Bedrijfsreportage Bierema Melkvee Magazine - boerentaal.nl
Bedrijfsreportage Bierema Melkvee Magazine - boerentaal.nl
Bedrijfsreportage Bierema Melkvee Magazine - boerentaal.nl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
[ reportage ]<br />
Al 20 jaar met 80 koeien<br />
een prima inkomen<br />
Lambert <strong>Bierema</strong> melkt al meer dan 20<br />
jaar circa 80 koeien. „Uitbreiden doe ik<br />
niet. Er is geen boer die aankoop van quotum,<br />
vee en grond en nieuwbouw rendabel<br />
kan maken”, stelt <strong>Bierema</strong>, die per 100 kg<br />
meetmelk 12,61 euro lagere kosten heeft<br />
dan vergelijkbare bedrijven. „Ik geef geen<br />
euro uit aan iets dat niet nodig is.”<br />
20<br />
Door: Janet Beekman<br />
Fotografie: Jan Bouwman<br />
“Er gaat niets boven Groningen” is een slogan<br />
die Lambert en Lideke <strong>Bierema</strong> wel past. Ze<br />
boeren met veel plezier op het Hoogeland in<br />
Noord-Groningen en genieten er elke dag van.<br />
Het weidse Wierde<strong>nl</strong>andschap met uitzicht op<br />
een idyllisch kerkje op een terp spreekt tot de<br />
verbeelding. De overgrootvader van Lambert<br />
<strong>Bierema</strong> was industrieel in Rottum, hij produceerde<br />
drainagebuizen. In 1891 bouwde hij de<br />
boerderij waar de familie <strong>Bierema</strong> nu al vier<br />
generaties boert en startte hij met een gemengd<br />
bedrijf. De buizenfabriek sloot in 1900.<br />
Lambert kwam als 23-jarige op het bedrijf van<br />
zijn ouders en ooms werken, na een agrarische<br />
uitwisselingsreis van 14 maanden rond de wereld.<br />
In Nieuw-Zeeland molk hij gedurende<br />
vijf maanden 330 koeien.<br />
Niet groeien<br />
Op een oude grupstal werden in 1982 nog circa<br />
40 koeien gemolken. In 1983 werd een nieuwe<br />
ligboxenstal gebouwd en rond februari 1984<br />
molk Lambert circa 65 koeien. De laatste 20<br />
jaar is het aantal melkkoeien met 80 stuks stabiel<br />
gebleven. „Dat is een bewuste keuze. Uitbreiding<br />
kost alleen maar geld en brengt niet<br />
per definitie meer op”, stelt <strong>Bierema</strong>. „Geen<br />
boer kan de torenhoge investeringskosten in
Een Lely A2-melkrobot melkt<br />
sinds 1999 de koeien. Hoewel<br />
het melksysteem eige<strong>nl</strong>ijk niet<br />
zo bij zijn lage kosten strategie<br />
past, rekent <strong>Bierema</strong> er voorzichtig<br />
op dat de robot beduidend<br />
langer meegaat dan de<br />
tien jaar waarin de machine<br />
“officieel” dient te worden<br />
afgeschreven.<br />
stalbouw en meer quotum, koeien en grond<br />
rendabel maken met vreemde arbeid. Dat<br />
is eige<strong>nl</strong>ijk al jaren zo.” De Groningse boer<br />
ziet dan ook geen heil in uitbreiding van zijn<br />
melkveestapel. Ook omdat hij niet naar een<br />
omvang wil groeien, die hij zelf niet meer kan<br />
behappen. Lambert wil graag de arbeid op zijn<br />
melkveebedrijf zelf rond kunnen zetten en<br />
houdt ervan om zijn eigen koers te varen. „Ik<br />
zit echt niet te wachten op “duur” personeel en<br />
alle zorgen die daarbij komen kijken. Ik werk<br />
plezierig met 80 koeien en we halen er al jaren<br />
een prima inkomen uit.” <strong>Bierema</strong> vindt de<br />
