Vol enthousiasme op kamp... Op vakantie: zon, zee, strand ... - Partena

afgiftekantoor : Antwerpen X
PROFIEL VAN HET LEVEN 88 - Juli - Augustus 2005 - 526
Profiel
België - Belgique
P.P. — P.B.
B — 13
Vol enthousiasme op kamp...
Op vakantie: zon, zee, strand, sneeuw...
en uw ziekenfonds!
COUPURE LINKS 103 • 9000 GENT • TEL. 09 269 85 00

50 KANTOREN, 1 SERVICE!
Overzicht kantoren
Wens je meer info over je persoonlijk dossier of is iets onduidelijk?
Neem contact op met je plaatselijk kantoor.
We helpen je graag verder!
VLAAMS-BRABANT
1500 Halle Meiboomstraat 24 02 362 03 71
1700 Dilbeek Ninoofsesteenweg 198 02 532 25 92 NIEUW
1730 Asse Kalkoven 26 02 451 20 40
1761 Borchtlombeek Kerkplein 18 02 582 93 72
1785 Merchtem Mieregemstraat 12 052 37 35 84
1800 Vilvoorde Stationlei 1 02 257 26 76
1853 Strombeek-Bever Mutsaardplein 6 02 267 06 00
1970 Wezembeek-Oppem Jozef De Keyserstraat 30 02 731 22 79
3000 Leuven Naamsestraat 102b 016 22 78 60
OOST-VLAANDEREN
9000 Gent (hoofdkantoor) Coupure Links 103 09 269 85 35
9000 Gent Holstraat 21 09 223 52 27
9040 Sint-Amandsberg Antwerpsesteenweg 256 09 238 11 22
9200 Dendermonde Vlasmarkt 33 bus12 052 21 16 08
9230 Wetteren Hekkerstraat 5 09 369 05 65
9240 Zele Zwaanstraat 3a 052 44 83 03
9300 Aalst Parklaan 233 053 21 16 39
9500 Geraardsbergen Brugstraat 9 054 41 20 35
9600 Ronse Zuidstraat 14 055 21 10 63
9660 Brakel Stationsplein 11 055 42 51 88
9800 Deinze Kapellestraat 90 bus1 09 380 34 30
9820 Merelbeke Poelstraat 40 09 230 79 09
9900 Eeklo A. Van Ackerstraat 22 09 377 92 22
WEST-VLAANDEREN
8000 Brugge Leopold II-laan 22 050 33 68 37
8400 Oostende Alfons Pieterslaan 31 059 70 43 00 GEWIJZIGD!
8500 Kortrijk Groeningestraat 52 056 26 88 60
8800 Roeselare Arme Klarenstraat 27 051 24 18 00
8820 Torhout Spinneschoolstraat 7 bus1 050 21 29 32
8870 Izegem Brugstraat 21 051 30 52 07
LIMBURG
3500 Hasselt Thonissenlaan 92 011 26 38 61
3550 Heusden-Zolder Koolmijnlaan 121 011 57 23 47
3580 Beringen Koolmijnlaan 231b 011 24 21 95
3600 Genk Bochtlaan 17 bus1 089 35 62 16
3620 Lanaken Molenweideplein 21 089 72 20 65
3630 Maasmechelen Kruindersweg 41 089 76 03 84
3700 Tongeren Luikerstraat 31a 012 74 11 98
3800 Sint-Truiden Stationstraat 13 011 68 84 17
BRUSSEL (agglomeratie)
1000 Brussel Anspachlaan 1 bus6 02 209 06 80
1020 Laken Emile Bockstaellaan 286 02 421 91 50
1030 Schaarbeek Vaderlandsplein 29 02 733 96 86
1040 Etterbeek Jules Maloulaan 67 02 626 90 80
1050 Elsene Waterloosesteenweg 640 02 346 19 38
1060 Sint-Gillis Waterloosesteenweg 64 02 537 54 30
1070 Anderlecht Paul Jansonlaan 44 02 522 75 53
1080 Sint-Jans-Molenbeek Gemeenteplein 24 02 412 91 40
1083 Ganshoren Keizer Karellaan 225 02 466 67 57
1090 Jette Firmin Lecharlierlaan 2 02 426 24 51
1160 Oudergem Waversesteenweg 1510 02 672 80 09
1180 Ukkel Alsembergsesteenweg 772a 02 376 63 08
1200 Sint-Lambrechts-Woluwe Georges Henrilaan 357 02 739 30 50
ANTWERPEN
2600 Berchem Uitbreidingsstraat 180bus1b 03 287 69 82
Opgelet, de openingsuren van je kantoor
kunnen wijzigen tijdens de zomervakantie.
PARTENA-Onafhankelijk Ziekenfonds Vlaanderen Coupure Links 103 - 9000 Gent / Anspachlaan 1, bus 6 - 1000 Brussel
T. 09 269 85 00 - info@partena-ziekenfonds.be - www.partena-ziekenfonds.be

Editoriaal
Innovatie is één van de troeven van de Onafhankelijke
Ziekenfondsen en dat komt op twee niveaus tot uiting.
- Innoverende standpunten over de beleidsvorming in
de verplichte verzekering
De Onafhankelijke Ziekenfondsen zijn erin geslaagd
een aantal materies in een ander daglicht te plaatsen.
Vermeldenswaard is ons positieve standpunt in
verband met de aangescherpte responsabilisering
van de actoren, ons aandringen op de toekenning
van financiële middelen aan zorg in plaats van aan
zorgstructuren en onze vraag naar een specifiek
statuut voor chronisch zieken.
- Innoverende producten in de aanvullende verzekering
• Hospitalia, een toonaangevende hospitalisatieverzekering
die voortdurend inspeelt op de nieuwe
noden die verband houden met de evoluties in de
verplichte verzekering.
• Een platform chronisch zieken, met als aanzet het
luik 'diabetes' in het voorjaar 2005.
• Originele partnerships waar onze leden concreet
voordeel uit halen.
Als lid van de Onafhankelijke Ziekenfondsen bent u
meer dan ooit optimaal beschermd als het gaat om
geneeskundige verzorging.
Wij doen ons uiterste best om onze troeven te versterken
en verder te ontwikkelen, zodat we een verzekeringsinstelling
worden waar niemand nog omheen
kan.
Pascal Mertens - Directeur-generaal
4
7
8
I n h o u d
Nr. 88 Juli - Augustus 2005
PANORAMA
RECHT
Manipulaties voor selectieve coronarografie
onterecht gefactureerd
Op vakantie:
zee, zon, strand, sneeuw…
en uw ziekenfonds!
Wist u dat u ook tijdens uw
vakantie in het buitenland op uw
ziekenfonds kunt rekenen?
10
VIZIER
Vol enthousiasme op kamp …
en veilig en wel terug naar huis!
Elke activiteit heeft uiteraard prettige en minder prettige
kantjes en het duurt meestal een tijdje om het nieuwe
ritme en het leven in groep gewoon te worden. De elementaire
regels op het vlak van gezondheid en hygiëne zijn
echter voor iedereen gelijk.
12
14
16
GEZONDHEID
FOCUS
Artsen Zonder Vakantie
GEZOND VERSTAND
Meer fut met een
middagdut
Voelt u zich een beetje moe? Doe
dan lekker de oogjes dicht en het
snaveltje toe.
KIOSK
• Samen uit • Gezond • Te lezen • Fobie • Brochure
18
19
GIDSFLITS
UW ZIEKENFONDS

PROFIEL 88 - PANORAMA
4
Zelfstandigen: statuut van de meehelpende echtgenoot
Uw echtgeno(o)t(e) is zelfstandige, u helpt hem/haar bij de uitoefening van zijn/haar
beroepsactiviteiten en u beschikt niet over een beroeps- of vervangingsinkomen dat u
volledige bescherming biedt op het vlak van de sociale zekerheid. In dat geval wordt u
beschouwd als meehelpende echtgeno(o)t(e) en zou dit artikel u zeker moeten interesseren...
Wat verandert er op 1 juli 2005?
Op 1 juli 2005 wordt het maxistatuut verplicht voor alle meehelpende echtgenoten
van zelfstandigen.
Wat houdt dat in?
• U geniet het volwaardige sociale statuut van de zelfstandigen.
• U geniet sociale bescherming op het vlak van uitkeringen en geneeskundige verzorging.
• U bent bij uw ziekenfonds ingeschreven als actieve gerechtigde in het stelsel van de zelfstandigen.
• U betaalt sociale bijdragen die berekend zijn op basis van het fiscale inkomen dat u ontvangt van uw zelfstandige echtgeno(o)t(e).
Uw ziekenfonds zal contact met u opnemen om uw dossier in orde te brengen.
Uw ziekenfonds kan u bijkomende inlichtingen verschaffen
Cécile Vandercoilden
IZOM: Zorg over grenzen heen
Stel, u wilt zich laten behandelen in het buitenland. In principe moet u dan altijd de schriftelijke toestemming hebben
van de adviserend geneesheer van uw ziekenfonds om terugbetaald te worden. IZOM vormt een uitzondering op deze
regel: een specifiek document volstaat.
Wat is IZOM?
IZOM staat voor ‘Integratie Zorg Op Maat’. Het is een akkoord
rond gezondheidszorg in het kader van het project
‘Geneeskundige verzorging zonder grenzen’. Het doel is om het
de inwoners van de Euregio Maas-Rijn op administratief vlak
makkelijker maken zich te laten verzorgen aan de andere kant
van de grens.
Welke geografische gebieden vallen onder de toepassing
van IZOM?
De Euregio Maas-Rijn omvat de volgende gebieden:
- provincies Luik en Limburg (België);
- provincies Noord-Brabant en Nederlands-Limburg
(Nederland);
- streek rond Aken en de arrondissementen Bitburg, Daun en
Prüm (Duitsland).
Wat moet u doen als u van IZOM gebruik wilt maken?
U kunt een beroep doen op IZOM voor onder andere een raadpleging
bij een geneesheer-specialist of een ziekenhuisopname
voorgeschreven door een buitenlandse arts.
Weet dat raadplegingen bij een buitenlandse huisarts, kinesitherapeut
of tandarts niet onder IZOM vallen: u zult er geen
terugbetaling voor krijgen.
De procedure om een terugbetaling te krijgen verschilt naargelang
u naar Nederland of naar Duitsland gaat.
• U gaat naar Nederland
Woont u bijvoorbeeld in Hasselt en wilt u een neurochirurg
raadplegen in Maastricht, dan krijgt u van uw ziekenfonds het
document IZOM E112+ toegestuurd. Neem dat zeker mee wanneer
u vertrekt!
• U gaat naar Duitsland
Woont u bijvoorbeeld in Luik en wilt u in Aken een cardioloog
raadplegen, dan stuurt het ziekenfonds het document IZOM
E112+ eerst naar Duitsland. U ontvangt daarna vanuit Duitsland
de nodige documenten. Ook die zeker meenemen wanneer u
vertrekt!
Zelfstandigen kunnen enkel een beroep doen op IZOM in geval
van een ziekenhuisopname.
Ariane Mollu

