Bedrijfsreportage Bierema Melkvee Magazine - boerentaal.nl

[ reportage ]
Al 20 jaar met 80 koeien
een prima inkomen
Lambert Bierema melkt al meer dan 20
jaar circa 80 koeien. „Uitbreiden doe ik
niet. Er is geen boer die aankoop van quotum,
vee en grond en nieuwbouw rendabel
kan maken”, stelt Bierema, die per 100 kg
meetmelk 12,61 euro lagere kosten heeft
dan vergelijkbare bedrijven. „Ik geef geen
euro uit aan iets dat niet nodig is.”
20
Door: Janet Beekman
Fotografie: Jan Bouwman
“Er gaat niets boven Groningen” is een slogan
die Lambert en Lideke Bierema wel past. Ze
boeren met veel plezier op het Hoogeland in
Noord-Groningen en genieten er elke dag van.
Het weidse Wierdenlandschap met uitzicht op
een idyllisch kerkje op een terp spreekt tot de
verbeelding. De overgrootvader van Lambert
Bierema was industrieel in Rottum, hij produceerde
drainagebuizen. In 1891 bouwde hij de
boerderij waar de familie Bierema nu al vier
generaties boert en startte hij met een gemengd
bedrijf. De buizenfabriek sloot in 1900.
Lambert kwam als 23-jarige op het bedrijf van
zijn ouders en ooms werken, na een agrarische
uitwisselingsreis van 14 maanden rond de wereld.
In Nieuw-Zeeland molk hij gedurende
vijf maanden 330 koeien.
Niet groeien
Op een oude grupstal werden in 1982 nog circa
40 koeien gemolken. In 1983 werd een nieuwe
ligboxenstal gebouwd en rond februari 1984
molk Lambert circa 65 koeien. De laatste 20
jaar is het aantal melkkoeien met 80 stuks stabiel
gebleven. „Dat is een bewuste keuze. Uitbreiding
kost alleen maar geld en brengt niet
per definitie meer op”, stelt Bierema. „Geen
boer kan de torenhoge investeringskosten in

Een Lely A2-melkrobot melkt
sinds 1999 de koeien. Hoewel
het melksysteem eigenlijk niet
zo bij zijn lage kosten strategie
past, rekent Bierema er voorzichtig
op dat de robot beduidend
langer meegaat dan de
tien jaar waarin de machine
“officieel” dient te worden
afgeschreven.
stalbouw en meer quotum, koeien en grond
rendabel maken met vreemde arbeid. Dat
is eigenlijk al jaren zo.” De Groningse boer
ziet dan ook geen heil in uitbreiding van zijn
melkveestapel. Ook omdat hij niet naar een
omvang wil groeien, die hij zelf niet meer kan
behappen. Lambert wil graag de arbeid op zijn
melkveebedrijf zelf rond kunnen zetten en
houdt ervan om zijn eigen koers te varen. „Ik
zit echt niet te wachten op “duur” personeel en
alle zorgen die daarbij komen kijken. Ik werk
plezierig met 80 koeien en we halen er al jaren
een prima inkomen uit.” Bierema vindt de
combinatie van melken, vee verzorgen, voeren
en zelf al het landwerk doen nog steeds een
uitdaging. „Waarom zou ik groeien? Ik heb
voldoende werk.”
Alles zelf
Uit de boekhoudgegevens van Alfa Beag
(zie tabellen) blijkt dat Bierema onderaan de
streep € 10,41 per 100 kg meetmelk meer beschikbaar
heeft voor investeringen en/of extra
aflossingen in vergelijking met een referentiegroep.
Deze groep bestaat uit 40 vergelijkbare
bedrijven met minder dan 48 ha grond en minder
dan 11.000 kg melk per ha. Zijn opbrengsten
zijn vergelijkbaar met andere bedrijven,
maar de kosten zijn € 12,61 per 100 kg meetmelk
lager in vergelijking met het gemiddelde.
De grootste winst is de € 4,23 lagere kosten
aan rente en pacht per 100 kg meetmelk. „Ik
pacht niet, het bedrijf is volledig eigendom. De
lage kosten aan rente geven aan dat ik relatief
weinig schuld heb per kg melk.” Aan kunstmest
en loonwerk bespaart Bierema € 2,76 ten
opzichte van zijn collega’s en kosten van de
directe vee-uitgaven liggen € 2,24 per 100 kg
meetmelk lager. Aan leasemelk en betaalde arbeid
scheelt het nog eens € 1,71 en aan veevoer
geeft Bierema € 1,29 per 100 kg meetmelk
minder uit.