combinatie van melken, vee verzorgen, voeren<br />
en zelf al het landwerk doen nog steeds een<br />
uitdaging. „Waarom zou ik groeien? Ik heb<br />
voldoende werk.”<br />
Alles zelf<br />
Uit de boekhoudgegevens van Alfa Beag<br />
(zie tabellen) blijkt dat <strong>Bierema</strong> onderaan de<br />
streep € 10,41 per 100 kg meetmelk meer beschikbaar<br />
heeft voor investeringen en/of extra<br />
aflossingen in vergelijking met een referentiegroep.<br />
Deze groep bestaat uit 40 vergelijkbare<br />
bedrijven met minder dan 48 ha grond en minder<br />
dan 11.000 kg melk per ha. Zijn opbrengsten<br />
zijn vergelijkbaar met andere bedrijven,<br />
maar de kosten zijn € 12,61 per 100 kg meetmelk<br />
lager in vergelijking met het gemiddelde.<br />
De grootste winst is de € 4,23 lagere kosten<br />
aan rente en pacht per 100 kg meetmelk. „Ik<br />
pacht niet, het bedrijf is volledig eigendom. De<br />
lage kosten aan rente geven aan dat ik relatief<br />
weinig schuld heb per kg melk.” Aan kunstmest<br />
en loonwerk bespaart <strong>Bierema</strong> € 2,76 ten<br />
opzichte van zijn collega’s en kosten van de<br />
directe vee-uitgaven liggen € 2,24 per 100 kg<br />
meetmelk lager. Aan leasemelk en betaalde arbeid<br />
scheelt het nog eens € 1,71 en aan veevoer<br />
geeft <strong>Bierema</strong> € 1,29 per 100 kg meetmelk<br />
minder uit.<br />
„Het inkuilen doe ik nu al een aantal jaren<br />
zelf. Dat bespaart flink op de loonwerkkosten<br />
en ik benut mijn eigen arbeid goed.<br />
Ik houd er ook van om het landwerk zelf<br />
te doen.” Afgelopen seizoen maakte<br />
<strong>Bierema</strong> zelf vier verschillende<br />
kuilen. „Soms maai ik ook percelen<br />
na beweiding, maar de<br />
mestresten hebben een<br />
Bedrijfsgegevens<br />
Lambert <strong>Bierema</strong> (49) en zijn<br />
vrouw Lideke (44) in Rottum (Gr.)<br />
melken 80 koeien en houden circa 45<br />
stuks jongvee op 50,5 hectare grond. De<br />
productie (305 dagen) is 6.397 kg melk met<br />
4,32% vet en 3,43% eiwit. De melk wordt<br />
geleverd aan Friesland Foods. Op alle grond<br />
wordt uitsluitend gras geteeld. <strong>Bierema</strong> kiest<br />
bewust voor een lage kostenstrategie. Op<br />
het bedrijf worden ook 60 schapen gehouden<br />
en runt Lideke een Bed & Breakfast.<br />
De inkomsten uit de B&B schat Lambert op<br />
0,5 cent per kg melk. Hetzelfde geldt voor<br />
de schapen. Lambert en Lideke hebben<br />
twee dochters: Marijke (11) en Marjan (13).<br />
Het quotum bedraagt 530.000 kg melk. In<br />
2007/2008 was de kostprijs € 30,94 per 100<br />
kg melk. De winst bedroeg € 7,50 per 100 kg<br />
melk en het arbeidsinkomen was € 81.043,-.<br />
negatieve invloed op de kuilkwaliteit. Ik zou<br />
ook een loonwerker hiervan ronde balen kunnen<br />
laten maken, maar dan maak ik toch weer<br />
een kostenafweging en kuil alle kwaliteiten in<br />
één bult. Met meer krachtvoer en meer kosten<br />
voor de ruwvoerwinning zou ik 1.000 kg per<br />
koe extra kunnen melken. Maar de vraag is of<br />
je deze extra kosten terugverdiend. Na 2015<br />
weeg ik dat weer opnieuw af.”<br />
Lage kosten<br />
De veekosten op het bedrijf zijn laag, omdat<br />