Deeltijds werken tijdens een periode van arbeidsongeschiktheid
Wie arbeidsongeschikt wordt als gevolg van een ongeval of een ziekte, moet het ziekenfonds daarvan op de hoogte brengen.
De adviserend geneesheer zal uw arbeidsongeschiktheid dan erkennen, op voorwaarde dat u al uw beroepsactiviteiten
stopgezet heeft. Wist u echter dat het mogelijk is om tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid opnieuw aan de slag te gaan,
maar dan wel slechts gedeeltelijk?
Loontrekkenden
Een deeltijdse werkhervatting valt te overwegen als u nog niet in staat bent om
al uw vroegere taken opnieuw op te nemen. Als u deeltijds wilt gaan werken,
dan moet u dat eerst bespreken met uw behandelende arts. Daarna volgt overleg
met uw werkgever over de voorwaarden van de gedeeltelijke werkhervatting
(wanneer, wat, hoelang). Vergeet niet dat u nadien de toestemming van de adviserend
geneesheer van uw ziekenfonds nodig hebt vóór u terug aan de slag
kunt gaan. De adviserend geneesheer zal uw graad van ongeschiktheid (minstens
50 %) inschatten, ofwel op basis van een nieuw onderzoek ofwel op basis
van elementen in uw dossier.
Vanaf wanneer? Waar? Wat?
Wie als arbeidsongeschikt erkend is en deeltijds terug aan de slag wil gaan,
moet de adviserend geneesheer de volgende gegevens bezorgen:
• het soort werk (Hetzelfde werk als vroeger? Wat houdt dat precies in?);
• het werkritme (bv. 4 uur per dag, 2 dagen per week, enz.);
• de uurregeling (bv. van 8 tot 12 uur, van 14 tot 16 uur, enz.);
• de datum van de eerste dag van de voorziene deeltijdse werkhervatting;
• het adres van uw kantoor of werkplaats.
Vergoeding
Een gedeeltelijke werkhervatting biedt u de kans om geleidelijk aan opnieuw opgenomen te worden in het arbeidsmilieu. Bovendien
betaalt de werkgever u een vergoeding, in overeenstemming met de geleverde prestaties. Dat heeft uiteraard gevolgen voor uw ziekenfondsuitkering,
maar in de meeste gevallen ligt uw nieuwe totale inkomen iets hoger dan de uitkeringen die u ontvangt tijdens
de periode waarin u al uw activiteiten stopzet. Om die uitkeringen te kunnen betalen, heeft het ziekenfonds overigens een document
nodig dat aan het einde van de maand wordt ingevuld door uw werkgever.
Hoe lang?
De duur van de gedeeltelijke werkhervatting hangt af van hoe uw gezondheidstoestand evolueert. Het kan zijn dat u slechts korte
tijd deeltijds hoeft te werken vóór u opnieuw voltijds aan de slag kunt, maar de gedeeltelijke werkhervatting kan ook min of meer
lang duren. Een voorwaarde is wel dat er al die tijd op medisch vlak een arbeidsongeschiktheid is van ten minste 50 %. In dat geval
moet de adviserend geneesheer de ongeschiktheid in principe elke 6 maanden opnieuw bekijken.
Soort werk
Een loontrekkende kan de functie die hij het laatst heeft uitgeoefend deeltijds hervatten in het bedrijf waar hij nog een arbeidscontract
heeft of in een ander bedrijf. Andere mogelijkheden zijn om als zelfstandige aan de slag te gaan of in een beschutte werkplaats.
Voor vrijwilligerswerk in een vzw of om opleidingen te volgen, hebt u ook het akkoord van de adviserend geneesheer nodig.
Zelfstandigen
IMAGE BANK
Zelfstandigen die als arbeidsongeschikt zijn erkend nadat ze al hun professionele activiteiten volledig hebben stopgezet, kunnen
ook deeltijds terug aan de slag gaan. De adviserend geneesheer van het ziekenfonds zal echter enkel zijn akkoord geven voor de
deeltijdse hervatting als de zelfstandige van plan is om binnen maximaal 18 maanden zijn vroegere taken opnieuw op te nemen.
Zelfstandigen hebben ook de mogelijkheid om een activiteit aan te vatten die verschilt van hun vroegere beroep. In dat geval is het
akkoord van de adviserend geneesheer slechts 6 maanden geldig. Na die termijnen (18 en 6 maanden) stopt de erkenning van de
arbeidsongeschiktheid.
Kortom
Zowel loontrekkenden als zelfstandigen moeten de volgende zaken goed voor ogen houden:
• Ze moeten in het bezit zijn van de schriftelijke toestemming van de adviserend geneesheer vóór ze terug aan de slag kunnen.
Zoniet riskeren ze een financiële sanctie waarbij de ziekenfondsuitkering verminderd of zelfs geschrapt wordt.
Onterecht betaalde uitkeringen kunnen meer dan een jaar na de feiten worden teruggevorderd!
• Ze moeten de voorwaarden voor de gedeeltelijke werkhervatting nauwgezet naleven. De adviserend geneesheer preciseert
die voorwaarden op het document waarmee hij zijn akkoord geeft voor de werkhervatting. Als de voorwaarden wijzigen, kan
de adviserend geneesheer de situatie opnieuw evalueren en eventueel de voorwaarden van de hervatting aanpassen.
Christophe Van den Bremt
PROFIEL 88 - PANORAMA
5

PROFIEL 88 - PANORAMA
6
ZIEKENHUISVERBLIJF: Indexering van het persoonlijke aandeel verpleegdag
Of u nu kiest voor een eenpersoons-, een tweepersoons- of een meerpersoonskamer, elk ziekenhuisverblijf brengt een
aantal vaste kosten met zich mee. Zo betaalt u onder andere per dag een forfait voor toegediende geneesmiddelen.
Het persoonlijk aandeel in de verpleegdag is ook zo’n vaste kost. Hoeveel u betaalt, varieert naargelang de lengte van uw
verblijf en uw sociaal statuut (zie tabel). De bedragen werden geïndexeerd op 1 januari 2005.
Persoonlijk aandeel in de verpleegdag bij opname in een ziekenhuis
(dagbedragen geldig voor 2005)
Statuut verzekerde 1e dag Van de 2e tot de 90e dag Vanaf de 91e dag
Verzekerden met VT* + PTL** 4,55 4,55 4,55
Kinderen ten laste van verzekerden zonder VT 31,82 4,55 4,55
Verzekerden + PTL
(met uitz. van de kinderen)
40,08 12,81 4,55
Verzekerden zonder personen ten laste 40,08 12,81 12,81
Volledig werklozen (met gezinslast of alleenstaanden)
die gedurende ten minste 12 maanden een
uitkering krijgen + PTL (met uitz. van de kinderen)
31,82 4,55 4,55
Gerechtigden die bij gerechtelijke beslissing of
notariële akte alimentatiegeld moeten betalen
+ PTL (met uitz. van de kinderen)
40,08 12,81 4,55
* VT: verhoogde tegemoetkoming (vroeger WIGW met voorkeurregeling)
** PTL: personen ten laste
Bijzonderheden:
- In psychiatrische ziekenhuizen gelden vanaf de eerste dag na vijf jaar verblijf andere bedragen dan deze vermeld in de tabel.
- Komt u binnen 90 dagen na een vorig verblijf opnieuw in het ziekenhuis terecht, dan betaalt u niet opnieuw het hogere remgeld
dat geldt voor de eerste dag. De ligdagen van uw nieuwe opname worden opgeteld bij die van uw eerste verblijf. In een psychiatrische
instelling is dat binnen zes maanden.
Kamersupplementen in het ziekenhuis
Naast een persoonlijk aandeel in de verpleegdag, dat iedereen betaalt onafhankelijk van de keuze van de kamer, betaalt u in de
meeste ziekenhuizen een supplement voor de kamer als u gekozen hebt voor een twee- of een eenpersoonskamer. Het ziekenhuis
mag in deze twee gevallen (niet in het geval van een meerpersoonskamer!) het supplement voor de kamer vrij bepalen.
Voor een eenpersoonskamer bestaat er geen maximumsupplement. In de praktijk loopt het op tot 180 euro/ligdag.
Voor een tweepersoonskamer is een maximum vastgesteld van 19,72 euro/ligdag.
U vindt de kamersupplementen op het opnameformulier.
Meer weten?
Om de kamersupplementen te weten te komen, kunt u terecht bij uw ziekenfonds. U kunt ook surfen naar www.mloz.be. Onder
‘Supplementen ziekenhuizen’ in het menu ‘Tools’ vindt u een bestand met de voorschotten, de kamersupplementen en de aangekondigde
maximale ereloonsupplementen in elk Belgisch ziekenhuis. Wilt u meer algemene informatie over een verblijf in het
ziekenhuis, dan kunt u bij uw ziekenfonds de ‘Ziekenhuisgids’ bestellen of hem downloaden op www.mloz.be.
Reservefonds: aftrekbaarheid bijdrage 2004
Sinds 1995 innen alle ziekenfondsen bij hun leden elk jaar een bijdrage voor het reservefonds*. Uit dit ‘spaarpotje’ kan het ziekenfonds
putten wanneer het meer geld moet uitgeven voor zijn terugbetalingen dan het van de overheid krijgt toegeschoven. Het was
de overheid zelf die dit principe van financiële verantwoordelijkheid van de ziekenfondsen invoerde en het wettelijk verplicht maakte.
Ziekenfondsen mogen niet-betaalde bijdragen reservefonds afhouden van de terugbetalingen geneeskundige verstrekkingen of van
een uitkering. De bijdrage reservefonds is fiscaal aftrekbaar. U vermeldt het bedrag dat u in 2004 aan uw ziekenfonds betaald hebt,
op uw aangifteformulier. U hoeft geen bewijsstuk bij te voegen. Waar op de aangifte u de bijdrage moet invullen, hangt af van welke
soort inkomsten u ontvangt. U vindt alle details op de website van uw ziekenfonds.
* Men spreekt ook over het bijzonder reservefonds, financiële verantwoordelijkheid of responsabilisering.

Beslaglegging op uw
inkomen
Wie zijn schulden niet betaalt,
riskeert een beslaglegging op
zijn inkomen. Een schuldeiser
kan beslag leggen zowel op uw
beroepsinkomen als uw vervangingsinkomen
(bv. ziekenfondsuitkeringen).
Hoeveel men mag
inhouden, hangt af van uw netto
maandinkomen en ligt vast in
grensbedragen. Als het beslag
een alimentatie betreft, dan zijn
de grensbedragen niet van toepassing.
Een voorbeeld: Een werknemer heeft geen kinderen en haalt uit zijn beroepsactiviteit een netto inkomen van 1.500 euro. Op dit
bedrag mag het volgende ingehouden worden: 13 + 29,70 + 39, 60= 82,30 euro + 348 euro (dat is het verschil tussen 1.500 euro en het
grensbedrag 1.152 euro) = 430,30 euro. Bij inkomens hoger dan 1.152 euro netto houdt elke werknemer sowieso 1.069,70 euro over.
Het kan ook zijn dat u in de sociale zekerheid een betaling kreeg waar u eigenlijk geen recht op had. Dan kan het ziekenfonds, na
een aangetekend schrijven, 10% inhouden op uw uitkeringen en terugbetalingen geneeskundige verzorging. Dat kan zowel op eigen
initiatief als het over de ziekteverzekering gaat, als op vraag van bijvoorbeeld de werkloosheid of de pensioenen. Bij de 10%- inhouding
wordt er geen rekening gehouden met grensbedragen, tenzij u kunt bewijzen dat uw inkomen onder het leefloon zit.
Indexering en herwaardering honoraria huisartsen
Bedragen vatbaar voor beslag sinds 1 januari 2005 (in euro)
Netto maandinkomen* Gedeelte waarop beslag mag worden gelegd
Inkomsten uit beroepsactiviteit Andere inkomsten
(uitkeringen)
Tot 889 Niets Niets
Boven 889 en tot 954 20 % (max. 13 euro) 20 % (max. 13 euro)
Boven 954 en tot 1.053
Boven 1.053 en tot 1.152
30 % (max. 29,70 euro)
40 % (max. 39,60 euro)
40 % (max. 79,20 euro)
Boven 1.152 Alles Alles
* De bedragen worden verhoogd met 54 euro per kind ten laste, op voorwaarde dat de
schuldenaar dit aangeeft met een modelformulier.
Eind 2003 sloten artsen en ziekenfondsen een nieuw akkoord voor de komende twee jaar (2004-2005). Dankzij dat akkoord hebben
patiënten in grote mate tariefzekerheid: verbonden artsen moeten de afgesproken tarieven respecteren, behalve als de patient
bijzondere eisen stelt of op de dagen en uren dat de verbon-
Indexering/herwaardering honoraria huisartsen*
Raadpleging Huisbezoek
euro euro
Eind 2004 18,26 28
April 2005 19 29
December 2005 20 30
* geaccrediteerd erkende huisarts
Veel ziekenhuizen factureren ‘manipulaties voor selectieve
coronarografie’. Dat brengt met zich mee dat ze eigenlijk tweemaal
betaald worden voor dezelfde prestatie. Uw ziekenfonds
betwist dan ook de afzonderlijke aanrekening van deze manipulaties.
We lichten even toe.
Een coronarografie is een inwendig hartonderzoek: men brengt
de kransslagaders in beeld om eventuele vernauwingen of afsluitingen
op te sporen.
Vroeger werden de manipulaties die bij zo een onderzoek horen,
apart gefactureerd met de nomenclatuurcode 468355-468366. De
evolutie in de geneeskunde maakte die manipulaties echter
steeds gemakkelijker, zodat de afzonderlijke facturatie daarvan
den arts niet aan verbintenistarief werkt. Niet-verbonden
huisartsen (+/- 15%) mogen hun honorarium vrij vaststellen.
Naast budget- en kwaliteitsaspecten, voorziet het akkoord
in een opwaardering van de huisartsgeneeskunde. Die vertaalt
zich in een stapsgewijze verhoging van de honoraria.
Voor 2005 zijn twee verhogingen gepland (zie kader).
Het ziekenfonds voorziet in een terugbetaling van de vermelde
honoraria: 75% voor raadplegingen en 65% voor
huisbezoeken voor gewone verzekerden zonder globaal
medisch dossier.
Bert Corremans
RECHT
Manipulaties voor selectieve coronarografie
onterecht gefactureerd
overbodig werd. Bijgevolg schrapt een Koninklijk Besluit van
2001 de manipulaties uit de nomenclatuur van de geneeskundige
verstrekkingen. Gevolg: er is geen terugbetaling meer voorzien.
De manipulaties mogen niet afzonderlijk aan de patiënt worden
aangerekend. Ze zijn begrepen in het honorarium van de
coronarografie en/of het forfait one day.
Veel ziekenhuizen rekenen de manipulatie nog steeds aan, nu
echter volledig ten laste van de patiënt. De aangerekende bedragen
variëren tussen 30 euro en 125 euro. Indien u een factuur
ontvangt waarop die manipulaties worden gefactureerd, neem
dan vóór u betaalt contact op met de dienst JURA van uw ziekenfonds.
Zij zullen het nodige doen.
Isabel Huyghe
PROFIEL 88 - PANORAMA - RECHT
7