„Het inkuilen doe ik nu al een aantal jaren
zelf. Dat bespaart flink op de loonwerkkosten
en ik benut mijn eigen arbeid goed.
Ik houd er ook van om het landwerk zelf
te doen.” Afgelopen seizoen maakte
Bierema zelf vier verschillende
kuilen. „Soms maai ik ook percelen
na beweiding, maar de
mestresten hebben een
Bedrijfsgegevens
Lambert Bierema (49) en zijn
vrouw Lideke (44) in Rottum (Gr.)
melken 80 koeien en houden circa 45
stuks jongvee op 50,5 hectare grond. De
productie (305 dagen) is 6.397 kg melk met
4,32% vet en 3,43% eiwit. De melk wordt
geleverd aan Friesland Foods. Op alle grond
wordt uitsluitend gras geteeld. Bierema kiest
bewust voor een lage kostenstrategie. Op
het bedrijf worden ook 60 schapen gehouden
en runt Lideke een Bed & Breakfast.
De inkomsten uit de B&B schat Lambert op
0,5 cent per kg melk. Hetzelfde geldt voor
de schapen. Lambert en Lideke hebben
twee dochters: Marijke (11) en Marjan (13).
Het quotum bedraagt 530.000 kg melk. In
2007/2008 was de kostprijs € 30,94 per 100
kg melk. De winst bedroeg € 7,50 per 100 kg
melk en het arbeidsinkomen was € 81.043,-.
negatieve invloed op de kuilkwaliteit. Ik zou
ook een loonwerker hiervan ronde balen kunnen
laten maken, maar dan maak ik toch weer
een kostenafweging en kuil alle kwaliteiten in
één bult. Met meer krachtvoer en meer kosten
voor de ruwvoerwinning zou ik 1.000 kg per
koe extra kunnen melken. Maar de vraag is of
je deze extra kosten terugverdiend. Na 2015
weeg ik dat weer opnieuw af.”
Lage kosten
De veekosten op het bedrijf zijn laag, omdat
Bierema onder andere het insemineren zelf
doet. „Als er meer koeien tegelijk tochtig zijn,
gebruik ik één rietje voor twee koeien. Ik neem
het sperma af van K.I. Samen, omdat zij één
keer per twee maanden mijn stikstofvat gratis
bijvullen met stikstof.” De ziektekosten, de
veevervanging en de jongveeaanwas zijn laag.
„De kalversterfte is veel te hoog, onder andere
door te zware geboortes en diarreeproblemen.
Dat vraagt meer aandacht, evenals de vruchtbaarheid.”
„Melkcontrole en kuilbemonstering doen we
ook niet aan. Ik zie niet in wat dat toevoegt,
maar ik weet zeker dat het allemaal extra
kosten zijn. Ik hoef niet tegen alle kosten de
laatste druppel melk uit mijn koeien te persen.
Een hoge melkproductie per koe is ook niet nodig
als uit de cijfers blijkt dat ik onder aan de
streep ruim meer dan gemiddeld overhoud.”
Ook de strooiselkosten worden bewust laag
gehouden. „Ik gebruik weinig zaagsel. Goede
rubberen matten in de boxen volstaan. Met
een celgetal onder de 250 en weinig koeien
met uierontsteking ben ik tevreden.”
Rantsoen en droogzetten
Bierema wil gewoon simpel melken, alleen
op gras. „Maïs telen, daar begin ik niet aan.
Dan heb ik weer de loonwerker nodig en
dat kost te veel en dan benut ik mijn eigen
arbeid en werktuigen niet efficiënt.”
In de zomer
wordt zoveel mogelijk
weidegang toegepast
en krijgen de
koeien ’s nachts vers
gras bijgevoerd.
Daarnaast
wordt goedkope
A-brok
gevoerd, uitsluitend
in
de melkrobot
en maïsmeelbrok
voor een goedevet/eiwitverhouding.