<strong>Bierema</strong> onder andere het insemineren zelf<br />
doet. „Als er meer koeien tegelijk tochtig zijn,<br />
gebruik ik één rietje voor twee koeien. Ik neem<br />
het sperma af van K.I. Samen, omdat zij één<br />
keer per twee maanden mijn stikstofvat gratis<br />
bijvullen met stikstof.” De ziektekosten, de<br />
veevervanging en de jongveeaanwas zijn laag.<br />
„De kalversterfte is veel te hoog, onder andere<br />
door te zware geboortes en diarreeproblemen.<br />
Dat vraagt meer aandacht, evenals de vruchtbaarheid.”<br />
„Melkcontrole en kuilbemonstering doen we<br />
ook niet aan. Ik zie niet in wat dat toevoegt,<br />
maar ik weet zeker dat het allemaal extra<br />
kosten zijn. Ik hoef niet tegen alle kosten de<br />
laatste druppel melk uit mijn koeien te persen.<br />
Een hoge melkproductie per koe is ook niet nodig<br />
als uit de cijfers blijkt dat ik onder aan de<br />
streep ruim meer dan gemiddeld overhoud.”<br />
Ook de strooiselkosten worden bewust laag<br />
gehouden. „Ik gebruik weinig zaagsel. Goede<br />
rubberen matten in de boxen volstaan. Met<br />
een celgetal onder de 250 en weinig koeien<br />
met uierontsteking ben ik tevreden.”<br />
Rantsoen en droogzetten<br />
<strong>Bierema</strong> wil gewoon simpel melken, alleen<br />
op gras. „Maïs telen, daar begin ik niet aan.<br />
Dan heb ik weer de loonwerker nodig en<br />
dat kost te veel en dan benut ik mijn eigen<br />
arbeid en werktuigen niet efficiënt.”<br />
In de zomer<br />
wordt zoveel mogelijk<br />
weidegang toegepast<br />
en krijgen de<br />
koeien ’s nachts vers<br />
gras bijgevoerd.<br />
Daarnaast<br />
wordt goedkope<br />
A-brok<br />
gevoerd, uitsluitend<br />
in<br />
de melkrobot<br />
en maïsmeelbrok<br />
voor een goedevet/eiwitverhouding.<br />
De krachtvoergift<br />
is ’s zomers<br />
maximaal 6 kg<br />
per koe en ’s winters<br />
9 kg. „Als<br />
ik meer brok wil<br />
voeren, heb ik een<br />
extra krachtvoerbox<br />
nodig. Dat is<br />
nu niet interessant.<br />
Misschien dat ik na<br />
afschaffing van het<br />
quotum nog eens kijk<br />
Kengetallen melkveebedrijf <strong>Bierema</strong> en referentiegroep van vergelijkbare bedrijven (voorschrijdend<br />
jaargemiddelde t/m maand juli 2008)<br />
Bedrijfsgegevens Familie <strong>Bierema</strong> Gem. referentiegroep<br />
Melkkoeien 77,5 97,1<br />
Jongvee per 10 melkkoeien 5,5 7,3<br />
Kg meetmelk per ha 10.233 10.114<br />
Melkkoeien per ha<br />
Gegevens productie<br />
1,53 1,38<br />
Melkproductie per koe 6.397 7.002<br />
Percentage vet 4,32 4,37<br />
Percentage eiwit 3,43 3,49<br />
Kwaliteitspunten 2 1<br />
Melkprijs (voorschot) 39,50 40,93<br />
Kg meetmelk per koe 6.677 7.377<br />
Kg krachtvoer per koe 1.820 1.739<br />
Kg krachtvoervervangers per koe 0 199<br />
Kg krachtvoer jongvee per koe<br />
Kengetallen dier<br />
4 37<br />
Omzet & aanwas per koe (€) 138 197<br />
Verkoopprijs koe (€) 508 528<br />
Verkoopprijs nuka (€) 135 140<br />
Percentage geboorten 79 96<br />
Percentage kalversterfte 25 14<br />
Percentage droogstand 5 14<br />
Percentage verkoop koeien 17 22<br />
Ziektekosten per koe (€) 15 82<br />
KI-kosten per koe (€)<br />
Bron: Alfa Beag Accountants, Leeuwarden<br />
4 37<br />