PROFIEL 88 - VIZIER
8
IMAGE BANK
We weten dat de vakantieperiode
aangebroken is wanneer onze autosnelwegen
dichtslibben met caravans. De
grote trek naar de zonnige(re) oorden is
begonnen. Wist u dat u ook tijdens uw
vakantie in het buitenland op uw ziekenfonds
kunt rekenen?
Op vakantie:
zee, zon, strand, sneeuw... en uw ziekenfonds!
EuroCross
Wij wensen het niemand toe, maar elk jaar zijn er mensen die
met medische problemen kampen tijdens hun vakantie of die het
slachtoffer zijn van een ongeluk. En dan is het goed dat u de hulp
van uw ziekenfonds kunt inroepen. EuroCross, de alarmcentrale
van de Onafhankelijke Ziekenfondsen, staat 24 uur op 24 klaar
om u met raad en daad bij te staan. Via het telefoonnummer
+32 2 272 09 00 - u vindt het terug op de achterkant van uw
Europese ziekteverzekeringskaart - kunt u de nodige reisbijstand
vragen als u dringend in het ziekenhuis moet worden opgenomen.
De bijstand gaat van het contacteren van buitenlandse artsen
en de familie in België, tot het betalen van de ziekenhuisfacturen
en het naar België repatriëren van de patiënt indien dit
medisch noodzakelijk is.
In 2004 deden 1.717 leden een beroep op EuroCross, waarbij in
310 gevallen de patiënt naar België moest worden gerepatrieerd.
Het besluit tot een repatriëring wordt genomen als bijvoorbeeld
blijkt dat de medische infrastructuur ter plaatse onvoldoende is
of als de patiënt enkel met een bijzonder transportmiddel kan
terugkeren (ambulance, liggend in een vliegtuig enzovoort).
Iedereen kent de nieuwsbeelden van Belgische vakantiegangers
die met een arm of een been (of beide) in het gips uit het vliegtuig
stappen. EuroCross organiseert jaarlijks twee van deze ‘gipsvluchten’,
waarbij de ongelukkig ten val gekomen skiërs in groep
worden gerepatrieerd. Naast de breuken behoren hart- en maagproblemen
tot de meest voorkomende diagnoses. Als u tijdens uw
verblijf in het buitenland dialysesessies of zuurstofbehandelingen
ondergaat, dan kunt u ook in dit geval een beroep doen op
EuroCross voor de organisatie van deze behandelingen ter plaatse.
In 2004 behandelde EuroCross dossiers uit 73 verschillende
landen. Meestal gaat het om verblijven in een land van de
Europese Unie. Uit het aantal dossiers blijkt ook dat Frankrijk de
populairste reisbestemming blijft (499 dossiers), gevolgd door
Spanje (322) en Italië (101). Het is ook opvallend dat meer en meer
toeristen naar Turkije trekken. Dat blijkt uit het stijgende aantal
dossiers dat EuroCross behandelde in dat land (182). Ook in meer
exotische bestemmingen als Egypte (19) en de Dominicaanse
republiek (16) moet EuroCross steeds vaker de nodige bijstand
verlenen.
Mediphone
Gelukkig zijn niet alle medische problemen altijd zo dringend of
ernstig, en da’s maar goed ook! Soms kunnen ook kleine kwaaltjes
als tandpijn of een schaafwonde de pret bederven tijdens een
vakantie. Voor kleine medische probleempjes hebben de
Onafhankelijke Ziekenfondsen als enige in België ook een dienstverlening
ontwikkeld: Mediphone. Via het telefoonnummer
+32 2 778 94 94 - ook te vinden op de achterkant van uw Europese
ziekteverzekeringskaart - kan u deze infolijn 24 uur op 24 contacteren.
Stel dat u tijdens een citytrip in Praag ‘s nachts wakker
wordt met verschrikkelijke tandpijn. Mediphone kan u vertellen
waar u een Praagse tandarts vindt die u kan helpen in een taal die
u begrijpt. U kunt Mediphone ook contacteren vóór u op vakantie
vertrekt om uw verblijf in het buitenland voor te bereiden. Stel dat
u voor 3 weken naar Nice vertrekt en daar uw kinesitherapiebehandelingen
moet voortzetten. U kunt dan Mediphone bellen om
te weten welke Franse kinesitherapeut het dichtst bij uw verblijfadres
werkt.
Waar u zich ook bevindt, Mediphone kan u inlichtingen verstrekken
over ziekenhuizen, artsen, apothekers, tandartsen en verplegers
in alle landen van de wereld. In 2004 belden 552 leden naar
Mediphone met vragen over de medische infrastructuur in
48 landen. Mediphone beantwoordde onder andere volgende
vragen: Waar vind ik een pediater in Catania, Italië? Waar vind ik
een Franstalige arts in Torrevieja, Spanje? Waar vind ik een
ziekenhuis in San Juan, Dominicaanse Republiek?

Terugbetaling
Zoals reeds gezegd kunt u contact opnemen met Eurocross en
Mediphone wanneer u tijdens uw verblijf in het buitenland nood
hebt aan medische bijstand of wanneer u op zoek bent naar
bepaalde inlichtingen. Het gebeurt echter vaak dat vakantiegangers
zelf hun klein medisch probleempje oplossen en de buitenlandse
facturen na afloop meebrengen naar België. Het kan bijvoorbeeld
gaan om de aankoop van geneesmiddelen of een raadpleging
bij een arts. U kunt die facturen aan uw ziekenfonds
bezorgen. In de meeste gevallen zal de tegemoetkoming van de
verplichte verzekering terugbetaald worden. Wie bijdragen
betaalt voor de aanvullende verzekering, krijgt bovendien nog
een extra vergoeding.
Bijvoorbeeld: u dient bij uw ziekenfonds Franse facturen in voor
een totaal bedrag van 200 euro (geneesmiddelen, raadplegingen).
In de verplichte verzekering zal uw ziekenfonds 70% of 140 euro
terugbetalen. In de aanvullende verzekering betaalt uw ziekenfonds
u een bijkomende tegemoetkoming van 35 euro (in geval
van ambulante zorg is er steeds een franchise van 25 euro).
In 2004 ontvingen de Onafhankelijke Ziekenfondsen 36.341 dossiers
waarbij in de meeste gevallen een bijkomende tegemoetkoming
kon worden betaald.
Christian Horemans
De medewerkers van EuroCross worden bij momenten met de
meest onwaarschijnlijke verhalen geconfronteerd. Wat mensen
meemaken op vakantie, soms maak je er het best geen kiekje
van. Niet dat het allemaal moet gaan om pijn, breuken en ziektes
… het relaas op zich is vaak al straf genoeg. Deze twee
smaakmakers kregen we van Rudi Verbeeck, Senior Operations
Manager bij EuroCross.
Vermist na tandartsbezoek
Een ongeruste familie belt EuroCross op. Ze hebben net telefoon
gekregen: hun zoon ligt in een ziekenhuis in Frankrijk. Nochtans
is de verzekerde volgens hen helemaal niet naar het buitenland
vertrokken… Wat bleek: de verzekerde was de dag voordien met
zijn auto naar de tandarts (in België) vertrokken. Hij was echter
verkeerd gereden en zonder het te beseffen op de snelweg richting
Parijs terechtgekomen.
Uw ziekenfonds staat dus steeds tot
uw dienst, zelfs als u in het buitenland
bent. Hebt u nog vragen over deze diensten,
neem dan gerust contact op met
uw ziekenfonds.
En als u in de komende dagen of weken
nog uw koffers moet pakken, neem dan
naast uw zonnebril en zonnecrème ook
de telefoonnummers mee van:
• EuroCross (+32 2 272 09 00)
• Mediphone (+32 2 778 94 94)
Goede reis!
EUROCROSS: HET LEVEN ZOALS HET IS
De Omtrent Gezondheidspas © 2005 (14e editie)
Droomt u van verre bestemmingen?
Gaat u op zakenreis naar het andere eind van de wereld?
Bereid u dan goed voor! De Omtrent Gezondheidspas © van de vzw
Omtrent Gezondheid legt de nadruk op het belang om zich te informeren
over de medische en hygiënische infrastructuur van een land
alvorens erheen te trekken. Voor het 3e opeenvolgende jaar heeft de
dienst Gezondheidspromotie meegewerkt aan de uitgave en de verspreiding.
Welke informatie vindt u terug
in de gezondheidspas?
- een overzicht van de erkende vaccinatiecentra waar u terecht
kunt voor een internationaal vaccinatieattest;
- een overzicht van vaccinaties en preventieve behandelingen per
land (180 bestemmingen!);
- aanbevelingen in verband met malaria, dengue, poliomyelitis, difterie,
tetanus, hepatitis, etc.;
UW ZIEKENFONDS
Hij durfde niet van de snelweg af en bleef verward voortrijden.
Uiteindelijk veroorzaakte hij een verkeersongeval, gelukkig
zonder tegenpartij. De hulpdiensten brachten de verzekerde
naar het ziekenhuis en verwittigden onmiddellijk de familie. Na
onderzoek bleek er met de man niets ergs aan de hand te zijn.
EuroCross assisteerde bij de repatriëring naar België.
Met meer teruggekeerd dan gegaan
Een verzekerde belt vanuit het buitenland dat ze in het ziekenhuis
is opgenomen. Ze heeft last van steken in haar zij en een
onderzoek blijkt nodig. De artsen stellen een niersteen vast,
waarvoor de verzekerde meteen succesvol behandeld wordt. Na
de behandeling maakt ze de verrassing van haar leven mee: de
arts weet te vertellen dan ze de trotse bezitter is van geen twee
maar drie nieren!
- tips voor op reis: hygiëne en voeding, jetlag, reisziekte, grote
hoogtes, zon, zwangerschap, baby's, ouderen, etc.;
- actualiteit (SARS, vogelgriep);
- reisapotheek.
U vindt er ook de contactgegevens van onze diensten EuroCross en
Mediphone, waarop u een beroep kunt doen als u aangesloten bent
bij de aanvullende verzekering.
Geïnteresseerd?
Als u een gratis exemplaar wenst van de Omtrent Gezondheidspas,
kunt u zich wenden tot de vaccinatiecentra, de dienst 'Paspoorten'
van de gemeente of de dienst Gezondheidspromotie van uw ziekenfonds.
U kunt ook terecht op het volgende adres:
Onafhankelijke Ziekenfondsen - Dienst Gezondheidspromotie
Sint-Huibrechtsstraat , 19 - 1150 Brussel - Tel. : 02-778 92 11,
Fax : 02-778 94 04 - gezondheidspromotie@mloz.be - www.mloz.be
Meer info? www.gezondheidspas.be
Sandrine Vandermaesbrugge
PROFIEL 88 - VIZIER
9