De krachtvoergift
is ’s zomers
maximaal 6 kg
per koe en ’s winters
9 kg. „Als
ik meer brok wil
voeren, heb ik een
extra krachtvoerbox
nodig. Dat is
nu niet interessant.
Misschien dat ik na
afschaffing van het
quotum nog eens kijk
Kengetallen melkveebedrijf Bierema en referentiegroep van vergelijkbare bedrijven (voorschrijdend
jaargemiddelde t/m maand juli 2008)
Bedrijfsgegevens Familie Bierema Gem. referentiegroep
Melkkoeien 77,5 97,1
Jongvee per 10 melkkoeien 5,5 7,3
Kg meetmelk per ha 10.233 10.114
Melkkoeien per ha
Gegevens productie
1,53 1,38
Melkproductie per koe 6.397 7.002
Percentage vet 4,32 4,37
Percentage eiwit 3,43 3,49
Kwaliteitspunten 2 1
Melkprijs (voorschot) 39,50 40,93
Kg meetmelk per koe 6.677 7.377
Kg krachtvoer per koe 1.820 1.739
Kg krachtvoervervangers per koe 0 199
Kg krachtvoer jongvee per koe
Kengetallen dier
4 37
Omzet & aanwas per koe (€) 138 197
Verkoopprijs koe (€) 508 528
Verkoopprijs nuka (€) 135 140
Percentage geboorten 79 96
Percentage kalversterfte 25 14
Percentage droogstand 5 14
Percentage verkoop koeien 17 22
Ziektekosten per koe (€) 15 82
KI-kosten per koe (€)
Bron: Alfa Beag Accountants, Leeuwarden
4 37
Ontvangsten en uitgaven Bierema en referentiegroep, in euro’s per 100 kg meetmelk
(voorschrijdend jaargemiddelde t/m maand juli 2008)
Ontvangsten en uitgaven Familie Bierema Gem. referentiegroep
Melkgeld 39,48 39,56
Vee verkopen 2,29 2,99
Vee aankopen 0,00 0,99
Overige ontvangsten 2,40 3,05
Neventak 1,00 0,97
Inkomenstoeslagen 4,11 3,90
Totale ontvangsten (A) 49,28 49,48
Veevoer 6,31 7,60
Directe vee-uitgaven 0,53 2,77
Kunstmest en diversen 0,99 1,25
Loonwerk 0,29 3,05
Werktuigen 2,98 3,18
Grond en gebouwen 1,97 1,52
Algemene uitgaven en
nutsvoorzieningen
2,91 3,20
Leasemelk 0,00 0,95
Betaalde arbeid 0,26 1,02
Rente en pacht 3,12 7,35
Neventak 0,25 0,33
Totale Uitgaven (B) 19,61 32,22
Operationele kasstroom (A-B) 29,67 17,26
Verplichte aflossingen geldleningen 4,44 4,33
Privé opnamen 3,95 4,72
Belastingen 2,61 -0,05
Beschikbaar voor investeringen
en/of extra aflossingen
Bron: Alfa Beag Accountants, Leeuwarden
18,67 8,26
of het wel rendeert. Ik kuil met een kleine opraapwagen
en een kiepkar, waarvan ik er twee
heb.” Een investering van in totaal nog geen
5.500 euro. Met een kuilsnijder en een bobcat
wordt uitgekuild en het voer voor het voerhek
gebracht. „Ik heb geen dure voermengwagen
nodig. Trouwens, er valt ook niets te mengen”,
lacht Bierema.
Op het bedrijf worden ook bewust geen droogzetantibiotica
gebruikt. „Met een relatief lage
melkproductie is dat ook minder nodig. Sommige
koeien zetten zichzelf droog en ik melk
ook wel door zonder droogzetten. Mijn koeien
staan zo kort mogelijk droog, gemiddeld tussen
3 en 5 weken. Een te lange droogstand
geeft alleen maar opstartproblemen. Na afkalven
laat ik mijn koeien geleidelijk stijgen
in melkproductie.” Het afkalven gebeurt in een
aparte afkalfstal waarbij de koe contact heeft
met de andere melkkoeien.
