong> voorhand<strong>en</strong> zijn. Deze deskundig<strong>en</strong><br />

moet<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>di<strong>en</strong> onafhankelijk zijn.<br />

o Heel veel van de bedoelde deskundigheid is aanwezig in de sector<strong>en</strong> (scheepvaart, railverkeer,<br />

wegverkeer, luchtvaart). Ook wet<strong>en</strong>schappelijke sectorale deskundigheid is nodig.<br />

o Ook bov<strong>en</strong>sectorale (wet<strong>en</strong>schappelijke) deskundigheid is nodig.<br />

o Op het gebied van selectie <strong>en</strong> de onbek<strong>en</strong>dheid met welk doel dit di<strong>en</strong>t blijft e<strong>en</strong> bepaalde<br />

achterdocht bij de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong>/beheerders te lev<strong>en</strong> waardoor deze tot nog toe schoorvoet<strong>en</strong>d<br />

deelnem<strong>en</strong> aan vrijwilliger opname in het NRME.<br />

o Op operationeel vlak moet nog het nodige gebeur<strong>en</strong>. Dat gebeurt na het symposium, als op vorm,<br />

inhoud <strong>en</strong> procedures van het register door het symposium is geadviseerd <strong>en</strong> deze door MCN zijn<br />

vastgesteld. Dan wordt e<strong>en</strong> Plan van Aanpak ontwikkeld.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 8


Conclusies "Operationalisering" m.b.t. het NRME als beleidsinstrum<strong>en</strong>t:<br />

• Er zijn in het registratieproces aan aantal respectievelijke activiteit<strong>en</strong> te onderscheid<strong>en</strong>,<br />

van aanmelding tot cultuurhistorische waardestelling, die grot<strong>en</strong>deels door de eig<strong>en</strong>aar /<br />

beheerder zelf kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> uitgevoerd.<br />

• Toetsing di<strong>en</strong>t te geschied<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> commissie van onafhankelijke led<strong>en</strong>, met e<strong>en</strong> breed<br />

scala aan deskundighed<strong>en</strong>.<br />

• De b<strong>en</strong>odigde informatie wordt weergegev<strong>en</strong> door de Objectbeschrijving <strong>en</strong> de criteria van<br />

het Waardestell<strong>en</strong>d kader.<br />

Verdere besluitvorming nodig:<br />

• Welke deskundighed<strong>en</strong> zijn te onderscheid<strong>en</strong>, naast de bestaande sectorale<br />

deskundigheid? Mobiliteit algeme<strong>en</strong>? Algeme<strong>en</strong>-maatschappelijke geschied<strong>en</strong>is?<br />

Cultuurhistorische waardestelling?<br />

• Hoe wordt "objectiviteit" gewaarborgd?<br />

• In de discussies duikt telk<strong>en</strong>s het begrip "docum<strong>en</strong>ter<strong>en</strong>" op. Is het nodig dit als <strong>en</strong> aparte<br />

activiteit te definiër<strong>en</strong>? Of zit dat voldo<strong>en</strong>de vervat in de Objectbeschrijving <strong>en</strong> het<br />

Waardestell<strong>en</strong>d kader?<br />

• Ook blijft maar gevraagd word<strong>en</strong> wat de overheid van het NRME zou will<strong>en</strong>. Is dat de roll<strong>en</strong><br />

omdraai<strong>en</strong>? Of moet MCN juist met het register naar de overheid toe stapp<strong>en</strong>?<br />

• Hoe gaan we om met replica's?<br />

Bijzonderhed<strong>en</strong>:<br />

• B<strong>en</strong>adrukt moet word<strong>en</strong> dat de Objectbeschrijving <strong>en</strong> het Waardestell<strong>en</strong>d kader moet<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> beschouwd als hulpmiddel, niet als keurslijf.<br />

• Duidelijk moet zijn, dat operationele zak<strong>en</strong> pas aan de orde zijn na het symposium, als<br />

vorm <strong>en</strong> inhoud van het register door MCN zijn vastgesteld.<br />

<strong>Bevinding<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> <strong>conclusies</strong> <strong>Expertmeeting</strong> <strong>25</strong> <strong>mei</strong> <strong>2010</strong> - dd 100629 - blz 9

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!