PROFIEL 88 - GEZONDHEID
10
IMAGE BANK
Vol enthousiasme op kamp...
... en veilig en wel terug naar huis
Medische fiches
Ouders die hun kind inschrijven voor een kamp, vullen op een
medische fiche een reeks gegevens in over hun kind: bloedgroep,
vaccinaties, allergieën (voeding, geneesmiddelen), chronische
ziektes (astma, diabetes), enz. Zo'n fiche is erg belangrijk.
Lees ze aandachtig en vul alles correct en volledig in.
De apotheek
De apotheek van de kampleiding moet het nodige bevatten om
eerste hulp toe te kunnen dienen bij ongelukjes: steriele compressen,
een ontsmettingsmiddel, pleisters, verband, haakjes,
een thermometer, een schaar, een gewone pincet, een pincet
om teken mee te verwijderen, een pijnstiller, een koortswerend
middel, een ontstekingsremmer, geneesmiddelen tegen buikpijn
en diarree, zalf voor brandwonden en insectenbeten, fysiologisch
serum (zoutwateroplossing), een coldpack, etc.
Sommige kinderen moeten dagelijks medicatie nemen. Probeer
dat vooral niet te vergeten. Langsgaan bij een arts is nodig als
er onrustwekkende symptomen opduiken of als de eerstehulpkoffer
geen uitweg biedt.
De eerstehulppost
De inrichting van de eerstehulppost hangt af van de grootte van
de groep: ofwel wordt er een (deel van een) lokaal voor gebruikt,
ofwel een tent. Die moet dan wel op een rustige plaats staan, uit
de zon, en ze moet goed verlucht worden. De eerstehulppost is
uitgerust met een bed en dekens, een apotheek, de medische
fiches van de kinderen, ongevalsaangiftes en, indien mogelijk,
een koelkast om bepaalde geneesmiddelen in te bewaren.
Zodra ze de schoolpoort achter zich dichttrekken, zitten vele
kinderen al in gedachten aan zee of in de bossen, op sportkamp
of op kamp met de jeugdbeweging of het ziekenfonds.
Tegenwoordig is er voor elk wat wils: van trektochten door het
woud en een verblijf op de boerderij tot trainingsstages in ultramoderne
sportcomplexen. Elke activiteit heeft uiteraard prettige
en minder prettige kantjes en het duurt meestal een tijdje om
het nieuwe ritme en het leven in groep gewoon te worden. De elementaire
regels op het vlak van gezondheid en hygiëne zijn echter
voor iedereen gelijk.
Iedereen moet van bij het begin goed weten waar de eerstehulppost
is.
Het welzijn
Het ritme en de behoefte aan slaap, eten en intimiteit zijn voor
iedereen anders. De kampleiding moet erop toezien dat iedereen
zich lekker voelt.
De slaap
Goed en voldoende slapen is erg belangrijk. Leeftijd en vermoeidheid
spelen uiteraard een rol in de behoefte aan slaap:
naarmate het kamp vordert, neemt de vermoeidheid van de
kinderen toe. Daarom is het ook soms nodig de kinderen eraan
te herinneren dat ze hun vriendjes moeten laten slapen, ook al
is het bijzonder leuk om 's avonds in bed nog wat te kletsen.
Het menu
Eten maken voor zo'n bende is een echt karwei. Toch is het perfect
mogelijk om evenwichtige en gevarieerde menu's te bereiden:
• geef de kinderen 3 maaltijden per dag (met telkens een zetmeelhoudend
product zoals brood, aardappelen of pasta) en 2
gezonde tussendoortjes (fruit, zuivelproducten, graanrepen);
• controleer of het kraantjeswater drinkbaar is. Geef evenwel de
voorkeur aan water boven frisdrank en serveer af en toe fruitsap
zonder toegevoegde suikers. Zorg ervoor dat de kinderen
voldoende drinken;
• etenswaren kunnen bedorven raken door vuile handen of als
de vervaldatum en de juiste bewaartemperatuur niet worden

gerespecteerd (bv. verse producten die niet snel genoeg in de
koelkast worden gezet). Geef daarom de voorkeur aan onbederfelijke
etenswaren;
• bereid de warme maaltijden vlak vóór het opdienen. Let op
met beleg (bv. filet américain);
• ruim na het eten de tafels af en doe de afwas;
• zodra een blik is geopend, moet de inhoud ervan diezelfde dag
nog opgegeten worden. Gesteriliseerde melk moet in de koelkast
worden bewaard en verse producten moeten snel worden
opgegeten. Laat etenswaren niet ontdooien in de zon;
• stel kinderen met voedselallergieën een alternatieve maaltijd
voor.
Als kinderen ziek zijn (diarree, braken), geef ze dan beschuitjes,
bouillon en thee met suiker. Kinderen met constipatie moeten
veel drinken en veel fruit en rauwe groenten eten.
Zorg ervoor dat alles proper is: reinig het keukengerei na elk
gebruik, was de tafels en de werkbladen met een sopje, veeg de
vloer, verlucht de lokalen, recycleer zoveel mogelijk, enz.
Lichaamshygiëne
Tijdens een kamp is het meestal
niet de bedoeling om er opgetut bij
te lopen, maar het moet ook geen
varkensstal worden. Veel ziektekiemen
verspreiden zich via de handen.
Een regelmatige schrobbeurt
met water en zeep kan veel problemen
voorkomen. Dus: handen wassen
vóór je met etenswaren aan de
slag gaat of aanschuift aan tafel en
handen wassen nadat je buiten
hebt gespeeld of naar het toilet
bent geweest! Tanden poetsen
staat 's ochtends en 's avonds op
het programma, bij voorkeur na het
ontbijt en vóór het slapengaan. Wat
het douchen betreft: een kattenwasje
's ochtends en een complete
wasbeurt 's avonds is ideaal. Bij
regenweer moeten de kinderen
droge kleren kunnen aantrekken.
Insectenbeten
IMAGE BANK
Bij buitenleven denkt men automatisch aan muggen, mieren,
wespen, teken, enz. Beten van die beestjes zijn meestal niet erg,
maar wel vervelend. Zwellingen en jeuk kan men verzachten
door het wondje te desinfecteren en er een compres met koud
water en een ontsmettingsmiddel op te leggen. Krabben verhoogt
het risico op infecties.
Teken
Teken leven in de bossen, in het struikgewas, op velden en groene
vlaktes. Een teek die drager is van de bacterie Borrelia
burgdorferi kan zijn slachtoffer besmetten met de ziekte van
Lyme. Hoe langer de teek vastgehecht blijft aan de huid, hoe
groter het risico op besmetting.
Hoe kan je teken het beste verwijderen?
• Grijp de teek met een speciale pincet (verkrijgbaar in de apotheek)
of tussen twee vingers.
• Maak kleine draaibewegingen en probeer de teek los te krijgen
zonder hem plat te duwen. Hoe dikker de teek, hoe moeilijker
het zal zijn om hem te verwijderen.
• Desinfecteer de wonde en de pincet en was je handen.
Als de teek niet helemaal is losgekomen, kan je beter een arts
raadplegen.
Bijen en wespen
In tegenstelling tot wespen kunnen bijen slechts één keer prikken,
want hun angel blijft in de huid steken. Probeer die angel
zo snel mogelijk met je nagels te verwijderen. Bij een wespensteek
is het risico op een infectie groter. Een daas kan ook
gemeen steken. Let op voor allergische reacties, die kunnen erg
hevig en gevaarlijk zijn: als je te maken krijgt met een gezwollen
gezicht, ademhalingsmoeilijkheden of een steek in de keel,
is het beter om onmiddellijk een arts of de dienst 100 te verwittigen
(112 voor gsm's).
Muggen
In onze contreien doen muggenbeten meestal niet veel kwaad.
Geef je kind muggenolie of een
muggenstift mee voor op kamp.
Buitelingen en tuimelingen
Kinderen vallen vaak en meestal
houden ze er alleen wat builen,
schrammen en blauwe plekken aan
over. Een verkeerde val kan echter
nare gevolgen hebben.
• Oppervlakkige blauwe plekken zijn
ongevaarlijk. Het volstaat om de
wonde schoon te maken en te ontsmetten.
Raadpleeg een arts als de
wonde erg bloedt of als er een
lichaamsvreemd element in zit.
• Een verstuiking moet onmiddellijk
behandeld worden met ijs (coldpack
of ijsblokjes in een stuk stof). Zorg
ervoor dat het verstuikte lichaamsdeel
zo min mogelijk beweegt en
hou het omhoog. Met een breuk
moet je naar het ziekenhuis.
Echt gevaarlijk wordt het pas als de
schedel, de borst of de buik geraakt
zijn of als het kind niet meer bij bewustzijn is.
De zon
Opgelet met (zware) inspanningen in de hitte! Het risico op een
zonnesteek of uitdroging is dan heel reëel. Gebruik een zonnecrème
met de gepaste beschermingsfactor, draag een zonnebril
en een pet en drink voldoende tijdens de inspanning.
VEEL PLEZIER!
Sandrine Vandermaesbrugge
PROFIEL 88 - GEZONDHEID
11

PROFIEL 88 - FOCUS
12
Copyright AZV
ARTSEN ZONDER VAKANTIE
‘Het was een appèl, een oproep tot engagement’, zegt dr. De
Weer en aan de doopnaam Artsen Zonder Vakantie (AZV) werd
geen letter veranderd. In het besef dat er nog veel te doen was,
vertelde De Weer bij thuiskomst zijn wedervaren aan vrienden
en collega’s. Vierentwintig jaar later is Artsen Zonder Vakantie
uitgegroeid tot een niet-gouvernementele organisatie met vierhonderd
vrijwilligers. We ontmoeten dokter De Weer en anesthesiste
Emmy Van de Steen in het Imeldaziekenhuis te
Bonheiden, waar de zetel van de organisatie gevestigd is. ‘U
ziet: we zijn niet de gepensioneerden zonder vakantie’, grapt De
Weer, want Emmy, die net terug is van haar vierde zending,
behoort inderdaad tot de jongere generatie. Zij is één van de
vierhonderd artsen en verpleegkundigen die op regelmatige
basis in hun vrije tijd naar Afrika trekken om er hun steentje bij
te dragen. Via korte medische zendingen (van twee tot acht
weken) wordt er gestreefd naar een langdurig effect: bedoeling
is kennis uit te wisselen die de lokale artsen ook na het vertrek
van de AZV-ploeg kunnen toepassen. Dit jaar zijn er niet minder
dan tachtig medische zendingen naar dertig ziekenhuizen in
zeven verschillende Afrikaanse landen.
Belangrijk is dat AZV alleen op uitnodiging werkt. ‘We willen
niemands plaats innemen en we willen absoluut vermijden om
ons ergens vast te ankeren’, zegt De Weer. Samenwerking en
kennisoverdracht staan centraal: de vrijwilligers leren de lokale
artsen en verpleegkundigen het gebruik van nieuwe technieken
en materialen aan. De verpleegkundigen promoten op hun beurt
de basisgezondheid en benadrukken het belang van hygiëne
zodat er minder mensen sterven aan wondinfecties. Continuïteit
is een sleutelwoord en dus wordt er van de vrijwillige
(para)medici verwacht dat ze zich engageren op langere termijn.
‘Wij doen niet aan medisch toerisme’, zegt De Weer ‘en het is
evenmin de bedoeling op het vel van de Afrikanen de job te gaan
leren.’
'
Wij hebben het geluk gehad om een goede opleiding te krijgen
en die kennis willen we delen met Afrikaanse hulpverleners
die daar om vragen.’ In 1981 trok chirurg Frans De Weer voor
de eerste maal samen met enkele collega’s naar een Kameroens
ziekenhuis om er in zijn vrije tijd kinderen met polioverlamming te
opereren. Bij hun aankomst werden ze opgewacht door een
groepje zingende kinderen: ‘De Artsen Zonder Vakantie zijn daar!’
Driemaal gehandicapt
De organisatie viert volgend jaar haar vijfentwintigjarige
bestaan en heeft in die periode een drietal ontwikkelingen doorgemaakt.
‘Het eerste decennium deden we vooral louter humanitaire
zendingen: we opereerden kinderen, we stuurden gynaecologen
om te helpen bij bevallingen en dergelijke meer. Zo
hebben we de eerste acht jaar in Kongo in de provincie Kasaï
meegeholpen in drie centra waar gewerkt werd rond polioverlamming.
Je moet weten dat een verlamd of gehandicapt kind in
Afrika niet één- maar driemaal gehandicapt is. Ten eerste is het
gehandicapt door zijn verlamming. Ten tweede heeft het ook
nog eens last van verstijvingen omdat er geen kinesitherapie
voor handen is. Ten derde is het ook economisch gehandicapt
want het kind wordt sociaal en economisch uitgesloten. Ons
werk is een kleine bijdrage aan de rechtvaardigheid en dat was
indertijd met de gevallen van polioverlamming ook letterlijk te
interpreteren: wij probeerden op een vaardige manier de kinderen
terug recht(op) te krijgen. Maar al snel kwam het besef dat
wij de Derde Wereld niet gingen genezen.’
‘Zo kwam in het tweede decennium de nadruk te liggen op het
overbrengen van kennis en materiaal, zonder belerend te zijn.
Afrikaanse artsen zijn fantastisch, maar de opleiding is veel
beperkter en er zijn ook veel minder middelen beschikbaar. Pas
op, zij zijn wel de echte helden hoor: doe het maar eens, als
enige arts een ziekenhuis beheren van meerdere honderden
bedden! Zonder middelen, soms zelfs zonder elektriciteit, ... In
die periode gaven we dus onze kennis door terwijl we ook individuele
patiënten bleven behandelen en opereren.’
‘Sinds 2000 zijn we in de fase van de kwaliteitsbewaking en de
kwaliteitszorg gekomen. We waken over de kwaliteit van de
geboden zorg en volgen op of onze inspanningen ook resultaat
opleveren. Het is niet de bedoeling om op zoveel mogelijk