Beperkt investeren
De afgelopen 20 jaar heeft Bierema beperkt
geïnvesteerd. In 1999 werd een Lely Astronaut
A2 melkrobot geplaatst. De aanleiding
om voor de robot te kiezen, waren problemen
met te hoge celgetallen en te veel koeien met
uierontsteking. Uit een natte meting door DLV
bleek dat er een drastische renovatie van het
DeLaval-melksysteem nodig was of een nieu-
21

[ reportage ]
Om te besparen, insemineert
de veehouder zelf. Als er meer
koeien tegelijk tochtig zijn,
splitst hij een rietje en het
sperma wordt afgenomen van
KI Samen, omdat deze organisatie
eens per twee maanden
het spermavat gratis bijvult
met stikstof.
we melkstal. Er werd altijd gemolken in een
2x8 zij-aan-zij melkstal, die ingericht was als
swingover stal. „Ik koos ook voor de robot om
niet elke dag tussen de koeien te hoeven zijn
en genoeg tijd te hebben voor het landwerk.
Aanschaf van de robot is eigenlijk een hoge
kostenfilosofie als deze echt in 10 jaar is afgeschreven,
maar niet als deze 25 jaar mee
gaat. De tijd zal het leren.” Het robotmelken
wordt bewust gecombineerd met weidegang
op de 30 hectare grote huiskavel. „Vanwege de
klauwgezondheid en omdat ik ze graag buiten
zie.” De 20 hectare maaipercelen liggen aan de
overkant van de weg.
Vorig jaar werd zes hectare grond van de buurman
gekocht. „Investeren in grond zien we nog
zitten omdat dit z’n waarde behoudt. Het is
ook de basis van een agrarisch bedrijf. Als er
voldoende grond is, kan er altijd een volgende
generatie boer worden. We vinden het een goede
belegging, vooral in economisch roerige tijden.
Dat geldt ook voor aandelen B van Friesland
Foods. De obligaties heb ik 100 procent
laten uitkeren. Anticyclisch denken, noemen
ze dat. Op de beurs kun je nu ook voor koopjes
terecht.” Een andere investering deed Bierema
in de aanleg van 13 km drainagebuizen voor
graslandverbetering en in nieuwe roosterplaten
in de ligboxenstal. „Dit is puur gedaan om
het fiscaal inkomen te drukken. Grond wordt
tenslotte nooit oud ijzer en voor de rest geven
we niks uit wat niet echt nodig is.”
niet alleen denken aan groei
Volgens Jappie Rijpma van Alfa Beag Accountants in Leeuwarden kan een lage kosten strategie een prima alternatief zijn
voor groei. „Uit vijf tot zes ton melk per man moet ook voldoende inkomen te halen zijn. Veel veehouders zien groei als
enige oplossingsrichting voor bedrijfsontwikkeling, maar dat levert zeker niet altijd meer winst op”, aldus Rijpma, die stelt
dat de hoge kosten van vooral quotum en grond met de huidige melkprijs nauwelijks rendabel te maken zijn. „De kosten
per kg melk zitten gemiddeld op 30 tot 35 cent, exclusief quotumkosten en nog inclusief 3,5 cent toeslagrechten. De
voerkosten lopen nog verder op. De melkveehouderij in ons land loopt een groot risico om tegen een te hoge kostprijs te
moeten produceren. Momenteel investeren in dure productiemiddelen als grond en quotum en daarvoor geld lenen, kan
eigenlijk niet uit. Langzaam groeien of pas op de plaats maken, zijn nu de beste opties.” Alleen investeren in stallen en
voer aankopen, vindt Rijpma ook een goed alternatief. „Maar daarbij moet je wel goed letten op de mestafzetkosten. Ook
is het zeer de vraag of de kosten van melk leasen en hogere voerkosten de extra melkopbrengst wel goed maken.” Rijpma
adviseert om in ieder geval altijd kritisch naar de kosten en het rendement van groei te kijken. „Als veehouders met een
lage kosten strategie een goed inkomen realiseren, is dat prima. Maar besparen op kosten houden wel een keer op. Met
niets iets verdienen valt meestal niet mee. Maar bedrijven met lage schulden, hebben in de toekomst altijd weer ontwikkelingsmogelijkheden.
Dat geldt in veel minder mate voor bedrijven die zwaar gefinancierd zitten, waarbij bedrijfsopvolging
veel lastiger is. Iets om ook eens bij stil te staan.”
15