Ontvangsten en uitgaven <strong>Bierema</strong> en referentiegroep, in euro’s per 100 kg meetmelk<br />
(voorschrijdend jaargemiddelde t/m maand juli 2008)<br />
Ontvangsten en uitgaven Familie <strong>Bierema</strong> Gem. referentiegroep<br />
Melkgeld 39,48 39,56<br />
Vee verkopen 2,29 2,99<br />
Vee aankopen 0,00 0,99<br />
Overige ontvangsten 2,40 3,05<br />
Neventak 1,00 0,97<br />
Inkomenstoeslagen 4,11 3,90<br />
Totale ontvangsten (A) 49,28 49,48<br />
Veevoer 6,31 7,60<br />
Directe vee-uitgaven 0,53 2,77<br />
Kunstmest en diversen 0,99 1,25<br />
Loonwerk 0,29 3,05<br />
Werktuigen 2,98 3,18<br />
Grond en gebouwen 1,97 1,52<br />
Algemene uitgaven en<br />
nutsvoorzieningen<br />
2,91 3,20<br />
Leasemelk 0,00 0,95<br />
Betaalde arbeid 0,26 1,02<br />
Rente en pacht 3,12 7,35<br />
Neventak 0,25 0,33<br />
Totale Uitgaven (B) 19,61 32,22<br />
Operationele kasstroom (A-B) 29,67 17,26<br />
Verplichte aflossingen geldleningen 4,44 4,33<br />
Privé opnamen 3,95 4,72<br />
Belastingen 2,61 -0,05<br />
Beschikbaar voor investeringen<br />
en/of extra aflossingen<br />
Bron: Alfa Beag Accountants, Leeuwarden<br />
18,67 8,26<br />
of het wel rendeert. Ik kuil met een kleine opraapwagen<br />
en een kiepkar, waarvan ik er twee<br />
heb.” Een investering van in totaal nog geen<br />
5.500 euro. Met een kuilsnijder en een bobcat<br />
wordt uitgekuild en het voer voor het voerhek<br />
gebracht. „Ik heb geen dure voermengwagen<br />
nodig. Trouwens, er valt ook niets te mengen”,<br />
lacht <strong>Bierema</strong>.<br />
Op het bedrijf worden ook bewust geen droogzetantibiotica<br />
gebruikt. „Met een relatief lage<br />
melkproductie is dat ook minder nodig. Sommige<br />
koeien zetten zichzelf droog en ik melk<br />
ook wel door zonder droogzetten. Mijn koeien<br />
staan zo kort mogelijk droog, gemiddeld tussen<br />
3 en 5 weken. Een te lange droogstand<br />
geeft alleen maar opstartproblemen. Na afkalven<br />
laat ik mijn koeien geleidelijk stijgen<br />
in melkproductie.” Het afkalven gebeurt in een<br />
aparte afkalfstal waarbij de koe contact heeft<br />
met de andere melkkoeien.<br />
Beperkt investeren<br />
De afgelopen 20 jaar heeft <strong>Bierema</strong> beperkt<br />
geïnvesteerd. In 1999 werd een Lely Astronaut<br />
A2 melkrobot geplaatst. De aa<strong>nl</strong>eiding<br />
om voor de robot te kiezen, waren problemen<br />
met te hoge celgetallen en te veel koeien met<br />
uierontsteking. Uit een natte meting door DLV<br />
bleek dat er een drastische renovatie van het<br />
DeLaval-melksysteem nodig was of een nieu-<br />
21
[ reportage ]<br />
Om te besparen, insemineert<br />
de veehouder zelf. Als er meer<br />
koeien tegelijk tochtig zijn,<br />
splitst hij een rietje en het<br />
sperma wordt afgenomen van<br />
KI Samen, omdat deze organisatie<br />
eens per twee maanden<br />
het spermavat gratis bijvult<br />
met stikstof.<br />
we melkstal. Er werd altijd gemolken in een<br />
2x8 zij-aan-zij melkstal, die ingericht was als<br />
swingover stal. „Ik koos ook voor de robot om<br />
niet elke dag tussen de koeien te hoeven zijn<br />
en genoeg tijd te hebben voor het landwerk.<br />
Aanschaf van de robot is eige<strong>nl</strong>ijk een hoge<br />