plaatsen aanwezig te zijn, de uitdieping van de zorg is belangrijk.
Als we merken dat een partner niet goed meewerkt, dan
doen wij ook niet meer voort. Daarbij moet wel gezegd worden
dat het niet zo vanzelfsprekend is om die zaken statistisch te
controleren: de parameters van kwaliteitsbewaking kunnen niet
dezelfde zijn als hier bij ons in Europa. Maar toch kunnen we
stellen dat dankzij onze zendingen de morbiditeit en mortaliteit
bij keizersnedes, bijvoorbeeld, toch opvallend afneemt. Heel
belangrijk in deze derde fase is dat we over een grote morele
sterkte beschikken omdat we volledig gratis werken. Het is het
volledige voluntariaat: onze artsen en verpleegkundigen werken
gratis en onze fondsen gaan voor de volle honderd procent naar
onze werking.’
Evenwichtige politici
Het grote probleem in Afrika is de gebrekkige opleiding. Door
oorlog en corruptie worden de mogelijkheden van universiteiten
uitgehold. Daarbovenop is er een gebrek aan middelen en koopkracht
van de bevolking. ‘Steek de schuld alstublieft niet op de
Afrikanen’, zegt De Weer. ‘Het zijn dynamische, intelligente en
competente mensen maar de bevolking kan niet op tegen de
corruptie, de oorlogen en het economische uitzuigen van de
ondergrond van hun land door buitenstaanders. Maar dat kan
niet blijven duren en ik geloof dat de corruptie zal vallen, net
zoals we nu zovele dictaturen zien vallen. Er is nood aan evenwichtige
politici die niet alleen zwichten voor economisch voordeel
maar ook voor sociaal voordeel. Tot nu toe is het altijd het
egoïsme dat het haalt, maar iedereen zou een klein stukje moeten
doen om nederig en rechtvaardig hulp te bieden. Ik ben geen
missionaris, maar ik denk dat al onze vrijwilligers dat ethische,
humanitaire gevoel hebben. Wij gaan er mee door tot hun economie
sterk genoeg is en de Afrikanen de kans krijgen om een
goede opleiding te volgen.’
De Artsen Zonder Vakantie zijn dus geslaagd als ze zichzelf
overbodig maken. Dat maakten ze mee in de jaren negentig toen
ze hulp gingen bieden in Roemenië na de val van Ceaucescu.
‘Dat land was op dat ogenblik nog bijna een ontwikkelingsland.
De medische structuur was er erbarmelijk, maar na acht jaar
hebben we kunnen constateren dat niet onze educatieve bijdrage
maar wel hun economie hun gezondheidszorg ging redden.
Hun medische universiteiten stonden al veel verder en dus hebben
we ons nadien weer op Afrika gericht.’
Goede geneeskunde
Emmy Van de Steen is één van die gedreven vrijwilligers die
jaarlijks een deel van haar vakantie opoffert voor de goede zaak.
‘Het is niet alleen een kwestie van geven, want we krijgen er
minstens evenveel voor terug in de vorm van vriendschap’, vertelt
Emmy en ook ‘is het enorm verrijkend om met minder
middelen toch aan goede geneeskunde te doen.’ Emmy werkt
als intensiviste en anesthesiste in de Brusselse Kliniek Sint-Jan
en is net terug van een zending naar Burkina Faso. ‘Voorheen
heb ik drie opeenvolgende missies naar Rwanda gedaan. Het
voordeel van deze continuïteit is dat je gerichter naar ginder kan
trekken, de noden aan materiaal en vaardigheden leert kennen
en structureel iets kan verbeteren.’
AZV is vooral op zoek naar specialisten als orthopedisten, anesthesisten,
algemene chirurgen, gynaecologen en operatieverpleegkundigen.
‘Ik had er al van gehoord tijdens mijn studies,
maar het is pas toen ik al wat werkervaring had opgedaan dat ik
me kandidaat heb gesteld’, vertelt Emmy. ‘Als je eenmaal geselecteerd
bent, ontvang je tweemaal per jaar een lijst met
bestemmingen en kan je jouw voorkeur doorgeven. Er wordt een
team gevormd en voor het vertrek nemen we contact op met het
team dat de vorige missie verzorgde. Na elke missie wordt er
immers een rapport opgesteld over de specifieke situatie.’
Aangezien Emmy soms vermoeider terugkomt van een missie
dan ze vertrokken was, neemt ze in de loop van het jaar toch de
tijd voor een persoonlijke vakantie. En waar gaat de reis dan
naartoe? ‘Naar Afrika’, lacht Emmy.
MEER INFORMATIE
Artsen Zonder Vakantie op www.azv.be
Guy Bourgeois
Copyright AZV
‘Het is niet alleen een kwestie van geven, want we krijgen er
minstens evenveel voor terug in de vorm van vriendschap’
PROFIEL 88 - FOCUS
13

PROFIEL 88 - GEZOND VERSTAND
14
Meer fut met een middagdut
ISOPIX
Als u kort na de middag wel eens een uiltje knapt, dan bent u in goed gezelschap.
Napoleon deed een dutje tussen twee veldslagen door, Salvador
Dalí, Einstein en Thomas Edison zijn slechts enkele andere grote namen die
toegaven aan hun menselijkheid. De neiging om kort na de middag in slaap te
vallen is immers een biologische behoefte van de mens.
Ook Ronald Reagan liefhebberde in middagdutjes en maakte er
graag grapjes over. Nadat hij eens door een zwaar incident in
Libanon was geslapen, gaf hij instructies aan zijn staf: ‘Maak mij
wakker als er waar ook ter wereld iets belangrijks gebeurt,
zelfs al zit ik in een kabinetsvergadering.’ Het woord siësta is
etymologisch terug te voeren op het Latijnse ‘sexta hora’, het
zesde uur. In zuiderse landen werd op dit hete middaguur een
middagpauze ingelast om samen te zijn met vrienden en familie.
In de beslotenheid van het huis was het ook makkelijker om
even rustig de ogen te sluiten.
Hoewel het om een eeuwenoud gebruik gaat, is de siësta nog
altijd geen verworven recht. In minder warme landen is het
hazenslaapje nooit echt doorgebroken, maar nu staat ook in de
zuidelijke landen het middagdutje onder druk door de komst van
vele multinationals en de bijhorende ‘time is money’-ideologie.
De siësta is nochtans eerder een zaak van natuur dan van cultuur,
want overal ter wereld kunnen mensen kort na de middag
een geeuw niet onderdrukken. Waarom dat zo is, vragen we aan
Ilse De Volder, neurologe en slaapdeskundige aan het
Universitair Ziekenhuis Antwerpen en tevens lid van de Belgian
Association for the Study of Sleep.
Hoe komt het dat we na de middag een dipje kennen?
‘In ons leven en in ons lichaam verlopen veel processen volgens
een steeds terugkerend ritme. De menstruatiecyclus bij de
vrouw is daar het beste voorbeeld van, maar er zijn ook ritmes
zoals onze slaapbehoefte die zijn aangepast aan onze dag- en
nachtindeling. Onze slaapbehoefte manifesteert zich vooral ’s
nachts, maar overdag is er een tweede moment waarop we een
daling in de alertheid ervaren en waarbij de mogelijkheid om in
slaap te vallen toeneemt. Bij de meeste mensen in een klassiek
dag-nachtritme is dit zo tussen twee en drie uur ’s middags.
Onderzoek heeft uitgewezen dat niet toevallig in deze periode de
meeste arbeids- en verkeersongevallen gebeuren. De neiging
om na de middag een dutje te doen is dus een natuurlijke
behoefte die niets te zien heeft met de middagmaaltijd of met de
warmte, al kunnen dat wel versterkende factoren zijn. In warme
landen, bijvoorbeeld, is de siësta meer in praktijk gebracht
omdat het gewoonweg te warm is om te werken.’
Wat zijn de effecten van een middagdutje?
‘Een korte siësta heeft positieve gevolgen: we zijn alerter, onze
denkprocessen verlopen sneller en onze concentratie is verhoogd.
Hoewel er mensen zijn die beweren dat ze zich na een
dutje van vijf minuten al beter voelen, ligt de ideale duur waarschijnlijk
zo tussen één en drie kwartier.’
IEDEREEN MOE
Een siësta kan dus verkwikkend werken en dat is meer dan ooit
nodig. Gemiddeld slapen we met zijn allen een uur tot anderhalf
uur minder dan een eeuw geleden. De uitvinding van het kunstlicht
en recentere uitvindingen als televisie en internet zorgen

ervoor dat we steeds later onder de wol kruipen. Een recente
enquête naar aanleiding van de Internationale Dag van de Slaap
wees uit dat niet minder dan vier Belgen op tien slecht slapen
en dat slechts vijftien procent zich daarvan bewust is.
Een ander onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel leert ons
dat niet minder dan drie op vier kinderen moe zijn door slaaptekort
en dat ze gemiddeld een uur per nacht te weinig slapen.
Kinderneuropsychologe Karen Spruyt onderzocht negenhonderd
kinderen tussen drie en twaalf jaar en constateerde dat er
een verband bestaat tussen slaperigheid op school en het
slaapgedrag van de kinderen thuis. De ouders blijken vaak te
laks en de kinderen zijn in bed of net voor bedtijd dikwijls nog te
actief: ze spelen met hun gameboy of sms’en met vrienden. En
zo stapelt het slaaptekort in onze maatschappij zich op.
Veel werk aan de winkel dus. Welke patiënten komen langs in
uw praktijk, dokter De Volder?
‘Er zijn twee categorieën. Ten eerste zijn er de mensen die wel
genoeg slapen, maar zich toch slaperig voelen in de loop van de
dag. Dat kan toch aan de hoeveelheid slaap liggen. Als we hen
vragen hun échte uren in bed te noteren, blijkt dat minder dan
eerst gedacht. Anderzijds kan zulke klacht wijzen op een probleem
van slaapkwaliteit, wat dan aan het licht komt met een
polysomnografisch onderzoek. Ten tweede zijn er de mensen
die ’s nachts niet goed slapen. We raden hen vaak aan om een
middagdutje uit te proberen en meestal voelen ze zich dan wel
beter in de loop van de namiddag en de avond. Ook krijgen we
mensen over de vloer die in ploegen werken en andere slaappatronen
hebben. Mensen die in de ochtendploeg werken, raden
we aan een dutje te doen na het werk, mensen die ’s nachts
werken kunnen baat hebben bij een dutje voor ze naar hun werk
vertrekken.
Het is inderdaad zo dat we ’s avonds veel te laat opblijven en dat
even bijslapen in de loop van de dag dus een oplossing kan zijn
om onze totale uren slaap te behalen. Het belangrijkste is dat
mensen zich bewust worden van de hoeveelheid slaap die ze
nodig hebben. We kunnen niet beknibbelen op wat we nodig
hebben en de persoonlijke behoefte aan slaap wordt vaak
onderschat.’
KWESTIE VAN DURF
Als een siësta zoveel voordelen kent, is het opmerkelijk dat de
gewoonte niet meer verspreid is.
‘In België kennen we wel al rookpauzes en zelfs borstvoedingspauzes,
maar nog geen slaappauzes. Toch zijn er genoeg mensen
die hun siësta zelf organiseren: ze gaan bijvoorbeeld een
uiltje knappen in hun auto op de parking. De bouwvakkers geven
het goede voorbeeld: zij doen na de maaltijd een dutje in hun
bestelwagen. We voelen in onze praktijk vooral dat mensen niet
goed durven om een siësta te houden. Het heeft nog altijd een
negatieve bijklank en refereert aan mensen die niet dynamisch
zijn. Als er nu bijvoorbeeld een foto wordt gepubliceerd van een
slapende politicus, is dat eerder een vorm van kritiek. Daarom
ben ik voorstander van een mentaliteitswijziging en ik hoop dat
mensen die voelen dat ze nood hebben aan een dutje, dat ook
meer gaan durven. Dat ze zonder complexen een siësta houden
omdat ze zich daarna een betere werknemer voelen. Dat een
siësta geen teken van luiheid maar van efficiëntie wordt!
Ook merken we dat arbeidsgeneesheren wel degelijk geïnteresseerd
zijn in de siësta. Hoewel ik geen Belgisch bedrijf ken waar
er permanente voorzieningen zijn, reageren werkgevers en
arbeidsgeneesheren meestal positief wanneer wij in naam van
een patiënt contact opnemen. Zo ken ik mensen die met een
stretcher naar het werk gaan en een half uurtje kunnen uitrusten.’
Slapen op doktersvoorschrift dus, het is niet ideaal. Dat denkt
ook Véronique Maes van ‘the relax company’, die het belang van
ontspanning op het werk wil promoten. Vier jaar geleden lanceerde
ze de ‘relaxbus’, een mobiel relaxatiecentrum.
‘Die bus was vooral een middel om mensen te sensibiliseren:
het is belangrijk om tijdens de werkuren toch tijd te maken voor
ontspanning. Ontspannen is een deel van ons leven en ons bioritme,
ons lichaam heeft dat nodig.’ De bus biedt echter geen
structurele oplossing en dus bracht Véronique recent de ‘relaxbox’
op de markt, een multifunctionele relaxatieruimte voor
bedrijven, waarbinnen werknemers in alle rust de ogen kunnen
sluiten. Bedoeling is de eerste slaapfase te bereiken, de alfafase,
waarin de hersenfrequentie daalt, zodat je mentaal en
fysiek kunt ontspannen. Of haar relaxbox een groot succes
wordt, valt nog af te wachten. ‘Ontspannen wordt door bedrijven
nog altijd gezien als een
tertiaire behoefte. Er
zijn wel eens enquêtes,
men verschuift al eens
het meubilair en men
organiseert al eens een
studiedag over stress.
Maar toch bestaat er
nog altijd een taboe
rond vermoeidheid,
stress en het tonen van
zwaktes. Nochtans
moet je het niet zo ver
zoeken: slaap maakt
deel uit van onze dagelijkse
levenshygiëne.’
Guy Bourgeois
RECHTZETTING
In een vorig nummer (Profiel nr. 87) citeerden wij bij
wijze van voorbeeld Brexine 20 mg (specialiteit die
bêta-Cyclodextrine-Piroxicam 191,2 mg bevat: equivalent
20 mg piroxicam) en minder dure alternatieven
die 20 mg piroxicam bevatten. Op te merken valt dat
de tabel niet volledig is en dat er op de markt nog
andere referentiespecialiteiten bestaan die eveneens
piroxicam bevatten zoals Feldene 20 mg, Polydene
20 mg.
PROFIEL 88 - GEZOND VERSTAND
15

PROFIEL 88 - KIOSK
16
SAMEN UIT
Corpus 05 Brugge
De stad Brugge organiseert dit jaar een heus cultuurfestival
rond de thema’s lichaam en lichamelijkheid. Corpus 05 activeert
uw lichaam en zintuigen met wandelingen, theater, dans,
tentoonstellingen, restaurantbezoeken en andere. Nog tot 4
september loopt de expositie ‘Body Business’ in het Museum
voor Volkskunde. Aan de hand van verzorgingstoestellen en
didactische materialen uit de 19e, 20e en 21e eeuw wordt een
boeiend licht geworpen op de evolutie van lichaamscultuur,
lichaamscultus en gezondheidsleer. Zo krijgt men een mooi
zicht op de overgang van de levenskwaliteit van vroeger naar de
huidige individuele body wellness-tendens.
De tentoonstelling ‘Isaac’ biedt een levendig beeld van de 19eeeuwse
Brugse chirurg, gynaecoloog en verzamelaar Isaac De
Meyer. Dokter De Meyer was niet alleen een bedrijvige chirurg
en de drijvende kracht achter het ontstaan van een school voor
vroedvrouwen in Brugge. Hij was tevens een ijverige kunstliefhebber
die een indrukwekkende historische collectie boeken,
illustraties, schilderijen en medische materialen opbouwde.
Voor het eerst worden hier delen van zijn persoonlijk archief en
heel wat historische informatie samengebracht, die doorgaans
verspreid zitten in Brugse archieven en bibliotheken. De expositie
belicht zowel de verloskunde in de 19e eeuw, de perceptie
rond zwangerschap en geboorte als het sociaal-historische
kader waarin dokter De Meyer opereerde.
Dit is slechts een kleine greep uit het aanbod.
Uitgebreide informatie over het programma
vindt u op www.corpusbrugge05.be of
bel 070-22 50 02
Verborgen Werelden en Poëzienacht
in Museum Dokter Guislain
Het Museum Dr. Guislain, genoemd naar ‘de eerste Belgische
psychiater’ Joseph Guislain, probeert sinds zijn ontstaan in
1986 op originele wijze de geschiedenis van de psychiatrie te
schetsen en de geestelijke gezondheidszorg dichter bij het
grote publiek te brengen. De tentoonstelling ‘Verborgen
Werelden’ (tot 4 september) onthult ons de geheimen van de
outsiderkunst. Voor het eerst in België: het indrukwekkende
oeuvre van de Amerikaan Henry Darger waarrond momenteel
een echte hype woedt in de Verenigde Staten. Voorts onbekende
werelden van Gerard Van Lankveld, Ronan-Jim Sévellec,
Sylvain Cosijns en Benjamin Verdonck.
Op 10 juli kan u in het Museum ook terecht voor een nacht van
de poëzie. Op het evenement ‘Poëzie.nacht.museum’ laat het
museum dichters aan het woord die affiniteit hebben met het
thema van de waanzin. Christoph Vekeman brengt naast eigen
werk een selectie uit werk van bewoners van het psychiatrische
centrum Dr. Guislain. Erwin Mortier, die jarenlang als wetenschappelijk
medewerker in het museum werkte, kiest gedichten
bij plaatsen en collectiestukken in en rond het museum. De
Nederlandse dichter en psychiater Rutger Kopland sluit de
avond in schoonheid af. Het programma gaat van start om
18 uur, er is een bijhorende gedichtenroute en er zijn hapjes
voorzien.
Meer info bij Museum Dr. Guislain, Jozef Guislainstraat 43,
9000 Gent. Tel: 09-216 35 95 of www.museumdrguislain.be
TE LEZEN
Kinderen van de Masai
‘Het is altijd erg interessant om in de
metro te zitten. Je komt er een hoop
rare mensen tegen of in ieder geval
mensen die anders zijn dan de mensen
die je elke dag ziet. Mensen die er
nogal boos uitzien, mensen die de
indruk wekken dat ze dagelijks op een
subtiele manier voortdurend worden
gemarteld. Elke dag weer. Alsof ze op
een punt in hun leven zijn gekomen
waarop ze door de dagelijkse rit met de
metro beseffen dat het leven niet is wat
ze ervan verwacht hadden, dat het niet is zoals tegen ze gezegd
was, zou oom Carlos zeggen.’ Kinderen van de Masai vertelt op
filosofische en ontwapenende wijze een verhaal over het leven
in het algemeen en echtscheiding in het bijzonder, voor zowel
kinderen (vanaf 10 jaar) als voor volwassenen. Auteur Salinas
toont zich een scherp observator die met verbazingwekkend
gemak in de huid kruipt van de jonge Gómez die de veranderingen
om zich heen probeert te begrijpen. ‘Dat wil zeggen dat
er van alles gebeurt en dat wij dan maar moeten uitmaken of
dat goed of slecht is. (…) Dat het van onszelf afhangt of de
wereld rond is of niet. Vroeger was de wereld altijd rond.’ Een
echte aanrader!
Kinderen van de Masai, Javier Salinas, 2005,
uitgeverij De Bezige Bij, ISBN 902341716X
Het geheim van de smokkelbende
‘Al je vrienden gaan met vakantie naar
Spanje, Frankrijk, Italië, in ieder geval
een plek waar de zon schijnt. En jij?
Jij zit met je ouders en je zus op een
camping bij de boer.’ Het lijkt een
slaapverwekkende vakantie te worden
en dat is het laatste waar Rick en
Maartje op zitten te wachten. Op de
koop toe komt er ook nog zulke rodelippen-zwarte-brilvriendin
van hun
moeder op bezoek. Maar dan ontdekken
Rick en Maartje een geheime gang in een leegstaande
boerderij. Als ze dan ook nog eens gesnapt worden door een
smokkelbende, wordt het wel heel spannend. Het geheim van
de smokkelbende is een grappig en spannend jeugdboek voor
kinderen tussen acht en tien jaar en perfecte vakantielectuur.
Het geheim van de smokkelbende, Harmen van Straaten,
2005, uitgeverij Leopold, ISBN 9025846114

GEZOND
Yoga kent geen leeftijd
Een aangepaste sprinkhaan, de windbevrijdende
houding, de kat,…het zijn maar
enkele van de bewegingsoefeningen die
in dit boek beschreven staan. Yoga kent
geen leeftijd. Oefeningen voor ouderen en
mensen met een handicap is een bewerkte
en eigentijdse uitgave van Howard
Kents succesvolle klassieker Yoga for the
disabled. Het is een praktische gids met
ademhalingsoefeningen en technieken
voor ontspanning en meditatie die kunnen bijdragen tot een
betere gezondheid en positieve kijk op het leven. Leven is ademen
en ademen is leven en dat kunnen we dus maar beter
goed doen. Als je ook maar een fractie bereikt van de gelukzalige
glimlach die de man op de foto’s tentoonspreidt, dan is het
boek al de moeite waard.
Yoga kent geen leeftijd, Oefeningen voor ouderen en mensen
met een handicap, Howard Kent, 2004, uitgeverij Synthese,
144 p., ISBN 9062719716.
Mag pure chocolade wel?
Kan ik van een appel honger krijgen?
Wat is fenylalanine?
Het zijn geen vragen waar we dagelijks
van wakker liggen, maar mensen met
gewichtsproblemen vinden in het handige
boekje Mag pure chocolade wel? snel een
antwoord op de meest gestelde vragen
rond vermageren. Zwaarlijvigheid is een
welvaartsziekte die ook in Europa een
sterke opmars kent en steeds meer mensen
aanbelangt. De bijhorende wildgroei aan al dan niet tegengestelde
opvattingen, theorieën en methoden rond vermageren
doet de nood aan correcte informatie almaar toenemen. In Mag
pure chocolade wel? biedt diëtiste Chris Kerfs op een korte en
overzichtelijke manier antwoord op een honderdtal praktische
vragen en helpt daarbij enkele misverstanden uit de wereld.
Gaandeweg wordt het de lezer duidelijk dat de principes van
gezonde voeding niet zo moeilijk aan te leren zijn en dat afvallen
misschien wel makkelijker is dan eerst gedacht. Eigenlijk,
zo maakt Kerfs ons duidelijk, is er maar één stelregel: je kunt
alleen maar afvallen door minder calorieën in te nemen dan je
verbruikt.
Mag pure chocolade wel? Vragen over vermageren,
Chris Kerfs, Garant Uitgevers, ISBN 9044116878.
Hebben meegewerkt aan dit nummer : Guy Bourgeois, Bert Corremans, Isabel Huyghe,
Christian Horemans, Ariane Mollu, Cécile Vandercoilden, Brenda Schuddinck,
Christophe Van den Bremt, Sandrine Vandermaesbrugge.
Kernredactie : Inge Isecke, Nathalie Renna, Veerle Verspille.
Zetwerk : Marinella Cecaloni, Pascale Janssens, Francis Pauwels, Luc De Weireld.
Cover : Image Bank
E-mail : profil@mloz.be
Fotogravure en drukwerk : PrePress XTensions - Moderna.
Verantwoordelijke uitgever :
Pascal Mertens - Sint-Huibrechtsstraat, 19 • 1150 Brussel • 02-778 92 11
Geen enkel in dit magazine gepubliceerd artikel mag (gedeeltelijk of volledig) overgenomen
worden zonder voorafgaande toestemming van de redactie.
“Profiel is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier in Vlaanderen”
Aangesloten bij de uitgevers van de periodieke pers.
FOBIE
BROCHURE
Misselijk van Angst
Misselijk van angst is het eerste boek
over braakangst (emetofobie) in ons
taalgebied. Volgens auteur en ervaringsdeskundige
Margaret Massop
kampen minstens 115.000
Nederlanders en Belgen, meestal
jonge vrouwen, met een extreme angst
voor overgeven en misselijkheid. Zij
baseert zich hiervoor onder andere op
onderzoeken van het in angststoornissen
gespecialiseerde instituut ‘Het
Angstcentrum’. Toch denken de meeste
emetofoben dat ze de enige zijn met die ‘rare’ fobie. Het boek
vertelt op een heldere en toegankelijke wijze over leven met
deze fobie: theorie wordt afgewisseld met verhalen uit de praktijk
en tips. ‘Ik hoor het ze nog zeggen: 'we gaan uit eten, leuk!'.
Direct schoot het door mijn hoofd: wat als ik misselijk word
tijdens het eten? Wat als mijn neefje door de drukte moet overgeven?
Ik voelde m'n maag omdraaien en mijn keel op slot
schieten.’ U leest er alles over in haar boek dat gebaseerd is op
de verhalen van de honderden emetofoben die lid zijn van de
lotgenotencontactgroep op www.emetofobie.nl.
Misselijk van angst, Leven met een overgeeffobie, Margaret
Massop, Uitgeverij Houtekiet, ISBN 9052408181
Een gezond gebit, wat een rijk bezit!
De dienst Gezondheidspromotie heeft een nieuwe brochure
klaar over tandverzorging. Op de juiste manier poetsen, een
geschikte tandenborstel vinden, bij de tandarts langsgaan, niet
te veel zoetigheid op het menu zetten... het zijn stuk voor stuk
items die aan bod komen in de brochure.
De brochure is gratis. U kunt een exemplaar bekomen bij de
dienst Gezondheidspromotie van uw ziekenfonds, in uw plaatselijke
ziekenfondsagentschap of op het volgende adres:
Onafhankelijke Ziekenfondsen
Dienst Gezondheidspromotie
Sint-Huibrechtsstraat 19 - 1150 Brussel
Tel. 02-778 92 11 - Fax 02-778 94 04
gezondheidspromotie@mloz.be
www.mloz.be
Guy Bourgeois
Om de besproken boeken te verkrijgen, geeft u in de
boekhandel van uw keuze het unieke ISBN-nummer op.
Mocht het boek niet voorradig zijn, dan kan het aan de
hand van dat unieke nummer besteld worden.
PROFIEL 88 - KIOSK
17