kostenfilosofie als deze echt in 10 jaar is afgeschreven,<br />
maar niet als deze 25 jaar mee<br />
gaat. De tijd zal het leren.” Het robotmelken<br />
wordt bewust gecombineerd met weidegang<br />
op de 30 hectare grote huiskavel. „Vanwege de<br />
klauwgezondheid en omdat ik ze graag buiten<br />
zie.” De 20 hectare maaipercelen liggen aan de<br />
overkant van de weg.<br />
Vorig jaar werd zes hectare grond van de buurman<br />
gekocht. „Investeren in grond zien we nog<br />
zitten omdat dit z’n waarde behoudt. Het is<br />
ook de basis van een agrarisch bedrijf. Als er<br />
voldoende grond is, kan er altijd een volgende<br />
generatie boer worden. We vinden het een goede<br />
belegging, vooral in economisch roerige tijden.<br />
Dat geldt ook voor aandelen B van Friesland<br />
Foods. De obligaties heb ik 100 procent<br />
laten uitkeren. Anticyclisch denken, noemen<br />
ze dat. Op de beurs kun je nu ook voor koopjes<br />
terecht.” Een andere investering deed <strong>Bierema</strong><br />
in de aa<strong>nl</strong>eg van 13 km drainagebuizen voor<br />
graslandverbetering en in nieuwe roosterplaten<br />
in de ligboxenstal. „Dit is puur gedaan om<br />
het fiscaal inkomen te drukken. Grond wordt<br />
tenslotte nooit oud ijzer en voor de rest geven<br />
we niks uit wat niet echt nodig is.”<br />
niet alleen denken aan groei<br />
Volgens Jappie Rijpma van Alfa Beag Accountants in Leeuwarden kan een lage kosten strategie een prima alternatief zijn<br />
voor groei. „Uit vijf tot zes ton melk per man moet ook voldoende inkomen te halen zijn. Veel veehouders zien groei als<br />
enige oplossingsrichting voor bedrijfsontwikkeling, maar dat levert zeker niet altijd meer winst op”, aldus Rijpma, die stelt<br />
dat de hoge kosten van vooral quotum en grond met de huidige melkprijs nauwelijks rendabel te maken zijn. „De kosten<br />
per kg melk zitten gemiddeld op 30 tot 35 cent, exclusief quotumkosten en nog inclusief 3,5 cent toeslagrechten. De<br />
voerkosten lopen nog verder op. De melkveehouderij in ons land loopt een groot risico om tegen een te hoge kostprijs te<br />
moeten produceren. Momenteel investeren in dure productiemiddelen als grond en quotum en daarvoor geld lenen, kan<br />
eige<strong>nl</strong>ijk niet uit. Langzaam groeien of pas op de plaats maken, zijn nu de beste opties.” Alleen investeren in stallen en<br />
voer aankopen, vindt Rijpma ook een goed alternatief. „Maar daarbij moet je wel goed letten op de mestafzetkosten. Ook<br />
is het zeer de vraag of de kosten van melk leasen en hogere voerkosten de extra melkopbrengst wel goed maken.” Rijpma<br />
adviseert om in ieder geval altijd kritisch naar de kosten en het rendement van groei te kijken. „Als veehouders met een<br />
lage kosten strategie een goed inkomen realiseren, is dat prima. Maar besparen op kosten houden wel een keer op. Met<br />
niets iets verdienen valt meestal niet mee. Maar bedrijven met lage schulden, hebben in de toekomst altijd weer ontwikkelingsmogelijkheden.<br />
Dat geldt in veel minder mate voor bedrijven die zwaar gefinancierd zitten, waarbij bedrijfsopvolging<br />
veel lastiger is. Iets om ook eens bij stil te staan.”<br />
15