PROFIEL 88 - GIDSFLITS
18
GIDSFLITS
Het kan nooit kwaad om goed op de hoogte te zijn. Zeker niet als het over
gezondheid gaat. Daarom zetten we graag nog eens een paar recente gidsen
in de verf die u misschien over het hoofd gezien hebt in de vorige edities van Profiel.
Overgewicht bij kinderen? Actief voorkomen!
In België lijdt meer dan één kind op tien aan obesitas! Tussen 9 en
12 jaar vertoont één kind op vijf overgewicht. Bij volwassenen stijgt
dat cijfer tot één op drie. Vroeg genoeg beginnen met het aanleren
van gezonde voedingsgewoontes wordt levensbelangrijk. Daarbij is
de invloed van de ouders en de naaste omgeving bepalend: kinderen
zien in hen een rolmodel en nemen hun eet- en beweeggewoonten
in veel gevallen over.
Deze brochure bespreekt de oorzaken en gevolgen van overgewicht,
geeft tips voor gezonde voeding en beweging enzovoort.
Zowel ouders met obese kinderen als anderen die overgewicht bij
hun kinderen willen voorkomen, zullen in deze brochure nuttige
informatie vinden. Leg uw gewicht in de schaal voor een gezond
gewicht van uw kinderen.
Borstvoeding, een goede start
Borstvoeding geven is geen vanzelfsprekende beslissing. Het is een
keuze waarover vaak lang nagedacht is en waarbij veel wordt
gewikt en gewogen. Toch is borstvoeding vanuit het standpunt van
de baby een prima idee. Borstvoeding geeft het alle noodzakelijke
voedingsstoffen die nodig zijn om te groeien en zich te ontwikkelen.
Deze brochure geeft praktische informatie en tips om borstvoeding
zo goed mogelijk te laten verlopen. Een goede voorbereiding is al
het halve werk.
Uw kind is allergisch. Maar waaraan?
De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwt allergieën als het op
twee na grootste gezondheidsprobleem ter wereld. En het zijn vooral
kinderen die sterk reageren op de negatieve aspecten die het
moderne leven met zich brengt. Ze komen in contact met bepaalde
voedingsmiddelen, ‘vervuiling’ thuis, huisdieren, tabak, chemische
Ziekenhuisgids
Een ziekenhuisverblijf is in veel gevallen plots en onverwacht. Tijd
om zich vragen te stellen over het verloop van het verblijf en over
de uiteindelijke factuur is er dan niet meer. Het kan dus zeker geen
kwaad al op voorhand wat te lezen over al wat bij een verblijf in het
ziekenhuis komt kijken.
Kinderen: niets zo belangrijk als preventie
Goed voorbereid naar het ziekenhuis
producten, cosmetica enzovoort en dat kan nare reacties teweegbrengen.
Deze brochure bevat de essentiële weetjes over allergieën bij kinderen
en benadrukt het belang van preventie en een vroegtijdige
diagnose.
Brandwonden voorkomen bij kinderen thuis
Een ongelukje met brandwonden als gevolg is snel gebeurd.
Jammer genoeg zijn het vooral kinderen die hiervan het slachtoffer
zijn. Om te voorkomen dat veel mensen achteraf ‘Had ik maar …’
moeten zeggen, is preventie en bewust zoeken naar potentieel
gevaarlijke situaties een must.
Deze brochure neemt enkele plaatsen van uw huis onder de loep en
beoordeelt waar er gevaar schuilt. U vindt er ook nuttige adressen
en tips hoe u een brandwonde moet verzorgen.
Doorheen het verkeer. Een gids voor papa’s en mama’s
De openbare weg houdt veel gevaar in, niet in het minst voor kinderen.
Volwassenen moeten hen de juiste reflexen aanleren en zelf
het voorbeeld geven. Zo is het een goed idee om met uw kind enkele
keren de rit naar school te oefenen en het op alle mogelijke gevaren
te wijzen, op welke manier de kinderen ook gaan: te voet, met
het openbaar vervoer, per fiets. Zelfs als u uw kind met de auto
brengt, bent u niet zorgenvrij. De aankoop van een veilig autozitje,
bijvoorbeeld, is geen sinecure. Vergeet ook zeker niet om uw rijgedrag
aan te passen!
Sleutelwoord in deze brochure is anticipatie. Er worden concrete
pistes aangereikt om onverwachte verkeerssituaties te voorzien en
ermee om te gaan, zowel voor u als voor uw kind.
De Ziekenhuisgids geeft een chronologisch overzicht van de voornaamste
etappes van een verblijf, gaande van de keuze van de arts
en de kamer over het ontslag en herstel tot de factuur. De gids
schept wat duidelijkheid in wat een erg complexe materie is!
Als u een gratis exemplaar wilt van deze gidsen, kunt u zich wenden tot uw ziekenfonds.
U kunt ook terecht op het volgende adres:
Onafhankelijke Ziekenfondsen
Sint-Huibrechtsstraat 19 • 1150 Brussel • Tel. 02-778 92 11 • Fax 02-778 94 04 • www.mloz.be

PARTENA.KORT
>> Schoolverlater? Schrijf je nu in bij het ziekenfonds!
Ga je onmiddellijk aan het werk? Begin je als zelfstandige? Ben je nog op zoek naar een job?
In welke situatie je je ook bevindt, je moet je sowieso aansluiten bij een ziekenfonds.
Kom dus best even langs in je ziekenfondskantoor (zie p. 2) of stuur een mailtje naar info@partena-ziekenfonds.be. We regelen dan meteen
je inschrijving en geven je een heleboel interessante info mee.
>> Tips voor een vakantie zonder zorgen
WWWEBTIP
>> BEWEEG.
Je vindt onze doe-tentoonstelling t.e.m. 31 augustus in het Huis van Kina, Sint-Pietersplein 14 in Gent.
>> Partena Run Classics Vlaanderen
Het centrum van de mooiste Vlaamse steden al lopend verkennen? Dat kan dankzij de Partena Run Classics Vlaanderen!
• 11 juli: The Classic in Tessenderlo: Mini Kids Run (500m), Kids Run (1 km), Jogging (4 km), The Classic (10 km)
• 17 juli: ING Run Oostende: Kids Run (1 km), Jogging 5 km, ING Run (10 km)
• 28 augustus: ING Brussels Marathon: Kids Run (1km), Mini Marathon (3km), Halve Marathon, Marathon
>> Partena Mr.T.’s Triathlon
Op zondag 21 augustus gaat de vierde editie door van Partena Mr.T.’s Triathlon in Gent, één van de grootste
recreatieve triathlonwedstrijden van Vlaanderen.
Mr.T. is een ‘wedstrijd’, waarbij vooral fun en sfeer centraal staan, niet de eindtijd of rangschikking.
Wie voluit wil gaan, kan dat, maar vooral de échte recreant staat centraal.
Doe mee of kom kijken!
- Mr.T.’s Superkids voor jongeren van 12 tot 14 jaar.
- Mr.T.’s Sprinter enkel voor individuele deelnemers vanaf 15 jaar.
- Mr.T.’s Bizz Team Relay Trophy voor vrienden- en bedrijfsteams.
>> Partena-Beweegdag
Op zondag 11 september in Gent. Meer info op p.20.
>> Gent Fietst
• Reis je naar het buitenland, laat je SIS-kaart dan thuis. Ze is enkel bruikbaar in België.
• Neem je WAC-kaartje mee en een kleefzegel van alle gezinsleden die meereizen. Zo kan je de alarmcentrale
van Eurocross contacteren in geval van hospitalisatie.
• Vertrek je naar Tunesië, Algerije, Turkije, Bosnië-Herzegovina, Macedonië, Federale Rebubliek Joegoslavië,
Kroatië, Tsjechië of Zwitserland, dan heb je een extra document nodig. Informeer je tijdig bij je kantoor of
mail naar info@partena-ziekenfonds.be.
• Neem je medicatie waarvoor je een akkoord nodig hebt van de adviserend geneesheer?
Kijk alvast je voorraad na en dien tijdig je aanvraag voor hernieuwing van het akkoord in.
• Is je reisapotheek nog compleet? Hou rekening met de verlofperiode van je apotheker.
• Ben je arbeidsongeschikt en vertrek je op reis? Laat je uitkeringen niet in het gedrang komen en verwittig
steeds schriftelijk de adviserend geneesheer op voorhand.
• Voor sommige bestemmingen laat je je beter vaccineren. Raadpleeg hiervoor je arts.
Partena-ziekenfonds wenst je een zonnige, deugddoende vakantie toe!
PARTENA.BEWEEGT
Vakantieplannen? De snelste weg naar je World Assistance Card!
Surf naar www.partena-ziekenfonds.be. In de zoekmotor tik je het woord ‘WAC’ in
(wit vak in linker oranje kolom). Je kan de WAC-kaart downloaden van op de pagina
‘Vertrek met je WAC-kaart op zak.’ Druk het kaartje af, plak een kleefzegel op de
achterkant en je kan vertrekken!
Op zondag 18 september maakt Gent haar centrum opnieuw autovrij en krijgen fietsers er vrij spel.
Daarnaast worden een aantal fietsactiviteiten georganiseerd. Om deel te nemen heb je een fietspas nodig.
Zo’n fietspas kost 4 euro voor volwassenen en 2 euro voor kinderen. De organisatoren voorzien 120 gratis fietspassen
voor leden van Partena-ziekenfonds. Vraag er één aan via T. 09 269 85 00.
Meer info over deze activiteiten vind je op www.hup.be
19

20
Op zondag 11 september 2005 organiseert
Partena-ziekenfonds opnieuw een sportieve familiedag.
Op die dag willen wij jullie op een aangename manier aanzetten tot meer beweging en jullie een leuke dag vol
nieuwe bewegingstips bezorgen!
Trek sportieve kledij aan en kom naar Gent naar de Topsporthal, Zuiderlaan 14 (aan de Watersportbaan in de
onmiddellijke omgeving van het recreatiedomein de Blaarmeersen).
Vanaf 10u30 starten wij met verschillende demonstraties en initiaties.
Zowel ouders als kinderen kunnen er aan hun trekken komen.
Maak er GRATIS kennis met…
- hippe bewegingsvormen op muziek zoals BodyCombat, BodySculpt, BodyJam
- tennis, basketbal en omnibal spelen
- karate, tai chi, schermen, rope skipping, trampolinespringen, badminton
- Nordic Walking, jogging, oriëntatieloop, inline skating
- acrogym, we voorzien een demo in de namiddag (geen initiatie).
We sluiten de dag gezamelijk af met aerobic op live percussie gevolgd door een
cooling down & stretching.
Wie liever wandelt, kan een zoekwandeling meemaken langsheen de mooiste plekjes van het stedelijke domein
‘de Blaarmeersen’. Doorlopend van 10u30 tot 16u30.
Specifiek voor de kids is er circusanimatie, kids aerobic (5-15 jaar), geleid bosspel,…
Voor de kleinsten wordt een springkasteel en een schmink- en ballonnenstand voorzien.
SCHRIJF TIJDIG IN OM ZEKER TE ZIJN DE INITIATIES TE KUNNEN MEEMAKEN!
Via T. 09 269 85 00 of www.hup.be.
SCHEUR DE HUP-KAART UIT…
En breng ze zeker mee naar de Partena-BEWEEGDAG! Door verschillende sporten of activiteiten bij te wonen kan je punten
sparen. Je wint er een fluorescerende armband (3 punten) of zelfs een schoudertasje of een Partena T-shirt (5 punten) mee!
Je vindt de HUP-kaart in het midden van deze Profiel.
DE TOEGANG EN DE ACTIVITEITEN ZIJN GRATIS!
Iedereen is welkom op dit evenement! Ook gezinnen die geen klant zijn van Partena-ziekenfonds.
Er zijn voldoende kleedkamers en er is mogelijkheid tot douchen.
Over de middag kan je ter plaatse een natje en een droogje aanschaffen.
De activiteiten starten om 10u30 en eindigen rond 17u30, de activiteitenschema’s kan je bekijken via www.hup.be.
Alle deelnemers worden gratis verzekerd door Bloso.

Kalender
In principe rijden we elke woensdag en vrijdag (namiddag en vooravond) en elke zaterdag (overdag) uit.
Ook op een aantal evenementen kan je ons terugvinden. Houd voortaan je Profiel extra in de gaten, want vanaf nu
vind je in elk nummer de kalender voor de komende maanden.
Oostende/ wo 20 juli
Brugge/ wo 3 aug
Brugge/ vr 5 aug
Brugge/ za 6 aug
Gent/ wo 10 aug
Gent/ vr 12 aug
Eeklo/ za 13 aug
Gent/ ma 15 aug
Gent/ zo 21 aug
Inschrijven is nodig!
DE SNELSTE WEG
BEWEEGMOBIEL
NAAR GEZONDHEID!
Op donderdag 12 mei was het zover...
Triatleet Luc Van Lierde mocht als peter van het
project de blinkende Beweegmobiel van Partenaziekenfonds
onthullen. Tania Dexters was de eerste
om zich in de Beweegmobiel te laten testen.
Na ongeveer twintig minuten fietsen en een uitgebreide
babbel met de beweegadviseur, kwam
Zele/ wo 24 aug
Geraardsbergen/ vr 26 aug
Brussel/ zo 28 aug
Wetteren/ wo 31 aug
Wetteren/ vr 2 sept
Wetteren/ za 3 sept
Zele/ wo 7 sept
Eeklo/ vr 9 sept
Gent/ zo 11 sept
ze heel tevreden buiten: “Op de fitheidsladder
met een schaal van één tot zeven scoor ik als
een goede vier. Dat is een stuk beter dan de
gemiddelde Vlaming. Maar het kan nog beter,
en daarvoor heb ik concrete tips gekregen om
regelmatiger te sporten. Het motiveert me wel.”
Intussen is de Beweegmobiel aan zijn tour door Vlaanderen begonnen.
Een ambitieus project, want Partenaziekenfonds
wil per jaar 3000 mensen
de gelegenheid geven zich in de
Beweegmobiel te testen en beweegadvies
te krijgen. De interesse is
alvast groot.
Vele mensen willen conditie en dus
ook gezondheid opbouwen door
te wandelen, joggen, fietsen, zwem-
men of lopen, maar kunnen best wel tips, raadgevingen of
concrete programma’s gebruiken.
Ook voor Luc Van Lierde was dat de motivatie om het
peterschap op te nemen: “Alles wat met sport en gezondheid
te maken heeft, ligt me na aan het hart. Het is nooit te laat
om te beginnen sporten. Maar pak het goed aan, begin niet
te ambitieus. Heb geduld en bouw langzaam op. Met het
advies van de beweegadviseurs in de Beweegmobiel kan
het iedereen lukken.”
Antwerpen/ wo 14 sept
Antwerpen/ vr 16 sept
Asse/ za 17 sept
Gent/ zo 18 sept
Brakel/ wo 21 sept
Dendermonde/ vr 23 sept
Vilvoorde/ zo 25 sept
Ronse/ wo 28 sept
Ronse/ vr 30 sept
… en weldra ook bij jou in de buurt!
Inschrijven kan via T. 09 269 85 00 of www.hup.be.
De Beweegmobiel opent zijn deuren voor iedereen ouder dan 16. Voor leden van Partena-ziekenfonds zijn er
geen bijkomende kosten. Maar breng gerust niet-leden mee. Zij betalen 10 euro. Eenmaal ingeschreven,
ontvang je een bevestiging met alle praktische informatie. Kom samen met partner of vriend(in), dan kan je samen
beweegplannen maken.
21

Als zelfstandige ben je bij Partena…
in 1-2-3 gestart!
22
1.
Partena
ziekenfonds
voor werknemers en zelfstandigen
2.
Partena
ondernemingsloket
voor zelfstandigen
3.
Partena
Sociaal verzekeringsfonds
voor zelfstandigen
Meer info?
Neem contact op met je kantoor.
(Het overzicht van de kantoren vind je op p. 2.)
www.partena-ziekenfonds.be
www.svz.partena.be
Het Goede Voorbeeld
EEN EUFORISCHE
SENSATIE!
Bewegen moet. De voorbije twee jaar liet Partena-ziekenfonds geen
kans onbenut om het je duidelijk te maken: via Hup-affiches, een Beweegtentoonstelling
en nu zelfs een heuse Beweegmobiel probeerde je
ziekenfonds je uit je luie zetel te ranselen. Vaak met succes!
Vraag is: hoe zit het met de medewerkers van Partena zelf?
Schieten zij voor dag en dauw hun trainingspak aan om snel een paar
kilometers te malen? Hebben ze zich een fitness-abonnement (met
Partena-korting!) aangeschaft? Kortom: geven zij het goede voorbeeld?
Stefaan Lauwers, directeur van Partena
Onafhankelijk Ziekenfonds Vlaanderen, alleszins
wel. Na een rugoperatie moest hij lange
tijd revalideren. Hij werd zienderogen zwaarder.
Om daar iets aan te doen, besloot hij te gaan
lopen. Vandaag, 2 jaar later, heeft hij net zijn
tweede marathon achter de kiezen.
Stefaan Lauwers: En die liep ik 13 minuten sneller dan de eerste.
Omdat ik dit keer minder bang was. De eerste keer loop je toch wat
voorzichtig. Je weet ongeveer wat je te wachten staat, maar als de
man met de hamer daadwerkelijk opdaagt en je een stevige dreun
verkoopt, schrik je toch even. Nu weet ik dat je die tik snel verteert. Je
moet gewoon even op de tanden bijten en dan is het moeilijke
moment zo voorbij.
Partena: Afzien voor je plezier. Waarom in hemelsnaam?
Stefaan Lauwers: Oh, maar… het is niet alleen afzien, hoor.
Integendeel. Duurlopen geeft je een zalig gevoel, de zogenaamde
runners’ high. Over wàt er precies in je lichaam gebeurt, zijn wetenschappers
het niet eens, maar feit is dat het je een euforische sensatie
bezorgt. Er zijn gevallen bekend van mensen die er daadwerkelijk
verslaafd aan raken. Maar zover laat ik het uiteraard niet komen
(lacht).
Partena: Het vergt toch heel wat discipline?
Stefaan Lauwers: Het vergt natuurlijk tijd. Je moet er keuzes voor
maken. Daarom doe ik het ook in groepsverband. Lopen blijft een
individuele sport, maar als je met een groep mensen naar hetzelfde
doel toewerkt, schept dat toch een band. Bovendien zorgt het voor
wat sociale druk, waardoor je niet zo snel opgeeft.
Partena: Iedereen moet dus marathons gaan lopen?
Stefaan Lauwers: O nee, helemaal niet. Wat wij als ziekenfonds
proberen aan te moedigen is simpelweg: een béétje meer bewegen.
Een eenvoudige wandeling, met de fiets naar het werk in plaats van
met de auto, trappen nemen in plaats van de lift, dat soort dingen.
Een half uurtje extra beweging per dag is voldoende.
Partena: We steppen vlug terug naar de redactie! Bedankt voor
het gesprek.

Vakanties 2005!
BOURBONNE-LES-BAINS Het oudste kuuroord van Oost-Frankrijk! - Kuur
Verblijf van 4d/3n in Hotel Herard**, half pension (eerste 2 nachten) en B&B (3de nacht).
Toegang tot de thermen: dag 1: jet douche met hydrotherapie, dag 2: warm whirlpoolbad met massage-effect,
ontspannend en relaxerend, dag 3: warme massage ter ontspanning van de spieren. Iedere dag: toegang tot de
hammam, 2 sauna’s en zwembad. Gratis fietsverhuur. Vervoer niet inbegrepen.
Prijs
- In tweepersoonskamer: 199 euro per persoon
(2 kinderen tot 7 j. gratis op de kamer van de ouders, kinderen tussen 7 en 13: 50% korting)
- In éénpersoonskamer: 219 euro per persoon
(1 kind tot 7 j. gratis op de kamer van de ouders, kinderen tussen 7 en 13: 50% korting)
Reservatiecode BJ9, in samenwerking met RCI Benelux lic 5073, geldig tot 31 oktober 2005
TENERIFE Holiday Network - Appartementen en studio’s
Verblijf in logies type studio/appartement naar keuze, uitgerust met een telefoon en keuken met microgolfoven.
A: studio max. 4 personen, B: appartement 1 slaapkamer max. 4 personen, C: appartement 1 slaapkamer max. 6
personen. Huurwagen AVIS voor 7x24u. Vlucht inbegrepen.
Prijs: (per persoon en per week)
Periode Type 2 3 4 5 6
9 & 23/09/2005 A 605,- 520,- 475,- - -
B 615,- 525,- 480,- - -
16/09/2005 A 605,- 520,- 475,- - -
B 615,- 525,- 480,- - -
C - - - 545,- 510,-
30/09 - 07 & 14/10/2005 A 675,- 565,- 510,- - -
B 690,- 575,- 515,- - -
Reservatiecode F14, in samenwerking met RCI Benelux lic 5073, geldig tot 14 oktober 2005
SLOVENIË Pure verwennerij!
7 nachten in halfpension in tweepersoonskamer in het Habakuk Hotel***** in Pohorje. Gratis toegang
tot het ontspanningscentrum en het fitnesscentrum van het hotel. 1 paraffinebad voor de handen
(verblijf van 5 of 7 nachten). 1 massage (verblijf van 7 nachten). Binnen- en buitenzwembaden met
bronwater, Finse sauna, Turks bad, solarium, fitnessruimte,… Vervoer niet inbegrepen.
Prijs:
Type Classic Plus Suite Appartement
Weekend 164,- 189,- 212,- 240,-
3 dagen 254,- 283,- 318,- 359,-
4 dagen 327,- 377,- 424,- 479,-
5 dagen 409,- 471,- 530,- 598,-
7 dagen 572,- 660,- 741,- 838,-
Kinderkortingen:
- kinderen - 4 jaar logeren gratis in de kamer van de ouders (baby- of kinderbed: 10 euro per dag).
- kinderen - 12 jaar: 40% korting indien ze verblijven in de kamer van 2 volwassenen.
Reservatiecode BK2, in samenwerking met RCI Benelux lic 5073, geldig tot 30 november 2005
MEER INFO OF RESERVEREN?
Voor alle info over dit aanbod of reservering, neem contact op met RCI (Resort Condominiums International) op
T. 02 481 16 97 of partena@rci.europe.com. Maandag tot vrijdag van 9u tot 17u30 en op zaterdag van 9u tot 12u.
Deze en nog andere aanbiedingen vind je op www.partena-ziekenfonds.be onder gezinsvakanties.
23

Hoe deelnemen?
Ben je jonger dan 12, kleur dan deze tekening in! De mooiste 10 tekeningen in de verschillende leeftijdsklassen worden beloond met
een tekenset (0-5j), een kwartetspel (6-8j) of een sporttas (9-12j)! Stuur je tekening op naar Partena-ziekenfonds, Coupure Links 103,
9000 Gent, in een voldoende gefrankeerde envelop. Je mag ze ook afgeven in je plaatselijk kantoor.
De winnaars worden persoonlijk verwittigd.
Naam: Voornaam:
Straat: Nr.:
Postcode: Woonplaats:
Leeftijd: ik ben
van 0 tot 5 jaar
van 6 tot 8 jaar
van 9 tot 12 jaar
Kleef hier de witte kleefzegel van de kunstenaar.